Morgunblaðið - 22.08.1987, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. ÁGÚST 1987
17
Hugvitið í Kringlunni
Orð í belg um heiti verslana
eftirÞórð
Kristinsson
Nú er víðfræg Kringlan komin í
gagnið í svonefndum nýja miðbæ.
Við þann atburð eykst verslunar-
rými í Reykjavik um 9 prósent,
vöruframboð hlýtur einnig að auk-
ast, en tala neytenda tekur ekki
stökkbreytingu. Því er ljóst að ein-
hverstaðar kemur munurinn niður.
Úrval vörutegunda er svipað við
Laugaveg og í Kringlunni og óttast
nú margir að verslun við Laugaveg
og aðrar götur gamla miðbæjarins
kunni að dragast mjög saman af
þeim sökum. Nýjungagimi okkar
Islendinga er viðbrugðið svo óttinn
er varla ástæðulaus. Og reyndar
hafa nokkrir kaupmenn brugðið á
það ráð að versla bæði við Lauga-
veg og í Kringlunni til að hafa vaðið
fyrir neðan sig. En þetta er ekki
umræðuefnið.
Hugvitið sem áður er nefnt og
blómstrar við Laugaveg og reyndar
víðar um byggt ból á Islandi, hefur
einnig náð að skjota rótum í Kringl-
unni. Enda vart við öðru að búast
í húsi þar sem bæði er hátt til lofts
og vítt til veggja og hugarílugið
nær að blaka vængjum sínum fijáist
og óbeislað. í húsinu, sem er á
þremur hæðum, eru 72 verslanir,
en þar af er 5 enn óráðstafað. Af
þeim 67 verslunum sem í gagnið
eru komnar ganga 28 undir fram-
andi heitum sem sum hver minna
okkur á staði og stundir úti í hinum
stóra heimi og sýna svo ekki verður
um villst hvílík menningarþjóð við
íslendingar erum. Heiti hinna 38
eru hins vegar því miður líkust hjá-
kátlegri tímaskekkju á skökkum
stað í gljáfægðri heimsmenningu
Kringlunnar. Það eitt út af fyrir
sig, er auðvitað hið versta mál með
því að þessi íslensku heiti eru ögn
fleiri en hin og heyrast því senni-
Fyrir rúmum þremur
árum dásamaði sá er
þetta skrifar hugvitið
sem haft er í frammi í
verslunarheitum við
Laugaveg; birtist grein-
in í Morgunblaðinu 10.
maí 1984. En svo sem
er kunnugt þá hefur
Laugavegurinn verið
helsta verslunargata
Reykjavíkur frá því að
elstu menn muna og
jafnvel lengur. Þar eru
m.a. verslanirnar Bella,
Bentína, Lady Rose,
Lollipopp, Ping Pong,
Partý og Tína Mína;
verslanirnar Bettý og
Bangsi-Fix eru við
Bankastræti, Ossa er
við Kirkjustræti, Passi-
on við Snorrabraut,
Mína við Hringbraut og
Dídó við Hverfisgötu;
Bimm Bamm og
Bombay eru hins vegar
í Hafnarfirði, Traffic í
Keflavík, Mózart í Vest-
mannaeyjum og Chapl-
in og Perfect á
Akureyri.
lega oftar í auglýsingum útvarps-
stöðvanna eða sjást í sjónvarpi og
í auglýsingum dagblaðanna.
Norræn kennslu-
miðstöð á íslandi
DAGANA 13. og 14. ágúst var
haldin á Hótel Sögu í Reykjavík
ráðstefna um kennslu í norræn-
um málum á íslandi, í Færeyjum
og á Grænlandi. Þátttakendur
voru um 50 og komu frá Finn-
Hjallaprestakall;
Sóknar-
prestur
settur
í embætti
NÝKJÖRINN sóknarprestur
Hjallaprestakalls i Kópavogi séra
Kristján Einar Þorvarðarson verð-
ur settur inn í embætd sitt á
sunnudag af séra Ólafi Skúlasyni
dómprófasti.
