Morgunblaðið - 29.11.1987, Síða 33

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. NÓVEMBER 1987
pltrgmlvMtií
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 55 kr. eintakið.
Breytt
stj ór nmálabarátta
Islenskt þjóðfélag er í örri
breytingu. Til dæmis erum
við hætt að geta dregið jafn
skörp skil í stjómmálum og auð-
veldlega mátti gera áður. Við
myndun nýrra ríkisstjóma nú
verða ekki jafn skýr þáttaskil
og þegar viðreisnarstjómin var
mynduð í lok sjöunda áratugar-
ins og tók markvissa stefnu frá
haftabúskapnum í innflutnings-
versluninni. Síðan hefur engri
ríkisstjóm dottið í hug að velja
hafta- og ríkisforsjárkostinn að
nýju. Að vísu sáust þess merki,
þegar vinstri stjómin var mynd-
uð 1971, eftir viðreisnarárin, að
enn höfðu rhenn í þeim flokkum
trú á áætlanagerð og opinberri
forsjá í atvinnumálum. Hefði
lögunum um Framkvæmda-
stofnun ríkisins verið framfylgt
samkvæmt orðanna hljóðan,
hefði það haft í för með sér gífur-
leg ríkisafskipti. Vinstri stjómin,
sem sat 1971 til 1973, er einnig
síðasta ríkisstjómin, sem hefur
sett sér það markmið að kúvenda
í vamarmálum með því að segja
upp samstarfí við Bandaríkin um
þau.
Nú hefur Framkvæmdastofn-
un ríkisins verið lögð niður og
1978 settist Alþýðubandalagið í
fyrsta sinn í ríkisstjóm án þess
að gera uppsögn vamarsamn-
ingsins eða úrsögn úr Atlants-
hafsbandalaginu að úrslitaatriði.
Þeir, sem hafa verið talsmenn
þjóðnýtingar og ríkisforsjár,
virðast meira að segja vera hætt-
ir að berja bumbur gegn frjáls-
hyggjunni svonefndu. I
umræðum um vamar- og örygg-
ismál er frekar deilt um fram-
kvæmd meginstefnunnar en
breytingu á henni.
I stuttu máli em málefnalegar
línur ekki eins skýrar í stjóm-
málunum og áður. Víst er deilt
um mikilsverð málefni, svo sem
eins og fískveiðistefnuna. Sú
deila gengur hins vegar þvert á
stjómmálaflokkana. Meira að
segja hefur sá einstæði atburður
gerst, að 32 þingmenn af suður-
hluta landsins hafa með undir-
skrift sinni sameinast um
þverpólitíska stefnu í fískveiði-
málum.
Á ýmsum sviðum hefur verið
unnið markvisst að breytingum.
Hér skulu nefíid dæmi. I fyrsta
lagi hefur fískmörkuðum verið
komið á fót; fískur hefur verið
seldur á uppboði. I öðm lagi
hefur orðið bylting á peninga-
márkaðnum; vaxtafrelsi ríkir og
verðbréfamarkaðir em komnir
til sögunnar. í þriðja lagi ríkja
gjörbeytt viðhorf við framleiðslu
og sölu landbúnaðarvara. I
fjórða lagi hefur einokun ríkisins
á útvarpsrekstri verið afnumin.
í fímmta lagi hefur þátttaka
okkar í Atlantshafsbandalaginu
breyst á þann veg, að við emm
orðnir virkir í hemaðarlegri sam-
vinnu- innan bandalagsins.
