Morgunblaðið - 25.07.1985, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 1985
Sérvitur
og seinreittur til reiði
Gullfoss og Geysir eru án efa þeir staðir, sem við íslend-
ingar sýnum útlendum gestum okkar, með hvað mestu stolti.
Það er heldur ekki að ástæðulausu, þar sem fyrirbæri, á borð
við gjósandi hveri, eru ekki á hverju strái, úti í hinum stóra
heimi.
Undanfarin sumur hefur það tíðkast, að mannshöndin leggi
Geysi gamla lið við framkvæmd náttúruundursins, ylji honum
undir uggum með því að dæla í hann sápu, ekki minna magni
en 40 kflóum í senn. Skyldi engan undra þó hinn háaldraði
hver mótmæli slíkri meðferð og í hann fjúki, sem annars er
að öllu jöfnu heldur seinreittur til reiði. Æðruleysið er hans
aðalsmerki og þolinmæði hans gagnvart uppátækjum mann-
fólksins hreint með ólíkindum.
Laugardaginn 20. júlí sl.
streymdi fólk að hvernum, enda
hugðist Ferðamálaráð íslands æsa
hann svo upp að endaði með gosi.
Klukkan 3 var sápustykkjum í
hundraöatali hent út í vatnið og
beðið eftir mótleik Geysis við
málsverði þessum.
Samkoman á hverasvæðinu
minnti einna helst á smækkaða
útgáfu af þingi sameinuðu þjóð-
anna, þó svo reyndar væru heima-
menn í miklum meirihluta. Voru
þarna samankomnir foreldrar,
sem sýna vildu afkvæmum sínum
furðuleg en fögur fyrirbæri föð-
urlandsins, svo og aðrir þeir, sem
afsanna vildu þá kenningu að út-
lendingar væru þeir einu, sem
áhuga sýndu náttúru landsins.
Til að byrja með beið fjöldinn í
ofvæni eftir því sem verða vildi,
spenna lá í loftinu og höfðu menn
varla augun af hvernum. Fræddu
forsvarsmenn framtaksins fjöld-
ann á því að yfirborð vatnsins yrði
að ná ákveðnu hitastigi, áður en
búast mætti við að gosið hæfist.
Settu menn upp spekingslegan
svip, rökræddu eðli Geysis og virt-
ust flestir hafa eitthvað gáfulegt
til málanna að leggja. Sumir slógu
jafnvel fram vísindalega útreikn-
uðum tölum, máli sínu til stuðn-
ings. Þegar hins vegar beðið hafði
verið í klukkustund, án þess að
nokkuð markvert gerðist, tók hug-
urinn að reika og athyglin að bein-
ast að öðrum atriðum nánasta
umhverfis.
Stund milli stríða
„Nei sko, ég fann fjögurra blaða
smára," hrópaði ein fullorðin kona
upp yfir sig. Fimm ára gamall
sonurinn horfði á móður sína
furðu lostinn og spurði með van-
þóknun: „Og hvað með það?“ „Þá
má ég óska mér,“ svaraði konan.
Varla hafði hún fyrr sleppt orðinu
en uppáhaldsspurning smáfólks-
ins „Af hverju?“ hraut af vörum
snáðans. Þar á eftir fylgdu langar
og greinagóðar útskýringar á fá-
gæti fjögurra blaða smáranna,
gamalli þjóðtrú og þeirri leynd,
sem yrði að hvíla yfir óskinni, ætti
hún að rætast.
Var fróðlegt að fylgjast með
borgarbörnunum og fylgdar-
mönnum þeirra, sem komnir voru
til vits og ára. Sat fólk uppi í hlíð-
unum og beið, fjarri símanum og
erli stórborgarinnar og hafði því
ef til vill lítið annað að gera en að
halda uppi samræðum við börn
sín, sitja fyrir svörum, skiptast á
skoðunum og segja sögur — nokk-
uð sem oft vill gleymast i hinu
daglega amstri.
Lítil hnáta kom til föður síns
með blómvönd nokkurn, sem hún
hafði dundað sér við að tína og
sýndi honum stolt á svip, rétt eins
og hún ætti allan heiðurinn af feg-
urð blómanna, en almættið hvergi
komið þar nærri. Faðirinn leit á
vöndinn og lét sér í fyrstu fátt um
finnast. Sú stutta var þó ekki á því
að gefa sig. „Finnst þér þau ekki
fín?“ spurði hún og undrun henn-
ar og aðdáun leyndu sér ekki, né
heldur vonbrigðin yfir fálæti föð-
urins. Spurningum á borð við
„hvaðan koma blómin?“, „hvað
heita þau?“ og „hver á þau?“
rigndi yfir foreldrana. Var að lok-
um ekki annað að sjá en að hinir
fullorðnu hefðu smitast af upp-
götvunargleði og næmu auga
barnsins. Fyrr en varði náðu svo
hámarki heimspekilegar vanga-
veltur um hluti, sem áður virtust
svo sjálfsagðir. Þegar umræðurn-
ar tóku að þyngjast í vöfum og
skilningur barnsins dugði ekki til
að fylgjast með, fullyrti sú stutta
upp úr eins manns hljóði: „Prins-
essur eru alltaf með blóm í hár-
inu“ og vísaði til heimilda sinna,
ævintýrabókanna heima í hillunni
3inni. „Við hljótum þá að setja
blóm i hárið á prinsessunni okkar,
er það ekki pabbi?“ spurði móðir-
in. Áður en langt um leið var
stúlkan svo komin með fallegan
blómsveig um kollinn. Hlutverk
sitt sem prinsessu tók hún líka há-
Geysi loksins nóg boðið
tíðlega, brosti feimnislega og var
stillt og prúð, rétt eins og sönnum
hátignum sæmir.
