Morgunblaðið - 19.10.1986, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. OKTÓBER 1986
B 13
- Hver er árangurinn af
itærðfræðirannsóknum sem hér
:ru stundaðar?
Árangur stærðfræðirannsókna
:r almenningseign um allan heim
>g takmarkast ekki við einstök lönd
ains og margar aðrar tegundir
rannsókna. Það má segja að við
leggjum okkar hlut í þennan al-
þjóðlega sarp og hefur hlutur okkar
verið tölverður síðan Stærðfræði-
stofan var sett á laggimar. Verk-
fræði og raunvísindi sækja ýmsar
nýjungar í þennan alheimssarp en
erfitt er að meta hvaða stærð-
fræðirannsóknir koma að mestum
notum.
Annað hlutverk Stærðfræðistofu
að vera forðabúr stærðfræðiþekk-
ingar á íslandi. Við fylgjumst með
flestu sem er að gerast á sviði
stærðfræðinnar og getum því upp-
lýst verkfræðinga og aðra sem þess
óska um nýjungar sem snerta þeirra
sérsvið. Að vísu er það svo að mest-
ur tími starfsmanna Stærðfræði-
stofu fer í kennslu þó fjórir af
starfsmönnunum hafi meiri tíma til
að stunda rannsóknir en þeir verja
til kennslu. Sá tími sem varið hefur
til ráðgjafar er hins vegar ekki
mikill. Þó Stærðfræðistofa fáist
venjulega ekki sjálf við hagnýtingu
þekkingarinnar hafa slík verkefni
þó komið hér inn. Nýlega leystum
við eitt verkefni á sviði stærðfræði-
legrar eðlisfræði sem var hagnýtt.
í þessu verkefni fólst að reikna út
spanstraum í tilteknu tæki í jám-
blendiverksmiðjunni á Gmndart-
anga. Niðurstaðan leiddi til þess
að unnt reyndist að minnka þessa
spanstrauma sem hituðu tækið og
drógu þannig úr endingu þess.
- Nú hafa sjálfsagt margir á
tilfinningunni að stærðfræðin sé
meira og minna staðnað fag.
Það er langt frá því að svo sé.
Þvert á móti er alveg ótrúlega mik-
ið að gerast í stærðfræði nú á
tímum. Það má t.d. fullyrða að
meira hefur verið um uppgötvanir
í stærðfræði eftir síðari heimstyij-
öld en í allri sögu stærðfræðinnar
fram til þess tíma . Fæstar þessara
uppgötvana hafa vakið mikla at-
hygli vegna þess hve lítið af þeim
hefur tekist að hagnýta ennþá. Og
það sem hagnýtt er er notað af
vísindamönnum og tæknimönnum
en ekki beint af almenningi. Sem
dæmi um áhrif stærðfræðilegra
uppgötvana má þó nefna að í síðari
heimstyijöldinni var gerð stærð-
fræðileg uppgötvun sem hagnýtt
var í fjarskiptum. Þessi uppgötvun
liggur að baki hinna háþróuðu
hjóð- og myndflutningstækja nútí-
mans. Reynslan sýnir að það tekur
venjulega langan tíma frá því að
uppgötvanir eru gerðar innan
stærðfræðinnar og þar til tekst að
hagnýta þær. Segja má að stærð-
fræðirannsóknir séu grundvöllur
framþróunar í tækni og vísindum
og er því mjög mikilvægt að stærð-
fræðingar hafi tækifæri til að sinna
grunnrannsóknum.
- bó
Vísnaþáttur
Hjálmar Jónsson
...flugi lokið læt ég hér
líkt og pokaöndin
Páll Bergþórsson, veðurfræð-
ingur, er snjall hagyrðingur.
Meðan verið er að huga að breyt-
ingum og endurbótum á dag-
skrám ríkisfjölmiðlanna, svo að
þeir standist samkeppni, vil ég
rétt koma því að, að ekki myndi
það nú saka þótt Páll færi með
eina og eina vísu um leið og hann
segir veðurfréttimar. Þessi væri
t.d. ekki amaleg við lok fréttatíma
sónvarpsins:
Illt er í landi aldarfar
og öfugt skipt í hópa.
Fáir veðurfrasðingar
en Ijóldi skýjagiópa.
Vísan er að sjálfsögðu eftir
Pál. fyrir nokkrum árum varð
meiningarmunur um útsending-
artíma veðurfrétta og fleira með
tveimur veðurfræðingum Veður-
stofunnar. Rituðu þeir í blöð og
sögðu skoðanir sínar. Af þessu
tilefni orti Jóhannes Benjamíns-
son:
Skolast í flutningi mergurinn máls
- mörgum finnst tvíeggjað gaman,
I ef Markúsar-guðspjall og pistillinn Páls
passa ekki’ alls kostar saman.
Rósberg G. Snædal orti í úr-
svölu veðri:
Af mér fokið fiðrið er
felst í þoku ströndin.
flugi lokið læt ég hér
, líkt og pokaöndin.
Sem kunnugt er fékk æðarblik-
inn nafnið pokaönd. Bannað var
og er að veiða hann en mörgum
varð það freisting samt. Það var
í mörgum tilfellum skiljanlegt.
Nýmeti var sjaldan að hafa og
næringarskortur stundum tilfinn-
anlegur. Jóhann Þ. Þorkelsson á
Selnesi á Skaga orti eitt sinn vísu
af slíku tilefni. Konan hans sagði
honum að heimilið væri bjargar-
laust. Hann tók þá byssu sína og
gekk niður að sjó. Skömmu seinna
kom hann aftur og hafði þá veitt
æðarblika og sel. Hann orti:
Núna á ég ekki bágt
að það megi heita,
en tel samt skást að tala fátt
og tunguna ekki þreyta.
Eftir vísu Maríu Jónsdóttur í
Hvammkoti að dæma hafa þó
ekki allir sýnt slíkar manndáðir
sem fyrmefndur bóndi á Skaga:
Ólafur sig allvel kann,
um það mynda ég stefið.
Á Sævarlandi situr hann
og sýgur upp í nefið.
Að lokum er vísa eftir Bjama
Halldórsson, Uppsölum í
Blönduhlíð:
Yls og geisla eru mér
ýmsar leiðir kunnar,
en bjartast, hlýjast alltaf er
við arin tjölskyldunnar.
Handprjónafólk
Höfum opnað að nýju peysumóttökuna að
Vesturgötu 2. Oplð verður mánudaga—föstu-
daga kl. 9.00—12.00 og 12.30—14.00.
Kaupum tll að byija með hvítar og gráar dömu-
og herrapeysur.
Mikið sérprjón framundan.
A /fllafoss hf.
gluggar
AUKhf. 10.64/SlA
Við sérsmíðum glugga efbir
þínum óskum. Hér eru
aðeins smásýnisliorn af
gluggunum okkar. Við
gerum föst verðtilboð í alla
sérsmíði.
Vönduð íslensk framleiðsla.
Góðir greiðsluskilmálar —
Sendum í póstkröfu.
béI'
TRÉSMIÐJA
BJÖRNS ÓLAFSSONAR hf.
V/REYKJANESBRAUT, HAFNARFIRÐI,
SlMAR: 54444, 54495
ÁRATUGA REYNSIAI GUIGGASMlÐI