Þetta em aðeins nokkur dæmi
um þær Qölmörgu breytingar,
sem hér hafa orðið. Þegar til
þeirra er litið kemur hins vegar
í ljós, að framkvæmdin er ekki
alltaf nægilega markviss. í öllum
tilvikum fínnst einhveijum rétt
að slá vamagla. Útvegsmenn
lýsa andstöðu við fijálst fisk-
verð. Margir stjómmálamenn
em á móti vaxtafrelsi og mega
ekki til þess hugsa að missa
banka undan stjóm sinni. I land-
búnaðarmálum er sú skoðun.
ofarlega í hugum margra, að
SÍS-veldinu sé jafnan hyglað sé
þess kostur. Ríkisútvarp nýtur
enn forréttinda miðað við sam-
keppnisaðila. Breytingamar í þá
átt að gerast virkir þátttakendur
í hemaðarsamstarfínu í NATO
kunna að steyta á skeijum innan
stjómarráðsins, þótt ekki sé deilt
um þær á pólitískum vettvangi.
Stjómmálabaráttan hefur
breyst vegna þess að ágreinings-
efnin em ekki jafn skýr og áður.
Stjómmálamennimir hafa ekki
heldur eins mikil völd og áður.
Svigrúm borgaranna hefur sem
betur fer aukist. Þá hafa stjóm-
málamennimir ekki jafn mikið
framkvæði og áður. Þeir eiga
oft fullt í fangi með að bregðast
við því, sem fleygt er á loft í
fjölmiðlum. Umræður um stjóm-
mál rista ekki alltaf. mjög djúpt.
Skammtímálausnir setja sterkan
svip á stjómmálastarf og menn
heykjast á að taka stefnuna á
langsótt markmið.
Á tímum sem þessum skiptir
sköpum, að stjómmálaflokkar
hafí getu til að skapa sér rétta
ímynd, án þess að bregðast því
trausti, sem þeir hafa áunnið sér
vegna farsællar stefnumótunar
og árangursríks starfs við aðrar
aðstæður. Við núverandi að-
stæður og horfur er festa í
stjómmálum meira virði en yfír-
boð og loftfímleikar til að slá
keilur í vinsældakeppni. Úr því
að málefnin mynda ekki lengur
skýrar markalínur milli flokka,
ræðst fýlgi manna við þá meira
en áður af því, hvemig þeir
treysta flokkunum og forystu
þeirra til að vinna að niarkmið-
um, sem em meira og minna
sameiginleg.
IMorgunblaðinu á miðvikudag
geta menn lesið orði til orðs, það
sem sagt var í Ríkisútvarpinu
og haft var eftir Dag Tangen í
Noregi um bandarísku leyniþjón-
ustuna CIA og Stefán Jóhann
Stefánsson, sem var forsætisráð-
herra íslands 1947 til 1949; á
viðsjálum tímum, þegar ísland gerðist að-
ili að Atlantshafsbandalaginu og lagður
var gmnnur að þeirri stefnu í utanríkis-
°g öryggismálum, sem íslenska lýðveldið
hefur fylgt síðan. Þetta yfírlit er ekki til
marks um glæsilegt framlag fréttamanna
til málefnalegra umræðna um viðkvæm
utanríkismál eða minningu látins stjóm-
málamanns.
í upphafi er rétt að fram komi, að Dag
Tangen, sem hefur verið kynntur af starfs-
mönnum Ríkisútvarpsins sem sagnfræð-
ingur, er ekki menntaður í þeim fræðum.
Hann er stjómmálafræðingur og hefur því
ekki hlotið sömu þjálfun og sagnfræðingar
til að meta og fara með skjöl, sem hafa
sagnfræðilegt gildi. í því máli, sem hér
um ræðir, kemur glöggt fram, að hann
er hvorki gagnrýninn á heimildir sínar né
virðist hann gera sér grein fyrir gildi
þeirra. Þá fer einnig á milli mála, hvaða
skjöl það em, sem Tangen hefur raun-
veralega skoðað og era uppspretta alls
þessa furðulega máls. í Noregi hefur Tang-
en stundum fengið birtar greinar í
Dagbladet, en nú síðast, þegar hann tók
sér meðal annars fyrir hendur að ráðast
á Hákon Lie, fyrram framkvæmdastjóra
norska Verkamannaflokksins, fékk hann
ekki inni fýrir það efni nema hjá Klasse-
kampen, sem er málgagn norskra marx-
ista/leninista. Hefur Tangen kvartað
undan því opinberlega í Noregi, að hann
eigi oft erfitt með að koma greinum sínum
eða sjónarmiðum á framfæri í norskum
fjölmiðlum.
