Morgunblaðið - 07.07.1985, Blaðsíða 29

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. JÚLÍ 1985
fWnrgiui Útgefandi itHtifeifr hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 360 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 30 kr. eintakiö.
Skaðabætur
vegna Rainbow
Um það bil ár er liðið síðan
bandaríska skipafélagið
Rainbow Navigation hóf flutn-
inga á varningi fyrir varnar-
liðið á Keflavíkurflugvelli.
Fyrirtæki þetta var stofnað á
árinu 1983 til að taka að sér
rekstur tveggja skipa, sem
voru til sölu vegna þess að
fyrri eigendur gátu ekki staðið
í skilum við opinbera banda-
ríska stofnun, MARAD, sem
annast fjárveitingar og styrki
til skipa sem smíðuð eru í
Bandaríkjunum og á að reka
undir bandarískum fána.
Frá upphafi virtist ljóst að
ásetningur eigenda Rainbow
Navigation var sá að stunda
flutninga fyrir bandaríska
herinn og höfðu þeir augastað
á íslandi. Tekjur áætlunar-
skipa íslensku skipafélaganna
af flutningum fyrir varnarliðið
voru taldar nema um 10 millj-
ónum Bandaríkjadala á ári eða
rúmlega 400 milljónum króna
á núverandi verðlagi. Ekki var
það ætlun eigenda Rainbow
Navigation að ná þessum
flutningum til sín með því að
lækka farmgjöldin. Þeir þurftu
þess ekki.
Samkvæmt ákvæði banda-
rískra laga frá 1904 eiga
bandarísk fyrirtæki, sem reka
skip smíðuð í Bandaríkjunum
og undir bandarískum fána,
óskoraðan forgang á öllum
flutningum á vegum banda-
ríska varnarmálaráðuneytis-
ins. Eigendur Rainbow Navig-
ation þurftu sem sé ekki annað
en minna yfirmenn flutninga-
deildar hersins á þessi 80 ára
gömlu einokunarlög og allur
varningur til varnarliðsins á
Keflavíkurflugvelli féll í þeirra
hendur, þótt íslensku skipafé-
lögin hefðu sinnt þessum
flutningum alfarið síðan 1966.
Engar fréttir hafa borist af
því, að Rainbow Navigation
hafi lækkað farmgjöldin á vör-
um fyrir herinn. Félagið þarf
ekki að óttast verðsamkeppni
af hálfu íslensku skipafélag-
anna, þótt þau byðu Banda-
ríkjamönnum ókeypis rými í
skipum sínum yrðu þeir að láta
Rainbow Navigation hafa for-
gang samkvæmt einokunarlög-
unum. Á hinn bóginn hafa
birst fréttir um það í blöðum,
að Rainbow-menn hafi boðið
lægri farmgjöld á almennum
varningi en íslensku skipafé-
lögin, svo sem á tóbaki til
Áfengis- og tóbaksverslunar
ríkisins.
Allt frá því ljóst var, að sjó-
flutningar fyrir varnarliðið
yrðu hrifsaðir af íslendingum
með þessum einstæða hætti
hefur verið leitast við að fá
einokuninni aflétt. Það hefur
ekki tekist þrátt fyrir marga
fundi og langa, til dæmis í
Lissabon á dögunum þegar
þeir ræddu saman utanríkis-
ráðherrarnir Geir Hallgríms-
son og George Shultz. Banda-
ríska stjórnin treystir sér
greinilega ekki til þess að
hrófla við einokunarlögunum,
líklega óttast hún andstöðu
þingmanna og hagsmunasam-
taka, og hefur nú boðist til að
leysa málið með einhvers kon-
ar skaðabótum.
Það er fráleitt ef það verður
niðurstaða þessa máls, að ís-
lensk skipafélög fái dollara
fyrir farma sem þau flytja
ekki. Lausn af því tagi stang-
ast á við þau grundvallarsjón-
armið sem hingað til hafa ráð-
ið í varnarsamstarfi íslend-
inga og Bandaríkjamanna.
