Morgunblaðið - 09.05.1987, Blaðsíða 51

Morgunblaðið - 09.05.1987, Blaðsíða 51
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 9. MAI 1987 51 Stjömu GARPUR Umsjón: Gunnlaugur Guðmundsson í dag ætla ég að halda áfram með námskeið í stjömuspeki. Enn um sinn fjollum við um sögu fagsins. í dag er við- fangsefni okkar Evrópa miðalda. Skólastefna Á 11.—13. öld var endureisn í evrópskri menningu. Þetta tímabil er kennt við skóla- stefnuna svokölluðu sem byggði á enduruppgötvun grískra texta, sérstaklega Aristótelsear. Það voru þessi verk sem voru undirstaða evrópskra háskóla sem voru stofnaðir á þessu tímabili. Áhrif stjömuspeki voru sterk á skólamennina og sérstak- lega þá sem stofnuðu Char- tres-háskólann í Frakklandi og Oxford í Englandi. Háskólar Peter Abelard (1079—1142), Abelard frá Bath (11.—12. öld) og Robert Grosseteste (1175—1253), stærstu hugs- uðir tímans, veltu allir fyrir sér áhrifum plánetanna. Enda var prófessorsstaða í stjömuspeki hjá öllum helstu háskólum álfimnar. TAKTU EFTIR, LATI QEIR .' NU SKALTU HAFA ÞAP GOTT. i' PAQ SVRTAJ^ „ALþ-JÓPLEG LETIVIKA" ! HvernigVæki bp , lS'ST 1//ER.I VFIR srem, OG ENGIMN T/EKI PÁIT?) DÝRAGLENS Togstreita Áhugi á ný-platónskri heim- speki gerði það að verkum að fræðimenn þessa tíma höfðu tilhneigingu til að trúa á stjömuspeki, en kristin trú þeirra gerði þeim erfitt fyrir. Ein af stómm spumingum þessa tíma var eftirfarandi: Ef plánetumar hafa áhrif á mannlífið, hvað þá með hið almáttuga vald Guðs? Daglega lífiÖ Þar sem stjömuspeki var hins vegar mikilvægur þáttur í daglegu lífí var erfítt, jafnvel fyrir æsta andstæðinga, að horfa framhjá henni. I styij- öldum var hún notuð til að ákvarða tíma til hemaðarað- gerða, í landbúnaði gegndi hún hlutverki í sambandi við sáningu, uppskeru og tíðar- far (veðurfræði fomalda), í læknisfræði hafði hún hlut- verki að gegna varðandi sjúkdómsgreiningu, meðferð og meðferðartíma. Margir helstu ráðgjafar prinsa, kon- unga og páfa vom stjömu- spekingar. Kirkjur Þrátt fyrir ákveðna tog- streitu í hugum kirkjunnar manna má sjá vinsældir stjömuspekinnar á því að margar af hinum frægu gotnesku kirlqum þessa tíma vom mótaðar út frá hug- myndum Pythagóreanista. Þar var orka plánetanna túlkuð í stærðfræðilegu formi. Má t.d. nefna að í hinni frægu dómkirkju í Chartres nálægt París sýna gluggamir dýrahringinn og stjömum- erkin tólf. Thomas Aquinas Thomas Aquinas Þegar líða tók á 13. öldina varð breyting á. Það var hinn merki kirkjufaðir heilagur Tómas Aquinas (1227— 1274) sem sætti stjömuspeki og kristni. Hann hélt því fram að stjömumar stjómuðu lík- amanum, á meðan Guð stjómaði sálinni. Plánetumar vom ekki lifandi vemr, held- ur farvegur sem hin skapandi orka notaði á leið sinni hand- an fastastjamanna niður til jarðarinnar. Kristnir menn sáu því plánetumar sem þjóna vilja Guðs og þar með hvarf sú togstreita og vafí sem hafði leikið þar á milli. Enda var það svo að kirkjan beitti sér lítt gegn stjömu- speki. Þvert á móti vom margir kirkjunnar menn, meðal annars páfar, fullfærir stjömuspekingar. I'^JSOÍZP&IAPAMBNNSKA! 11 LJOSKA MV NAME 15 CHARLE5 BR0WN..MV PAP 15 A 5AR5ER...I GUE55 MY FAVORITE (40BBIE5 ARE BASEBALL ANP REAPING I THOUGHT I PIP PRETTV G00P..WHV PIP EVERVONE LAU6H? VOU WALREP OUT THE POOR, ANP 6AVE VOUR 5PEECH INTHE HALLWAV! Ég? Næstur í röðinni? Já, kennari. Ég heiti Kalli Bjama, pabbi minn er rakari, ég hefi mest gaman af hafna- bolta og lestri. Mér fannst ég standa mig vel, af hverju fóru allir að hlæja? Þú fórst út um dymar og fluttir þessa ræðu úti á gangi! Umsjón: Guðm. Páll Arnarson Suður spilar fímm lauf og fær út lítinn spaða. Norður ♦ 972 ♦ ÁDG ♦ G754 ♦ K97 Suður ♦ G ♦ 1095 ♦ ÁK3 ♦ ÁDG1085 Vestur Norður Austur Suður — — — 1 lauf Pass 1 tígull 1 spaði 21auf Pass 2 hjörtu Pass 3 tíglar Pass 4 lauf Pass 5 lauf Pass Pass Pass Austur drepur fyrsta slaginn á spaðadrottningu og spilar næst ásnum. Hvemig á suður að haga spilamennskunni? Samningurinn er traustur. Hann fer alltaf heim ef hjarta- svíningin heppnast eða ef tígul- drottningin kemur niður önnur. En möguleikamir em fleiri. Eftir að hafa trompað spaða- ásinn er best að taka laufás, fara inn á laufkóng og stinga þriðja spaðann. Spila svo þrisvar tígli. Þessi spilamennska verð- launast ef allar hendur líta svona út: Norður ♦ 972 ¥ÁDG ♦ G754 ♦ K97 Vestur Austur ♦ 10843 ♦ ÁKD65 " ¥7643 11 ¥ K82 ♦ 1062 ♦ D98 ♦ 62 Suður ♦ G ¥ 1095 ♦ ÁK3 ♦ 43 ♦ ÁDG1085 Austur verður að gefa slag með þvi að spila upp í hjartagaff- alinn, eða spaða út í tvöfalda eyðu. Síðan er hægt að losna við eitt hjarta ofan í 13. tígulinn og hjartasvíningin verður því óþörf. SKÁK Umsjón Margeir Pétursson Á alþjóðlegu móti í Dortmund í V-Þýzkalandi í apríl kom þessi staða upp í viðureign stórmeistar- anna Juri Balashov, Sovétríkjun- um, sem hafði hvítt og átti leik, og Ivan Farago, Ungveijalandi. Balashov skeytti því nú engu þótt hrókurinn á al væri í upp- námi og lék: 20. Bg5! — gxh6 (Eða 20. - Rxal, 21. hxg7 - Kxg7, 22. Bf6+ - Kg6, 23. Rh4+- og mátar) 21. Hxh6 — Kg7, 22. Hh2! - Rxal, 23. Bf6+ - Kg6, 24. Rh4+ - Kh5, 25. Rxf5+ og svartur gafst upp, því hann er óveijandi mát. Röð efstu manna á þessu öfluga móti varð þannig: 1. Baiashov 8 v. af 11 möguleg- um, 2.-3. Andersson og Tukm- akov 7 v., 4.-5. Agdestein og Nunn 6‘/z v., 6. Ribli 6 v. o.s.frv. -
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.