Morgunblaðið - 02.06.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚNÍ 1987
T
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Hluti íslensku þátttakendanna á ráðstefnunni, ásamt vinum, við málverk einhvers hefðarmanns í Brit-
ish Museum. F.v. próf. Bjarni Guðnason, Védís Skarphéðinsdóttir, Guðrún Sveinbjamardóttir, próf.
ichael Barnes, yfirmaður Skandinavíudeildarinnar í University Colleg’e, próf. Höskuldur Þráinsson,
Maureen Thomas og Eiríkur Rögnvaldsson.
Islensk fræði á
Bretlanclsevjum
eftir Guðrúnu Svein-
bjarnardóttur
Dagana 23.-25. mars var haldin
í London 7. ráðstefna kennara í
skandinavískum fræðum á Bret-
landseyjum. Ráðstefnur þessar hafa
verið haldnar annað hvert ár við
háskóla þá sem kenna þessi fræði.
Árið 1985 fór hún fram við Lampet-
er University í Wales, að þessu sinni
við University College London, og
árið 1989 verður hún haldin Cam-
bridge. Er hringnum þá lokið, en
alis munu nú 8 háskólar hafa
Skandinavíudeild á sínum snærum.
Eru þær mjög misjafnar að stærð.
Af þessum 8 er t.d. aðeins kennd
íslenska í tveimur, og í aðeins einni
af þeim til prófs. Hins vegar eru
íslensk fræði kennd í fleiri stöðum,
og þá í tengslum við enskudeildir.
Á ráðstefnu þessari komu saman
flestir, ef ekki allir þeir, sem kenna
skandinavísk fræði á Bretlandseyj-
um og aðrir áhugamenn, alls um
130 manns, til þess að hlusta á
kollega sina, og gesti frá Norður-
löndunum, flytja fyrirlestra um hin
ýmsu efni.
Fyrirlestrahaldið stóð yfir í 2
daga, en daginn áður en ráðstefnan
hófst fór fram þýðendafundur, þar
sem kynnt var það helsta sem er
að gerast í þeim málum, bæði á
Norðurlöndunum sjálfum og í Bret-
landi. Voru þar komnir fulltrúar frá
Danmörku, Finnlandi, Noregi og
Svíþjóð, sem gerðu grein fyrir um-
fangi og ijárveitingum til þýðinga
á bókmenntum sinna heimalanda.
Standa Danir langbest að vígi hvað
fjárveitingum viðvíkur, en sárlega
saknaði ég íslensks fulltrúa á þess-
um fundi. Þama voru einnig staddir
tveir fulltrúar útgefenda í Bret-
landi, og var m.a. kynnt hugmynd
um að koma á fót stöðu þýðanda
við Lampeter University, sem veitt
yrði til ákveðins tíma í senn, til
ákveðins verkefnis, sem yrði síðan
gefið út.
Fyrirlestrum ráðstefnunr.ar var
skipt í flokka: bókmenntir, málví-
sindi, sagnfræði og miðaldafræði.
Var þetta að öllu leyti mun veiga-
meiri ráðstefna en áður hefur verið
haldin. Til að byija með voru ráð-
stefnur þessar umræðugrundvöllur
um framtíð skandinavískra fræða í
Bretlandi. Síðan fegust þær mest
við bókmenntir, með einstaka málví-
sindalegu og sagnfræðilegu fram-
lagi en efni stöðu til. I ár var
fyrirlesurum í fyrsta skipti boðið frá
Norðurlöndunum, og miðaldafræði
höfð með, en ástæða þess síðar-
nefnda er sú, að University College
hefur lengi verið höfuðvígi norr-
ænna fræða í Bretlandi. Alls voru
fluttir 29 fyrirlestrar á tveimur
dögum, en þeim var skipt þannig
niður, að fyrri daginn voru fyrir-
lestrar í öltum flokkum eftir hádegi,
og seinni daginn fyrir hádegi. Á
þessum tímum varð því að velja á
milli.
