Morgunblaðið - 02.06.1987, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚNÍ 1987
Tvíburasystur á uppleið:
Eru ofstjóm og óstjóm komnar
fram í nýjum felubúningi?
eftir Þór Sigfússon
Upp á síðkastið hafa átt sér stað
fróðlegar umræður hér í Morgun-
blaðinu um hvemig fjármagna megi
halla á ríkissjóði og þau áhrif sem
af þeirri fjármögnun leiða. Kallaðir
hafa verið til kunnir hagfræðingar
og hafa vangaveltur þeirra aðailega
snúist um það hvort innlend fjár-
mögnun á halla ríkissjóðs með
skuldabréfaútgáfu leiði til hækkun-
ar vaxta. Ekki efa ég gagnsemi
þessarar umræðu en vil þó vara við
því að halli á ríkissjóði sé einungis
skoðaður út frá hagfræðilegu sjón-
armiði. Stjómmálalega hliðin á
þessu máli er að mínu mati mun
mikilvægari en menn virðast telja
og mun ég færa rök fyrir því hér
á eftir.
„Slökunarstefna“
Eykons
Eyjólfur Konráð Jónsson alþing-
ismaður hefur um langt skeið barist
fyrir því að minnka afskipti hins
opinbera af ijármagnsmarkaðnum.
Hann hefur skrifað nokkuð um
hugmyndir sínar um að ríkissjóður
sé rekinn með halla og að ríkið fjár-
magni hallann með innlendri
skuldabréfaútgáfu. Með því að ríkið
ávísi þannig á eignir sínar verði
best losað um þá fjötra sem almenn-
ingur og fjármagnsmarkaðurinn
hafa búið við. Meðal annars má
fínna greinar eftir Eyjólf um þessi
efni í greinasafni, sem Heimdallur
gaf út árið 1982 og nefnist Út úr
vítahringnum.
Þrátt fyrir að þakká megi að
hluta þann árangur, sem náðst hef-
ur í efnahagsmálum þjóðarinnar
með „slökunarstefnu" Eyjólfs Kon-
ráðs, þá vil ég vara við henni sem
langtímalausn og yfírleitt sem
lausn. í fyrsta lagi er líklegt að
„slökunarstefnan" leiði til þess að
stjómmálamenn hafí ekki eins mik-
inn áhuga á ráðdeild og hagræðingu
í ríkisrekstrinum heldur en ella
væri. Það má benda á í þessu sam-
bandi að ríkisstjómin, sem nú situr
sem starfsstjóm, hafði í upphafi
kjörtímabilisins mun meiri áhuga á
sölu ríkisfyrirtækja heldur en þegar
líða tók á tímabilið. Þ.e.a.s. þegar
„slökunarstefnan" komst í hámæli
virðist sem áhugi ráðamanna á
markvissum aðgerðum til spamað-
ar í ríkisrekstrinum hafi dvínað.
Hér má vissulega benda á að um
dæmigerð vinnubrögð ríkisstjómar
sé að ræða, þ.e. þegar líða tekur á
kjörtímabilið dregur úr áhuga kjör-
inna fulltrúa til þess að eiga við
vandasöm mál. Ég held þó að fyrri
rökin eigi mun betur við nú. „Slök-
unarstefnan" er því í raun búin að
snúast upp í andhverfu sína, þ.e.
hún er hvati til aukinna ríkisaf-
skipta. Nú er ég þess fullviss, að
stór em þessi orð gagnvart „slökun-
arstefnu“ Eyjólfs Konráðs, sem
einna harðast hefur barist gegn
tvíburasystmnum ofstjóm og
óstjóm og á sannarlega skilið við-
umefnið einn mesti sjálfstæðismað-
ur vorra tíma. En óttann mun ég
ekki byrgja með mér, því mér sýn-
ist á öllu sem hér komi þær systum-
ar fram í nýjum felubúningi.
Enn ein staðfesting um meinbugi
„slökunarstefnunnar" er fyrirsjáan-
leg hætta, ef ekki rísa upp sterkar
VORBOÐINN
LJÚFISÁÁ
Vorhappdrætti SÁÁ
DREGIÐ 10. JÚNÍ
tjpplagmiða 100.000
Þór Sigfússon
„Það er ekki ný stað-
reynd að ríkisafskipti
leiða af sér meiri ríkis-
afskipti ef ekki koma
til kjarkmiklir stjórn-
málamenn, sem vilja
kljást við vandann og
hjálpa þar með kom-
andi kynslóðum til þess
að lifa við eðlileg ríkis-
afskipti. Umframeyðsl-
an og staekkun ríkis-
jötunnar er líklega
tryggasta leiðin til þess
að veðsetja endanlega
framtíð ungs fólks hjá
innlendum skattstjór-
um.“
mótbárur, á eyðslustefnu hjá kom-
andi ríkisstjóm. í henni munu m.a.
sitja einhverjir þeirra vinstri flokka,
sem lögðu ofurkapp á það fyrir
kosningar að birta loforðalista um
aukin ríkisútgjöld. Það virðist því,
sem sú auðvelda leið fyrir stjóm-
málamennina, að reka ríkissjóð með
halla þegar útgjöld virðast stefna
hærra en tekjur, sé að verða ofan
á og að þeir ætli síðan okkar ágætu
hagfræðingum um að leysa sín á
milli ágreininginn um hvort inn-
lenda skuldabréfaútgáfan leiði til
vaxtahækkunar eður ei.
