Morgunblaðið - 02.06.1987, Qupperneq 20

20 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚNÍ 1987
Björg Rafnar veimfræðingiir á Landspítala um blóðrannsóknir til leitar að alnæmi:
Skyldumælingar og vott-
orð leysa ekki allan vanda
Liggja veröur fyrir, hvemig bregðast
á viö ef jákvæður einstaklingur finnst
í UM 2.200 blóðsýnum sem rann-
sökuð hafa verið það sem af er
árinu, eða frá áramótum tii 1.
maí sl., hafa fundist tvö Alnæm-
is-smit, þannig að nú hafa fundist
Alnæmis-smitanir í 32 íslending-
um, þar af eru tveir dánir.
Samkvæmt ákvörðun landlækn-
isembættisins hefur verið mælt
með blóðrannsóknum ákveðinna
hópa, t.d. á sjúklingum á kyn-
sjúkdómadeild, þunguðum
konum og konum sem fara í
fóstureyðingu. Enn hefur ekki
mælst mótefni i dreyrasjúkum
né börnum hérlendis og að sögn
Bjargar Rafnar veirufræðings á
Landspitalanum megum við
liklega þakka það þeirri stað-
reynd að við höfum keypt
blóðstorkuefni frá Finnlandi en
ekki Bandarikjunum, en Alnæmi
barst tiltölulega seint til Finn-
lands eins og til íslands.
í tengslum við fund í Blóðgjafa-
félagi íslands, ræddum við nýverið
við Björgu um rannsóknir á út-
breiðslu Alnæmis-veirunnar hér-
lendis. Hún sagði að samvinna
væri á vegum landlæknisembættis-
ins við Norðurlönd og Alþjóðheil-
brigðisstofnunina í baráttunni gegn
Alnæmi. Árið 1985 mælti landlækn-
isembættið með skimun mótefna
hjá blóðgjöfum og öllum áhættu-
hópum. Arið 1986 hófst skipulögð
skimun hjá fíkniefnasjúklingum og
föngum og í ár er mælt með að
einnig fari fram mótefnaskimun á
sjúklingum, þunguðum konum og
konum sem fara í fóstureyðingu. A
Borgarspítalanum og Landspítalan-
um hafa verið rannsökuð rúmlega
5.400 aðsend sýni á árinu 1986 og
fram til 1. maí sl, en hjá Blóð-
bankanum voru skimaðar blóðein-
ingar árið 1985 7.269, árið 1986
12.744 einingar úr 11.011 einstak-
lingum og það sem af er þessu ári,
eða fram til 1. maí sl. hafa verið
skimaðar 4.121 eining. Samtals eru
þetta 24.134 blóðeiningar úr eitt-
hvað færri einstaklingum, eins og
tölumar árið 1986 bera með sér.
Grunur um, að fólk leiti
rannsókna með blóð-
gjof
Björg sagði að þeir sem stærstan
þátt ættu í að kanna faraldsfræði
Alnæmisveirunnar hérlendis væru
dr. Haraldur Briem sérfræðingur á
Borgarspítalanum og Guðjón
Magnússon hjá landlæknisembætt-
inu og byggðust þær tölur sem hér
koma fram á samantektum þeirra
auk Bjargar, en hún hefur annast
rannsóknimar sem unnar hafa ver-
ið hjá Blóðbankanum. Við spurðum
Björgu, hvort hún hefði orðið vör
við að fólk leitaði eftir Alnæmis-
prófun með því að koma í blóðgjöf,
en allir blóðgjafar eru nú athugaðir
í öryggisskyni. Björg sagði að því
miður hefði vaknað grunur um að
fólk leitaði þessarar leiðar sem
væri bæði hættulegt og benti til að
margir áttuðu sig ekki á hvert þeir
gætu farið til að láta mótefnamæla
sig. Hættulegast við slíka blóðgjöf
væri, ef fólk kæmi fljótlega eftir
að það hefði hugsanlega smitast.
Það tæki nokkum tíma frá því að
fólk kæmist í tæri við veiruna þang-
að til mótefni mældist í blóðinu en
þrátt fyrir það væri það smitberar.
Ef einhver vill láta mótefnamæla
sig eru bæði á Landspítalanum og
Borgarspítalanum sérfræðingar í
ofnæmis- og smitsjúkdómum, sem
hafa langa reynslu í að sinna þess-
um málum. Auk þess er upplýsinga-
síminn 62 22 80. Unnið er að því
að ráða félagsráðgjafa á Landspít-
alann til að vinna að þessu eingöngu
og jafnframt stórauka göngudeild-
arþjónustu þar.
