Morgunblaðið - 24.04.1988, Blaðsíða 63

*
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. APRÍL 1988

Minning:
Þorskanetin heQ* ferðina eftir vinnslulínunni.
400 tonn af þorskanetum bíða endurvinnslu við verksmiðju-
dyrnar á Bíldshöfða 9.
ef það á að leysa þetta vanclamál á
viðunandi hátt fyrir umhverfíð, þá
sé það ekki dýrara að koma efninu
í endurvinnslu. Nælon eyðist seint
og illa í náttúrunni og það hefur
síst bætandi áhrif á andrúmsloftið
að brenna plastefni."
Hvað á að gera við
ónýtt plast
Úr því að það eru erfiðleikar
með endurvinnslu á þorskanetum,
er nokkur von til að þið í Hampiðj-
unni getið losað landsmenn við
annan plastúrgang?
„Það er mjög mikilvægt að láta
ekki hugfallast. Eins og neysluvenj-
umar eru í dag, stenst það nokkum
veginn á endum að innkaupapokam-
ir sem fólk kemur með úr stórmörk-
uðunum passa fyrir umbúðasorpið
sem fer ofan í tunnu. Sorpið er að
meginhluta umbúðir, eitthvað af
matarleifum og slatti af bleium hjá
bamafólki en mestan part eru þetta
umbúðir.
Endurvinnsla á plasti er mismun-
andi eftir því hvað þú ert með í
höndunum. Málið er tiltölulega ein-
falt ef þú ert með einsleitt plast, til
að mynda nælonnetin sem við erum
að vinna úr. Aftur á móti er málið
miklu erfíðara ef um margar tegund-
ir af plasti er að ræða og jafnvel
blandaðar málmi og pappír eins og
heimilissorpið. Erlendis hefur verið
reynt að skilja plastið frá öðru sorpi
og síðan að einangra hinar ýmsu
plasttegundir en það hefur gengið
mjög örðuglega. Einna best hefur
reynst að fínna afurðir sem eru úr
blöndu af plastefnum og jafnvel
pappírstreQum. Dæmi um slíkt eru
girðingastaurar og vegastikur.
Það má einnig segja að þrjár aðr-
ar aðferðir komi til greina. I fyrsta
lagi gera eins og við höfum gert hér
á landi, að hreinsa plastið, bræða
það upp og búa til plastkom úr því
á nýjan leik sem síðan eru aftur
notuð í plasthluti. í öðru lagi má
taka plastúrganginn, hreinsa hann
og bijóta svo plastið með efnafræði-
legum aðferðum algjörlega niður í
grunnefni sem síðan eru notuð í ný
plastefni. Þetta er hátækniiðnaður
sem er tæpast arðvænlegur á fs-
landi í dag. Þriðja aðferðin er að
brenna plastið og nota það sem orku-
gjafa á sama hátt og olíu.
Tvær síðastnefndu aðferðimar
eru varla raunhæfar hér á landi. Til
þess að slíkur rekstur standi undir
sér þurfa hráefnismagn og rekstrar-
Erlendur Sigur-
jónsson, Selfossi
einingar að vera miklu stærri heldur
en eru fyrir hendi á íslandi."
En hvað með dósimar og gos-
flöskurnar úr plasti?
„Við fyrstu sýn virðist endur-
vinnsla á plastflöskunum og plast-
dósunum ekki standa undir sér. Slík
endurvinnsla hefur gengið erfíðlega
erlendis. Þessar flöskur eru úr poly-
ester (PET) með polyethylen-botni
sem þarf að skilja frá við endur-
vinnsluna. Nýjustu fregnir frá Holl-
andi, en þar hefur verið unnið mikið
að þessu máli, greina frá miklum
erfíðleikum við að ná fram nægilega
hreinu polyester-plasti, þannig að
bærilegt verð fáist fyrir afurðina."
Hvað fellur mikið til af þessum
dósum og flöskum hér á landi?
