Morgunblaðið - 12.06.1985, Page 28
28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR12. JCNÍ1985
fMtarguiiMftMfr
Útgefandi
Framkvœmdastjórl
Ritstjórar
Aöstoöarritstjórl
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 360 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 30 kr. eintakiö.
ítalir samþykkja
vísitöluskerðingu
Löngum hefur verið litið á
Ítalíu sem efnahags-
sjúklinginn í fjölskyldu Evr-
ópubandalagsins. Víst er að
þar hafa setið fleiri ríkis-
stjórnir frá stríðslokum en
annars staðar í bandalaginu.
Verðbólga hefur geisað, at-
vinnuleysi hefur verið mikið
einkum í suðurhluta landsins,
hryðjuverkamenn hafa vaðið
uppi og ímynd ítalska þjóðfé-
lagsins út á við hefur í stuttu
máli verið sú, að þar sé hver
höndin upp á móti annarri.
Þrátt fyrir þetta hafa ítalir
ekki slakað á lýðræðiskröfum
á stjórnmálavettvangi. Dóms-
og lögregluyfirvöld hafa sagt
borgarskæruliðum og glæpa-
samtökum stríð á hendur,
réttarhöldin yfir tilræð-
ismanni páfa eru skýrt dæmi
um það. Undirstöður efna-
hagslífisins hafa ekki brostið,
þvert á móti hafa þær styrkst
hin síðari misseri og fyrir-
tæki eins og Fíat eða Olivetti
eru nefnd, þegar leitað er
fyrirmynda að því, hvernig
vörn skuli snúið í sókn í at-
vinnurekstri.
Verðbólga hefur löngum
verið eitt alvarlegasta vanda-
málið í ítölskum efnahags-
málum. Á árinu 1980 komst
hún í 21%. Síðan hefur hún
lækkað hægt og sígandi en
mest á síðasta ári, eftir að
ríkisstjórnin ákvað að setja
þak á vístölubætur eða koma í
veg fyrir að vísitölukerfið
veitti launþegum fulla verð-
tryggingu. Ekki þarf að segja
íslendingum frá því, að hér er
um viðkvæmt deilumál að
ræða, svo lengi og oft hefur
verið tekist á um það hér á
landi — kaupmáttartrygging-
in svonefnda er ein helsta
krafa launþega í kjaradeilun-
um nú. Nú er verðbólgan á
Ítalíu rúm 8% og að óbreyttu
stefnir ríkisstjórnin að því að
hún verði komin í 7% um
næstu áramót.
Kommúnistar njóta óvenju-
lega mikils fylgis á Ítalíu.
Eins og kommúnista er hátt-
ur vilja þeir geta notað verka-
lýðshreyfinguna í flokkspóli-
tískum tilgangi. Þegar ríkis-
stjórnin hafði skert vísitölu-
bætur með lögum gripu ít-
alskir kommúnistar til þess
ráðs, sem stjórnarskráin
heimilar, að skjóta málinu
undir þjóðaratkvæði. Fyrir
atkvæðagreiðsluna sem fór
fram nú um helgina sagði
Bettino Craxi, forsætisráð-
herra, að hann ætlaði að
segja af sér „innan mínútu"
féllu atkvæði stjórninni í
óhag. Hann hikaði ekki við að
leggja allt undir til að komast
hjá nýrri efnahagslegri
kollsteypu. Nú hafa atkvæði
verið talin og Craxi stendur
með pálmann í höndunum —
tæp 54,3% kjósenda höfnuðu
fullum vísitölubótum.
Þetta er athyglisverð niður-
staða. Hún er umhugsunar-
verð fyrir verkalýðsforingja
hér á landi. Hún er einnig
verðugt íhugunarefni fyrir ís-
lenska stjórnmálamenn.
Verðbólga á að verulegu leyti
rætur að rekja til þess að illa
er haldið á stjórn efnahags-
mála, undirrót hennar er
frekar pólitísk en efnahags-
leg. Á Italíu sigruðu stjórn-
málamennirnir í átökum við
þá sem sögðust berjast fyrir
hag launþega, þegar skýrum
ágreiningi um vísitölubætur
var vísað til almennings.
Skynsemin réð á Ítalíu.