Messan hefst kl. 14.00 í Kópavogs-
kirkju. Séra Kristján prédikar og
þjónar fyrir altari ásamt séra Þor-
bergi Kristjánssyni. Séra Þorbergur
hefur fram að þessu þjónað þeim
hluta Digranessprestakalls er nú hef-
ur hlotið nafnið Hjallaprestakall.
Formaður sóknamefndarinnar Hilm-
ar Björgvinsson lögmaður flytur
ávarp í lok guðsþjónustunnar.
Sóknameftidin vinnur nú að því
ásamt prestinum að ganga frá starfs-
aðstöðu.
Þórður Kristinsson
Áhrifagjamir unglingar eiga því á
hættu að verða fyrir óæskilegum
áhrifum af ofnotkun íslenskunnar.
En sjálfsagt er sá ótti ástæðulaus,
að minnsta kosti ef horft er til þess
hve vel hefur gengið að læða and-
blæ heimsmenningar í verslunar-
heitin á tiltölulega fáum ámm. Og
treysta verður á að hugvitsmenn
haldi vöku sinni og afmái sem allra
fyrst heiti eins og Hagkaup, Skífan,
Rammagerðin, Penninn, Búnaðar-
banki íslands, Skæði og fleiri slík,
sem við höfum orðið að þola fyrir
augum okkar og eyrum alltof lengi;
því grannt verður að fylgjast með
straumum tísku og menningar ef
ekki á illa að fara.
Rétt er að nefna að erlend vöm-
merki bera ávallt erlend heiti, en
ekki íslensk og verður svo áfram
sem betur fer. En reyndar athygli-
vert í því samhengi að nokkrir
íslenskir framleiðendur vöm, sem
kallast samkeppnisfær við erlenda
vöm, hafa tekið upp sið þennan í
seinni tíð og gefíð vöra sinni fram-
andi heiti; enda kaupir hástemmdur
landinn varla íslenska vöm sem
sækir heiti sitt í móðurmálið. Skárra
væri það nú.
En talandi um erlend heiti er-
lendra vömmerkja, þá má auðvitað
nota þau beint sem verslunarheiti,
sem náttúmlega er minnst fyrir-
höfn; en einnig er unnt að sækja í
þáu nokkra leiðbeiningu eða inn-
blástur ef hugvitið er í ládeyðu
stund og stund. Hins vegar er lítil
hætta á því þar sem heitin þurfa
ekki að bera neina merkingu; eina
skilyrðið sem hugvitsmenn virðast
setja heitunum er að þau eigi ekk-
ert skilt við íslenskt mál eða
menningu. Framandi hljómurinn
skiptir megin máli, t.d. er Hanz
mun æskilegra en Hans. Einnig er
mikilvægt að reynt sé að koma við
stöfunum c,x og z. Hljómfögur heiti
í Kringlunni em mörg og snjöll:
Hard Rock Café, Dídó, Stephanel,
Califomia, Jari, Cosmo, Maxim,
Coral, Bossanova, AHA, Meba,
Benetton, Taxi, Clara, Sisley, Gen-
us, Serina, Centmm. Þessi heiti
bera höfuð og herðar yfír íslensku
lágkúmna sem þama viðgengst og
er nánast til skammmar í íslenskri
verslunarhöll. Vansalaust er að
kalla Hagkaup Save ways, Skífuna
Record, Rammagerðina Frame up,
Pennann La Ecritoire (eða Biiro
eftir upphafsmanni kúlupennans),
Búnaðarbankann Acrobank, Skæði
Shoes og Áfengis og tóbaksverslun
ríkisins Spiritus vini eða Spíró eða
eitthvað lipurt, létt og fallegt í þá
vem, svo dæmi séu tekin af handa-
hófí. En það sem tekur út yfír allan
þjófabálk er náttúmlega sá óþjóð-
legi ósómi sem birtist okkur í heiti
hallarinnar sjálfrar. Hvers vegna í
ósköpunum heitir höllin Kringlan?
Hvað kom yfír mennina? Hverslags
málrækt er þetta mitt í mýrinni?