Fjórir íslendingar héldu fyrir-
lestra á ráðstefnuni, þrír frá
Háskóla Islands og einn frá Edin-
borgarháskóla. Voru það málfræð-
ingamir prófessor Höskuldur
Þráinsson, sem hélt fyrirlestur sem
hann kallaði „Hvað er afturbeygt
fomafn?" og Eiríkur Rögnvaldsson,
sem talaði um „orðaröðina frumlag
— sögn í íslensku“. Í miðalda-
fræða-flokknum talaði prófessor
Bjami Guðnason um „íslendinga
sem ritara sagnfræði Norðurland-
anna á miðöldum", og prófessor
Hermann Pálsson frá Edinborgar-
háskóla hélt fyrirlestur, sem hann
kallaði „Notkun latneskra orðatil-
tækja í íslendingasögum". Margir
aðrir góðir fræðimenn héldu fyrir-
lestra í norrænum miðaldafræðum,
bæði breskir og skandinvískir, m.a.
prófessor Peter Hallberg frá Gauta-
borgarháskóla, sem undir lokin
gerði grein fyrir nýjum kenningum
í fræðunum og velti fyrir sér framtíð
þeirra, í fyrirlestri sem ætlaður var
öllum ráðstefnugestunum.
Ýmsar móttökur voru haldnar í
tengslum við ráðstefnuna, þar sem
gestum gafst kostur á að hittast
óformlega og á breiðara grundvelli
en undir ákveðnum fyrirlestrum.
Var sú fyrsta í British Museum í
boði forstjóra þess Sir David Wil-
son. Þá hafði Sænska sendiráðið
móttöku, og einnig Íslenska sendi-
ráðið fyrir íslensku og færeysku
fulltrúana. Ráðstefnuni lauk síðan
með móttöku í boði rekstors háskól-
ans og hátíðarkvöldverði, þar sem
margar ræður voru haldnar.
Yfirleitt ríkti ánægja með það
hvemig ráðstefnan fór fram og það
sem á henni var flutt, en fyrirlestr-
amir verða áður en langt um líður
gefnir út í bók.
Ráðstefnur sem þessar leiða hug-
ann að því starfi sem unnið er á
sviði íslenskra fræða í Bretlandi.
Þegar höfundur þessarar greinar
kom fyrst til University College
fyrir 14 ámm síðan, sótti fund
Víkingafélagsins svonefnda (the
Viking Society for Northem Rese-
arch), sem þar hefur bækistöð,
undraðist hún allt þetta fólk, sem
margt hvert kom langt að — jafn-
vel alla leið frá St. Andrew-háskól-
anum í Skotlandi — og hafði áhuga
á, og oft einnig atvinnu af íslensk-
um fræðum. Flestir höfðu kynnst
þeim í gegnum enskunám, en sú
hefð ríkir að bjóða upp á fomís-
lensku sem námsgrein í enskudeild-
um enskra háskóla. Síðan þetta var
hefur mikið vatn mnnið til sjávar,
og niðurskurður sá, sem enskir
háskólar fóm að finna fyrir á 7.
áratugnum, og sem hefur versnað
mikið eftir að núverandi ríkisstjóm
komst til valda, hefur, og er enn
að vega að þessari fræðigrein.
Á næsta ári mun prófessor Her-
mann Pálsson, sem hefur kennt
íslensk fræði við Edinborgarháskóla
láta af störfum. Staða hans verður
ekki fyllt á ný. Á sama ári mun
Ursula Dronke lát af störfum við
háskólann í Oxford, en hún hefur
undanfarin ár gegnt stöðu þeirri í
íslenskum fræðum, semkennd er
við íslenska fræðimanninn Guð-
brand Vigfússon. Guðbrandur
stofnaði þessa stöðu, en hún verður
fryst þegar Ursula fer. Árið 1983
Prófessor Peter Hallberg við
Gautaborgarháskóla.
missti Skandinavíudeildin í Uni-
versity College London prófessors-
stöðu í íslenskum fræðum, sem
afleiðingu aðgerða háskólans til
niðurskurðar. Prófessor Peter Foote
tók boði háskólans um að fara á
eftirlaun fyrr en ákvæði um aldur
segja yfirleitt til um.
