Morgunblaðið - 09.07.1985, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAJDUD, ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLl 1985,
íslendingar eru mjög einlægir
— Gunnlaugur Guðmundsson
ræðir við Michael Harding
breskan stjörnuspeking
Fyrir nokkru var staddur hér á
landi breski stjörnuspekingurinn
Michael Harding. Hann hélt hér
tvö helgarnámskeið, hið fyrra um
úrlestur stjörnukorta og hið síð-
ara um nýjar rannsóknir í
stjörnuspeki.
Michael Harding er varafor-
maður breska stjörnuspekisam-
bandsins og ritstjóri tímarits
þess, Transit. Gunnlaugur Guð-
mundsson, forstöðumaður
Stjörnuspekimiðstöðvarinnar, tók
við hann viðtal það sem hér fer á
eftir:
Nú hefur þú dvalið á íslandi í
rúma viku, hvernig líkar þér landið?
Ég kann mjög vel við ísland.
Þetta er land sem mig hefur alltaf
langað að heimsækja. Ég hef hrif-
ist af kvikmyndum og ljósmynd-
um sem ég hef séð af náttúru
landsins og mér hefur virst mjög
spennandi og svo hefur reynst við
nánari kynni.
Hefurðu getað ferðast eitthvað?
Já, lítillega, en ekki eins mikið
og ég hefði viljað.
Svo þú gætir hugsað þér að koma
aftur?
Ó já, alveg örugglega og fara þá
út í óbyggðir.
Hvað finnst þér um fólkið sem þú
hefur hitt?
Ég hef hrifist af einlægni ís-
lendinga, þeir eru reiðubúnir að
tala um drauma, tilfinningar og
andlega reynslu sína. Slíkt gerist
ekki í Englandi, fólk þar myndi
aldrei tala um þær hliðar lífs síns.
Það er oft sagt að fslendingar séu
lokaðir, það er ekki þín reynsla?
Nei, nei.
Getur þú sagt mér hvað þér finnst
helst ólíkt með íslendingum og
Englendingum?
Englendingar eru hlédrægari,
mun hljóðlátari og þeir ... Það er
einnig mjög sterk stéttaskipting í
Englandi sem þú verður áþreifan-
lega var við. Augljóslega er erfitt
fyrir mig að vita hvort eitthvað
slíkt sé hér á íslandi. Maður þyrfti
að búa í landinu í nokkurn tíma en
ég hef það á tilfinningunni að svo
sé ekki. Fólk hér er mjög afslapp-
að og óformlegt gagnvart hvort
öðru. Þeim sem gegna mikilvæg-
um og eftirsóttum störfum er ekki
gert mikið hærra undir höfði en
öðrum. Framkoma gagnvart þeim
er ólík því sem tíðkast í Englandi.
Þeim er tekið sem venjulegu fólki
og að mínu viti er það mjög heil-
brigð og jákvæð afstaða.
Hjálpar fólki að upp-
götva nýjar hliðar
í fari sínu
Þú ert stjörnuspekingur. Getur þú
sagt mér í fáum orðum hvað stjörnu-
speki er?
Ja, stjörnuspeki er bæði vísindi
og list. Eins og stendur frekar list
en verður vona ég meira að þeim
vísindum sem fást við að tengja
göngu plánetanna eða öllu ná-
kvæmar, hringrásir plánetanna og
tunglsins við málefni jarðarinnar
og skapgerðaeinkenni einstakl-
inga.
Hvað getur stjörnuspeki gefið
fólki?
Ég held að eitt helsta notagildi
hennar sé að hjálpa fólki að upp-
götva mismunandi hliðar í fari
sínu, þætti sem það oft er ekki
meðvitað um eða hefur í uppeldi
verið hvatt til að horfa framhjá.
Með því að uppgötva þessar hliðar
held ég að fólk geti náð að lifa
fyllra og hamingjuríkara lífi. Ég
held að fólk geti einnig orðið með-
vitaðra um það að vandamál sem
það hefur yfirfært á aðra og hald-
ið aðra eiga, eða skrifað á reikning
kringumstæðna, tilviljunar eða
örlaga sé í raun vandamál sem býr
innra með þeim sjálfum. Það get-
ur síðan vonandi hjálpað þeim að
takast á við þessi mál og öðlast
aukið frelsi.