Enginn stjórnmálamaður hef-
ur kveðið fastar að orði gegn
gjaldtöku vegna varnarsam-
starfsins en einmitt Geir Hall-
grímsson. íslensku skipafé-
löfein hafa alls ekki farið fram
á neinar skaðabætur. Hið eina
sem þau vilja er að fá að sitja
við sama borð og Rainbow
Navigation.
Ætlunin er að háttsettir
embættismenn frá Bandaríkj-
unum komi hingað til lands til
að ræða þessi mál frekar. Þeir
verða að hafa annað fram að
færa en dollara í þeim viðræð-
um, ef viðunandi lausn á að
finnast.
Rainbow-málið er eitt af
þeim atriðum í nánu og vin-
samlegu samstarfi Banda-
ríkjamanna og íslendinga, sem
minnir á snjóbolta sem stækk-
ar og stækkar eftir því sem
hann fær að velta lengra. Að
lokum getur hann breyst í
skriðu ef ekki er sýnd nægileg
aðgát. Fyrir öryggi íslendinga
er nauðsynlegt að þeirra eigin
skipafélög geti veitt aihliða
þjónustu og siglt jafnt til
Bandaríkjanna sem annarra
staða. íslendingar geta þess
vegna ekki séð að það þjóni
sameiginlegum hagsmunum
þeirra og Bandaríkjamanna,
að með einokun á hafinu sé
þessum hagsmunum spillt.
Vonandi tekst að finna þá
lausn á þessu máli, sem sam-
rýmist þeim sjónarmiðum er
hingað til hafa legið til
grundvallar i varnarsamstarf-
inu og skilað jafn góðum
árangri og raun ber vitni.
Menn hafa átt kost
á að taka þátt í
mörgum merkum
listviðburðum í
Reykjavík und-
anfarnar vikur.
Einn slíkur er
sýningin í Norræna húsinu á sjávar-
myndum Gunnlaugs Scheving. í tilefni
af því hefjum við Reykjavíkurbréf í dag
með grein Matthíasar Johannessen um
listamanninn og verk hans sem birtist i
sýningarskrá, en hann skrifaði bók um
Gunnlaug og byggði hana á kynnum
þeirra. Listdómari Morgunblaðsins um
áratuga skeið, Valtýr Pétursson listmál-
ari, ritaði um sýninguna hér i blaðið og
talar um sérstöðu Gunnlaugs Schevings
og snilld hans og munu flestir taka und-
ir það. Grein Matthíasar er svohljóð-
andi:
„Á sínum tíma skrifaði ég grein um
Gunnlaug Scheving sem hét Hlutfallið
milli lífs og dauða þar sem ég gat þess
að fólkið — og þá ekki sizt sjómennirnir
— á stóru málverkunum hans minntu
mig á goðsögulegar verur griskrar
heiðni. Gunnlaugur sagði að honum
hefði aldrei dottið neitt slíkt i hug.
Hann bætti því við að lífið væri stór-
kostlegt „og þess vegna finnst mér
nauðsynlegt að hafa myndirnar mínar
stundum svona stórar, svo þær geti lýst
því sem mér býr i brjósti. Það sem hefur
skapað þær og mótað er þess eðlis að
það kemst ekki fyrir á litlum fleti. Það
er of stórt til þess að myndirnar geti
verið litlar." En Gunnlaugur tók að
sjálfsögðu skýrt fram að allt væri þetta
háð myndrænni nauðsyn. „Ég hef af-
markaðan flöt sem ég þarf að fylla út
með sjó, bátum og mönnum. Það er
stafróf myndlistarinnar sem ég vinn
með.“ Annars fannst honum „myndræn
fagurfræði" bæði köld og leiðinleg eins
og hann komst að orði og kvaðst ekki
hafa áhuga á þvi að tala um hana við
leikmenn. Þessi „anatomía myndlistar-
innar" ætti heima í vísindaritum. í bók
minni um Gunnlaug Scheving sem kom
út að honum látnum segir svo um þessi
atriði:
„Ég minntist aftur á goðsagnirnar.
