Morgunblaðið - 23.12.1987, Page 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. DESEMBER 1987
LIFANDISNERTING
Hugleiðing um Skrifað í skýin — minningar III — eftir Jóhannes R. Snorra-
son flugstjóra
. eftir Steingrím St.
Th. Sigurðsson
Það er ekki hægt annað en að
Iesa þessa þriðju bók minninga
Jóhannesar R. Snorrasonar flug-
manns í einni lotu, eins og að fara
í langa flugferð í einum áfanga.
Þessi heimur flugsins, eins og
Billi Snorra lýsir, er geðfelldur og
hann segir frá atvikum og mönnum
án tilgerðar og blandar frásögn
sína kímni — ekki síst þegar hann
talar um sjálfan sig á persónulegan
hátt — og hvergi örlar á raupi eins
og títt er um lífsbækur margra
landa vorra. Hann leggur gott til
manna og málefna, enda maður,
sem hefur staðið sig með reisn.
Ljómi hefur löngum leikið um nafn
Billa Snorra, en svo var hann löng-
um kallaður, allt frá unglingsárun-
um á Akureyri, þegar hann gat
sér frægðarorð fyrir hvert dirfsku-
verkið á fætur öðru, þá hann kleif
radjóstöng trúboðans Arthurs Go-
ok; þá hann stóð á höndunum á
nýja kirkjutuminum á Akureyri;
þá hann stökk á reiðhjólinu á
manndrápsferð af háum moldarb-
ing á Syðri-Brekkunni. Hann þótti
glanni, en klárari en aðrir strákar,
ekki hvað síst þegar hann brot-
lenti svifflugu á ieiði eins góð-
borgarans í gamla kirlqugarðinum
á Akureyri með þeim afleiðingum,
að krossinn stakkst í gegnum
vænginn. Mörgum er í fersku
minni, þegar hann stríddi bresku
sjóliðunum á freygátunni við Ho-
efnersbryggju á Akureyri. Hann
kom á þeysingi á mótorhjólinu sínu
og nam snögglega staðar fast við
kláfínn, skimaði og virti fyrir sér
■** skipið og sjóliða, sem stóðu við
borðstokkinn. Þögn ríkti. Hugðist
Billi svo taka af stað, en farkostur-
inn hikstaði og fór ekki í gang,
hvort sem það var af vilja gjört
eða ekki af hálfu Billa. Þá skelli-
hlógu þeir bresku. Billi fór sér að
engu óðslega, leiddi hjólið og benti
á brettið, þar sem stóð „Made in
England". Þeir bresku höfðu orðið
Jóhannes R. Snorrason
kindarlegir — geyin.
Þessi saga af Jóhannesi flug-
stjóra er löngu orðin þjóðsaga og
lifír enn með þjóðinni eins og sitt-
hvað annað, sem snjallt þykir, á
meðan fólk er enn gætt skop-
skyni. Annars var alltaf verið að
segja sögur af Billa fyrir norðan,
þegar hann var að komast til
manns. Hann þótti löngum fljótur
að hugsa og taka ákvarðanir —
og er það ekki einmitt aðalsmerki
kapteina í lofti og á sjó og á landi
að kunna að velja og hafiiia. í því
sambandi má ekki gleyma vest-
fírzku uppeldi Billa á Flateyri við
ÖndundarQörð, þar sem faðir hans
Snorri Sigfússon var skólastjóri
árum saman. Billi lærði skak fyrir
vestan — sjómennsku í skemmtile-
gustu mynd — og sennilega hefur
hann á vissan hátt tekið flugið sem
slíkt eða eins og sjóferð fyrir vest-
an. Hann viðurkenndi eitt sinn við
þann, sem þetta ritar, að hann
hafí kannski lært fleira fyrir vest-
an. Hins vegar er hann ekki
Vestfírðingur að uppruna, enda
þótt lundarfarið og karakterinn
minni á vestfírzkt geð og hugar-
far, en þar er meðal annars sjálfs-
virðing ríkur þáttur, jafnvel
allsráðandi. Billi er hins vegar af
norðlenskum uppruna.