Getur stjörnuspeki hjálpað fólki í
mannlegum samskiptum?
í ríkum mæli. Það er oft mjög
erfitt fyrir einstaklinginn að gera
sér grein fyrir því nema hann hafi
lagt stund á fög eins og sálfræði
og stjörnuspeki á hversu ólíkan
hátt annað fólk getur séð sömu
hlutina. Stjörnuspekin getur mjög
auðveldlega sýnt fram á að fólk
hefur mjög ólík skapgerðarein-
kenni, að það upplifir hvert annað
á mjög ólíkan hátt og að það sér
sama hlutinn eða atburðinn ólík-
um augum. Það er auðséð að ef við
hefðum ekki þann skilning sem
stjörnuspeki eða sálfræði gefur
okkur væri mun meiri misskiln-
ingur manna á meðal. Ég held að
stjörnuspeki geti hjálpað fólki að
skilja hvort annað og að skilja
sjálft sig, og uppgötva aö það er
sérstaklega næmt fyrir ákveðnum
hlutum og sérstaklega ómeðvitað
um aðra hluti.
Hvað um þig, hvers eðlis er starf
þitt í Englandi?
Ég vinn í fullu starfi sem
stjörnuspekingur sem þýðir í raun
að ég hitti ákveðinn fjölda fólks í
hverri viku. Ég vinn einnig tölu-
vert með stjörnuspeki í viðskipta-
lífinu og ég ritstýri stjörnuspeki-
tímariti fyrir stjörnuspekisam-
band Bretlands sem augljóslega
þýðir að ég skrifa töluvert.
I>ú hittir fólk, þýðir það að þú
vinnur við ráðgjöf?
Já, það geri ég, já.
Getur þú sagt mér af hverju fólk
kemur til þín?
Ég held að margt fólk líti á það
að fara til stjörnuspekings sem
nokkurs konar neyðarrúrræði.
Aðrir hlutir hafa kannski ekki
dugað eða það er I þannig stöðu í
lífinu að því finnst breytingar
nauðsynlegar. Því finnst sem það
verði að gera eitthvað, en veit ekki
hvað það ætti að vera og er þvi
reiðubúið að prófa eitthvað sem er
öðruvísi. Áður hefur það kannski
talað við lækninn sinn, hitt prest,
rætt málin við vini sína en nú vill
það gera eitthvað nýtt. Fólk kem-
ur oft til stjörnuspekings þegar
það er á tímamótum, ekki endilega
á erfiðleikatímum, heldur þegar
það finnur til þarfar að gera
eitthvað nýtt og finna eitthvað
sem er að brjótast innra með og
horfast í augu við hluti sem ekki
hefur verið horft á áður.
Ástæðan fyrir komu fólks til
stjörnuspekings á því ekki alltaf ræt-
ur að rekja til einhverra vandamála?
Nei, alls ekki. Ástæðan er oft á
tiðum engin sérstök. Fólk kemur
t.d. ekki nærri því alltaf vegna
þess að því semur ekki í hjóna-
bandi eða það hefur misst vinn-
una. Það er ekki mín reynsla.
Stundum kemur fólk eða segist
koma vegna slíkra mála en oftast
kemur það fljótt í ljós að áhuginn
er mikilvægari og ristir dýpra en
málið sem fyrst er sett á oddinn.
I»ú heldur að fólk leiti til stjörnu-
speki til að öðlast dýpri merkingu í
lífsitt?
Já, ég held að svo fari að lokum.
Þó menn geri sér kannski ekki
grein fyrir því í fyrstu að svo sé.
Menn finna kannski þörf fyrir
breytingu. Stjörnuspeki hins veg-
ar fæst við grunnþætti lífsins og
grunnorku okkar. Hún leiðir því
óhjákvæmilega til þess að menn
sjá að þeir nota ekki þá orku sem
þeir hafa eins vel og þeir gætu og
kannski ekki alltaf á besta mögu-
lega mátann.
Fæðingarstundin hefur
áhrif á starfsvalið
Er eitthvað að marka stjörnu-
speki, er hægt að sanna hana á ein-
hvern hátt?
