Morgunblaðið - 10.02.1988, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. FEBRÚAR 1988
33
Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra:
Ríkisstjórnin mun beita sér
fyrir lækkun vaxta ef skynsam-
legir samningar eru í sjónmáli
UMRÆÐUM um frumvarp Eggerts Haukdals (S/Sl) um lánskjör
og ávöxtun sparifjár var framhaldið í neðri deild í gær. Ekki
tókst að ljúka umræðunni. í frumvarpinu er lagt tU að hægt sé
að binda vaxtaákvarðanir þannig að nafnvextir verði ekki hærri
en I helstu viðskiptalöndum íslendinga og að lánskjaravísitala
verði lögð niður. Jón Sigurðsson, viðskiptaráðherra, sagði í
umræðunum að þetta frumvarp myndi ekki Ieysa vandann held-
ur gera illt verra. Það væri ekki hægt að lækka vexti með vald-
boði. Ef samningar, sem myndu stuðla að lækkun verðbólgunn-
ar, næðust myndi ríkisstjórnin þó beita sér af alefli fyrir því
að vextir lækkuðu samhliða því að verðbólga lækkaði.
Kristín Halldórsdóttir
(Kvl/Rn) sagðist fagna því að deild-
inni gæfíst nú tilefni til þess að
ræða lánskjör og vexti en sagðist
ekki vera viss um þessi leið myndi
gagna til þess að leysa vandann.
Með tillögunni væri í raun verið að
leggja til fasta vexti sem hún teldi
vera óhugsandi. Við byggjum við
miklar hagsveiflur og fastir vextir
af langtímalánum væri „meiriháttar
mál“ og hið mesta áhættuspil. Hún
sagðist þó hlakka til þess að heyra
álit efnahagssérfræðinga og aðila
vinnumarkaðarins á þessu frum-
varpi og vel gæti verið að þar væri
að fínna einhvem vegvísi.
Stefán Valgeirsson (SJF/Ne)
sagði þessi mál vera viðkvæm og
mistúlkuð á margan hátt, ekki síst
af þeim sem ekki ættu að mistúlka
þau. Stefán svaraði síðan þeim
ummælum viðskiptaráðherra í
síðustu viku að það færi formanni
bankaráðs Búnaðarbankans illa að
tala um háa vexti þar sem það
væru bankaráðin sem lögum sam-
kvæmt ákvæðu vexti. Stefán sagði
það vissulega vera rétt að lögum
samkvæmt hefðu bankaráðin þetta
vald en taldi að ríkið setti þau í
mjög þrönga stöðu varðandi
vaxtaákvarðanir. Undraðist hann
að æðsti maður bankamála á
landinu skyldi ræða þannig um
þessi mál.
Einnig taldi hann það „skrýtinn
málflutning“ hjá viðskiptaráðherra
að saka hann um hræsni þegar
hann talaði um launamun í landinu
þar sem hann hefði nýlega hækkað
laun bankastjóra hjá Búnaðarbank-
anum. Grunnlaun bankastjóra væru
nú 215.000 á mánuði en þeir fengju
þar að auki greitt fyrir að sitja
bankaráðsfundi. Stefán sagði að
þeir sem stjómuðu ríkisbönkunum
hlytu að láta bankastjórana fá sam-
bærileg laun og greidd væru fyrir
sambærileg störf á almennum
markaði. Taldi hann þessi laun ekki
vera í hærri kantinum og sagðist
geta talið upp 20 menn, jafnvel hjá
fyrirtækjum sem væru að beijast í
bökkum, er hefðu hærri laun en
260.000 á mánuði. Sú upphæð hefði
einmitt verið tilgreind í frétt í Þjóð-
viljanum fyrir nokkru sem laun
Höskuldar Ólafssonar, forstjóra
ÁTVR, og væru því laun banka-
stjóra ekki þau hæstu í opinbera
geiranum.