„Upplýsingar um það eru fram-
leiðsluleyndarmál gosdrykkjafram-
leiðenda. Ég hef nú svona til gam-
ans verið að „skjóta“ á það, lauslega
áætlað gæti verið um að ræða
200-300 tonn á ári.“
200-300 tonn er töluvert magn.
Er ekki raunhæft að safna þessu
saman? Nú, til dæmis kom fram í
könnun sem Skáís gerði fyrir Sam-
band ungra sjálfstæðismanna, að
81,1% aðspurðra vildu taka upp sérs-
takt gjald á einnota umbúðir undir
drykkjarvörur sem sá fengi greitt
sem skilaði umbúðunum inn?
„Jafnvel svona skilagjald leysir
ekki allan vanda. Til að leysa „rusl-
vandamálið" þarf samvinnu allra í
þjóðfélaginu, þeirra sem eru í endur-
vinnslunni og framleiðendanna sem
búa til umbúðir, almennings sem
notar þær og sveitarfélaganna sem
verða að kljást við sorpeyðinguna."
Erfiðleikar erlendis og hér-
lendis. Hampiðjan hætt að taka
við ónýtum nælonnetum. Eruð þið
að hætta?
„Nei, vonandi kemur ekki til þess
að plastendurvinnsla leggist af á
íslandi. Það eru erfíðleikar hjá end-
urvinnslufyrirtækjum víða um heim
um þessar mundir. Hér á landi verð-
um við sennilega að endurskipu-
leggja reksturinn, freista þess að
auka framlegð vinnslunnar með að-
gerðum heima fyrir og áframhald-
andi vöruþróun og markaðssókn. Ég
nefndi áðan að ýmislegt benti til
hækkunar á verði endurvinnsluefnis.
Það er dapurlegt til þess að hugsa
ef vélakosturinn væri horfinn af
landi brott þegar birtir til.
Plastúrgangur er vandamál sem
þarf að leysa. Út um allan heim er
verið að vinna að því að leysa vanda-
máL tengt endurvinnslu á plasti. Við
á íslandi verðum einnig að vera
með.“
í gær, laugardaginn 23. apríl,
var til moldar borinn Erlendur Sig-
uijónsson, Víðivöllum 2, Selfossi.
Erlendur fæddist 12. september
1911 á Tindum í Svínavatnshreppi
í Austur-Húnavatnssýslu, Foreldrar
hans voru Guðrún Erlendsdóttir
Eysteinssonar, bróður Bjöms Ey-
steinssonar, og Siguijón Þorláksson
ættaður frá Brennistöðum í Skaga-
firði.
Erlendur ólst upp í foreldrahús-
um þar til hann fór til búnaðamáms
að Hólum í Hjaltadal veturna
1930-1932. Haustið 1936 tók
hann að sér bamakennslu austur í
Fljótshlíð. Við kennsluna var hann
í 2 vetur en þá fluttist hann að
Selfossi. Á Selfossi kynntist Erlend-
ur Helgu Gísladóttur frá Reykjum
í Hraungerðishreppi. Þau giftust
16. júní 1940. Ári síðar fluttust þau
austur á Hvolsvöll þar sem Erlend-
ur fékk vinnu við kaupfélagið. Hálfu
öðm ári síðar lést Siguijón á Tind-
um, faðir Erlendar, og varð það til
þess að þau fluttust norður að Tind-
um. Eftir eitt ár fyrir norðan flutt-
ust þau aftur til Selfoss og nú til
þess að vera. Erlendur byggði sér
hús skammt frá Laugardælum sem
hann kallaði Tinda. Þar bjuggu þau
þar til flutt var í nýtt hús við Víði-
velli 2 sem varð framtíðarheimilið.
Það má með sanni segja að Erlend-
ur hafi lifað hamingjusömu lífí.
Helga var honum góður lífsföm-
nautur og saman stofnuðu þau gott
þeimili, en Helga var honum einnig
sú kjölfesta í lífinu sem hann þarfn-
aðist. Það var ekki einungis að §öl-
skyldulífið væri gott, hann var einn-
ig heppinn með starf. 1948 réðst
Erlendur til starfa við Hitaveitu
Selfoss skömmu eftir að fram-
kvæmdir hófust við hana. Þetta var
mikið gæfuspor bæði fyrir Erlend,
en ekki síður fyrir hitaveituna.