Michael Harding stjörnuspekingur
Ég held að ekki sé hægt að
sanna stjörnuspeki sem slíka frek-
ar en hægt er að sanna fög eins og
sálfræði eða heimspeki. Til þess
eru viðfangsefnin innan þessara
faga of mörg og óskilgreinanleg.
En ég held hins vegar að vissa
hluti innan sálfræði megi sanna
og að vissa hluti innan stjörnu-
speki megi einnig sanna. Það er
öruggt að frönsku rannsóknar-
mennirnir Francois og Michael
Gauquelin hafa fært sönnur á að
tengsl eru milli fæðingartíma
manns og atvinnu hans og fæð-
ingartíma og ákveðinna skapgerð-
areinkenna, eins og það að vera
alvörugefinn eða skapléttur, at-
orkusamur eða viðkvæmur og
næmur. Fólk sem hefur þessa
þætti sterka í skapgerð sinni fæð-
ist á vissum tímum sólarhrings-
ins. Fram á það hefur verið sýnt
margsinnis.
Af þessu fólki sem þú nefnir og
einnig öðrum vísindamönnum?
Af þessum rannsakendum og
öðrum sem hafa reynt að endur-
taka rannsóknir þeirra og náð
sama árangri, oft þegar viðkom-
andi vonaðist til og reyndi að af-
sanna kenningar þeirra.
Þú heldur því sem sagt fram að
hægt sé að sanna ákveðna þætti
stjörnuspekinnar á vísindalegan
hátt?
Já, ég held að það sé hægt. Við
verðum að hafa í huga að þetta er
nýtt rannsóknarsvið og vegna þess
að þetta svið er mjög fínt og vand-
meðfarið líkt og sálfræðin er mjög
erfitt að byggja upp nauðsynlegar
tilraunir. Ég held að vísindamenn
séu núna fyrst að læra hvernig á
að framkvæma það verk. Þeir hafa
átt í töluverðum vandræðum með
venjulegar sálfræðitilraunir áður
en margar þeirra hafa hlotið við-
urkenningu og enn í dag eru uppi
deilur um gildi mikið notaðra
prófa. Þetta er því erfitt svið fyrir
stjörnuspekinga og fyrir vísinda-
menn sem vilja sannprófa
stjörnuspeki.
Er tilraun frönsku vísindamann-
anna sú eina sem hefur sýnt eitt-
hvaö?
Nei, það hafa verið gerðar
margar rannsóknir en engar sem
eru jafn umfangsmiklar. Banda-
rískur sálfræðingur, Vernon
Clark, gerði rannsókn fyrir nokkr-
um árum sem var þannig að hann
lét stjörnuspekinga fá sjúkrasögur
og fæðingarkort nokkurra sjúkl-
inga sinna og áttu þeir að finna
hver átti hvaða stjörnukort. Ár-
angurinn varð mjög góður fyrir
stjörnuspekingana, langt yfir það
sem gat talist tilviljun. Tveir
enskir stjörnuspekingar, Simon
Best og Nick Kollerstrom, gerðu
einnig frekar einfaldar efnafræð-
itilraunir sem gengu út á það að
láta vissa málma í efnablöndu
mynda botnfall. I þessum tilraun-
um var notað sama magn málma,
sama hitastigi var haldið og þess
að öllu leyti gætt að aðstæður
væru þær sömu að öðru leyti en
því að tilraunirnar voru fram-
kvæmdar á mismunandi dögum.
Augljóslega ættu niðurstöðurnar
að vera þær sömu en það kom
fljótt í ljós að svo var ekki. Ef
tilraun með málm eins og blý, sem
stjörnuspekingar segja tengdan
Satúrnusi, var framkvæmd þegar
Satúrnus var hæstur á lofti
breyttist niðurstaðan. Á sama
hátt breyttist niðurstaðan I til-
raunum sem gerðar voru með járn
ef Mars sem sagður er tengjast
járni var í hágöngu á himni. Þess-
ar tilraunir hafa margsinnis verið
endurteknar.
Af öórum stjörnuspekingum?
í fyrstu uppgötvaði ítalskur vís-
indamaður að nafni Piccardi þessa
aðferð. Tilraunirnar hafa einnig
verið festar á filmu af breska
sjónvarpinu BBC. Svona tilraunir
og rannsóknir almennt eru mjög
tímafrekar og krefjast mikils í
uppsetningu. Énginn stór aðili sér
um að fjármagna þær, hvorki rík-
isstjórnir eða háskóladeildir. Allt
slíkt starf verður að fara fram á
einkavegum, einstaklingar gefa
tíma sinn, vinnu og tækjaaðstöðu
og þar fram eftir götunum.