Þjóðaratkvæði
um bjórinn
Bjórmálið velkist enn á
milli þingdeilda. Meiri-
hluti efri deildar ákvað í
fyrrinótt, að Alþingi skyldi
ekki taka ákvörðun um bjór-
inn nema áður lægi fyrir vilji
þjóðarinnar í almennri at-
kvæðagreiðslu. Með þessu vís-
aði deildin málinu aftur til
neðri deildar, sem hafði sam-
þykkt að heimila bjórinn og
hafnað tillögu um að sala
bjórs innan lands hæfist þó
ekki fyrr en þjóðin hefði stað-
fest lögin í almennri at-
kvæðagreiðslu.
Af afgreiðslum þingdeild-
anna má ráða, að í neðri deild
sé meirihluti þingmanna
hliðhollari bjórnum en í efri
deild. Neðri deildarmenn vilja
að þingmenn axli einir
ábyrgðina og leyfi eða hafni
björ án þjóðaratkvæða-
greiðslu.
Morgunblaðið hefur löng-
um sagt að lítil von væri til
þess að þingmenn tækju einir
og óstuddir af skarið í bjór-
málinu og því lagt til að mál-
inu yrði skotið til þjóðarinnar
með einum eða öðrum hætti.
Spá blaðsins sannaðist í efri
deild. Nú er að sjá, hvort
neðri deildarmenn fallast á
þjóðaratkvæðagreiðsluna eða
drepa bjórmálinu enn á dreif.
Allar meiriháttar ákvarðanir
í áfengismálum hafa verið
teknar með þjóðaratkvæða-
greiðslu. Þannig þarf einnig
að afgreiða þetta mál.
AIDS — ónæmista
(ót-veiki) en ekki al
— eftir Helga
Valdimarsson
Nýlega var orðinu alnæmi
hleypt af stokkunum í Morgun-
blaðinu til að keppa við heitið
áunnin ónæmisbæklun, sem hefur
til þessa verið notaö um hinn al-
ræmda sjúkdóm AIDS. Þá hefur
kvenkyns orðið alnæma einnig
sést i dagblöðum. Ég hef lengi
haft horn í síðu nafngiftarinnar
áunnin ónæmisbæklun og þess
vegna reynt að finna eitthvað
betra.
Nýyrðið alnæmi hefur þann höf-
uðkost að vera stutt og jafnframt
þjált í samsetningum eins og al-
næmissjúklingur, alnæmisveira,
alnæmismótefni, alnæmissmitun
o.s.frv. Einnig gefur það til kynna
aö sjúklingarnir séu óeðlilega
næmir fyrir sýkingum. Það er þess
vegna miður, að tveir alvarlegir
meinbugir skuli vera á þessu
nafni. I fyrsta lagi gefur það í
skyn, að sjúklingarnir hafi misst
mótstöðu gegn öllum tegundum
sýkla. Því fer víðsfjarri. Þeir hafa
því sem næst eðlilegt mótefna- eða
vessaónæmi, og þar með fullan
varnarmátt gegn ígerðarsýklum.
Einnig virðast þeir halda mót-
efnavörnum gegn veirusmitunum.
Það eru fyrst og fremst sveppir og
þær bakteríur, er hegða sér í lík-
amanum líkt og berklasýklar, sem
gera usla meðal AIDS-sjúklinga.
Viðnám gegn þessum sýkingum
byggist á hinum frumubundna
þætti varnarkerfisins, sem tærist
upp af völdum AIDS-veirunnar.
Vessa-ónæmiskerfi líkamans
sleppur hins vegar nokkurn veg-
inn alveg.
Heitið alnæmi gefur því villandi
hugmynd um eðli og hegðun
AIDS-sjúkdómsins, en ekki get ég
sætt mig við hálfnæmi eða hálf-
næmu, sem þó væri rökrétt heiti.
Ég andæfi samt nýyrðinu alnæmi
ekki af þessari ástæðu einni sam-
an. Verra er hversu áþekkt það er
orðinu ofnæmi, sem hrellir u.þ.b.
þriðja hvern íslending einhvern
tíma ævinnar. Ofnæmissjúklingar
eru sagðir næmir fyrir ofnæmis-
völdum eins og frjókornum, eggj-
um, mjólk, hundum o.s.frv. og
sjúídingar með ofnæmi fyrir
margvíslegum efnum segjast
stundum vera alnæmir.
