Morgunblaðið - 07.02.1986, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1986
25
)sna
íí
I •
1969. Þeir hafa veitt stjóm hans
efnahagsstuðning og Ronald Reag-
an var hliðhollur Marcosi í upphafí.
Andstaðan gegn honum í Banda-
ríkjunum hefur aukist og Banda-
ríkjamenn voru hlynntir því að
kosningamar nú yrðu haldnar í von
um að ró kæmist á og skorið yrði
úr um, hvert væri raunverulegt fylgi
Marcosar.
Filippseyjar voru nýlenda Banda-
ríkjamanna í tæp 50 ár. Þeir tóku
við völdum í landinu af Spánveijum
1898. Þjóðin fékk sjálfstæði 1946
en sterkra bandarískra áhrifa gætir
enn. Bandaríkjamenn hafa tvær
mikilvægar herstöðvar á Filippseyj-
um en auk þess búa þar yfir 50.000
bandarískir borgarar. Fimm hundr-
uð bandarísk fyrirtæki em starf-
rækt í landinu og 2,5 milljarðar
dollara eru fjárfestir þar. Um ein
milljón Filippseyinga býr í Banda-
ríkjunum.
Marcos sagði í þætti í bandarískri
sjónvarpsstöð í nóvember að hann
gæti haldið kosningar hvenær sem
væri, til dæmis í janúar. Þegar til
kastanna kom var kosningunum
frestað til 7. febrúar og nú er komið
að því að fólkið kveði upp sinn dóm.
Stjómarandstaðan var sundmð
og í flestu sjálfri sér sundurþykk
þegar Marcos ákvað að efna til
kosninga. Tveir forsetaframbjóð-
endur komu helst til greina, Doy
Laurel og Eva Kalaw, sem er skyld
Aquino-fjölskyldunni. En 1,3 millj-
ónir borgara skomðu á Cory Aqu-
ino, sem er 53 ára, að bjóða sig
fram og hún sættist á það. Laurel
býður sig fram til varaforseta með
henni og Kaiaw býður sig sjálfstætt
fram til varaforseta. Kjósendur rita
nöfn þeirra sem þeir kjósa á kjör-
Corazon Aquino i hópi stuðningsmanna.
seðilinn og geta kosið þá frambjóð-
endur sem þeir vilja. Cory gæti
því verið kosin forseti og Arturo
Tolentino, varaforsetaefni Marcos,
varaforeeti hennar.
Marcos átti ekki von á að heyja
baráttu gegn kvenmanni og það
konu sem hefur aldrei haft afskipti
af stjómmálum. Margir töldu að
það væri ljóður á ráði Cory að hún
var áður „bara“ húsmóðir. Marcos
lagði áherslu á reynsluleysi hennar
í baráttunni. Stuðningsmenn henn-
ar benda á að hún stóð ávallt við
hlið manns síns og fylgdist með
stjómmálum þegar hann var á lífí.
Hún hefur stóran hóp reyndra ráð-
gjafa og fólk telur að einlægni,
heiðarleiki og greind hennar muni
gera hana að góðum foreeta. „Hún
er afar hæg og hljóðlát," sagði
Letty Laurel. „En hún veit hvað
hún syngur." Paul Aquino sagði að
Benigno, bróðir hans, hefði áreiðan-
lega ekki gert sér í hugarlund að
kona hans ætti eftir að bjóða sig
fram til forseta og koma þvflíku róti
á hugi margra, „aldrei," endurtók
hann þegar blm. Mbl. spurði hann.
Tilfinnmgarík og
ómálefnaleg
kosningabarátta
Hörð gagnrýni á Marcos og menn
hans hefur sett svip sinn á kosn-
ingabaráttuna. í fjölmiðlum hefur
verið fullyrt að hann eigi milljónir
dollara og fasteignir f Bandaríkjun-
um og innstæður í bönkum f Sviss.
Hetjudáðir hans úr stríðinu eru nú
dregnar í efa, hann er sagður fár-
sjúkur og jafnvel svo að stundum
komi tvífari hans fram opinberlega
í staðinn fyrir hann. Imelda, kona
hans, er sögð sækjast eftir pening-
um, völdum og áhrifum. Henni er
oft kennt um að hafa leitt mann
sinn út á braut klíkuskapar og
óheiðarleika.
Marcos sagðist vilja málefnalega
kosningabaráttu og kvartaði undan
því í ræðum sínum að Coiy Aquino
hefði ekki sagt hvemig hún ætlaði
að leysa vanda þjóðarinnar ef hún
næði kjöri.
Sjálfur segist Marcos hafa
reyrislu f embætti og ætla að vinna
bug á skæruliðum með hervaldi.
Baráttusveitum kommúnista hefur
fjölgað í stjómartíð hans þrátt fyrir
aðgerðir hersins. Þegar hann kom
til valda 1965 vom um 150 vopnað-
ir skæmliðar í landinu en nú em
þeir taldir yfír 16.000. Marcos segir
samningaviðræður við kommúnista
ekki koma til greina. Hann ætlar
að tryggja múhameðstrúarmönnum
á Mindanao-eyju heimastjóm eins
og samið var um í Trípólí-samn-
ingnum 1976. Hann ætlar að halda
áfram að fylgja ráðleggingum Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins til að ráða
bót á efnahagsvanda þjóðarinnar.