Kjaminn í því, sem þeir Tangen og Jón
Einar Guðjónsson, en hann er fréttaritari
fréttastofu hljóðvarps ríkisins í Noregi,
sögðu, var í stuttu máli þessi: Starfsmenn
bandarísku leyniþjónustunnar vora í nán-
um tengslum við Stefán Jóhann Stefáns-
son, þegar hann var forsætisráðherra eða
með orðum Jóns Einars: Stefán Jóhann
„hafí hitt sendiherra Bandaríkjanna og
starfsmann bandarísku leyniþjónustunnar,
CIA, reglulega að máli árið 1948. Þeir
skiptust á upplýsingum sem ströng leynd
hvílir yfír.“ Nefnd er „leyniskýrsla" úr
skjalasafni Tramans, Bandaríkjaforseta,
og sagt að þar komi þetta fram. Haft er
eftir Tangen, að þessi „samvinna Banda-
ríkjamanna við forsætisráðherra Islands
hafí verið mjög óvenjuleg". Segist Jón
Einar hafa séð hluta af „leyniskjölum"
Tangens: „Leyniskýrslur þær sem Dag
Tangen hefur um Island era rúmlega tíu
síður og ítarlegar," segir Jón Einar og
gefur þar með til kynna að hann hafí les-
ið þær.
Gagnrýnislaust
Ef fréttastofa hljóðvarpsins hefur haft
fyrir því að leita af sér gran um, að ef til
vill væri ekki allt sem sýndist í þessari
frásögn þeirra Tangens og Jóns Einars,
hefur hún gert það á hundavaði og gagn-
rýnislaust, áður en fyrsta frásögnin birtist
með bægslagangi að kvöldi mánudagsins
9. nóvember. Staðreynd er, að það er til
dæmis með öllu ástæðulaust að nota orðið
„leyniskjöl" lengur um hin bandarísku
gögn, sem fyrir liggja um viðræður íslend-
inga og Bandaríkjanna, er leiddu til aðildar
íslands að Atlantshafsbandalaginu eða
þær skýrslur, sem Þjóðaröryggisráð
Bandaríkjanna samdi fyrir Traman forseta
á þessum áram. Þessi skjöl hafa legið fyr-
ir í prentuðum bandarískum heimildum
um árabil eða era aðgengileg í skjalasöfn-
um í Bandaríkjunum. Sum þeirra hafa
verið þýdd á íslensku meðal annars í Les-
bók Morgunblaðsins vorið 1976 en þá urðu
mikil blaðaskrif um viðræður fulltrúa
íslenskra og bandarískra stjómvalda í árs-
lok 1948 og á fyrstu mánuðum 1949. Var
þá rætt í þaula um einstök atriði í þessum
skjölum. Auk þess sendi utanríkisráðu-
neyti íslands frá sér frásagnir af viðræðum
þeirra ráðherranna Bjama Benediktsson-
ar, Emils Jónssonar og Eysteins Jónssonar
við bandaríska ráðamenn í Washington í
mars 1949. Birtust þessar frásagnir í heild
í Morgunblaðinu 4. maí 1976.
Eins og þeir sjá, sem lesa yfirlitið í
Morgunblaðinu síðastliðinn miðvikudag,
hafði fréttastofa hljóðvarps ríkisins þá til-
burði eina uppi í fréttunum um Stefán
Jóhann og CIÁ að koma því sem rækileg-
ast á framfæri, að hér væri um einhveija
mikla uppgötvun að ræða, stórfrétt, sem
væri hafíð yfír allan vafa að væri rétt.