„Þetta er engin hetjudýrkun," sagði
hann, „ef þú heldur það. Ég vel þessar
fyrirmyndir úr lífi og starfi sjómanna
einungis vegna þess að mér finnst gam-
an að vinna með þær. Sjórinn kemur
hreyfingu í myndirnar, það verður
þarna eitthvert samspil sævarins, báts-
ins og mannsins. Einhver hrynjandi, já
eitthvert drama. Sumir halda að ég geri
mennina svona stóra til að vega upp á
móti smæð þeirra. En þetta er mynd-
rænt atriði, eins og ég sagði áðan. Ég
teikna á ákveðinn flöt og fylli hann út,
eins og mér þykir fallegt. Þegar maður-
inn er stór, verður myndin mónúmental.
í baráttunni við náttúruöflin er maður-
inn alltaf stór.“
Nú fórum við að tala um ýmislegt
annað og ég sagði Gunnlaugi að ég hefði
heyrt hann væri bæði sjóveikur og sjó-
hræddur.
„Hvort tveggja er að mestu leyti
rangt,“ sagði hann. „Ég hef lítið stundað
sjó, en þá sjaldan ég hef skroppið út
fyrir pollinn hef ég aldrei orðið sjó-
hræddur og aðeins sjóveikur í byrjun
ferðar. En fólk vill hafa þetta svona.
Það má ekki taka skáldskapinn frá fólk-
inu. Ég hef engan áhuga á að menn leggi
sama skilning í myndirnar mínar og ég
geri sjálfur. Menn mega misskilja mig.
Eg vona bara að þeir misskilji mig
rétt.““
Gunnlaugur Scheving var nákvæmur
bæði í lífi sínu og list. Hvert smáatriði
varð að vera á sínum stað og ekkert
haggaði sannfæringu hans. Það var
ótrúlegt hvað þessi stóri maður var fín-
legur og hvernig það kom fram í listi-
legu víravirki í örsmáum skissum, litl-
um teikningum og vatnslitamyndum.
Ég gerði mér fyrst grein fyrir þessum
snilldartökum og hárfínu nákvæmni
þegar Gunnlaugur teiknaði í ljóðabæk-
urnar Jörð úr ægi og Vor úr vetri þar
sem óvenjulegur húmor hans fellur inn í
næma tilfinningu fyrir litlum flötum
ekki síður en stórum. Svífandi fígúrurn-
ar í Vor úr vetri minna stundum á
Chagall en kímni Gunnlaugs gerir
teikningarnar að sérstæðri persónulegri
reynslu.
Um allt að því ástríðufulla nákvæmni
Gunnlaugs Scheving mætti margt segja
en ég læt nægja að vitna í nokkur orð
sem hann skrifaði á litla vatnslitamynd
sem hann gaf mér á Jónsmessu 1959. Á
myndinni eru þrír sjómenn í báti og
bláar öldur í baksýn. Gunnlaugur hefur
skrifað á myndina þessi eftirminnilegu
orð: „Maðurinn sem kastar línunni út er
ekki alveg eins og hann á að vera.“
Gunnlaugur var ekki útbær á slíkar
ófullgerðar myndir en lét sig hafa það
þarna á Jónsmessunni að rétta mér skil-
iríið með kærri kveðju og þökk eins og
hann kemst að orði. Eg hafði þá skrifað
samtalið Hlutfallið milli lífs og dauða
og birtist það í Helgafelli og Gunnlaug-
ur lá ekki á þakklæti sínu. Hann var
stór í sniðum og ræktarsamur við vini
sína. Hann hreykti sér ekki andspænis
ungri skáldspíru en teiknaði í ljóðabæk-
ur mínar eins og við værum jafningjar.