Þetta þriðja bindi lífsbókar at-
vinnuflugmanns, sem hefur flogið
undir stjömu allan sinn feril og
verið giftusamlegri en margir aðrir
í atvinnugreininni, er athyglisverð,
ekki hvað síst fyrir þá sök, að hún
er skrifuð af hreinskilni og algeru
yfirlætisleysi. Duglegur sjómaður
gumar ekki af því, að hann sé
duglegur, góður hestamaður segist
ekki vera hestamaður, og töfrandi
kona segist ekki vera heillandi, ef
hún er það í raun og með sanni,
og eins heyrist gáfaður maður
aldrei lýsa því yfír að hann sé
gáfaður. Eins er því farið um Billa.
Þegar á heild er litið, er lífsbók
Billa bókmenntir. Hann heldur á
penna af öryggi og sýnir það og
sannar, að það er ekki hægt að
skrifa á lifandi hátt nema búa yfír
reynslu og að hafa þorað að lifa
og hafa lent í átökum í lífí og
starfí. Lifandi skrifað orð verður
aldrei til við skrifborð, heldur í
návígi. Sturla Þórðarson, ritsnill-
ingurinn mikli, tók þátt í bardög-
um, sem greint er frá í Islendinga-
sögu í Sturlungu. Það gefur
ritverkum lifandi snertingu að hafa
lifað það, sem sagt er frá. Einmitt
þetta — það er einmitt þetta, sem
gefur bókinn fSkrifað í skýin
gildi.
Höfundur kveikir á bókinni með
lýsingu á íslenskri náttúru og ör-
æfafegurð. Svo tekur kaflinn um
ferðina til Suður-Afriku við, en sá
þáttur er rólega skrifaður og þó
haldinn kyrrlátri spennu. Hins veg-
ar er þátturinn um leikkonuna
Gerd Grieg í sérumslagi. Ja, þvílík
flugferð! („Það geislaði af henni
„persónuleiki", sem verður mér
ávallt minnisstæður," segir Jó-
hannes.)
Svona mætti lengi telja. Að
loknum lestri bókarinnar er eins
og frásagan haldi áfram og meira
sé skrifað í skýin en sýnist í fyrstu
við lesturinn. Það eru töfrar út af
fyrir sig.
Að Hæðardragi.
Höfundur er listmálari.
Maður klæddur skammviunu valdi
Békmenntir
Jóhanna Kristjónsdóttir
Wilbur Smith: Englar gráta
Þýðandi: Ásgeir Ingólfsson
Útg. ísafold 1987
Þörf manneskjunnar eftir auði
og helzt fljótteknum, hefur ugg-
laust fylgt henni frá örófl alda.
Mennimir sem grófu eftir gulli og
gersemum í Afríku á síðustu öld,
máttu þó kynnast því, að það er
ekki alltaf hlaupið að því og harð-
ræði meira en margir fengu afborið
varð oftar en ekki það sem kom í
þeirra hlut í stað glitrandi gullmol-
anna.
Saga gullleitar í Afríku tengist
„ hjá Wilbur Smith mjög eindregið
og á sannfærandi hátt lífí og lífsbar-
áttu. Mikil þekking hans á sögu
þessa tímabils er í senn kostur og
galli. Kostur að því leyti, að hún
er upplýsandi og ákaflega lifandi.
En þegar ég segi galli, á ég við,
að vegna þess hve Wilbur Smith
er ágætlega að sér, gengur hann
dálítið út frá því, að við séum það
öll líka og þar af leiðandi^ verður
þetta stundum of stór biti. Ég hefði
kosið, að farið hefði verið eins að
í þessari bók og í „Enn er skrattan-
um skemmt" að hafa formála, þar
sem rifjað er upp í örstuttu máli
efni fyrri bókar. Slíkt hefði verið
mjög til þæginda fyrir lesandann.
Eins hefði verið ljómandi að hafa
kort eða uppdrátt af því svæði sem
sagan gerist á.
Saga þeirra Ballantyne feðga
og samskipti þeirra við svertingjana
sem fyrir eru heldur áfram hér.
Margt hefur breytzt frá því Zouga
Ballantyne kom á svæðið með íjöl-
skyldu sína að fínna gull eins og
aðrir. En margar aðrar persónur
verða ógleymanlegar, ég nefni þar
lækninn Robin St. John og frásögn-
ina af því, þegar hún er að gera
tilraunir á mýrarköldu.
