Morgunblaðið - 30.12.1986, Blaðsíða 40

I¥
40
98gí aaaMasaa ok auoAauixna<i .aiaAjaviuoaowi
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 1986
Klukkan
tvöeftir
mionætti

*
*

Með
Mujaheddin-
sveitunum
í Afganistan
eftir
Jean-Francois
Deniau
Um þessi jól eru rétt sjö ár frá því að
sovéski herinn réðst inn í Afganistan.
Þjóðin snerist til varnar sjálfstæði sínu.
Er enn barist af mikilli hörku í landinu.
Hér lýsir fyrrverandi utanríkisráðherra
Frakka kynnum sínum af frelsissveitum
Afgana á heimavelli þeirra.
Imiðju herberginu, í holu í
moldargólfinu, er opinn eldur
til að hita teið. Einn úr hópn-
um heldur eldinum við með
barkarnæfrum.
jaheddin-mennirnir sitja
þröngt kringum eldinn, sumir á
hækjum sínum, en aðrir liggja út
af. Þeir eru allir svipaðir útlits, al-
skeggjaðir, með Nuristan-húfurnar,
„Patou“-teppin sín og leggbindin,
sem þeir nota sem vörn gegn jarð-
sprengjum. Þeir eru allir keimlíkir
hvort heldur þeir hlæja, borða, klóra
sér, heilsa hver öðrum, segja sögur
eða biðjast fyrir. Aðeins augun virð-
ast ólíkt allt frá kolsvörtum yfir í
ljósblá. I rökkrinu eru aðeins augun
og tennurnar sýnileg.
Fyrir aftan hinar óskörpu myndir
mannanna vafmna inn í teppin sín,
eru skarpar skuggamyndir af vopn-
um þeirra, sem ber í stein- og
moldarveggjna: Kalashnikov-riffl-
ar, RPG-7 eldflaugapallar og
Dashaka-vélbyssur. Þau eru
sovézkrar gerðar, tekin af óvinin-
um, skilin eftir af liðhlaupum, hirt
af föllnum, fengin frá Kína, keypt
í Pakistan eða smíðuð á verkstæð-
um í víglínunni. Á meðal þeirra eru
líka — lengri og mjórri — gömlu
brezku Lee-Enfield-rifflamir, sem
alltaf eru í miklu áliti í Afganistan.
Þeir eru markvissir á 800 m færi
og Mujaheddin leggja sæmd sína
að veði að missa ekki marks. Þrátt
fyrir MIG-orrustuþotur, skriðdreka
og brynvarðar þyrlur öflugasta hers
veraldar vilja þeir enn beijast eins
og feður þeirra gerðu, maður gegn
manni, riffill gegn riffli og megi sá
markvissasti sigra.
Úti er dimmt, en ekki svart-
nætti. Það er enginn reykháfur og
dymar em látnar standa opnar til
að hleypa reyknum út. Gegnum
dyragættina get ég séð snævi þakta
hliðina, sem húsið stendur í, hinn
þétta massa eikartijánna ofar í
hlíðinni og gnæfandi yfir þeim ísað-
ar fjallseggjarnar. Fyrir neðan
okkur og nær ánni eru formföst
stallaengi. Allt lítur þetta út eins
og kuldaleg þrykkimynd í svörtu
og hvítu. I grenndinni em önnur
hús úr steini og mold og þar em
aðrir menn, sem drekka te við kuln-
andi eld og þar em fleiri vopn, sem
hallast að veggjum. Ekki langt í
burtu em sovézkar setuliðsbúðir
varðar þreföldum jarðsprengju-
svæðum. Í fjarska em aðrir dalir
og önnur fjöll. Hér nístir kuldinn
inn að beini.
Einn mannanna stappar á glóð-
unum og lokar hurðinni. Fjarri
þessu húsi, fjarri Kunar-héraði,
ijarri Afganistan, gengur veröldin
sinn vanagang. Kókó hefur fallið
um sjö sent á markaðinum í
Chicago; fjórða deild þriðja um-
dæmis í Moskvu hefur ákveðið að
láta Japan og Þýzkaland keppa um
framboð R-223 tölva; ungir elsk-
endur hafa fundið hvort annað í
Teguchigalpa; hitinn hefur hækkað
um fimm stig í skugganum í Perp-
ignan; í Afríku er hungursneyð;
ökumenn í Róm bölva umferðinni;
hjónabönd liðast sundur; bruni á
elliheimili; grátandi börn; kínversk-
ur fjármálamaður kemst í feitt;
stúlka, sem uppgötvar að hún er
falleg; vægur jarðskjálfti í Kali-
forníu; þrennt drepið af sprengju í
kvikmyndahúsi; þanvindar yfir Az-
oreyjum. Héma hjá okkur er bara
kalt.
★
Uppgjafahermenn fyrri stríða
tala um hlýju og félagsanda. Það
var víglína; það var verkaskipting;
Á leið til fjalla. Afganskir
frelsishermenn halda til
bækistöðva sinna ífjöllun-
um.
það voru skipanir. Bandamennirnir
voru hérna, óvinurinn þarna. Mark-
miðið var einfalt. Það vom stöðvar,
sem varð að veija og það var eðli-
leg samstaða. Að sjálfsögðu var líka
ótti — og örmögnun og skítur og
blóð. En sá ótti var ekki eins og
þessi ótti. Hann kom og fór, hann
kom skyndilega eins og sólstunga.
Þessi ótti í þessu stríði er þinn fasti
förunautur; á nóttunni, kalt og einn.
Þú hittir einhvem á stígnum, konu
að sækja vatn í brunninn, barn í
fjöllunum með geitahjörð. Með
hvorum em þau? Munu þau segja
frá? Hvern munu þau vara við?
Hver þeirra, sem ég sá í gær mun
reynast svikari — og hvenær? Er
kannski launsátur rétt framundan,
í þessu skarði með sólina handan
við fjjaltshlíðina? Eða verður það
seinna, í skóginum milli hárra
tijánna? — Það gæti líka orðið í
kvöld þegar við losum beltin í húsi,
sem við héldum vera ömggt.
I þessu stríði laumast óttinn ekki
að þér að óvömm; hann býr hið
innra með þér eins og kuldinn —
leynilega í merg beinanna. Þú skalt
ekki vera að líta á klukkuna. Alls
staðar og alltaf er hún tvö eftir
miðnætti. Það er þannig, sem það
er að vera skæmliði — að vera einn,
jafnvel með félögum sínum, að fela
sig, en verða að koma fram, að
gera árás, en reyna að sleppa lif-
andi. Það er kalt og einmanalegt,
jafnvel um bjartan dag, jafnvel í
hádeginu, jafnvel þegar við stönz-
um og erum allir saman að drekka
síðustu tekrúsina. Okkar eina von
til að finna yl er að segja sögur,
spyrjp. spurninga og ræða saman.
★
Nokkrir leiðtogar hinnar hemað-
arlegu andspyrnu í Austur-Afgan-
istans sátu við hlið okkar á gólfinu.
Einn þeirra var hugsi:
Frelsishermaður við loft-
varnabyssu íAfganistan.
„Þegar Bandaríkjamenn börðust
í Víetnam heyrði ég í útvarpinu að
það væm andbandarískar mót-
mælagöngur í París, London,
Þýzkalandi og jafnvel í Banda-
ríkjunum sjálfum. Ríkisstjórnir
urðu að setja vörzlu við opinberar
byggingar og hundruð þúsunda
voru þátttakendur. Þau brenndu
bandaríska fánann. Frægir söngv-
arar sungu mótmælasöngva.
Leikarar skrifuðu undir yfirlýsing-
I