Það var mesta viðurkenning æsku
minnar að hann skyldi taka í mál að
myndskreyta þessi ljóð. Þá var heldur
hryssingslegt í kringum ungt ljóðskáld,
umhverfið óblftt og andaði heldur köldu
en Gunnlaugur kunni vel við sig í and-
legum hraglanda og hreytingslegri bar-
áttu. Hann skipaði sér við hlið ungra
manna, þótt sjálfur væri hann langt yf-
ir þá hafinn og viðurkenndur stórmál-
ari. Hann átti góða kunningja í hópi
ungra listamanna en hafði þó sitthvað
að athuga við starfsbræður sína. Með
þeim Kjarval var þá fátt, en þó kyrrt á
yfirborðinu.
Að lokum læt ég svo fylgja tvær til-
vitnanir i bókina um Gunnlaug Schev-
ing en þar segir m.a. svo:
„„Ég hafði lítinn áhuga á að líkja ein-
vörðungu eftir náttúrunni. Mér fannst
ég hlyti þá að týna sjálfum mér. Mér
þykir maðurinn skemmtileg fyrirmynd.
Ekki sízt sjómaðurinn. Það er gaman að
koma út á sjó og sjá vélina, sjóinn og
manninn vinna saman. Þessi andstæð-
ukenndi samhljómur á vel við mig. Ég
hef lítið gaman af mynd, þar sem mann-
inn vantar. Og svo er það vélin. Hún er
eins og hjarta, heldur áfram að hamra í
reglubundnum takti, á hverju sem velt-
ur. Þaö er gaman að hlusta á þetta
bank. Það er eins og stef í sinfóníunni
mikiu. Og svo kemur þytur vindsins og
stundum óveðursýlfur og nístir merg og
bein. Þetta er vafalaust slæm sinfónía,
en mér þykir vænt um hana. Það er
skemmtileg mótsögn í þessu, finnst þér
ekki? Maðurinn er eins og eggjárn eða
plógur, sem ristir í gegnum náttúruna.
Þetta er hressandi. Þetta er líf. Og gam-
an að vinna með það.““
Og loks:
„Gunnlaugur skýrði fyrir mér, hvað
listmálari þyrfti að vita, ef hann ætlaði
t.a.m. að mála mynd af sjó: hann verður
að þekkja sjóinn og ljósið og veðrið. Það
verður alltaf að vera ákveðið veður í
myndum til að stemmningin falli inn í
umhverfi þeirra og sögu. „Mér mundi
aldrei detta í hug að mála mynd af fólki
við heyskap í rigningu eða þoku,“ sagði
hann. „En slíkt veðurfar á vel við í sjáv-
armyndum. Dumbungur og þoka er
veiðilegt veður.““
Og hann hélt áfram:
„„Ég hef sem sagt gert myndir af
manneskjunni, eins og ég hef séð hana á
sjó og landi, einnig af fiski og bátum;
stundum hef ég málað fólk að heyskap
og við skepnuhald, svona eins og ég hef
kynnzt þessu — flatningshnífa, færi-
baujur og báta með strompum og margt
fleira, einnig heysátur, steðja, orf og ljá,
stundum smáhús í litlu kauptúni eða
sjávarþorpi. Ég hef stúderað þessar
fyrirmyndir og athugað rækilega bak-
grunn myndanna — bryggjur, sýn til
lands af bát, fisk úr grænu djúpinu,
þorpið, fjöllin, sveitina. í þessu hef ég
MORGUNBLADIÐ, SUNNUDAGUR 7. JÚLÍ1985
29
REYKJAVÍKURBRÉF
laugardagur 6. júlí
þrælað og sett áhrifin eða niðurstöður
rannsókna minna, eins og vísindamaður
mundi segja, saman í myndir: fjöllin lít-
il og í sjávarmyndunum hef ég alltaf
skipin og sjóinn eins lág og hægt er,
manninn stóran. Aidan er ekki há hjá
mér, nei alls ekki... því báturinn rís
alltaf, eða ætti ég heldur að segja: sá
hluti bátsins sem sést á myndinni rís
hátt á ölduhryggnum, og það er aldrei
sjór á hlið. Ég er búinn að athuga þetta
síðan ég var barn, og þykist hafa fyrir
því nokkra reynslu, að það sé rétt hjá
mér.“
„Þó þú sért orðinn mikiil sérfræðing-
ur í atvinnuháttum og sjólagi, Gunn-
laugur, þarf ekki að horfa á margar
myndir eftir þig til að sjá, að maðurinn
skipar alltaf öndvegið."
