Morgunblaðið - 19.10.1986, Blaðsíða 10

10 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. OKTÓBER 1986
. HÁSKÓLI I'SLANDS
JarðeðlisfræðistofaRaunvísindastofnunar:
NÝJAR mælingar sérfræð-
inga hjá Raunvísindastofn-
un, svonefndar Radon-mæl-
ingar, gefa fyrirheit um, að
frekari þekkingar sé að
vænta á jarðskjálftum, að-
draganda þeirra og hegðan.
Fjarlægðamælingar og kort-
lagning sprungusvæða hafa,
auk sagnfræðirannsókna,
gefið enn frekari fyrirheit.
Að sögn Páls Einarssonar á
Jarðeðlisfræðistofu Raun-
vísindastof nunar Háskólans
benda niðurstöður þessara
athugana til að það verði að
teljast óhófleg bjartsýni, að
reikna ekki með stórum
jarðskjálftum á Suðurlandi
á næstunni, enda 90 ár liðin
síðan síðasta stóra skjálfta-
hrinan varð á þessu aðal-
skjálftasvæði okkar.
Geta Radon-mælingar sagt
fyrir unt jarðskjálfta ?
Páll Einarsson fyrir framan jarðskjalftaritana i húsnæði Raunvísindastofnunar. Morgunblaðið/Einar Falur
uðurlandsundirlendið hef-
ur verið útnefnt af
Evrópuráðinu sem eitt af
fimm áhugaverðum jarð-
skjálftasvæðum í Evrópu.
Mikill áhugi er á Norðurlöndum
fyrir rannsóknum á svæðinu og
hafa vísindamenn frá öllum löndun-
um lýst áhuga á að fá að stunda
hér rannsóknir. Verið er að sækja
um styrk til Norðurlandaráðs til að
setja upp fleiri skjálftamæla á Suð-
urlandi en í dag eru í gangi um 40
skjálftamælar á landinu. Nýverið
voru settir upp sex mælar sem lesa
má af í húsnæði Raunvísindastofn-
unar við Dunhaga í Reykjavík.
Landsvirkjun lagði fram fjármuni
til smíði á þessum mælum, en þeir
eru meðal annars settir upp til að
fylgjast með virkni eldstöðva, sem
gætu haft áhrif á virkjanasvæði við
Þjórsá og Tungnaá.
Suðurland aðalhættusvæðið
Á íslandi eru tvö virk aðaljarð-
skjálftasvæði. Annað á Suðurlandi
og hitt fyrir Norðurlandi. Svæðið
fyrir norðan er að stærstum hluta
á hafsbotni undan ströndinni frá
Axarfírði til Skagafjarðar. Þó
helstu upptökusvæðin fyrir norðan
séu á hafsbotni, hafa orðið harðir
skjálftar á þessari öld á Dalvík, í
Skagafírði og á Kópaskeri. Á
Húsavík urðu miklir jarðskjálftar
1872.
Aðalhættusvæðið hvað varðar
jarðskjálfta er á Suðurlandi. Síðasti
stóri skjálftinn þar var árið 1912
en þar áður, sem vitað er um, árin
1896, 1784, 1732-1734, og 1630
til 1633. Jarðskjálftinn árið 1912
átti upptök sín austast á Rangár-
völlum og mældist hann sjö stig á
Richterkvarða. Að sögn Páls Ein-
arssonar er ástæða til að ætla, að
næstu skjálftar verði ekki minni.
Til samanburðar má geta þess að
stærstu skjálftar á öðrum sambæri-
legum svæðum á Atlantshafs-
hryggnum ná sjö stigum.
Páll sagði í viðtali við blaðamann
að meðal þess nýjasta og merkileg-
asta í jarðskjálftarannsóknunum
hérlendis væru hinar svokölluðu
Radon-mælingar. Þær byggjast á
mælingum á geislavirkri lofttegund
sem myndast í bergi og auðvelt er
að mæla. Þessar mælingar hafa
verið gerðar á Suðurlandi allt frá
árinu 1977. Á undan jarðskjálftun-
um árið 1978 komu fram miklar
breytingar i þessum mælingum,
þ.e. geislavirkni jókst merkjanlega
rétt fyrir skjálftann. Þá liggur fyrir
nú, að fyrir jarðskjálftana í ágúst-
mánuði sl. komu fram umtalsverðar
breytingar í þessum mælingum.
Páll sagði að lögð yrði rækt við
þessar rannsóknir á næstunni og
reynt að finna svör við því af hveiju
þetta ætti sér stað og hvort byggja
mætti ákveðnar ályktamir á þeim.
Mikið má læra af
kortlagningum
Páll var spurður hvað myndi ger-
ast þegar Suðurlandsskjálftarnir
verða. Hann sagði, að fátt eitt lægi
fyrir um, hvort hús okkar væru
nægilega vel byggð til að þola slíka
skjálfta. Líklegt er að skjálftamir
hefjist austast a svæðinu, á Rangár-
völlum, Landi eða efst í Holtum,
en síðan komi skjálftar vestar, á
Skeiðum, í Flóa eða Ölfusi. Reikna
má með að sprungur myndist eins
og gerst hefur við fyrri skjáifta, en
þær hafa mælst yfír meter á breidd.
Sprungumar mynda kerfí sem geta
verið 10 til 15 kílómetra löng. Hann
sagði höfuðborgarsvæðið að mestu
utan hættusvæðisins, en eitthvað
gæti þó skemmst þar við slíkar
Páll bendir hér á hluta af hættusvæðinu á Suðurlandi.
POTTÞETTAR PERUR A GOÐU VERÐI
Halogen
Aðalljosapera 225 kr.
Aðalljósapera 65 kr.
Afturljósapera 23 kr.
Stefnuljósapera 23 kr.
Stöðuljósapera 22 kr.
Númeraljósapera 22 kr.
Ring bílaperurnar eru vidurkenndar af Bifreidaeftirliti Ríkisins.
Höfum fyrirliggjandi 90 gerðir af Ring bilaperum. Heildsala — smásala.