Morgunblaðið - 16.11.1985, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR16. NÓVEMBER1985
Lög um viðskiptabanka:
Engar takmarkanir
um hámarkslán til
einstakra lánþega
í LÖGUM um viðskiptabanka á íslandi eru engin ákvsði um hámarkslán til
einstakra lánþega. í núgildandi lögum um sparisjóði frá 1941 eru hins vegar
ákvæði sem takmarka útlán til eins aðila, eða tengdra aðila, við þak sem
nemur 50%af bókfærðu eigin fé hlutaðeigandi sparisjóðs. í nýju bankalögunum
sem taka gildi um næstu áramót verður ákvæðið um hámarkstakmarkanir á
útlánum sparisjóða til einstakra aðila fellt úr gildi.
Á hinum Norðurlöndunum nema eru settar of þröngar skorður um
í Svíþjóð er þessu öfugt farið, þar
eru strangar lagalegar takmarkan-
ir á því hversu mikið má lána einum
aðila, en í Svíþjóð er það lagt í
vald bankaeftirlitsins að ákvarða
hámarkið. 1 öllum tilfellum er há-
markið verulega lægra en sem
svarar þaki sparisjóða hérlendis.
Sömu sjónarmið að því er þessa
takmörkun varðar eru víðast hvar
í bankalöggjöf vestrænna ríkja og
á undanförnum árum hefur fremur
verið tilhneiging til þess að þrengja
þessi mörk en víkka.
Þessar upplýsingar fengust hjá
Þórði Ólafssyni forstöðumanni
bankaeftirlits Seðlabankans. Þórð-
ur sagði að þetta kerfi gæti leitt
til ófarnaðar: „Við hjá bankaeftir-
litinu höfum sífellt bent á nauðsyn
þess að setja ákvæði um hámarks-
lán til eins lánþega í bankalögin.
En við stöndum þar frammi fyrir
ákveðnum vanda. Rekstrareiningar
bankakerfisins eru svo smáar hér
að þær geta ekki veitt fyrirtækjum
nauðsynlega fyrirgreiðslu ef þeim
hámarkslán. Umsvif fyrirtækja á
íslandi hafa aukist mjög undan-
farin ár á meðan bankarnir eru
ennþá tiltölulega smáir. Eina raun-
hæfa lausnin á þessum vanda er
að stækka rekstareiningar bank-
anna, og þá kæmi sameining
tveggja eða fleiri banka vel til
greina. Með því næðist tvennt:
Aukin hagræðing í rekstri og bank-
arnir gætu veitt stórum fyrirtækj-
um betri þjónustu með minni
áhættu," sagði Þórður.
Þórður sagði að áhættan hefði
aukist mjög í bankarekstri undan-
farin ár: „Því veldur meðal annars
verðtrygging lána, auknar fjár-
skuldbindingar fyrirtækja, sem
kunna að valda því að fyrirtæki
lendi í fjárhagslegum erfiðleikum.
Sú staðreynd þýðir aftur á móti að
forráðamenn bankastofnana verða
að að gæta þess að haldbærar
greiðslutryggingar séu fyrir veitt-
um lánum, en oft á tíðum hefur
reynst erfitt að innheimta skuld
vegna veða sem eru aftarlega í
röðinni," sagði Þórður.

Reglur um hámarksútlán bankanna:
Engar slíkar reglur
hjá Útvegsbankanum
segir Lárus Jónsson bankastjóri Útvegsbankans
„ÞAÐ ERU engar reglur um há-
marksútlán til einstakra fyrirtækja
í gildi hjá Útvegsbankanum. Vissu-
lega má til sanns vegar færa, að svo
þyrfti að vera, en þetta heyrir undir
yfirstjórn bankamála fremur en
einstaka banka,“ sagði Lárus Jóns-
son, bankastjóri Útvegsbankans, er
blaðamaður Morgunblaðsins spurði
hann hvort einhverjar reglur væru
hjá bankanum um hámark útlána
Axel Gíslason aðstoðarforstjóri SÍS:
Gæti verið fýsilegur kostur
að stofna félag með Hafskip
segir þennan möguleika veröa kynntan í Sambandsstjórn á mánudag
„VIÐ HÖFUM verið að skoða dæmið
hjá Hafskip - höfum heyrt og hlustað
á hvað þeir hjá Hafskip hafa fram
að færa. Við höfum skoðað hvort það
gæti verið fýsilegur kostur fyrir
okkur að stofna með Hafskipsmönn-
um sjálfstætt félag til þess að halda
uppi samkeppninni," sagði Axel
Gíslason, aðstoðarforstjóri SÍS, þeg-
ar blaðamaður Morgunblaðsins
spurði hann í gær hvort stjórnendur
SÍS væru alvarlega að íhuga stofnun
skipaflutningafyrirtækis með hlut-
höfum Hafskips, eins og látið hefur
verið að liggja.