Veðsetning ungs fólks
Heimdallur stóð fyrir kynningu
á erlendum lántökum á árinu 1985,
þar sem bent var á að verið væri
að veðsetja framtíð ungs fólks hjá
erlendum bankastjórum. Tvenns
konar rök vom fyrir kynningu sem
þessari. í fyrsta lagi var auðvitað
sjálfstæði komandi kynslóða stefnt
í voða með óhóflegum lántökum
erlendis til þess að fjármagna um-
frameyðsluna. Hins vegar var um
að ræða það að með baráttu sem
þesari væri stjómmálamönnum
veitt visst aðhald. Inntakið var því
að nú skyldi tekið í taumana og
leitað leiða til ráðdeildar og hagræð-
ingar í ríkisrekstrinum. Svar stjóm-
málamanna við þessari gagnrýni
og annarri af svipuðum toga var á
þá leið að fjármagna ætti halla
ríkissjóðs — umframeyðsluna —
innanlands. í grein í Morgunblaðinu
þann 19. maí sl. um lántökurnar
innanlands spurði Eyjólfur Konráð
réttilega um innlendu lánin. Hver
væri skuldarinn og hver skuldareig-
andinn í framtíðinni. Það var jú
sama fólkið — íslendingar framtíð-
arinnar. Þrátt fyrir þessa staðreynd
stendur eftir sem áður áhyggjuefni
mjög margra og ekki sízt þeirra sem
erfa eiga landið, að ef slakað er á
aðhaldi gagnvart fjárveitingavald-
inu með „slökunarstefnunni“ þá
leiði það til þess að afskipti ríkisins
af málefnum þegnanna aukist til
muna. Einstaklingamir verði þann-
ig háðari ríkisvaldinu. Það er ekki
ný staðreynd að ríkisafskipti leiða
af sér meiri ríkisafskipti ef ekki
koma til kjarkmiklir stjómmála-
menn, sem vilja kljást við vandann
og hjálpa þar með komandi kynslóð-
um til þess að lifa við eðlileg
ríkisafskipti. Umframeyðslan og
stækkun ríkisjötunnar er líklega
tryggasta leiðin til þess að veðsetja
endanlega framtíð ungs fólks hjá
innlendum skattstjómm.
Breiðum ekki
yfir vandann
Verkefni komandi ríkisstjómar
em að sjálfsögðu fjölmörg. Úpp úr
stendur að mínu mati að skilgreina
hlutverk ríkisins að nýju. Hlutverk
ríkisins er að tryggja m.a. elli- og
örorkulífeyrisþegum mannsæmandi
afkomu. Hlutverk ríkisins er hins
vegar ekki það að reka hin ólíkustu
fyrirtæki. Það þarf því að grynnka
á erlendum skuldum með sölu ríkis-
fyrirtækja og ráðdeild og hagræð-
ingu. Skilaboðin til stjómmála-
mannanna nú em því þau að láta
ekki skammtímasjónarmiðin ráða
ferðinni. Skammtímalausnirnar em
vissulega auðeldari en við höfum
öll skyldum að gegna gagnvart
komandi kynslóðum. Lýðurinn í lýð-
ræðinu er ekki einungis sú kynslóð
sem nú er við lýði heidur einnig
komandi kynslóðir. Aukin ríkisaf-
skipti em skerðing á réttindum og
möguleikum þessa fólks. Langtíma-
lausnimar em erfíðari viðfangs en
um leið mikilvægari út frá þeim
sjónarmiðum er ég hef nú rætt.
Höfundur er formaður Heimdallar.
Morgunblaðið/Bjöm Blöndal
Framkvæmdir standa nú yfir við að tengja aðalgötuna í Keflavík
við nýja flugvallarveginn og miðar verkinu vel áfram.
Aðalgata Kef lavíkur tengd
við flugstöðvarveginn
Keflavík.
TENGING Aðalgötunnar í
Keflavík við nýja flugstöðvar-
veginn er mikið kappsmál
Keflvíkinga. Vilhjálmur Ketils-
son, bæjarstjóri, sagði að mikill
áhugi væri að fá ferðamenn
sem leið ættu um veginn til og
frá flugstöð Leifs Eirikssonar
til að koma við í Keflavík.
Framkvæmdir hófust fyrir
nokkm og búist er við að þeim
verði lokið í júnímánuði. Göng
verða undir veginn fyrir hesta-
menn og reiðskjóta þeirra og er
áætlað að þessi vegarspotti kosti
um 5 milljónir. _ BB