Engin tilraun var til að mynda gerð til
þess að minna á það, að skjöl af því tagi,
sem þama áttu að liggja til grandvallar,
verða ekki skýrð svo viðhlítandi sé, nema
í löngu máli og með samanburði við fjöl-
mörg önnur gögn. Þá hefði fréttastofa
hljóðvarpsins þegar í upphafí átt að geta
um heiti umræddra skjala, dagsetningu
og allt það, sem máli skiptir fyrir þá, er
vildu kynna sér málið af eigin raun. Ekk-
ert af þessu er gert. Það er ekki fyrr en
13. nóvember, 4 dögum eftir að fréttastof-
an fer af stað með málið, sem Jón Ásgeir
Sigurðsson, fréttaritari, lýsir heimsókn
sinni í Traman-safnið og segir frá skýrslu
þar, 37 bls. frá CIA til Tramans í júní
1948 um stjómmál og efnahagsmál á ís-
landi. Þetta sé eina plaggið um ísland í
safninu og í því „komi ekkert það fram
sem gæti bent til þess að Stefán Jóhann
hefði átt reglulega fundi með starfsmönn-
um bandarísku leyniþjónustunnar". Hvers
vegna var Jón Ásgeir ekki sendur á vett-
vang til að rannsaka sannleiksgildi frá-
sagnar Jóns Einars fyrr?
Þeirri skoðun hefur stundum verið hald-
ið fram, að óhlutdrægni fréttamanna
ríkisins eigi að meta af því, hvað sagt sé
í fréttatímum á vissu tímaskeiði, á meðan
„málið er í gangi“ hjá fréttastofunni. Öll
sjónarmið komi fram að lokum. Röksemda-
færsla af þessu tagi dugar ekki. Ef rétt-
læta á vinnubrögðin í því máli, sem hér
um ræðir með því, að fréttastofan hafi að
lokum harmað „að heimild, sem hún taldi
ekki ástæðu til að vefengja, skyldi reynast
ótraust", þá dugar það alls ekki. Hér virð-
ist einfaldlega vera skólabókardæmi um
það, hvemig ekki á að standa að frétta-
mennsku. Útvarpsráð hefur harðlega
átalið vinnubrögðin og beint því til útvarps-
stjóra, að hann láti hlutlausan aðila kanna
með hvaða hætti slíkt getur gerst. Er
mikilsvert, að þessi samþykkt ráðsins verði
framkvæmd með trúverðugum hætti.
Heiður Ríkisútvarpsins er í veði.
Túlkanirnar
Eitt er að standa þannig að öflun og
miðlun frétta að til vansa sé, annað að
leggja út af fréttum og túlka þær. Að vísu
er málum þannig háttað í fréttatímum
hljóðvarps og sjónvarps ríkisins, að oft er
ákaflega erfítt að greina á milli þess, þeg-
ar lýst er staðreyndum og þegar frétta-
maðurinn tekur sér fyrir hendur að túlka
þessar staðreyndir og lýsa eigin skoðunum.
Er svo komið í þessu efni, að fyllsta ástæða
er til að hvetja yfírstjóm útvarpsins til að
láta taka að nýju upp gamla háttinn, að
skýrt sé greint á milli frétta og fréttaskýr-
inga. Þulur lesi fréttir en fréttamenn komi
að þeim loknum með sínar skýringar og
viðtöl.