„Já,“ svaraði hann, „náttúran, bátur-
inn, allt lítið — maðurinn fremst. Alltaf
stór."
Hann hugsaði sig um, bætti við:
„Þegar ég teikna mann í stói, geymi
ég teikninguna kannski í 20 ár, þá get ég
notað hana í mynd af fólki, sem situr
undir sátu.““
Að breyta draumi
í veruleika
í síðasta Reykjavíkurbréfi var m.a.
fjaliað um list og vísindi. Þar segir m.a.:
„Saman voru þeir Ásmundur Sveinsson
og Sigurjón Olafsson mikilvægir full-
trúar samtíma okkar og myndlistar.
Báðir urðu fyrir áhrifum frá vísindum
og tækni, Ásmundur þó öllu meir. Verk
þeirra beggja bera þekkingarleit nútím-
ans stórmannlegt vitni. Þeir voru hugs-
uðir á vegum iista og tækni, en hún er
eitt af undrum nútímans. Það er í vís-
indin sem við höfum sótt afl til betra
lífs. í upphafi er draumurinn, ævintýrið.
Listin. Vísindin og þekkingin breyta
þessum draumi í veruleika. Það vissu
þeir báðir, Ásmundur og Sigurjón, og
má oft sjá það í verkum þeirra."
Við skulum huga nokkru nánar að
þekkingarleit okkar, tækni og vísindum
og þeim áhrifum sem þau hafa haft á
samtímalíf 20. aldar. í fylgd með þeim
hefur maðurinn hafið landnám úti í
geimnum, með aðstoð þeirra hefur hann
bætt líf sitt á jörðinni og vonandi eiga
þau einnig eftir að auka honum skilning
á sjálfum sér, stöðu sinni á jörðinni og
umhverfi sínu.
Þekking og framfarir
Þekking er undirstaða framfara. Hún
gerir menn víðsýna, breytir gömlum
hugsunarhætti í ný viðhorf. Það er í
raun og veru vísindaleg þekking sem
hefur breytt heiminum meir á okkar öld
en nokkur ákvörðun stjórnmálamanna.
Það eru vísindamennirnir sem hafa
markað dýpstu sporin í þróun samtíma-
lífs og samt eru þeir yfirleitt ekki í há-
vegum hafðir í fjölmiðlum heldur er
oftast hljótt um þá og afrek þeirra. Það
eru aðrir sem draga að sér athygli al-
mennings á okkar dögum. Það eru þeir
sem stjórna kólosseum nútímans,
stjórnmálamennirnir og skemmtikraft-
arnir; þeir sem stjórna leikvöllunum þar
sem fólkið fær nægju sína af brauði og
leikjum. Metorðagjarnir valdamenn
hafa löngum sótzt eftir því að stjórna
hringleikahúsunum þar sem lýðurinn
seður hungur sitt — og hrópar á meiri
leiki. En nú geta menn ekki lengur farið
á knattspyrnuleiki i útlöndum án þess
að hætta lífi sínu ef svo ber undir. öskr-
andi villimenn æða um leikvangana,
vitfirrt þjóðernishyggja ærir dagfars-
prútt fólk — og alls staðar er látið
sverfa til stáls með einhverjum hætti.