Heppni að börn og
dreyrasjúkir hafa
sloppið
Okkur lék forvitni á að vita, hvort
sú staðreynd að hvorki dreyrasjúkir
né böm hafa mælst, a.m.k. enn sem
komið er, með veiruna hérlendis sé
merki þess að við höfum náð tökum
á útbreiðslu sjúkdómsins. Hún svar-
aði: „Ég er efast stórlega um að
við höfum náð tökum á þessu. Mér
finnst sennileg skýring á að þessir
hópar hafa sloppið hér vera að við
höfum einfaldlega verið svo heppin
að hafa keypt okkar storkuþætti frá
Finnlandi en ekki Bandaríkjunum
þar sem smitunin hefur verið hröð-
ust og mest. Ég tel að fræðslan sé
hér sem annars staðar mikilvægust
og þá fyrst og fremst um hvernig
eyðni smitast og líka hvemig hún
smitast ekki. Ég veit það best af
því að hafa svarað í síma um sjúk-
dóminn, hversu þekking er almennt
þokukennd um hvemig smit berst
ekki. Þá hefur fræðslan einnig mik-
il áhrif á líf þeirra sem smitast
hafa. Meðan vanþekking er almenn
er fólk hrætt um, að ef það sé
smitað muni vinir, almenningur,
jafnvel einhvetjir í fjölskyldunni
snúa við þeim baki. Alls staðar í
heiminum hafa líka sést dæmi um
svona óraunhæf viðbrögð. Þessi
afgreiðsla þjóðfélagsins, sem bygg-
ist á vanþekkingu og hræðslu, gæti
síðan orðið til þess að þeir sem
mælst hafa smitaðir þegðu yfir því
í lengstu lög og það sem verra er,
að þeir sem hefðu ástæðu til að
ætla að þeir gætu verið smitaðir,
hafa til dæmis lifað þannig lífi, fara
ekki í mælingu."
Hverja á að mæla og
hve oft?
Til eru þeir staðir í heiminum þar
sem krafist er vottorðs um að við-
komandi sé ekki smitaður af
Alnæmi, er hann sækir um landvist-
arleyfí. Björg sagði í þessu sam-
bandi að skyldumælingar og vottorð
leystu ekki allan vandann. Synjun
um ákveðin réttindi ef einstaklingur
hefur mótefni gæti stangast á við
lög um önnur almenn mannréttindi
og sá sem er mótefnalaus í dag
getur smitast stuttu siðar. Hveija
á að mæla og hve oft? Þegar mælt
er með skimun hópa fólks verður
að liggja fyrir hvernig á að bregð-
ast við ef fínnst jákvæður einstak-
lingur. Sem dasmi má líta á
þungaðar konur. í dag virðist sem
um 60%-70% líkur séu á að bamið
smitist og því yrði í flestum tilvikum
ráðlögð fóstureyðing, en hvert til-
Frá fundinum í Blóðgjafafélaginu nýverið. Guðjón Magnússon aðstoðarlandlæknir í ræðustól en Björg
Rafnar veirufræðingur næst honum, önnur til hægri á myndinni.
Falleg hönnun
#g ótal miiguln
ívrir aóeins
kr. 7.946,-
Beocom síminn er hannaður af hinu heims-
þekkta fyrirtæki Bang og Olufsen og uppfyllir
þvi' ströngustu kröfur um útlit og gæði.
Beocom er léttur og meðfærilegur, hefur 11 númera
minni, átta mismunandi hringingar; háar, lágar,
hraðar og„hægar. Hann hefur einnig sjálfvirkt
endurval, hentuga minnisplötu,
skrá yfir númer í minni og
fjölda annarra góðra kosta.
Beocom er sími sem nútíma-
fólk kann vel að meta; hönnunin
er glæsileg, möguleikarnir ótalmargir og
svo kostar hann aðeins kr. 7.946.-
Pú færð nýja Beocom símann í Söludeildinni í Kirkju-
stræti og póst- og símstöðvum um land allt.
PÓSTUR OG SIMI
SÖLUDEILD REYKJAVlK, SÍMI 26000 OG PÓST- OG
SlMSTÖÐVAR UM LAND ALLT
TnOMHAVK.
BÓKAVARDAN
— GAMLAR BÆKUR OC NYJAR —
VATNSSTlG 4 - REYKJAVlK - SlMI 29720
ÍSLAND
Bókavarð-
an flutt
Gefur út bóksölu-
skrá
BÓKAVARDAN er flutt á
Vatnsstíg 4 í Reykjavík. Bókavarð-
an selur bæði gamlar og nýjar
bækur.
{ versluninni má fá gömul amerísk
blöð frá stríðsárunum, skáldsögur,
vasabrotsbækur, gamlar og fágætar
bækur, safn af heimsbókmenntum
eldri höfunda og listaverkabækur frá
þessari öld ásamt fleiri bókmenntum.
Gefín hefur verið út 44. bóksölu-
skrá Bókavörðunnar. Inniheldur
skráin á þrettánhundruð titla bóka
og ritverka úr mörgum greinum,
m.a. íslensk fræði og norræn, saga
lands og heims og menningar, bundið
mál, rímur, atómkveðskapur, nátt-
úrufræði, tímarit og blöð, héraða- og
byggðasaga, ættfræði og þjóðlegt
efni.
4