Á Rás 2 er starfandi sérstök dægur-
máladeild eða dægurmálaútvarp undir
forstöðu Stefáns Jóns Hafstein. Hlutverk
þeirrar deildar er víst ekki að segja fréttir
heldur túlka þær og nota þær til að spinna
vefínn og oft teygja lopann. Þessi deild
útvarpsins hlýtur eðli málsins samkvæmt
að þurfa að starfa eftir sömu reglum og
fréttastofap og gæta þess að hafa jafnan
það, sem sannara reynist, ekki hrapa að
dómum heldur vera sífellt leitandi og efast
um allt, þar til öllum steinum hefur verið
velt. Því miður gerði hún það ekki, þegar
CIA og Stefán Jóhann Stefánsson komust
á dagskrá. 10. nóvember ræddu þeir Stef-
án Jón Hafstein, Jón Einar Guðjónsson,
Már Jónsson, fréttamaður, og Þorleifur
Friðriksson, sagnfræðingur, saman í þætt-
inum Dagskrá, síðdegis á Rás 2. í þessum
umræðum verður ekki vart við snefíl af
vafa um, að Dag Tangen og Jón Einar
Guðjónsson hafi rétt fyrir sér í einu og
öllu um Stefán Jóhann Stefánsson og raun-
ar allt, sem þeir segja, einnig um norska
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. NÓVEMBER 1987
33
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 28. nóvember
Morgunblaðið/ólafur K. Magnússon
Sveinn Björnsson, fyrsti forseti íslenska lýðveldisins (t.v.), og Stefán Jóhann Stefánsson, forsætisráðherra, leggja blómsveig að styttunni af Jóni Sigurðssyni á
Austurvelli við hátiðarhöld 17. júní.
Verkamannaflokkinn. Engin tilraun er
gerð til þess af starfsmönnum Ríkisút-
varpsins að benda á, að það hafi kannski
ekki verið neitt óeðlilegt við það, að forsæt-
isráðherra Islands ræddi við sendiherra
Bandaríkjanna og starfsmenn bandaríska
sendiráðsins á þessum áram. Ein spurning
þeirra er þvert á móti jafn bamaleg og
þessi: „Þorleifur, kemur það þér á óvart
að Stefán Jóhann, formaður Alþýðuflokks-
ins, skuli hafa setið fundi með sendiherra
Bandaríkjanna og starfsmanni bandarísku
leyniþjónustunnar á meðan hann var for-
sætisráðherra árin 1947-49?“ Nær hefði
verið að spyija Þorleif, hvort honum hefði
ekki komið það á óvart, ef í ljós hefði
komið, að Stefán Jóhann hefði alls ekki
rætt við bandaríska sendiherrann og aðra
Bandaríkjamenn!
Hvort heldur litið er á framgöngu frétta-
manna útvarpsins eða starfsmenn dægur-
máladeildar í þessu máli, blasir við, að illa
hefur verið staðið að því. Gagnrýni af því
tagi, sem hér hefur verið höfð í frammi,
væri marklaus, ef Morgunblaðið hefði ekkr
látið skrifa upp af segulböndum allt það,
sem hér hefur verið vísað til. Venjulega
fer útvarpsefni inn um annað eyrað og
út um hitt, eftir situr ákveðin hugmynd
án þess að nákvæmlega sé munað, hvem-
ig einstök orð féllu. Skyldu vinnubrögðin
vera að jafnaði með sama hætti og í þessu
máli, sem gert var að sannkölluðu stór-
máli í ríkisfjölmiðlunum? Því skal ekki
slegið föstu hér. Á hitt skal bent, að af
þessu tilhæfulausa upphlaupi ættu þeir,
sem að því stóðu, að læra að fara fram
með gát en ekki göslast áfram í þeirri sjálf-
umglöðu trú, að verið sé að endurskrifa
íslandssöguna.
Um fáa þætti nútímasögunnar hefur
verið meira fjallað en einmitt mótunartíma
utanríkisstefnunnar. Um langt árabil hefur
það verið eitt helsta keppikefli kommún-
ista og annarra, sem vilja koma höggi á
þá, er mótuðu hina farsælu stefnu í ut-
anríkis- og vamarmálum, að koma því
orði á, að þessir menn hafi ekki verið að
gæta hagsmuna íslands heldur ganga er-
irida annarra og þá sérstaklega Banda-
ríkjanna. Logar greinilega enn í þeim
glæðum og þarf ekki mikið til að af þeim
blossi eldur. Yfirborðsmennska í fjölmiðl-
um hefur orðið þeim eldi að bráð. í því
tilviki, sem hér um ræðir en ekki minning
Stefáns Jóhanns Stefánssonar.
