Morgunblaðið - 02.06.1985, Blaðsíða 38

Morgunblaðið - 02.06.1985, Blaðsíða 38
38 B MORGfcFNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. JONÍ 1985 GAGNRÝNI Styrkja- kerfið er svo sem líka skrítið í Japan Um þessar mundir tala margir japanskir stjórnmálamenn fjálglega um nauðsyn þess að að- halds sé gætt í ríkisfjármálum. Þeir hafa svör á reiðum höndum þegar viðskiptaþjóðir Japana fara þess á leit við þá, að eftirspurn á heimsmarkaði verði aukin til þess að stuðla að auknum innflutningi til landsins. Þeir segja að það sé ómögulegt vegna gífurlegra opin- berra skulda. Þá fullyrða þeir að aukin eyðsla opinberra aðila muni einungis auka við hina gífurlegu skuldasúpu, en opinberar skuldir nema um þessar mundir hvorki meira né minna en 20 þúsundum milljarða. Eigi að síður finnst ýmsum margt benda til þess að japönskum stjórnmálamönnum sé alls ekki alvara þegar þeir tala um nauðsyn aukins aðhalds í ríkis- fjármálum. Fyrir skömmu kom út skýrsla Vinnuveitendasambands Japans. Þar kemur fram að á síðasta ári hafi japanskir þingmenn sam- þykkt að hækka laun sín um tæp- lega sjö prósent. Þetta bættist ofan á þá liðlega þriggja prósenta hækkun sem allir opinberir starfsmenn hlutu. Á einu ári hækkuðu laun þingmannanna semsagt um 10% Hver og einn þingmaður fær nú TANZANIA Nyerere gefst |upp á þjóðnýt- ingarbröltinu Julius Nyerere forseti Tansaníu sem nú er 63ja ára gamall hef- Nyerere: árlega tæpar sjö milljónir króna úr ríkiskassanum ef saman eru talin laun, ýmsar aukagreiðslur, kostnaður við skrifstofuhald og fleira. Samkvæmt þessu hafa þingmenn nú tólf sinnum hærri íaun en verkafólk. Vinnuveitendasambandið bend- ir á, að sé miðað við höfðatölu hafi Japanir þrisvar sinnum fleiri þingmenn en Bandaríkjamenn, en í báðum deildum japanska þings- ins eru þeir samtals 763 talsins. { skýrslu sinni tínir Sambandið til ýmis dæmi um slæleg vinnu- brögð og mistök í opinberum rekstri og telur brýna nauðsyn bera til þess að þar fari fram rækileg endurskipulagning. Ein af þeim stofnunum, sem heyra undir landbúnaðarráðuneytið, er „Silki- ormaræktunarskrifstofan", sem mörgum finnst vera hálfgert nátttröll sem dagað hafi uppi i kerfinu. Mikil offramleiðsla er á silki og hundruðum milljarða króna hefur verið varið til lána handa þessum atvinnuveg, en „Silkiormaræktunarskrifstofan" heldur samt sínu striki. Það sem japönskum fjármála- mönnum gremst þó mest er hið gríðarlega fjármagn sem látið er renna til hrísgrjónabænda í land- inu, sem sýnast þó hinir mestu búskussar. í skýrslu vinnuveitendasam- bandsins segir: „í landbúnaði er að finna hrikalegustu dæmin um opinber afskipti, en þangað renna styrkir og önnur opinber framlög sem virðast engum tilgangi þjóna.“ Fyrir tilverknað þessara styrkja og uppbóta er verð á hrísgrjónum í Japan nú þrisvar til fjórum sinn- um hærra en heimsmarkaðsverð. Engu að síður urðu Japanir að flytja inn hrísgrjón frá Kóreu á síðastliðnu ári. — PETER MCGILL ur löngum verið einn helzti boð- beri sósíalisma í Afríku og hefur beitt sér fyrir þjóðnýtingu á mörgum sviðum í landi sínu. Ekki hefur árangurinn samt alltaf ver- ið í samræmi við áætlanirnar, enda er nú svo komið að forsetinn hefur snúið við blaðinu og boðað einkarekstur þeirra búa sem framleiða sísalhamp. Dr. Nyerere hefur farið með völd í landi sínu nær óslitið í 24 ár og alltaf haldið fast við sósíal- ismann þar til nú fyrir skömmu, er hann tilkynnti að sísalhamp- framleiðslan yrði aftur færður í hendur einkaaðila. Hann lýsti jafnframt yfir því, að stjórnvöld- um hefði orðið á mistök þegar þau beittu sér fyrir þjóðnýtingu þess- arar búgreinar árið 1%7. „Það var reginskyssa hjá okkur að þjóðnýta plantekrurnar og hreykja okkur af því að við gætum rekið þær betur en eigendurnir," sagði hann fyrir skemmstu TRÚ OG TÖFRAR AUÐUR Það er mæða að vera milli Hver vill vera milljónamær- ingur? „Ekki ég“, kynnu margir