Morgunblaðið - 14.07.1985, Qupperneq 51

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. JÚLl 1985
51
i
i
Tikhonov forsætisráðherra gaf
Shevardnadze þá einkunn þegar
hann tilnefndi hann að hann væri
„vel að sér, menntaður og siðfágað-
ur“. Hann sagði að vegna þess og
vegna reynslu í störfum fyrir
flokkinn og ríkið „væri ástæða til
að ætla að hann mundi ráða vel við
hina miklu ábyrgð, sem fylgdi
starfi utanríkisráðherra".
„Ef menn vilja utanríkisráð-
herra, sem kemur vel fyrir og held-
ur góða blaðamannafundi er hann
rétti maðurinn," segir Jerry Hough
við Brookings-stofnunina í Wash-
ington.
Ekki er talin ástæða til að ætla
annað en að Shevardnadze verði
fljótur að setja sig inn í samskipti
Rússa við vestræn ríki og læra
réttu tökin. Sagt er að vera megi að
hann nái vinsældum meðal al-
mennings, þar sem hann komi vel
fyrir og eigi auðvelt með að laga sig
að nýjum aðstæðum.
Shevardnadze talar að því er
bezt er vitað engin önnur tungumál
en rússnesku og grúsísku.
ÓUÓS STEFNA
í utanríkismálum hefur Shev-
ardnadze haft fátt fram að færa.
Eina nýlega ræða hans um utan-
ríkismál var hversdagsleg stefnu-
ræða, þar sem hann lýsti yfir
stuðningi við íhlutun Rússa í Afgh-
anistan og talaði um þá „sósíalist-
ísku skyldu" að „hjálpa bylting-
unni“. Hann hefur einnig farið lof-
samlegum orðum um „slökun" í
sambúð austurs og vesturs.
Shevardnadze stendur í engum
beinum tengslum við Gromyko svo
vitað sé. Sagt er að samband hans
við Gorbachev virðist aðallega
byggjast á því að þeir séu báðir
„ungir“, aðhyllist nútímahugsun-
arhátt og berjist fyrir ströngum
aga í þjóðfélaginu og á vinnumark-
aðnum.
Vestrænn stjórnarerindreki hef-
ur sagt að val Shevardnadze muni
gera Gromyko kleift að halda
áfram að gegna vissu hlutverki á
sviði utanríkismála. Shevardnadze
er „greindur, vel máli farinn maður
sem getur látið hjólin snúast með-
an Gromyko hugsar um það sem
raunverulega máli skiptir,“ sagði
hann.
Hann segir að Shevardnadze
muni njóta góðs af setu Gromykos
í stjórnmálaráðinu, þar sem mik-
ilvægustu ákvarðanir eru teknar og
stefnan mörkuð. Stuðningur Grom-
ykos muni vega upp á móti reynslu-
leysi Shevardnadzes.
En frá sjónarmiði Gorbachevs er
reynsluleysi Shevardnadze kannski
helzti kostur hans, þar sem það
gerir honum kleift að móta stefn-
una án þess að þurfa að eiga við
valdamikinn kunnáttumann. Mik-
ilvægt er að völdin í utanríkisráðu-
neytinu hverfa úr höndum atvinnu-
mannanna, sem þjónuðu Gromyko,
og færast í hendur dyggs flokks-
manns, sem er sammála skoðunum
Gorbachevs og hlýðir skipunum
hans.
Gorbachev ræður
Upp frá þessu mun Gorbachev
móta stefnuna í raun. Hann metur
Shevardnadze fylaiat
Shevardnadze á fundi Æðsta ráösins Gorbochev ávarpar
þegar hann var skipaður í stjómmálaráöiö iEösta ráöiö
og i embastti utanríkisráöherra.
Atkvæöagreiöela í AEÖsta ráöinu
Gromyko á fundi
Æösta ráösins
mikils reynslu þá sem hann hlaut
þegar hann var formaður utanrík-
ismálanefndar Æðsta ráðsins. Nú
gegnir þvi starfi nánasti samherji
hans í stjórnmálaráðinu, Yegor
Ligichev, sem nú fer með stjórn
hugmyndafræðilegra mála.
Bandarískur sérfræðingur, Dim-
itri K. Simes, spáir því að Shev-
ardnadze muni breyta „stjórnun og
stíl“ sovézkra utanríkismála og áð-
ur en hann breyti inntaki hennar.
Hough segir að Gorbachev hafi
farið rétt að, „ef hann hafi viljað
skipa sinn eigin mann á tímum
flókinnar utanrikisstefnu" og
„segja megi með sanni að sagt hafi
verið skilið við fortíðina."
Þótt fátt sé vitað um skoðanir
Shevardnadzes f utanríkismálum
mun hann hafa miklu meiri áhuga
á þriðja heiminum og samskiptun-
um við Kina og Japan annars vegar
og Vestur-Evrópu hins vegar en
Gromyko, sem einbeitti sér að sam-
skiptunum við Bandaríkin á löng-
um ferli sínum. En óvíst er hvort
Shevardnadze hefur svigrúm til
mikilla breytinga.