Togstreitan milli innfæddra og
hvítu mannanna tekur oft á sig
átakanlega mynd, en þarna segir
einnig frá tiyggð og vináttu sem
verður eftirminnileg. í seinni hluta
bókarinnar, sem gerist 1977, er
svið Afríku breytt. Nýlenduveldin
hafa orðið að hopa, en afkomendur
hvítu mannanna skilja varla þær
breytingar, þótt hægt hafí þær
gerzt. Skæruliðastarfssemin sem
jafnan er með skírskotun til frelsis
og þjóðemiskenndar er háð af
grimmd og verk unnin í nafni frels-
is eru stundum slík, að það er erfitt
að fínna eitthvað sem réttlætir þau.
Saga þeirra Craigs og Janine í
seinni hlutanum verður bæði falleg
og átakanleg. Satt að segja fannst
mér seinni helmingur bókarinnar
langtum læsilegri. Þýðing Ásgeirs
Ingólfssonar er sem fyrr vel af
hendi leyst.
SAMBAND ÍSLENSKRA NÁMSMANNA ERLENDIS
Jólafundur SÍNE
Samkvæmt lögum SlNE skal halda jólafund í Reykjavík á ári hverju í jólavikunni. Að
þessu sinni verður fundurinn haldinn í Stúdentakjallaranum, Félagsstofnun stúdenta,
mánudaginn 28. desember kl. 20.30. Atkvæðisrétt á jólafundi hafa allir félagsmenn
SÍNE. Ailar deildir SÍNE eiga að sjá til þess, að minnsta kosti einn fulltrúi mæti á fundinn.
Á fundinum verða afgreiddir styrkir til deildanna.
Á dagskrá fundarins varða aftlrtaldlr llðlr: a) Kosning fundarstjóra og fundarritara.
b) Reikningsyfiriit frá 1. júlí til áramóta lagt fram. c) Skýrsla stjórnar og fulltrúa SÍNE í
L(N lögð fram. d) Fóttir úr deildum um hauststarfið. e) Tillögur um árgjöld og skiptingu
þeirra. f) Tillögur um lagabreytingar. g) Tillögur til ályktunar á vorfundum. h) Tillögur til
ályktunar jólafundar afgreiddar. j) Tiliögur um stjórn og endurskoðendur. k) Önnur mál.
Mætum á jólafundinn og skipuleggjum starfið framundan.
GleðiUg jól. S«J6m SÍNE.
. I ............w.xs-w.11 wnr . mibihih n
Þessir krakkar: Örn Sævar Hilmarsson, Daði Sigmarsson, Jón Emil
Sigurgeirsson og Grímur Hákonarson efndu til hlutaveltu til ágóða
fyrir Rauða kross íslands og söfnuðu 2.325 krónum.
Þessir krakkar eiga heima suður í Kópavogi og héldu hlutaveltu til
ágóða fyrir landssöfnun Hjálparstofnunar kirkjunnar og söfnuðu
1.000 krónum. Þau heita: Atli Grímur Ásmundsson,. María Ásmunds-
dóttir og íris María Ásmundsdóttir.
Þessir krakkar efndu til hlutaveltu til ágóða fyrir Kristniboðssam-
bandið vegna starfa þess í Kenýa og Eþíópíu og söfnuðu 1.670 kr.
Krakkamir eru: Helga Vilborg, Agla Marta, Gunnar og Friðjón
Björgvin.
Þessir strákar héldu hlutaveltu til ágóða fyrir Krabbameinsfélagið
og söfnuðust þá til þess rúmlega 2.000 kr. Þeir heita: Kristinn Svan-
ur Jónsson, Kristinn Bjarki, Einar E. Halldórsson og Snorri Laxdal.
Þessir krakkar eiga heima í Grafarvogshverfi og héldu þar hlut-
veltu til ágóða fyrir Blindrafélagið og söfnuðu rúmlega 1.050 kr.
Þau heita: Árný Þórarinsdóttir, Unnur Mjöll Leifsdóttir og Daði
Runólfsson.
Þau heita Hjalti Þór Pálmason og Tinna Magnúsdóttir og eiga heima
við Stekkjarhvamm. Þau söfnuðu á hlutaveltu rúmlega 2.550 kr. til
styrktar sérdeild Múlaborgar.