að svara eftir að hafa kynnt sér nýja könnun á þeim nærri milljón milljónamæringum, sem fyrirfinnast í Bandaríkjun- um. Þar kemur fram, að ekki er ailt gull, sem glóir, og langt í frá, að ríku mennirnir velti sér upp úr lystisemdunum. í könnuninni, sem dr. Thomas Stanley við háskólann i Georgíu annaðist, kom í Ijós, að þessar venjulegu hugmyndir, sem flestir gera sér um ríkt fólk, eru alrang- ar. í stað þess að sleikja sólskinið á ströndunum í St. Tropez, bruna niður skíðabrekkurnar í Aspen, fara á kadiljáknum eða rollsinum á veðreiðarnar eða bara japla á digrum vindli er meðalmilljóner- inn bandaríski miklu líklegri til að lifa ákaflega óspennandi lífi. Hann er ekki með úr frá Cartier, heldur Seiko-úr, sem hann fékk fyrir 2000 kall; hann þekkti ekki málverk eftir Picasso þótt hann dytti um það og hann er sestur við skrifborðið klukkan sex á morgn- ana og stritar þar allan daginn. Dr. Stanley, sem segir, að nú séu milljónamæringarnir í Bandaríkjunum 832,602 talsins og verði orðnir milljón árið 1987, komst að raun um, að langflestu ríku mennirnir þar i landi eru bara hversdagslegir kaupsýslu- menn, sem hafa orðið að vinna hörðum höndum allt sitt líf. Á laugardagseftirmiðdöum er þá miklu fremur að finna í fata- hreinsuninni en á golfvellinum eða að sötra skyndikaffi í stað þess að drekka dýrar veigar á sundlaugarbarminum. Milljónamæringarnir vinna yf- irleitt lengri vinnudag en annað fólk, eru með greiðslukort upp á vasann frá ódýrum stórmarkaði, yfirleitt kvæntir sömu konunni til æviioka og standa lítið í fram- hjáhaldi. Bíllinn þeirra er af gerð- inni Ford, kannski Volvo þegar best Iætur, en ekki Ferrari eða Porsche. „Þetta er venjulegasta fólk í heimi,“ segir dr. Stanley. Ef einhverjum skyldi leika hug- ur á að leita ráða hjá milljóna- mæringunum ætti sá hinn sami að gleyma því strax. Þótt þeir séu flestir mjög fyrirhyggjusamir þegar um það er að ræða að tryggja skólagöngu barna sinna eða leggja fyrir fé til elliáranna, ef þeir lifa þá svo lengi, eru þeir oft hinir mestu hænuhausar í fjármálum. Sumir geta ekki einu sinni lagt saman í tékkheftinu sínu. Fjórar af hverjum tíu eiginkon- um milljónamæringanna vinna utan heimilisins og mennirnir þeirra kæra sig yfirleitt ekkert um að þær séu einhverjar tildur- drósir. Vinnuálagið veldur þvl, að konurnar ná því flestar að verða ekkjur og selja þá gjarnan fata- hreinsunina eða hamborgarastað- ina á útsöluprís til að geta eytt ellinni á Flórída. — ALEX BRUMMER Trúarlegur æsingur og uppákomur alls konar leika enn lausum hala í Zambíu þótt páfi hafi nýlega kall- að til sín Mil- ingo erkibiskup til skrafs og ráðagerða. í landinu er fjöld- inn allur af hin- um undarleg- ustu söfnuðum, sem nú um pásk- ana héldu upp á hátíðina hver á sína vísu en allir á mjög afrískan hátt. í sumum þess- ara safnaða er mjög sterk, kyn- ferðisleg undir- alda. Sem dæmi um það má Churchill lagði til guðsraustina nefna einn ná- lægt Lusaka, höfuðborginni, sem leggur mikið upp úr draumum. Ef einhver úr söfnuðinum segir frá því, að hann hafi nóttina áður dreymt um að vera að daðra við konu nágranna síns, er það túlkað sem guðleg opinberun og sá, sem drauminn dreymdi, fær blessun safnaðarins til að gera hann að veruleika. Galdrar lifa enn góðu lífi I Zambíu og meðal kaþólsku trúboð- anna í landinu er faðir Corbeil, sem er Kanadamaður af frönskum ætt- um, mestur sérfræðingur í Mið- Afríku um töfrabrögð og aðra forn- eskju. Corbeil gengur gjarna með hatt úr hlébarðaskinni og hringlu- armbönd innfæddra en í safninu hans, Moto Moto-safninu (sem merkir „eldur, eldur“), um afríska list er sérstök deild fyrir alls kyns töfragripi, sem hann hefur safnað í hálfa öld. Gömlu trúarhrögin hurfu aldrei á nýlendutímanum, færðu sig bara inn í skuggann, en nú, þegar flestir hvftu trúboðanna eru farnir, koma þau á ný fram í dagsljósið og blandast kristinni trú á