Þama var Erlendur að hefja sitt
ævistarf. Eftir þetta var erfítt að
greina á milli Erlends og hitaveit-
unnar enda helgaði hann hitaveit-
unni alla krafta sína. Tvo menn ber
hæst í sambandi við uppbyggingu
og viðgang hitaveitunnar, en það
em Erlendur og Egill Thorarensen,
kaupfélagsstjóri Kaupfélags Ámes-
inga. Selfossbúar standa í þakkar-
skuld við þessa menn fyrir hina
ágætu framkvæmd sem hitaveitan
er. Erlendur í hitaveitunni, eins og
flestir þekktu hann, var einstakt
snyrtimenni, einn af þessum lán-
sömu mönnum sem aldrei sér á
þótt þeir vinni óhrein verk. Allt sem
hann tók sér fyrir hendur var vel
unnið, enda var Erlendur handlag-
mn í betra lagi og hafði mikla löng-
un til að gera allt vel, en um leið
varð allt að gerast fljótt, ekkert
mátti dragast.
Einn var sá þáttur í fari Erlend-
ar sem ekki verður gengið framhjá,
en það var áhugi hans á bflum.
Erlendur eignaðist marga bíla um
dagana, en átti þá flesta stuttan
tíma. Mikið hlakkaði hann til þegar
búið var að ákveða kaupin og biðin
gat verið erfið ef um nýjan bfl var
að ræða. Allir vom á einu máli um
það að betra væri að kaupa bíl af
Erlendi en öðmm mönnum þar sem
hann hófst þegar handa um að end-
urbæta gripina um leið og hann
fékk þá. Fyrir rúmu ári missi Er-
lendur Helgu sína og varð einmana
og eirðarlaus á eftir, kennski var
það gott að fá að fara núna.
Fyrir mig, sem þetta ritar,
vináttan sem þróaðist með fjöl-
skyldu Erlendar og minni eitt af
því besta sem mig hefur hent um
mína daga og verður aldrei full-
þakkað. Það er gott að eiga góða
vini og það er einnig gott að njóta
minninganna um þá, að þeim
gengnum.
Erlendur eignaðist fjögur böm.
Erlu, sem hann eignaðist áður en
hann giftist. Hún er fædd 11. júní
1934. Maður hennar er Árni Guð-
mundsson bóndi. Þau búa á Böð-
móðsstöðum í Laugadal. Böm
þeirra em Karólína, Garðar og
Auðunn. Karólína á 2 böm og Garð-
ar á 2 böm. Með Helgu átti Erlend-
ur 3 syni: Gísla forstjóra í
Reykjavík. Gísli er fæddur 30. des-
ember 1940. Kona hans er Jóni'na
Hjartardóttir. Böm þeirra eru:
Helga, Hjördís og Hulda. Helga á
tvö böm. Sigurður Jóhannes trér
smiður á Selfossi. Hann er fæddur
23. mars 1946. Kona hans er Auð-
björg Einarsdóttir. Börn þeirra em
Linda, Röngvaldur og Eva. Linda á
eitt bam. Rögnvaldur, fæddur 17.
ágúst 1952, dáinn 16. ágúst 1957.
Ég og fjölskylda mín vottum ást-
vinum Erlendar innilegustu samúðjST^
Blessuð sé minning hans.