Ekki eru pólitísku leikvangarnir skárri.
Þar eru margir óverðugir forguðaðir og
þar eru notuð tækifæri til að villa um
fyrir fólki, nota dómgreindarleysið, og
einræðissinnaðir stjórnmálamenn hafa
sérstakt lag á að breyta fólki sem ætti
að vera sæmilega siðmenntað í örgustu
villimenn. Á sama tíma sitja vísinda-
mennirnir í rannsóknarstofum sínum,
oftast óþekktir með öllu, og vinna stór-
kostleg vísindaafrek án þess að nokkur
hafi áhuga á að geta þess í fjölmiðlum,
hvað þá að nota heimsstyrjaldarfyrir-
sagnir á slíka „smámuni". Samt eru það
vísindamennirnir öllum öðrum fremur
sem hafa breytt ásýnd jarðarinnar; 20.
öldin er þeirra öld. Þeir hafa sett
óafmáanlegt mark á samtíð okkar og
áhrifa þeirra mun gæta meir á næstu
öld en nokkru sinni áður. Þær framfarir
sem orðið hafa í heiminum eru einkum
og sér í lagi þeirra verk, hvort sem það
er í læknavísindum eða öðrum raunvís-
indum, svo sem líftækni og rafeindavís-
indum, eða geimvísindum og öðrum
rannsóknum. Því miður hafa stjórn-
málamenn einkum áhuga á þeim vís-
indaafrekum sem leiða til meiri hernað-
artækni en þekkt hefur verið. Kjarn-
orkusprengjan er einnig afleiðing af yf-
irburðaþekkingu i vísindum. Þau geta
bæði verið svartur galdur og hvítur.
Sem betur fer hafa þekking og vísinda-
afrek bætt jörðina, auðgað mannlífið,
dregið úr sjúkdómum og fæðuskorti —
gefið okkur ástæðu til að líta bjartsýn-
isaugum fram á veginn en standa ekki
einungis í skugga hungurvofu, yfirvof-
andi drepsótta og nagandi ótta vegna
kj arnorkusprengj unnar.
Vísindin efla alla dáð
Við íslendingar höfum margt sótt til
aukinnar þekkingar og raunvísinda,
ekki síður en aðrar þjóðir. Hugvfsindi
hafa sett mark sitt á menningu þjóðar-
innar um aldaraðir. Þau ásamt raunvís-
indum 20. aldar hafa breytt íslandi i
það fyrirheit sem forfeður okkar
dreymdi um í sjálfstæðisbaráttu síðustu
alda. Það var engin tilviljun að skáldið
sem sótti aflið í rómantíska draumóra
orti einnig vegna þekkingar og mikillar
menntunar í raunvísindum: Vísindin
efla alla dáð,/ orkuna styrkja, viljann
hvessa,/ vonina glæða, hugann hressa,/
farsældum vefja lýð og láð./
Þessi orð listaskáldsins góða hafa
orðið að veruleika á íslandi á okkar dög-
um. Nú er mikið talað um hagvöxt. Það
er einmitt í þekkinguna sem við sækjum
hagvöxtinn. Aukin menntun hefur
blessað allt þjóðlíf íslendinga á þessari
öld. Þekking og vísindamenn breyta
ódýru hráefni í mikil gæði. Við erum
sem betur fer farin að átta okkur á því.
Það er í þessa staðreynd sem við sækj-
um von um betra líf og meiri hagsæld í
framtíðinni. Þá mun magnið ekki skipta
höfuðmáii, heldur gæðin. Sá stjórn-
málamaður sem gerir sér ekki grein
fyrir því ætti að taka sér eitthvað annað
fyrir hendur en vafstra í þjóðmálum.