ýmsa vegu. ('hurrhill: Ouðinn hennar Alice á gam- alli hljómplötu. Þegar Milingo erkibiskup var í Lusaka nú ný- lega vegna út- farar eins ætt- ingja sins hélt hann mjög fjöl- sótta lækninga- og kraftaverka- samkomu og tóku þá trú- bræður hans eft- ir því, sér til mikillar ánægju, að hann hafði fitnað heilmikið eftir að hann var í Róm. í þeirra augum var það merki um árang- ursríka ferð og mikla velgengni. Stjórnvöld I Zambíu láta sig litlu skipta allt trúarvafstrið svo lengi sem stjórnmálin eiga Sérstök ríkisstoínun hefur ann- ast reksturinn og hefur á ýmsu gengið. Forsetinn boðaði að búin væru fcætur komin í höndum einkaaðila sem rækju þau sóma- samléga en undir stjórn ríkis- stofnunarinnar sem hefði komið þeim í ógöngur. Þessi yfirlýsing Nyerere kemur fram skömmu áður en hann lætur af embætti sem þjóðarleiðtogi, en hann hefur lýst yfir því að eftir tæpa þrjá mánuði muni hann ein- vörðungu gegna formennsku I Byltingarflokknum sem svo er nefndur. Sá flokkur fer með öll völd í landinu. Fyrir tilstilli Nyerere hafa póli- tískar sviptingar ekki verið eins tíðar í Tanzaníu og I grannríkjun- um. Hann hefur lika á margan hátt reynzt framsækinn og sér verka hans víða stað. Meðal ann- ars hefur almenn menntun aukizt verulega og heilbrigðismál hafa komist í gott horf. Bretar áttu margar af þeim plantekrum sem þjóðnýttar voru árið 1967. Nyerere sagði á fyrr- nefndum fundi að þeir mundu þó sjálfsagt ekki vilja líta við þessum ekrum aftur. „Ef við fengjum þá til að líta á þær, myndu þeir áreið- anlega fá hláturskast, því að við erum búnir að eyðileggja það sem þeir byggðu upp,“ sagði forsetinn. í stjórnartíð Nyerere hefur mörgum ríkisfyrirtækjum verið haldið uppi með opinberum styrkjum. Alþjóðabankinn, Al- þjóðagjaldeyrissjóðurinn og vest- rænir aðilar, sem hafa látið fé af hendi rakna til hjálparstarfa í Tanzaníu, hafa eindregið hvatt forsetann til að losa sig við þau ríkisfyrirtæki sem rekin eru með bullandi tapi. AP. söfnuðirnir láta sig. Það var hins vegar ekki tilfellið með Lumpa-kirkjuna skömmu eftir sjálfstæðistökuna. Leiðtogi hennar, Alice Lænshina, æskuvinur Kenn- eths Kaunda, lenti upp á kant við stjórnarflokkinn og I átökunum, sem á eftir fylgdu, týndu 700 manns lífi. Lumpa-kirkjan leystist upp þeg- ar hin „helga kona“ Alice lést eftir margra ára fangavist. Með henni hvarf líka mesti helgidómur kirkj- unnar, gömul upptaka af ræðu Winston Churchills, „Við munum fcærjast I flæðarmálinu", sem Alice spilaði á fullu við allar athafnir og sagði, að væri rödd guðs. Enn kemur stundum til átaka milli trúaðra og stjórnmálamanna en afrískum leiðtogum semur yfir- leitt miklu betur við „evrópsku" kirkjurnar en þær heimatilbúnu. í þeim er alltaf sú hætta fyrir hendi, að upp rísi spámenn, sem telja sig til þess kallaða að vega að hinum veraldlegum valdamönnum. - RICHARD HALL SVIK OG SVINDL ■ Lev Neveselyuk er afburða bókhaldari, maður sem ætti auðvelt með að verða ríkur og valdamikill kaupsýslumaður ef hann byggi á Vesturlöndum. Hann býr hins vegar I Mordovíu í miðju Rússlandi, um 500 mílur austur af Moskvu, og starfar sem skrifstofumaður í landbún- aðarráðuneytinu þar. Neveselyuk er Rússlands- meistari í að „lagfæra" bókhald- ið og komast upp með það. Á síðustu 14 árum hefur mál hans verið tekið fyrir 11 sinnum en alltaf hefur honum þó tekist að tryggja sér árlegan bónus fyrir framúrskarandi störf. Það má líka með sanni segja, að Neveoelyuk hafi skarað fram úr, a.m.k. hvað varðar tölurnar yfir landbúnaðarframleiðsluna í héraðinu, sem lengi hafa verið hinar ánægjulegustu. Það er hann, sem hefur séð um, að við áætlanirnar hefur verið staðið, og hann hefur líka séð um, að allir hinir hafa fengið sinn bón- us með skilum. Læv Neveselyuk var í stuttu máli svo ómissandi, að það var ekki hægt að reka hann. Bókhaldsaðferðin hans Neves-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.