Ónæmistæring (ót-veiki)
eða ónæmisvisnun
Orðið ónæmi hefur unnið sér
sess í íslenskri tungu um viðnáms-
þrótt gegn sýkingum. öll höfum
við meðfætt ónæmi, sem ekki
breytist við sýkingar eða bólusetn-
ingar. Meðfætt ónæmi styrkist svo
af áunnu eða lærðu ónæmi er
takmarkast við þá sýkla, er berast
inn í líkama okkar. Við slfkri
greiningu gefa þær frá sér efni,
sem örva átfrumur líkamans til að
eyða sýklunum, en jafnframt
fjölgar þeim með skiptingu. Dótt-
urfrumurnar greina samskonar
sýkil og varnarviðbrögð líkamans
verða því skjótari og öflugri næst
þegar hann reynir að ná tökum á
líkamanum. Hæfileiki ónæmis-
kerfisins til að muna byggist á t.
þessari fjölgun greiningarfrum-
anna.
Veiran sem orsakar AIDS sýkir
og eyðileggur T-eitilfrumur, sem
sjá um greiningu og boðefna-
myndun fyrir frumubundnar
ónæmisvarnir líkamans. Þeir sem
smitast af veirunni án þess að
verða AIDS-sjúkdómnum að bráð
hafa líklega nægilega mikið af
ósýktum T-frumum og öðrum
varnarþáttum til að halda veir-
unni í skefjum. Nái veiran hins
vega undirtökunum virðist ekki
aftur snúið. Hún eyðir þá ekki ein-
vörðungu T-eitilfrumunum heldur
einnig samstarfsfrumum þeirra.
Ónæmisbilunin í AIDS-sjúkling-
um er afleiðing þessarar eyðingar
og nafngift sjúkdómsins mætti
gjarna gefa þennan aðdraganda
til kynna.
Orðið tæring er notað um eyð-
ingu eða rýrnun, og má nefna
málmtæringu sem dæmi. Þessi
nafngift festist einnig við berkla,
vegna þess að berklasjúklingar
vesluðust gjarna upp. ónæmis-
tæring (ót) myndi vera lýsandi og
rökrétt heiti á AIDS vegna þess að
sjúkdómurinn orsakast af rýrnun
Rútudagurinn:
„Himinlifandi
með þátttökuna“
í TILEFNI af því að um þessar
mundir, eru liðin 50 ár frá því að
sérleyfisakstur hófst hér á landi var
rútudagurinn haldinn hátíðlegur sl.
laugardag.
Til hátíöabrigða var ýmislegt
um að vera á Umferðarmiðstöð-
inni. „Við erum alveg himinlifandi
með þátttökuna, sem fór langt
fram úr okkar björtustu vonum,"
sagði Gunnar Sveinsson, fram-
kvæmdastjóri BSÍ og Félags sér-
leyfishafa, er hann var inntur eft-
ir því, hvernig dagurinn hefði
gengið fyrir sig.
„Ánnan eins fólksfjölda hef ég
aldrei séð hér samankominn,"
sagði Gunnar. „Reiknast okkur til
að u.þ.b. 10—12 þúsund manns
hafi heiðrað okkur með nærveru
sinni.“
Sá gestur, sem hvað mesta at-
hygli vakti, ók i hlað á gamalli
Ford-bifreið — árgerð ’47. Var þar
á ferð enginn annar en prakkarinn
Bjössi bolla — nýstrokinn úr
sveitinni. Vöktu uppátæki hans
mikla kátínu — meðal ungra jafnt
sem aldinna.
Ráðgert hafði verið að fara 6
skoðunarferðir um höfuðborgina f
samvinnu við Ferðafélag íslands,
Útivist og samstarfsnefnd um
ferðamál í Reykjavík. Þegar kom-
ið var fram á kvöld höfðu hinsveg-
ar 15 ferðir verið farnar og kom-
ust færri að en vildu.
Á planinu fyrir utan Umferð-
armiðstöðina voru til sýnis 40—50
bílar — bæði gamlir og nýir,
ásamt sérbifreiðum ýmiss konar,
fjalla-, eldhús- og snjóbílum.
Innandyra gekk ekki minna á.
Stóðu þar ýmsir aðilar, sem tengj-
ast ferðamálum á einn eða annan
hátt, fyrir viðamikilli ferðakynn-
ingu. Markmiðið með degi þessum
var að hvetja íslendinga til að
kynna sér land sitt.
Aðspurður sagði Gunnar að ís-
lendingar væru farnir að sýna
landinu meiri áhuga en áður en
bætti því jafnframt við, að enn
væri þó stór akur óplægður. Að
sögn Gunnars jókst miðasalan um
ein 20—30% sl. laugardag — enda
allar ferðir á hálfvirði þann dag-
inn. Að lokum kvaðst hann vona
að hinar góðu undirtektir almenn-
ings á rútudeginum myndu skila
sér í auknum ferðalögum innan-
lands, nú í sumar.