Mikilvægasta
stofnunin
Háskóli íslands er í raun og veru mik-
ilvægasta stofnun þjóðarinnar. Við eig-
um að búa að honum eins vel og unnt er.
Án hans náum við aldrei því takmarki
sem að er stefnt. Það var engin tilviljun
þegar þeir vísu feður sem afhentu okkur
iandið ákváðu að gefa okkur háskóla f
afmælisgjöf á 100 ára afmæli Jóns for-
seta. Þeir þekktu sinn vitjunartíma. Við
getum ekki verið verrfeðrungar, ein-
faldlega vegna þess að við höfum ekki
efni á því. Það var því með ólíkindum að
hlusta á Jón Sólnes tala um Háskóla
íslands í umræðuþætti um háskólann í
útvarpinu nýlega. Ætla má að fyrrver-
andi þingmaður vilji láta taka sig al-
varlega en það virðist ekki hægt ef
marka má þau ummæli Jóns að loka
ætti Háskóla íslands næstu þrjú árin.
Þetta hafði hann til málanna að leggja
þegar hann var spurður um hvort rétt
væri að stofna háskóladeild á Akureyri!
Jón vill kannski líka loka MA, enda væri
hann þá nánast óþarfur. Svona ummæli
falla dauð niður, að sjálfsögðu. Hitt er
svo annað mál að bezt væri að Hásköii
íslands stofnaði á sinum vegum
svonefndan „opinn háskóla" eins og
Gunnlaugur Scheving
MorgunblaAiö/Ol&fur K. Magnússon.
nýkjörinn rektor, Sigmundur Guð-
bjarnason, hefur stungið upp á; en slíkt
fyrirkomulag hefur gefizt vel í Bret-
landi, með aðstoð fjölmiðla.
Ný viðhorf
Við íslendingar höfum fært okkur f
nyt ný viðhorf í hafréttarmálum á und-
anförnum áratugum. Okkur hefur tekizt
að ná mikilvægum áföngum i útfærslu
fiskveiðilögsögu okkar. Það höfum við
gert með samstilltu átaki og undir leið-
sögn fágætra pólitískra forystumanna
eins og Ölafs Thors sem stjórnaði fyrstu
útfærslu okkar. Lítil örsnauð þjóð sem
bjó i landi sem var eins konar annexía
úr Danmörku fram á þessa öld hefur nú
helgað sér og niðjum sínum mikil haf-
svæði á Norður-Átlantshafinu og ætti
að vera í lófa lagið að vernda þessi haf-
svæði, rækta þau og nytja eins og sið-
menntuðu fólki sæmir.
Á bak við útfærslur islenzkrar fisk-
veiðilögsögu er mikil vísindaleg þekking
og ekki er unnt að fjalla um þessi þátta-
skil islenzkrar sögu án þess að nefna
nafn Hans G. Andersen. Hann hefur
verið heilladrjúgur lögfræðilegur ráðu-
nautur í alþjóðarétti og allar ríkis-
stjórnir frá nýsköpunarárunum hafa
lagt fram kröfur sínar á rökfærslum og
málatiibúnaði hans, auk mikilvægra
rannsókna vel menntaðra fiski- og haf-
fræðinga. Svend-Aage Malmberg benti
t.a.m. rækilega á Rockall-svæðið í at-
hyglisverðri grein hér i blaðinu 1. des-
ember 1971. Þannig eigum við að sækja
afl í þekkingu, nýta okkur ný viðhorf og
nútímavísindi í sókn okkar til hagsæld-
ar. Það væri ekki einungis í anda Fjöln-
ismanna og Jóns forseta Sigurðssonar
heldur einnig þeirra manna sem fluttu
framkvæmdavaldið inn í landið, Hann-
esar Hafstein og annarra þeirra sem
lögðu grundvöllinn að Iangþráðu tak-
marki með fullveldi íslands 1918.