Hingað til hefur ekki nægjanlega
mikið verið gert þó við getum ver-
ið mjög bjartsýnir vegna þess sem
þegar hefur áunnist. Ég er ekki í
minnsta vafa um að þegar meiri
vinna verður lögð í þessar rann-
sóknir og fleiri próf verða hönnuð
komi í ljós að mjög mörg skap-
gerðareinkenni tengjast fæð-
ingardeginum og önnur fæðingar-
tímanum.
Ég hef lesið að 186 bandarískir
vísindamenn hafi skrifað undir yfir-
lýsingu gegn stjörnuspeki, sem segir
að stjörnuspeki eigi við engin rök að
styðjast og beinlínis vari fólk við
stjörnuspeki?
Já, í þessari yfirlýsingu segir
einnig að ekki sé hægt að útskýra
stjörnuspeki, ég held að enginn
þeirra hafi svo mikið sem opnað
kennslubók í stjörnuspeki.
Stjörnuspekisamband Ameríku og
Bretlands fengu 187 vísindamenn
til að skrifa undir yfirlýsingu sem
segir að stjörnuspeki sé að
minnsta kosti verð rannsóknar og
að vísindamenn ættu ekki að
senda frá sér yfirlýsingar um
stjörnuspeki fyrr en þeir hafi
kynnt sér hana. Ég held að það sé
það mikilvæga í þessu máli. Vís-
indi eiga að vera leit að sannleika
og vísindamenn ættu aldrei að
fella dóm um nokkurn skapaðan
hlut fyrr en þeir hafa rannsakað
þann hlut gaumgæfilega.
NASA, geimferdastofn-
un Bandaríkjanna
notar stjörnuspeki
Þú sagðir mér að þú hafir starfað í
Bandaríkjunum. Þú ert einnig rit-
stjóri tímarits sem meðal annars
flytur fréttir af því sem er að gerast í
heimi stjörnuspekinnar. Hvað getur
þú sagt mér af stjörnuspeki almennt,
hver er staða stjörnuspeki í heimin-
um í dag?
Eins og stendur eru málin frek-
ar róleg. Á sjötta og sjöunda ára-
tugnum jókst áhuginn gífurlega.
Þeir sem einungis byrjuðu vegna
forvitni hafa misst áhugann,
þannig að áhuginn í dag er frekar
jafn. I Englandi er enginn fyrir
stjörnuspeki en svo mun verða
bráðlega. Við höfum nú safnað
nægilegu fé til að kaupa höfuð-
stöðvar og að mínu viti kemur það
til með að efla vinnu í stjörnu-
speki mjög mikið og auka alla að-
stöðu til rannsókna. Annars held
ég að stjörnuspekingar í dag sæk-
ist ekki eftir sviðsljósinu. Þeir
sem hafa áhuga á rannsóknum
vilja halda þeim áfram og þeir
sem hafa áhuga á að hitta fólk
hitta fólk.
Hversu margir stjörnuspekingar eru
í Englandi?
Atvinnustjörnuspekingar eru
um það bil 40—50, en mörg þús-
und manns fást við stjörnuspeki á
einn eða annan hátt, meira eða
minna.
Og í Bandaríkjunum?
Ég held að samband banda-
rískra stjörnuspekinga telji um
fjögur þúsund meðlimi. Það er
a.m.k. vega öruggt að nokkur þús-
und manns mæta á ráðstefnur
þeirra. Stjörnuspeki er almennt
mun viðurkenndari í Bandaríkjun-
um. Mjög margir í viðskiptalífinu
nota stjörnuspeki reglulega til að
velja rétta tímann til fram-
kvæmda, til fjárfestinga og til að
velja sér starfsfólk. Nokkrir
stjörnuspekingar, fjórir að ég
held, gefa út fréttablöð sem sér-
hæfa sig í upplýsingum fyrir þá
sem nota stjörnuspeki á fjárfest-
ingamarkaðinum.
Hvað um ríkisstjórnir?