Stefán sagðist hafa barist á móti
misrétti og myndi halda áfram að
gera það. Það yrði þó ekki gert
með því að borga bankastjórum
ríkisbankanna minna en öðrum
mönnum í sambærilegum störfum.
Þingmaðurinn sagði að lokum að
endalaust væri hægt að deila um
það hvetjir raunvextir væru og
hvemig á þeim stæði. í nýlegri
skýrslu frá Seðlabankanum væri
sagt að þeir stöfuðu m.a. af ótta
og mati manna á því að verðbólgan
færi vaxandi. Það þýddi ekki fyrir
ráðherra bankamála og aðra að
segja síðan að það væru vondir
menn í bankaráðunum sem bæru
ábyrgð á háu vöxtunum.
Guðni Ágústsson (F/Sl) sagði
það vera mikinn vanda að tala á
eftir einum reyndasta bankaráð-
smanni, sem um langt skeið hefði
stjómað banka er hefði verið um-
svifamikill á þenslusvæðinu í kring-
um Reykjavík. Guðni tók vel í til-
lögu Eggerts Haukdals og sagði
hana gefa von um að fleiri úr hans
flokki myndu setjast niður og hugsa
sitt mál. Þennan kost sem nú væri
verið að leggja til ætti að skoða sem
best enda væri hann raunhæfur þó
hann teldi að til ýmissa annarra
aðgerða þyrfti að grípa samhliða.
Guðni sagði að vandinn, sem við
væri að etja, væri mikill og við
hefðum viljandi eða óviljandi sett
þessa þenslu í gang. Taldi hann að
íslensk þjóð hefði ekki kunnað að
fara með peninga.
Friðjón Þórðarson (S/Vl) sagði
miklar umræður um þetta frumvarp
sýna að málið væri áhugavert og
mikilvægt en ekki að sama skapi
auðleyst.
Frumvarp Eggerts byggðist aðal-
lega á tveimur atriðum. Lögbind-
ingu nafnvaxta við það sem gerist
í öðrum löndum og afnám verð-
tryggingar. Friðjón sagði margt
mæla gegn lögbindingu nafnvaxta.
Raunvextir yrðu neikvæðir þar sem
verðbólga væri hærri en í viðskipta-
löndunum. Seðlabanki hefði líka
.heimild samkvæmt lögum til þess
að grípa inn í vaxtaákvarðanir ef
hann teldi vexti óeðlilega miklu
hærri en í nágrannalöndunum.
Varðandi lánskjaravísitöluna
væri margt sem benti til þess að
hún yrði minna notuð í framtíðinni.
Friðjón sagði sér vera kunnugt um
að ýmsar alþjóðastofnanir hefðu
gagnrýnt þetta fyrirkomulag að
vísitölubinda fjárskuldbindingar.
Það orkaði hins vegar tvímælis að
banna viðmiðun við lánskjaravísi-
tölu á langtímalánum. Þama þyrfti
að fínna einhveija millileið og mætti
til dæmis miða við fímm ár. Það
myndi þýða að öll almenn bankavið-
skipti yrðu án vísitölubindingar.
Þórður Skúlason (Abl/Ne)
sagðist vorkenna þeim þingmönn-
um sem töluðu af skynsemi um
þessi mál og gerðu sér ljós áhrif
stjómarstefnunnar. Hann sagði
ijármagnstilfærslu frá landsbyggð-
inni til höfuðborgarsvæðisins vera
óheyrilega mikla og nú bættist við
fjármagn lífeyrissjóðanna þar sem
enginn byggði lengur úti á landi.
Vextir væru líka þeir hæstu í heimi.
Þórður sagði að gróði bankanna
hlyti að vera gífurlegur og þeirra
sem ávöxtuðu fé sitt enn þá meiri.
Þessi stefna gerði þá ríku n'kari og
þá fátæku fátækari og væri nánast
„ógeðslegt" til þess að vita.