Hlutur Hjörleifs
Hjörleifur Guttormsson, þingmaður Al-
þýðubandalagsins, kvaddi sér hljóðs utan
dagskrár á Alþingi 12. nóvember. Hann
hóf mál sitt með því að vitna í Atómstöð-
ina og minntist á gerð Keflavíkursamn-
ingsins 1946, aðildina að Atlantshafs-
bandalaginu 1949 og komu' vamarliðsins
1951 og sagði síðan:
„Það sem þá var sagt um þessi mál af
vinstri mönnum á Islandi og andstæðing-
um herstöðvanna var ■ stimplað sem
kommúnistaáróður, ómaklegar árásir á
þáverandi valdamenn í landinu. En nú 40
árum síðar era dregin fram í dagsljósið
gögn erlendis sem bera þess ljós vitni að
það sem sagt var af andstæðingum her-
stöðvanna á íslandi á þessum áram var
ekki orðum aukið. Þvert á móti, þar var
ekki allur sannleikur sagður. Við höfum
orðið áheyrendur frásagna af niðurstöðum
norsks sagnfræðings, Dag Tangens . . .“
Eftir að fréttastofa hljóðvarps ríkisins
lýsti yfír því, að heimildir skorti í Tangen-
málinu hefur Hjörleifur Guttormsson að
sjálfsögðu ekki haft manndóm til þess að
kveðja sér að nýju hljóðs utan dagskrár
og biðjast afsökunar á frumhlaupi sínu og
fljótfæmi hinn 12. nóvember. Hann hefur
eins og málgagn hans Þjóðviljinn kosið
að þegja þunnu hljóði. Kommúnistar sitja
enn með sárt ennið; Tangen reyndist hald-
laus eins og annað, sem þeir hafa vonað
að ræki á fjörar þeirra til að réttlæta rang-
færslumar og skjóta stoðum undir þá
ófrægingu, sem þeir hafa staðið að í 40 ár.
í umræðum um Tangen-málið á þingi
vora talsmenn Kvennalistans helst á máli
Hjörleifs Guttormssonar. Þær lögðu
áherslu á, að Islandssöguna ætti að skrifa
af Islendingum og létu eins og aldrei hefði
neitt verið um þessi viðkvæmu mál rætt
á prenti. I ævisögu Ólafs Thors eftir Matt-
hías Johannessen hefur verið injög ítarlega
greint frá öllu er lýtur að Keflavíkursamn-
ingnum og dr. Þór Whitehead hefur ritað
um það-mál í Skími. Eins og áður sagði
hafa íslensk og bandarísk framgögn um
viðræðurnar vegna aðildarinnar að Atl-
antshafsbandalaginu verið birt hér í
Morgunblaðinu. Nú í ágúst sl. lagði Þór
Whitehead fram ritgerð um aðdraganda
vamarsamningsins á norrænu sagnfræð-
ingaþingi hér í Reykjavík og hefur verið
greint frá efnisþáttum í henni hér í
Reykjavíkurbréfí. Er hér þó aðeins nefnt
brot af því efni, sem um þessi mál öll
hefur birst. Eftirfarandi ummæli Guðrúnar
Agnarsdóttur, þingmanns Kvennalistans,
eiga því ekki við rök að styðjast, en hún
sagði í þingræðu 12. nóvember:
„Það hvílir ótrúlega mikil leynd yfír
þessu tímabili í þeirri sögu sem þegar
hefur verið skrifuð á íslandi og þessi leynd
er til þess fallin að vekja tortiyggni þeirra
sem nú lifa og mun trúlega einnig vekja
tortryggni þeirra sem eftir koma ef ekki
verður betur á málum tekið.“
Dag Tangen hefur.ekki skrifað annan
kafla í íslandssöguna með aðstoð frétta-
stofu hljóðvarps ríkisins og Hjörleifs
Guttormssonar en þann að hafa enn einu
sinni farið með staðlausa stafí um íslensk
utanríkismál á síðari helmingi fímmta ára-
tugarins. Er nauðsynlegt, að Tangen-málið
og hlutur fréttastofunnar verði á ný tekið
upp á þingi svo að þingtíðmdi geymi ekki
aðeins rangfærslumar.