„Við munum kynna þennan val-
kost fyrir Sambandsstjórn nú á
mánudaginn," sagði Axel, og bætti
við að það færi alveg eftir þeim
forsendum sem menn gæfu sér,
hvort þetta væri fýsilegur kostur
eða ekki. „Þetta getur verið fýsi-
legur kostur, en til þess þurfa
ákveðnar forsendur að vera fyrir
hendi," sagði Axel.
Axel sagði að þeir hjá SÍS skoð-
uðu þetta mál af fullri alvöru,
vegna þess að þeir, eins og þeir
aðilar sem þeir hefðu verið að
ræða við, hefðu áhyggjur af því
ef einn aðili kæmist í næstum
algjöra einokunaraðstöðu á flutn-
ingamarkaðnum. „Við teljum að
það sé nauðsynlegt fyrir verslun-
ina í landinu og þá um leið fyrir
landsmenn alla, að tryggja eðlilega
verðmyndun í þessu, því flutning-
arnir eru mikilvægur þáttur í
verðmyndun á vörum í landinu,"
sagði Axel.
Hann var spurður hvort þeim
hjá Sambandinu stæði enginn
stuggur af því að fara út í stofnun
fyrirtækis með mönnum sem hvað
helst hafa verið orðaðir við einka-
framtakið — þ.e.a.s. ákveðnir
stjórnendur Hafskips: „Þetta
samstarf er náttúrlega algjörlega
háð því að samstaða náist um
grundvöllinn fyrir starfsemi slíks
fyrirtækis. Auðvitað getur ekkert
orðið úr slíku samstarfi, ef menn
eru ekki sammála um það hver
markmiðin eiga að vera, og hvaða
leiðir skulu farnar að þeim mark-
miðum."
til einstakra fyrirtækja og einstakl-
inga. Lárus benti á að bankakerfið
væri þannig uppbyggt að stórfyrir-
tæki væru með öll sín viðskipti í
einum banka í flestum tilvikum.
Vísaði hann í því sambandi til fyrir-
tækja eins og ESSÓ, SÍS og fleiri.
Erfitt væri að neita slíkum fýrir-
tækjum um stóra fyrirgreiðslu, því
þau sæktu hana ekki annað en í
sinn viðskiptabanka.
Valur Valsson, bankastjóri
Iðnaðarbankans, sagði í samtali
við blaðamann Morgunblaðsins
er hann var spurður hvort sér-
stakar reglur um hámark lán-
veitinga til einstakra aðila væru
í gildi hjá bankanum: „Við erum
með reglur frá árinu 1976, sem
eru enn í fullu gildi. Þær eru
einfaldlega þannig að einn við-
skiptavinur, þ.e. viðskiptamaður
eða viðskiptamenn tengdir hon-
um, má ekki hafa meiri fyrir-
greiðslu hér í bankanum, hvað
varðar lán eða ábyrgðir, en því
sem nemur 2% af heildarútlánum
og útistandandi ábyrgðum bank-
ans hverju sinni." Valur sagði
jafnframt að formaður bankaráðs
gæti samþykkt með bankastjórn-
inni allt upp í 4% af heildarútlán-
um, en ef ætti að fara fram úr
þeirri prósentutölu þyrfti sam-
þykki bankaráðs fyrir því.
Höskuldur Ólafsson, banka-
stjóri Verzlunarbankans, sagði er
hann var spurður sömu spurning-
ar: „Við höfum ákveðnar viðmið-
unarreglur sem við vinnum út
frá, þó að slíkar reglur séu ekki
til skrifaðar hjá okkur." Hann
vildi ekki upplýsa hverjar þessar
viðmiðunarreglur væru, en sagði
þær hafa reynst vel í gegnum
tíðina. Samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins eru reglur um
hámarkslánveitingar til ein-
stakra aðila eða fyrirtækja svip-
aðar hjá Verzlunarbankanum og
Iðnaðarbankanum.