Guðmundur G. Þórarinsson
(F/Rvk) sagði að nú yrðu vextir
ekki lengur ákveðnir með lagaboð-
um. Það skref í fijálsræðisátt sem
hefði verið stigið yrði ekki stigið til
baka. Þetta fmmvarp sem nú væri
STUTTAR ÞINGFRETTIR
Tveir varaþingmenn
Tveir varaþingmenn tóku sæti
á Alþingi á mánudag. Svemir
Sveinsson tók sæti Páls Péturs-
sonar, Framsóknarflokki, og
Ríkharður Biynjólfsson tók sæti
Skúla Alexanderssonar, Alþýðu-
bandalagi. Ríkharður hefur ekki
áður setið á þingi.
Brottfall laga
Viðskiptaráðherra hefur lagt
fram stjómarframvarp um brott-
fall ýmissa laga á sviði viðskipta-
mála. Samkvæmt framvarpinu
verður verslun heimil hvar sem er
í öllum lögsagnaramdæmum eins
og hún er í reynd.
Kostnaður vegna
læknismeðferðar
Kristín Halldórsdóttir (Kvl/Rn)
hefur ásamt þremur þingmönnum
Kvennalistans lagt fram framvarp
til breytinga á löjgum um al-
mannatryggingar. I framvarpinu
er kveðið á um aukinn rétt sjúkl-
inga og aðstandenda þeirra til
þátttöku almannatrygginga í far-
gjaldi og dvalarkostnaði þegar
ekki er hægt að veita nauðsynlega
þjónustu í heimabyggð. Enn frem-
ur er þar kveðið á um rétt til
dagpeninga ef veikindi náinna
ættingja valda vinnu- og laun-
atapi.
Kristín hefur einnig lagt fram
tillögu til þingsályktunar um að
leitað verði leiða til að leysa hús-
næðisvanda sjúklinga sem þurfa
að dveljast langdvölum fjarri
heimilum sínum.
Menningarsjóður
útvarpsstöðva
Ólafur Þ. Þórðarson (F/Vf)
spyr menntamálaráðherra hve
mikið fé útvarps- og sjónvarps-
stöðvar hafí greitt í Menningar-
sjóð útvarpsstöðva til febrúar
1988 og hvemig fé sem greitt
hafí verið úr sjóðnum skiptist.
Búrekstraraðstaða
Hjörleifur Guttormsson
(Abl/Al) og Margrét Frímanns-
dóttir (Ábl/Sl) spyija landbúnað-
arráðherra hvernig úttekt á bú-
rekstraraðstöðu á öllum jörðum á
landinu miði og hveijir vinni að
könnunni og til hvaða þátta hún
taki aðallega.
Einnig spyija Hjörleifur og
Margrét um kaup og leigu á full-
virðisrétti. Meðal annars spyija
þau hversu mikið sé um það að
framleiðendur á einstökum bú-
markssvæðum hafí ráðstafað full-
virðisrétti jarðar sinnar og tilsvar-
andi búmarki til annarra lögbýla.
Fiskvinnsluskóli
Jón Sæmundur Siguijónsson
(A/Ne) spyr menntamálaráðherra
um fiskvinnsluskóla. Jón Sæ-
mundur spyr m.a. hversu mörgum
fískvinnsluskólum menntamála-
ráðherra ætli að koma á fót á
Norðurlandi.
til umræðu næði einungis til banka-
kerfísins og myndi veikja það í sam-
keppninni. Við þyrftum að leyfa
§ármagnsmarkaðinum að þróast
eftir lögmálunum um framboð og
eftirspum. Gallinn við þennan
markað væri að hann væri lokaður
en við næðum ekki niður vöxtunum
nema með því að auka framboð eða
draga úr eftirspurn. Það myndi því
létta mjög á markaðinum ef ríkið
drægi úr sínum fjárfestingum.
Guðmundur G. sagði að innflutn-
ingsverslun væri nú þannig háttað
að innflytjandi mætti ekki leysa út
vöra nema hann hefði greitt hana.
íslenskir bankar væra því í raun
að innheimta íjármuni fyrir erlenda
söluaðila. Þetta væri mjög sérstætt
fyrirkomulag og að hans mati úr-
elt. Það myndi létta á markaðinum
ef það yrði afnumið.