Umritun úr rússnesku
í síðasta tölublaði Málfregna, sem gefn-
ar era út af íslenskri máínefnd, segir
meðal annars:
„íslensk málnefnd hefir beitt sér fyrir
sámningu reglna um það hvemig stafsetja
skuli rússnesk nöfn í íslensku ritmáli, og
er þá einkum höfð í huga þörf fjölmiðla
fyrir slíkar reglur. Rússneska er rituð svo
nefndu kyrillísku letri, en ekki latínustöf-
um eins og tíðkast á Vesturlöndum.
Rússnesk nöfn berast hingað oftast í
enskri umritun, svo að vandi íslendings
er þá að umrita úr ensku. En rússnesk
nöfn geta borist eftir fleiri leiðum, t.d.
milliliðalaust. Blaðamenn og aðrir sem
skrifa á íslensku þurfa að hafa aðgang
að leiðbeiningum (t.d. í töfluformi) um
hvemig stafsetja skuli handa íslenskum
lesendum til þess að tryggja sem best
samræmi í rithætti. Slíkar leiðbeiningar
eða samræmingarreglur hefír vantað hér
á landi, og úr því vildi málnefndin reyna
að bæta. Nefndinni er ljóst að sumt hlýtur
að orka tvímælis í þessari tilraun til að
koma festu á í umritun rússneskra nafna.
Nefndin hefír þó leitast við að standa svo
að þessum málum að sem allra víðtækust
samstaða gæti náðst þegar í upphafí. Því
hefír verið haft samráð við marga menn,
bæði úr röðum blaðamanna og slafnesku-
fræðinga, sem hafa sýnt þessu verkefni
mikinn áhuga og þannig í raun hrandið
því af stað, þótt Islensk málnefnd hafí
tekið hina formlegu forystu."
í Málfregnum er lýst hvemig unnið
hefur verið að málinu og birtar töflur sem
sýna ýmis algeng nöfn og rithátt þeirra á
nokkram tungumálum. Þar má sjá hvemig
íslenskur búningur þeirra verður ef hinum
nýju umritunarreglum er beitt.
Morgunblaðið átti aðild að þessu starfí
á vegum íslenskrar málnefndar og síðast-
liðinn miðvikudag birtust .í fyrsta sinn
rússnesk nöfn rituð samkvæmt hinum
nýju reglum hér í blaðinu. Fagna þeir, sem
að blaðamennsku starfa, þessu framkvæði
íslenskrar málnefndar. I senn auðveldar
það þeim störf og ætti að setja heillegri
svip á blöð, ef eftir reglunum verður far-
ið, sem er vilji Morgunblaðsins að verði
gert. Væri æskilegt, að Islensk málnefnd
tæki forystu í fleiri tilvikum af þessu tagi.
Um fáa þætti
nútímasögnnnar
hefur verið meira
fjailað en einmitt
mótunartíma ut-
anríkisstefnunn-
ar. Um langt
árabil hefur það
verið eitt helsta
keppikefli komm-
únista og ann-
arra, sem vilja
koma höggi á þá,
er mótuðu hina
farsælu stefnu í
utanríkis- og
varnarmálum, að
koma því orði á,
að þessir menn
hafi ekki verið að
gæta hagsmuna
Islands heldur
ganga erinda ann-
arra og þá sérs-
taklega Banda-
ríkjanna. Logar
greinilega enn í
þeim glæðum og
þarf ekki mikið til
að af þeim blossi
eldur. Yfirborðs-
mennska í fjöl-
miðlum hefur
orðið þeim eldi að
bráð í því tilviki,
sem hér um ræðir
en ekki minning
Stefáns Jóhanns
Stefánssonar.