Sterkar vísbendingar hafa kom-
ið fram í þá átt að ríkisstjórn
ísraels noti stjörnuspeki. Frétta-
maður frá London sem var að
vinna að rannsókn á starfsháttum
ísraelsku leyniþjónustunnar fyrir
blaðið Sunday Times hélt því fram
að Israelsmenn noti stjörnuspeki
til að tímasetja hernaðaráætlanir
og m.a. að frelsun gíslanna í Ug-
anda hafi verið tímasett með
stjörnuspeki. Þetta getur hljómað
ótrúlega en það var blaðamaður
en ekki stjörnuspekingur sem
sagði þessa sögu. Það bendir því
margt til að þeir taki mið af
stjörnuspeki og noti hana sem
eina af aðferðum sínum.
Getur þú gefið mér einhverja
áþreifanlega sönnun fyrir þessu,
sagt mér hvernig blaðamaðurinn
fékk þessar upplýsingar?
Nei, ekki að öðru leyti en því að
hann tók viðtöl við fjölda manna í
sambandi við vinnubrögð leyni-
þjónustunnar Mossad, og stjörnu-
speki og notkun stjörnuspeki kom
oft til umræðu. Annað atriði er
athyglisvert í sambandi við
ísraelsmenn, það er að mjög erfitt
er að fá uppgefinn fæðingartíma
ísraelskra stjórnmálamanna. Mér
hefur aldrei tekist að fá uppgefinn
fæðingartíma hjá stjórnmála-
mönnum þeirra.
Þú hefur reynt?
ó já, ég hef reynt og ég þekki
marga sem hafa áhuga á stjórn-
málastjörnuspeki sem hafa reynt
mjög mikið að verða sér úti um
fæðingartíma þeirra með litlum
árangri.
Er ríkisstjórn fsraels eina ríkis-
stjórnin sem hefur notað stjörnu-
speki svo vitað sé?
NASA, geimferðastofnun
Bandaríkjanna, notar niðurstöður
rannsókna þýska stjörnuspekings-
ins Theodors Landsheid í geim-
ferðaáætiun sinni. Hann notar
stjörnuspeki til að spá fyrir um
daga sem líklegt er að um miklar
útvarpstruflanir verði að ræða.
Útfrá staðsetningu pláneta?
Hann notar stöðu ytri plánet-
anna og hefur sýnt fram á að
ákveðin innbyrðis afstaða milli
þeirra tengist sterkum truflunum
á útvarpsbylgjum sem augljóslega
hefur slæm áhrif á hvaða fjar-
skiptakerfi sem er.
Þú heldur því sem sagt fram að
þegar NASA er að skipuleggja
geimáætlanir sínar og ákveða tíma
fyrir geimskot, noti þeir uppgötvanir
úr stjörnuspeki?
Já það gera þeir. Það getur verið
að þeim sé illa við að viðurkenna
það og að þeir vilji kalla þetta öðr-
um nöfnum en uppgötvanirnar eru
stjarnspekilegar, já. Það eru einn-
ig til sterkar vísbendingar um að
Ronald Reagan hafi hitt stjörnu-
speking reglulega á fjórða og
fimmta áratugnum og jafnvel
fram að þeim tíma er hann varð
ríkisstjóri í Californíu. Ég held að
ekkert bendi til þess að hann hitti
stjörnuspeking núna. Ég veit hins
vegar að það er algjörlega ómögu-
legt að fá afrit af fæðingarvott-
orði hans.
Hvað um önnur þjóðlönd?
Á Indlandi nota stjórnvöld
stjörnuspekinga mjög oft og
reyndar reglulega. Frú Gandhi
var opinberlega vöruð við því af
stjörnuspekingum að lif hennar
væri í hættu nokkrum mánuðum
áður en féll hún fyrir hendi morð-
ingja.
Hvað um Arabaríkin?
Yamani fursti, sem er æðsti
maður OPEC, og einn mikilvæg-
asti og áhrifamestur manna í
OPEC-ríkjunum, er stjörnuspek-
ingur. Það er vitað að hann hefur
notað stjörnuspeki til að ákvarða
tíma fyrir fundi OPEC-ríkjanna.
Hins vegar er lítið vitað um það
hvernig hann notar stjörnuspeki
að öðru leyti og hvernig aðrir ara-
baleiðtogar nota stjörnuspeki.