Skuldir Filippseyja hafa aukist úr
2 milljörðum dollara árið 1972 í 26
milljarða nú. — Hann er hlynntur
einkarekstri og ætlar að stuðla að
fijálsum viðskiptum án rfkisaf-
skipta og sýna greiðvikni við valin
fyrirtæki, enda hefur hann verið
gagnrýndur ákaft fyrir að hjálpa
kunningjum sem hafa orðið marg-
faldir milljónamæringar í stjómar-
tfð hans. Hann ætlar að endumýja
herinn, losa hann við gamla herfor-
ingja og auka útgjöld ríkisins til
hermála. Hann ætlar að endumýja
samninginn við Bandaríkin um
heretöðvamar gegn hærra leigufé
og fá skýrari ákvæði um skyldur
Bandarfkjamanna ef ráðist verður
á Filippseyjar. Samningurinn renn-
ur út árið 1991. Hann ætlar að
endurekoða ýmsa þætti stjómar-
skrárinnar, svo að eitthvað sé nefnt.
Cory Aquino segist ætla að hafa
samráð við 50 ráðgjafa sína ef hún
nær kosningu og hún vill endur-
vekja virðingu fyrir stjóm landsins.
Hún ætlar að reyna að fá skæruliða
til að leggja niður vopn sín í 6
mánuði og nota þá til að reyna
samninga. Síðan mun hún láta
herinn beijast gegn þeim sem neita
að gefast upp. Hún ætlar að hjálpa
múhameðstrúarmönnum til að fá
eins mikið sjálfræði og hægt er án
þess að þeir fái sjálfstæði. Hún
ætlar að hætta „hamslausum lán-
tökum erlendis" og semja um sann-
gjöm greiðsluskilyrði við lánar-
drottna Filippseyinga. Hún ætlar
að hætta ríkisafskiptum af viðskipt-
um og afnema einokun vina Marc-
osar í kókos- og sykurrækt. Hún
ætlar að stuðla að því að efla land-
búnað og útvega fleiri störf í þeirri
atvinnugrein. Hún ætlar að fækka ■> f
herforingjum og endumýja stolt og
virðingu í hemum. Hún ætlar að
lækka herútgjöld og láta peningana
fara til menntunar- og heilbrigðis-
mála. Hún vill gera hlut Filippseyja
meiri innan ASEAN-bandalagsins.
Hún ætlar að láta Marcos svara til
saka fyrir afbrot í valdatíð hans,
þar á meðal fyrir morðið á Aquino.
Og hún ætlar að setja á fót nefnd
til að rannsaka fullyrðingar um falið
fé erlendis.
Ótti við borgarastyrjöld
Andúðin á Marcos er megn.
Sögur um hvemig hann og
KBL-flokkur hans áætlar að svindla
til að vinna kosningamar eru ótrú-
legar. Fólk fær borgað fyrir að
kjósa hann, kjöreeðlar eru falsaðir.
Dánir menn eru settir á kjörskrá
og „látnir kjósa", skipt er á kjör-
kössum eftir að kjörstaðir loka,
kjörgögn eru fölsuð og Paul Aquino
býst jafnvel við að kosningatölumar
sem verða lesnar upp í þinginu
innan 30 daga verði aðrar en opin-
berar tölur sem verða birtar eftir
kosningar.
„Kjósendur og eftirlitsmenn -
munu fylgjast svo vel með kjör-
gögnum á flestum stöðum í landinu,
að það verður næstum ómögulegt
fyrir KBL að fikta við þau að ráði,“
sagði Aquino. „En §órir menn
undirrita lokaniðurstöðuna frá
hveijum kjörstað sem verður lesin
upp í þinginu. KBL velur þijá þess-
ara manna en stjómarandstaðan
einn. Marcos getur hæglega keypt
nokkra af andstæðingunum fyrir
milljón pesóa og fengið þá til að
skrifa undir rangar tölur.“
Stj ómarandstaðan segist taka
ósigri ef kosningamar eru úrekurð-
aðar heiðarlegar. Kaþólska kirkjan
hefur beðið fólk að vera á varðbergi
gegn óheiðarleika og fólki er sagt ^
að mæta á kjöretað með kylfu og
vasaljós og standa við kjöretaði
þangað til talningu er lokið. Fólk
vonar að kosningamar fari friðsam-
lega fram en margir óttast uppreisn
og jafnvel borgarastyijöld hver sem
úrslitin verða. Yfír tuttugu manns
hafa látið lífið í kosningabaráttunni
og óttast er að til meiri blóðsút-
hellinga eigi eftir að koma. Stuðn-
ingsmenn Aquino munu varla taka
því hljóðiega ef hún tapar. „Ég ótt-
ast hvað gerist eftir kosningamar,"
sagði fullorðin saumakona á einum
. kosningafundi. „Við munum mót-
mæla ef Marcos vinnur með óheið-
arlegum aðferðum en hann hefur
herinn og við getum lítið aðhafst «1
gegn honum."
Mikið er i húfí fyrir Marcos og
stuðningsmenn hans. Það er erfítt
að láta af völdum eftir 20 ára stjóm-
arsetu. Marcos hefur staðhæft að
kommúnistar komist til valda ef
Aquino sigrar. Filippseyingar kæra
sig ekki um kommúnistastjóm og
hann hefur lofað að þeir muni ekki
komast að. Sumir óttast að herinn
taki völdin í sínar hendur ef Marcos
tapar en mikil óánægja ríkir þó
innan hereins og hann er ekki sterk-
ur. Ver yfirherforingi sagði í blaða- » j
viðtali á miðvikudag að herinn
myndi hlíta úrelitum kosninganna
og ótti við heretjóm væri óþarfur.
Það er til marks um óvissu manna
að allt flug út úr landinu eftir
kosningar er fullbókað. Stuðnings-
menn beggja foreetaframbjóðend-
anna hafa haft vaðið fyrir neðan
sig og flýja land ef þörf krefur.
— ab