Jón Guðbrandsson
Minning:
Guðgeir Magnús
son blaðamaður
Fæddur 2. desember 1927
Dáinn 13. apríl 1988
Guðgeir föðurbróðir minn er far-
inn á fund feðranna. Ég mun minn-
ast hans. Ekki endilega vegna
frændskaparins né náinna kynna og
tíðra funda meðan leiðir okkar lágu
saman. Miklu fremur vegna þess,
að tilvera hans hefur leitt mér eitt
og annað fyrir sjónir. Meðal annars
það, hvers virði það getur verið að
hafa hugsjónir og málstað sem efni-
við í rökræður um það sem mestu
máli skiptir: mannlífið sjálft, sam-
félagið og umhverfið. í uppvextinum
átti ég frænda í fjarskanum sem
virkjaði starfskrafta sína í þágu al-
þýðufólks sem blaðamaður á Þjóð-
viljanum. Með trú á málstað. Hann
var víðs fjarri, en um leið nálægur
í fréttaflutningi, greinum og við-
tölum við fólk á síðum Þjóðviljans.
En starfsferill hans varð styttri en
margra annarra.
Guðgeir fæddist á Flateyri við
Önundarfjörð. Foreldrar hans, afi
minn og amma, voru Magnús Guð-
mundsson, kaupfélagsstjóri frá
Sleðabijótsseli í Jökulsárhlíð á
Fljótsdalshéraði og Jónína Geir-
mundsdóttir frá Hóli í Hjaltastaða-
þinghá, einnig á Héraði. Á báðum
þessum bæjum var ég í sveit sem
drengur og kynntist gildi vinnunnar
í gegnsærri veröld búskaparins.
Guðgeir ólst upp hjá afa og ömmu,
er sagður hafa verið bráðþroska,
orðvís og snemma læs af eigin
rammleik. Pabbi segir hann hafa
verið grúskara í uppvextinum, hefði
meðal annars fengist við að safna
plöntum og þurrka, svo og safna
frímerkjum. Guðgeir fluttist með afa
og ömmu til Raufarhafnar árið 1942
þar sem afi gerðist verksmiðjustjóri
í Síldarverksmiðju ríkisins. Afi veikt-
ist alvarlega þremur árum síðar og
dó hann 1947, sex árum áður en ég
fæddist. Guðgeir var elstur fjögurra
systkina og lenti forsjá fjölskyldunn-
ar þar af leiðandi að nokkru á hans
herðum. Guðgeir stundaði nám við
Menntaskólann á Akureyri, en haus-
tið 1946 settist hann í annan bekk
Verslunarskóla íslands og lauk stúd-
entsprófi þaðan 1951. Að því loknu
innritaðist hann í Heimspekideild
Háskóla Islands og lagði stund á
sögu, bókmenntir og íslensku, en
hvarf frá námi eftir tvö ár. Hann
réðst til starfa á Þjóðviljanum 1954.
Fyrst sem auglýsingastjóri, en síðar
sem blaðamaður. Þar starfaði hann
óslitið til ársins 1973 er veikindi
bundu enda á starfsferil hans fyrir
fullt og allt. Hann þótti ritfær í besta
lagi. I heil fímmtán ár var hann
öryrki, dvaldi lengst af á heimili sínu,
en oft á sjúkrahúsum eða stofnun-
um, yfírleitt í góðu yfirlæti. Ég býst
við því að unnt sé að aðlagast slíkri
tilveru og lifa við þau skilyrði sem
langvinn veikindi búa manni. Guð-
geir var oftast sæmilega kátur þá
sjaldan við hittumst á síðustu árum.
Hann fylgdist ágætlega með þjóð-
málum, kvað upp sína dóma um
menn og málefni. Það háði honum
nokkuð að geta ekki lesið sér til
gagns vegna sjóntruflana sem
fylgdu í kjölfar krankleikans.
Síðustu tvö ár dvaldi hann á Hjúkr-
unardeild Vífílsstaðaspítala. Við
leiðarlok vil ég fyrir hönd aðstand-
enda færa læknum og hjúkrunar-
fólki á Vífílsstöðum innilegar þakkír
fyrir að annast Guðgeir í langvinnum
veikindum. Sú umönnun vekur trú
á að tilvera og líðan fólks sem á við
langvinn veikindi að stríða, líkt og
Guðgeir, geti verið bærileg þrátt
fyrir allt.
Jóhann Hauksson
FLUGLEIDIR
-fyrir þig-
8
ó
31