Hann sagðist líka telja að menn
ættu að fá að taka lánin þar sem
þau væra ódýrast og því yrði að
skoða það mál að erlendum bönkum
yrði leyfð starfsemi hér á landi.
Guðmundur G. taldi að það þyrfti
að endurskoða lánskjaravísitöluna
og taldi jafnvel koma til greina að
afnema hana á styttri skuldbinding-
um.
Jón Sigurðsson, viðskiptaráð-
herra, sagði þetta framvarp lýsa
áhyggjum flutningsmanns af hækk-
un vaxta. Þær væra skiljanlegar
en úrræðin sem hann legði til væra
ekki til bóta og myndu gera illt
verra.
Viðskiptaráðherra sagði að menn
þyrftu fyrst að gera sér grein fyrir
orsökum hinna háu vaxta áður en
þeir færa að ræða um lausnir. Taldi
hann að vextina mætti í fyrsta lagi
rekja til uppgangs í hagkerfinu sem
hefði valdið samkeppni um fjár-
magn. Inn í þetta spilaði syo halla-
rekstur ríkisins og aukið aðhald í
peningamálum. í öðra lagi kæmi
til óvissa í peningamálum fram á
mitt síðasta ár sem hefði haft í för
með sér verðbólgu og viðskipta-
halla. í þriðja lagi hefði vaxtafrels-
ið leitt af sér jöfnun lánskjara sem
væri nauðsynlegt og eðlilegt. Vegna
þenslunnar hefði jöfnunin leitt til
hækkunar vaxta.
Jón Sigurðsson, viðskiptar^-
herra.
Þetta framvarp Eggerts lýsti
ekki þeim skilningi á vaxtaþróun-
inni að með því yrði tekið á vandan-
um. Ef ákvæði þess væra tekin
bókstaflega myndi það leiða til nei-
kvæðra raunvaxta, mikillar eftir-
spumar og verðbólgu. Arðbær verð-
mætasköpun hlyti að minnka og
tekjutilfærsla yrði ákaflega handa-
hófskennd. Einnig væri hætta á því
að spamaður dytti niður.
Viðskiptaráðherra sagði að , í
framvarpinu væri lagt til að leggja
niður lánskjaravísitölu en verð-
trygging hefði bjargað sparifjár-
myndun frá glötun. Það væri að
hans mati ótímabært að fella úr
gildi heimild til verðtryggingar
meðan ekki hefði tekist að draga
betur úr verðbólgu og verðbólgu-
ótta. Vissulega væra þó ýmsir gail-
ar á lánskjaravísitölunni. Það ein-
falda í málinu væri að leyfa mönn-
’ um að semja um þessi mál eins og
annað í lánsskilmálum.
Þetta mál allt sagði viðskiptaráð-
herra vera flóknara en svo að menn
gætu sagt: „Nú lækkum við vexti
með valdboði.“ Ef skynsamlegir
samningar sem myndu stuðla að
hjöðnun verðbólgu væra í augsýn
myndi þó ríkisstjómin beita sér af
alefli fyrir lækkun vaxta samhliðá
lækkun verðbólgu.
Albert Guðmundsson (B/Rvk)
sagði menn hafa sagt að ekki væri
leið út úr þessu ástandi í vaxtamál-
um nema verðbólgan lækkaði og
halli ríkissjóðs minnkaði. Samt
hefði stjómin hækkað öll gjöld sem
hún gat hækkað og bætt við skött-
um. Hvert einasta atriði sem sam-
þykkt hefði verið sagði Albert vera
verðbólguhvetjandL Þetta væri allt
sjálfskaparvíti og af mannanna
völdum og því væri það okkar að
leysa það. Albert sagðist m.a. vera
hlynntur því að fella niður láns-
kjaravísitölu.

FEBRUAR-TILBOÐ

KRINGLUNNI -SÍMI (91)685868