Drottinn minn dýri. Þeir hljóta að
hafa gleymt sér andartak og
kannski of seint að leggja í að
smíða nýtt skilti er þeir áttuðu sig
daginn eftir opnunina. En hugvits-
mönnum verður varla skotaskuld
að bæta hér út. Og því fyrr því
betra. Til bráðabirgða nægir t.d.
að skipta um fyrsta stafínn og setja
c fyrir k; Cringlan er mun æski-
legra og þjóðlegra en Kringlan, og
hefur auk þess þann höfuðkost að
bera enga merkingu.
Höfundur er prófstjóri í Hiskóla
tslands.
landi, Sviþjóð, Noregi, Dan-
mörku, Færeyjum, Grænlandi og
Norður-Þýskalandi auk íslensku
þátttakendanna. Norræna mál-
stöðin i Osló stóð fyrir ráðstefn-
unni og megin verkefni hennar
var að fjalla um hvernig við
gætum best styrkt og bætt
kennslu í Norðurlandamálum í
þessum þremur löndum.
Mörg erindi vom haldin og um-
ræður og leiddu til margra
hugmynda sem til bóta horfa.
Meðal hugmjmda bar einna hæst
og fékk hún stuðning allra, sú að
stofna „Norræna kennslumiðstöð"
á íslandi. Miðstöðin á að veita
íslenskum kennumm upplýsingar
um námsefni um Norðurlönd og
vera tengiliður við að útvega náms-
efni, einkum útvarpsefni og
myndbandaefni. Einnig á hún að
stuðla að því að nemendur á íslandi
kynnist jafnöldmm á Norðurlöndum
með nemendaskiptum, bekkjar-
heimsóknum, bréfaskriftum og dvöl
í skólabúðum.
Nú þegar starfar Norræn
kennslumiðstöð í Helsingfors. Slík
miðstöð á að þjóna kennslu á öllum
skólastigum og í öllum námsgrein-
um t.d. landafræði, sögu, líffræði.
Á ráðstefnunni vom menn sam-
mála um að styrkja bæði stöðu
Norðurlanda í hugum íslenskra
unglinga og að þetta gerðist helst
með beinum tengslum við jafnaldra
þar. Þörf er því á fé til að brúa
Atlantshafíð með bekkjaheimsókn-
um og nemendaskiptum. Auk þess
settu menn fram óskir um að sjón-
varpið tæki oftar til sýningar
vinsælt efni frá Norðurlöndum.
(Fráttatilkynning)
Viðeyjarskemmtun
Laugardaginn 22. ágúst næstkomandi munu sjálfstæðis-
félögin í Reykjavík efna til útiskemmtunar í Viðey.
Samkoma þessi er ætluð fólki á öllum aldri og margt verð-
ur til gamans gert, svo allir ættu að finna eitthvað við
sitt hæfi.
• Ferðir út í Viðey hefjast kl. 10.00 á laugardags-
morguninn og verða með stuttu millibili fram til
kl. 16.00. FariðverðurfráeystribakkaSundahafnar.
• Bílastæði eru við vesturbakkann á athafna-
svæði Eimskips.
• Kynning á sögu Viðeyjar mun fara fram þrisv-
ar sinnum um daginn undir leiðsögn Orlygs
Hálfdánarsonar.
• Grillveisla veröur haldin um hádegisbil. Veit-
ingasala er einnig úti í eyju í Viðeyjarnaustum.
• Lúðraflokkur leikur létt lög og Geir H. Haarde
alþingismaður stjórnar fjöldasöng.
• Allir geta tekið þátt í leikjum, sem skipulagðir
verða á svæðinu og knattspyrnumót allra aldurs-
hópa verður háð.
• Davíð Oddsson borgarstjóri og Friðrik Soph-
usson flytja ávörp.
• Tjöld verða á svæðinu til skjóls ef þurfa þykir
og flugbjörgunarsveitin sór um öryggisgæslu.
• Miðaverð er 450 krónur, bátsferð og grillmat-
ur innifalið. Ókeypis fyrir börn yngir en 12 ára.

- □ l
l/n.
Reykvikingar eru hvattir til að mæta og njóta
skemmtunar og útiveru í Viðey.
Sjálfstæðisfélögin í Reykjavík.

&