Stjórnin í Peking setur þrjú skil-
yrði fyrir bættum samskiptum:
taumhald verði haft á Víetnömum í
Indókína, fækkað verði í sovézka
herliðinu á landamærum Kina og
sovézka herliðið í Afghanistan fari
þaðan.
Þrátt fyrir margar ferðir vest-
ur-evrópskra utanrfkisráðherra til
Moskvu og tilraun Rússa til að
vingast við Evrópubandalagið
munu samskipti Sovétrfkjanna og
Vestur-Evrópu mótast af sam-
skiptum Sovétríkjanna og Banda-
ríkjanna i Ijósi staðsetningar
Pershing- og stýriflauga í Vestur-
Evrópu.
Áhugi Shevardnadzes á þriðja
heiminum stafar af því að Rússar
telja að þeir hafi staðið þar höllum
fæti síðan þeir réðust inn í Afghan-
istan.
Sérfræðingar bandaríska utan-
ríkisráðuneytisins vilja gera lftið
úr því að horfur séu á skjótum
breytingum á inntaki sovézkrar
utanríkisstefnu. Þeir telja að áhrif
Gromykos verði enn mikil og að
hann hafi verið hækkaður í tign,
þótt aðrir leggi meiri áherzlu á
hlutverk Gorbachevs.
En þeir benda á að það sé ókost-
ur að í starf utanríkisráðherra
Sovétríkjanna veljist maður, sem
hafi aldrei komið til Bandarikj-
anna og virðist ekki búa yfir mikilli
vitneskju um bandarísk stjórnmál
og telja að það geti reynzt slæmt
fyrir Bandaríkin.
Fyrsta prófraun Shevardnadzes
gæti orðið í Helsinki í lok mánað-
arins, ef utanrfkisráðherrar þeirra
35 ríkja, sem undirrituðu Helsinki-
sáttmálann um öryggi Evrópu og
mannréttindi, koma þangað til
fundar eins og búizt er við. Þar
gæfist honum kostur á að hitta
George Shultz og e.t.v. Sir Geoffrey
Howe og fleiri vestræna utanrík-
isráðherra og þeir fengju að kynn-
ast nýja manninum frá Grúsfu.
— GH tók saman.
Einar Eldon
í glímu
við hugann
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Einar Eldon:
Saga lífsins um breytingar á hörðum
vöðvum. _ "
Gefín út á kostnað höfundar.
Einar Eldon er af þeirri gerð
höfunda sem rýna í eigin barm,
skoða sjálfa sig fyrst og fremst.
Saga lífsins um breytingar á hörð-
um vöðvum er dæmigerð fyrir
innri átök, höfundurinn reynir að
ná upp á yfirborðið, en tekst það
ekki nema stundum. Það liggur
auðvitað ekkert á því að skáld-
skapurinn er torsótt glfma sem
fellir menn oftar en lætur Jþá
halda velli. ■
Það er margt á huldu f ljóðum
Einars Eldon. Ljóð hans eru frem-
ur skynjun en skýring mannlífs.
Hann skynjar í myndum og
hljómi. Heimur hans er sundur-
laus, í brotum. Það er vissulega
við hæfi að ungt og leitandi skáld
yrki með þeim hætti sem Einar
Eldon gerir, einhvern tíma verða
menn að vera ungir. En það getur
líka borgað sig að bíða með útgáfu
þangað til menn hafa náð meira
valdi á tjáningaraðferðum ljóðs-
ins.
Það getur vel verið að Einar
Eldon sendi bara frá sér þessa bók
og snúi sér svo að öðru eins og
mörg ung skáld hafa gert. En það
er nógu mikið af skáldíegri upplif-
un í þessari bók til að höfundurinn
geti haldið áfram að segja okkur
hug sinn.
A bls. 27 er sögð reynsla með
eftirtektarverðum hætti:
Skuggar minir eru tveir
þeir mætast á gatnamótum
horfa í himininn og segja sögur
í lifi mínu hef ég visnað
i lífi mínu hef ég harðnað
líkt hörðum vöðva er þroskast líkt
ávöxtum
blómstrað líkt rósrunnum í paradís
ég hef grátið og fundið hatur
tilfinningabrotinn með augun púsluð í
spegli
er sálin raðar saman á margan hátt
Einar Eldon hefur frá mörgu að
segja og það er styrkur. Tilraun
hans til að skapa óvænt
hugmyndatengsl er ekki út í blá-
inn og hann sýnir viðleitni til að
vanda sig; það er út af fyrir sig
lofsvert. Hann lýsir sjálfum sér
eflaust best í eftirfarandi fjórum
línum:
Ég
syndandi í barmi af blómum
er nærast af ást minni
í glimu við hugann
4-
L
Upphafið og stundum róman-
tískt málfar er áberandi víða, en
þótt slíkt sé orðið útlægt úr ljóð-
um flestra skálda yngri kynslóðar
treysti ég mér ekki til að áfellast
höfundinn. Málfarið er í samræmi
við efni ljóðanna, myndirnar sem
oft eru á mörkum hugljúfs draums
i og martraðar. —