Ragnar Kjartansson stjórnarformaður Hafskips:
Rætt um stofnun nýs
skipafélags með þátt-
töku Skipadeildar SIS
„ÉG GET ekki tjá mig um það á
þessu stigi hvort Hafskip muni óska
eftir greiðslustöðvun. Við erum að
skoða alla þætti málsins og hvaöa
viðbrögð koma helst til greina og það
skýrist væntanlega snemma í næstu
viku hvað verður uppi á teningnum,“
sagði Ragnar Kjartansson stjórnar-
formaður Hafskips í samtali við
Morgunblaðið í gær.
Ragnar sagði að sem stæði væri
það einkum einn kostur sem um
væri rætt, eða stofnun nýs fyrir-
tækis í samvinnu við Skipadeild
SÍS: „Eftir að stjórn Útvegsbank-
ans hafði gert okkur grein fyrir
Hörður Sigurgestsson forstjóri Eimskips:
Gætum náð meiri rekstrarlegri
hagkvæmni með kaupum á Hafskip
„VIÐ ERUM tilbúnir til þess að halda áfram viðræðum við Útvegsbankann
innan þess ramma sem við höfum verið að ræða við hann að undanfórnu,"
sagði Hörður Sigurgestsson forstjóri Eimskipafélags íslands í samtali við
blaðamann Morgunblaðsins í gær, þegar hann var spurður hver staðan
væri í viðræðum við Útvegsbankann, varðandi kaup Eimskips á íslandssigl-
ingum Hafskips.
Hörður sagði að á þessu stigi
væri ekkert hægt að segja til um
það hvort samningar tækjust, eða
ekki. „Við höfum verið í þessum
viðræðum við Útvegsbankann um
yfirtöku eigna Hafskips og að
einhverju leyti um yfirtöku flutn-
inga Hafskips til og frá Islandi,"
sagði Hörður. „Auðvitað höfum við
áhuga á þessum viðskiptum sem
Hafskip hefur haft og okkur er það
ljóst að þó að við kaupum þessar
eignir og yfirtökum viðskiptaleg
sambönd að einhverju leyti, þá
fáum við ekki nema hluta af þeim.“
Hörður sagði að ef samningar við
núverandi hluthafa Hafskips
næðust á skynsamlegum grund-
velli mætti tryggja að sem mestur
hluti flutninganna yrði í höndum
Eimskips. Það gerði það að verkum
að Eimskip gæti náð meiri rekstr-
arlegri hagkvæmni. Það sagði
Hörður að myndi koma viðskipta-
vinum Eimskips og öllum lands-
mönnum til góða.
„Okkur er það fullljóst, að okkur
er mikill vandi á höndum," sagði
Hörður, „með því að vera með
stóra hlutdeild í þessum flutning-
um. En í því sambandi teljum við
að hér komi ekki til greina nein
einokun lengur, vegna þess að
sagan hefur sýnt það að slíkt er
ekki liðið til langs tíma. Einnig
myndi það auðvelda og flýta fyrir
því að aðrir aðilar kæmu inn á
þennan markað og yxu þar, ef við
t.d. værum með of há flutnings-
gjöld.“
því að umræðugrundvöllur Eim-
skipafélagsins væri ekki fýsilegur
og ófær fyrir bankann, töldum við
nauðsynlegt að skoða aðra mögu-
leika og hófum viðræður við for-
ráðamenn Skipadeildar sam-
bandsins," sagði Ragnar. Hann
sagði að umræðan snerist ekki um
það að Sambandið keypti Hafskip,
heldur væri verið að íhuga mögu-
leikann á nýju hlutafélagi, sem að
stæðu hluthafar Hafskips og
Skipadeild Sambandsins.
Ragnar sagði að það væru eink-
um þrjár skýringar á slæmri stöðu
Hafskips nú: „Fyrst er að telja
verðhrun á skipum okkar, sem
rýrir eignir Hafskips um allt að
300 milljónir króna. í öðru lagi
höfum við tapað sem nemur 700
milljónum króna brúttó á því að
missa flutninga fyrir varnarliðið
í hendur Rainbow Navigation. Þar
hafa bandarísk ólög leikið okkur
grátt. Vegna þessa missis fórum
við að þreifa fyrir okkur í Atlants-
hafshlutningum, og þótt veltan
hafi þrefaldast hefur kostnaðurinn
orðið meiri en gert var ráð fyrir.
Skekkja í kostnaðaráætlun nemur
10-15%, sem er ekki mjög há pró-
senta, en vegna þess hve tölurnar
eru stórar og bolmagnið lítið hefur
það farið illa með fyrirtækið,"
sagði Ragnar Kjartansson.