Heldur svalt var í veðri þennan
laugardag og ekki var laust við að
mönnum færi að kólna, þegar
klukkan nálgaðist fimm. Fáeinir
höfðu verið svo forsjálir að taka
með sér heitt kaffi eða kakó á
brúsa, sem svo sannarlega kom
sér vel, þar sem Geysir ætlaði sér
greinilega ekki að vera samvinnu-
þýður að þessu sinni. Þolinmæði
og þrautseigja verða seint talin til
meginkosta barna og var mörgum
þeirra farin að leiðast biðin. „Nú
verður eitthvað að fara að gerast,
því annars er ég sko farin,“ til-
kynnti ein 6 ára ljóska, einbeitt á
svip og í ákveðnum tón. Þegar hér
var komið sögu reyndi mjög á
þolrif foreldranna og kannske ekki
síður á frásagnagáfu þeirra og
skáldskaparsnilld. Bn, í aðstöðu
sem þessari, sannast hið forn-
kveðna að neyðin kenni naktri
konu að spinna. Þær hömlur, sem
venjulega hvíla á því ljóðræna
skáldi, sem í öllum blundar, hurfu
eins og dögg fyrir sólu og hinar
ótrúlegustu sögur spunnust upp á
staðnum.
Einn hópurinn, sem á svæðinu
var, virtist tala flestum tungum.
Var þar að finna börn, sem að
hálfu voru íslensk en höfðu alið
allan sinn aldur erlendis, ýmist í
Þýskalandi eða Bretaveldi. Sam-
keppnin var mikil þeirra í milli,
hvert þeirra kynni mest í hinu
ástkæra, ylhýra, norræna máli.
Fyrirspurnir þeirra um hvenær
Geysir myndi eiginlega láta af því
verða að gjósa voru snarlega af-
greiddar með þeim orðum að
sennilega væri best að biðja hús-
bóndann þar neðra, sjálfan
myrkrahöfðingjann, um að tíma-
setja þann atburð nákvæmlega.
Þó svo fjölskyldufólk hafi verið
æði áberandi við Geysi þennan
laugardag, fór því þó fjarri að
engir aðrir hafi sýnt gosi þessu
áhuga. Ástfangin pör voru einnig
á staðnum og var sem hin marg-
umtalaða sveitarómantík, sem
flestir kannast aðeins við úr þjóð-
legum bókmenntum fyrri tíma,
vaknaði af dvalanum úti í hinni
óspilltu náttúru. Gaman var að
fylgjast með viðbrögðum virðulegs
fólks við þessari sakleysislegu
ástleitni. Ungar konur, nýorðnar
mæður, litu til þessara turtil-
dúfna, með hálfgerðum hneyksl-
unarsvip, milli þess sem þær
ræddu mismunandi árangursríkar
uppeldisaðferðir. Létu þær sem sú
rósrauða rómantík, sem einkenna
á tilhugalífið, væri þeim löngu
gleymd, en þess í stað væru þær
komnar á kaf í tilbreytingarleysi
hversdagsins, þar sem tilfinn-
ingasemi þykir ekki viðeigandi.
Geysir lætur til skarar skríða
Þegar klukkan var farin að
ganga 6 og enn hafði ekki til tið-
inda borið fækkaði ískyggilega í
hlíðinni. Óhætt er að fullyrða að
þar hafi kuldinn mestu um ráðið.
„Hitinn er orðinn 100 gráður"
heyrðist hrópað frá hvernum og
fóru þá þeir, sem kvikmyndavélar
höfðu meðferðis, að setja sig í
stellingar, öllu viðbúnir. Leið svo
enn drjúg stund án þess að neitt
merkilegt ætti sér stað.
Skyndilega hentust menn þó frá
hvernum, þar sem hann var nú
farinn að ygla sig og virtist til alls
líklegur. Hófust svo lætin með
gusum, skvettum og tilheyrandi
drunum og dynkjum og löðrandi
sápufroðan freyddi niður kísilhell-
una, sem myndast hefur umhverf-
is hverinn. Hápunkti náði þó
uppákoman þegar myndarlegt gos
þeyttist kröftuglega marga metra
upp í loftið. Þó svo hvassviðri hafi
verið, vatnið fokið töluvert til og
strókurinn því ekki notið sín sem
skyldi, stóðu viðstaddir ferðamenn
á öndinni af hrifningu.
„Magnificent, fantastiskt,
wunderschön, incredible, stórkost-
legt — lýsingarorð, á borð við
þessi, hljómuðu um svæðið og þeg-
ar kraftasýningu Geysis lauk, var
honum ákaft klappað lof I lófa
fyrir frábæra frammistöðu. Sér-
vitur að vanda, sýndi Geysir þó
enga tilburði til að taka aukaat-
riði, sýningu hans var lokið og nú
vildi hann fá frið.
IAA