Skandinavíudeildin í University
College var stofnuð í enskudeild
háskólans árið 1918. Var til að
byrja með kennd þar danska,
norska og sænska, en árið 1945
var stofnað í henni lektorsembætti
í íslensku, sem Peter Foote gegndi
frá árinu 1950. Hann byijaði fljót-
lega að kenna nútímaíslensku sem
valgrein, og síðastliðin 15 ár hefur
verið unnt að taka hana sem hluta
af BA-gráðu við deildina. Á þessum
árum hefur hún verið kennd af
stundakennurum, bæði íslenskum
og enskum, á lítilli aukafjárveitingu
til deildarinar. Er þetta nú eina
Skandinavíudeildin á Bretlandseyj-
um, sem býður upp á nútímaensku
sem hluta af BA-gráðu.
Peter Foote varð prófessor árið
1963, og fljótlega eftir það var
bætt við stöðu í almennum skand-
inavískum málvísindum, sem
prófessor Michael Bames gegnir,
en hann er nú yfír deildinni, og
annarri í íslenskum fræðum, sem
dr. Richard Perkins gegnir. Norræn
fræði eru enn undirstaða kennslu í
deildinni og megnið af þeim rann-
sóknum, sem stundaðar hafa verið
í deildini á undanfömum 30 ámm
hafa verið á sviði fomíslenskra
fræða.
Á 7. áratugnum stóðu vonir til
að unnt væri að stofna fasta stöðu
í nútímaensku eins og í hinum Norð-
urlandamálunum við deildina, en
niðurskurður á fjárveitingum til
háskólans kom í veg fyrir það.
Sendikennarastöður í íslensku em
til við marga háskóla á Norðurlönd-
unum, en engin við breskan
háskóla. Á þessu ári hafa þau gleði-
legu tíðindi borist, að íslensk stjóm-
völd vonast til að geta farið að
dæmi hinna Norðurlandanna og
veitt fjárstyrk til lektorsstöðu í
íslensku við deildina.
Bretar hafa um langan aldur
verið áhugasamir um Island og
íslenska menningu. Má þar minnast
hinna íjölmörgu bresku leiðangra
sem til íslands fóm á 18. og 19.
öld og sem um vom skrifaðar marg-
ar bækur. Nú er svo komið, að
breskir háskólar beijast í bökkum
fjárhagslega og eiga erfitt með að
halda í fámennar deildir og fræði-
greinar. Þess ber að harma, að
niðurskurður sá, sem lýst hefur
verið hér að framan, skuli þurfa
að eiga sér stað. Samtímis er það
þó fagnaðarefni, að Skandinavíu-
deildin í University College, sem
hefur verið höfuðvígi íslenskra
fræða í Bretlandi um langan tíma
og sem á eitt af tveimur bestu bóka-
söfnum íslenskra og skandinavískra
bóka sem til em við breskan há-
skóla, skuli nú vera gert kleift að
viðhalda kennslu í íslenskri tungu.
íslenska þjóðin getur verið stolt af
því að styrkja slíka starfsemi.
Guðrún Sveinbjarnardóttir
Ætlar þú að mála
fyrir jólin?
Málning og
lókk o.fl.
Allir litir og áferðir á veggi, gólf,
glugga, vinnuvélar og skip.
Hitaþolinn lakkúði, margir litir.
Blakkfemis.
BYPCVWB — BYDVÖBM
Máluingaráhöld
Rúllur, penslar, málningarbakkar og sköfur — og allt annað sem
til þarf m.a. áltröppur og stigar, margar stærðir.
Fyllingaref ni — Kítti
Polyfitla fyllingaref ni og uppleysir.
Linolin — Silicon — Seal one — Kítti.
10.000 vöruteg-
undir að jafnaði.
Ánanaustum, Grandagaröi 2, sími 28855.