Morgunblaðið - 27.10.1988, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. OKTÓBER 1988
Minning:
Stephan Stephen-
sen, kaupmaður
Fæddur 15. febrúar 1900
Dáinn 23. október 1988
Þegar góðir drengir hverfa á
braut, flýgur í gegnum hugann sú
staðreynd, að í raun réttri viljum
við að allir séu eilífir. Við vitum að
sólsetur lífsins er óumflýjanlegt.
Menn fæðast í þennan heim, rétt
eins og þeir hverfa héðan á braut.
Þrátt fyrir það erum við aldrei
nægjanlega viðbúin því að náinn
vinur hverfi á braut inn í eilífðina.
Ég tel mig hafa verið mjög hepp-
inn að fá að kynnast Stephan Steph-
ensen. Ég hefði þó óskað þess að
vegir okkar lægju enn oftar saman.
Náin kynni okkar Stephans urðu
vegna vináttu minnar við son hans,
Ólaf. Stephan kynntist ég þó Iöngu
fyrr sem lífsglöðum, lífsreyndum
og jákvæðum manni. Hann hafði
þá eiginleika fyrst og fremst til að
bera að setja fallega liti á tilver-
una. Þeir litir voru ætíð bjartir.
Hann hafði unun af að miðla þess-
um eiginleikum meðal annarra. Allt
til síðasta dags settu lífsgleði, já-
kvæðni og kímni sterkastan svip á
alla framkomu þessa góða manns.
Þannig var Stephan.
Þessa jákvæðu minningu um
góðan dreng vil ég geyma með
mér, þar til við Stephan hittumst
síðar meir. Þá verður nægur tími
til áframhaldandi skemmtilegra við-
ræðna um lífið og tilveruna, því á
þeim vettvangi kom enginn að tóm-
um kofunum þegar Stephan var
annars vegar.
Blessuð sé minning þessa góða
drengs, og megi Guð halda í hendur
eiginkonu, sonar, tengdadóttur,
kærra bamabama, annarra ætt-
ingja og vina.
Ásgeir Gunnarsson
í dag verður í Dómkirlq'unni
minningarathöfn um Stephan
Stephensen, kaupmann. Stephan
andaðist árla morguns sunnudaginn
23. október sl. á Borgarspítalanum.
Hann verður jarðsettur í Viðeyjar-
kirkjugarði.
Stephan fæddist að Lágafelli í
Mosfellssveit 15. febrúar 1900 og
var því á 89. aldursári þegar hann
lést. Foreldrar hans vom hjónin
Steinunn Eiríksdóttir, bónda að
Karlsskála við ReyðarÍQörð Bjöms-
sonar og konu hans, Sigríðar Páls-
dóttur, og séra ólafiir Stephensen,
Magnúsar bónda í Viðey, Ólafsson-
ar dómsritara þar Stephensen og
konu hans, Áslaugar Eiríksdóttur,
sýslumanns Sverrissonar og konu
hans, Kristínar Ingvarsdóttur. Séra
Birting afmælis-
og minningargreina
Morgunblaðið tekur af-
mælis- og minningargreinar
til birtingar endurgjaldslaust.
Tekið er við greinum á rit-
stjóm blaðsins á 2. hæð í Aðal-
stræti 6, Reykjavík og á skrif-
stofu blaðsins í Hafnarstræti
85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að
greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á
mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
í minningargreinum skal hinn
látni ekki ávarpaður. Ekki eru
tekin til birtingar fmmort ljóð
um hinn látna. Leyfilegt er að
birta ljóð eftir þekkt skáld, 1—3
erindi og skal þá höfundar get-
ið. Sama gildir ef sálmur er birt-
ur. Meginregla er sú, að minn-
ingargreinar birtist undir fullu
nafni höfundar.
Ólafur var þá prestur á Mosfelli í
Mosfellssveit og síðar í Bjamamesi
í Homafirði og prófastur í
A-Skaftafellsprófastsdæmi. Var
Stephan sjötti í röðinni af nfu böm-
um þeirra hjóna, sem upp komust.
Af systkinum Stephans em á lífi
systumar Elín á Égilsstöðum gift
Pétri Jónssyni bónda þar og Ingi-
björg á Seltjamamesi ekkja eftir
Bjöm Jónsson vélstjóra. Látin em
Magnús bóndi og síðar afgreiðslu-
maður í Reykjavík kvæntur Sigur-
björgu Bjömsdóttur, Sigríður
hjúkmnarkona í Reykjavík ógift,
Aslaug á Selfossi gift Jóni Pálssyni
dýralækni, Eiríkur forstjóri í
Reylq'avík kvæntur Sigurborgu Sig-
uijónsdóttur, Helga gift Stefáni
Ámasyni forstjóra á Akureyri og
Ragnheiður gift Þorsteini Guð-
mundssyni rafvirkjameistara.
Stephan ólst upp á heimili for-
eldra sinna í hópi systkina og naut
þeirrar menntunar, sem böm og
unglingar fengu í þá daga. Hann
byijaði snemma að vinna fyrir sér
og stundaði sjómennsku og póst-
flutninga frá fermingaraldri. 18 ára
gamall réðst hann til Áma Sigfús-
sonar kaupmanns í Vestmannaeyj-
um og starfaði þar um eins árs
skeið, en fluttist þá til Reykjavík-
urog starfaði við skrifstofustörf hjá
Pétri J. Thorsteinsson útgerðar-
manni og síðar hjá G. Gíslasyni &
Hay Ltd. og Geir & Th. Thorsteins-
son sf. útgerðarfélögum til ársins
1927 að hann stofnaði Veiðarfæra-
verzlunina Verðandi hf. ásamt Jóni
Þorvarðarsyni, sem þá starfaði hjá
Liverpool. Ráku þeir félagar verzl-
unina í norðurhomi Mjólkurfélags-
hússins við Tryggvagötu til ársins
1973. Síðar stundaði Stephan um-
boðsverzlun og flutti inn útgerðar-
vömr í smáum stíl allt til dauða-
dags.
Þann 25. maí 1929 kvæntist
Stephan frændkonu sinni, Ingi-
björgu Guðmundsdóttur dóttur
Guðmundar Böðvarssonar kaup-
manns og Kristínar M. Stephensen
frá Viðey. Einkasonur þeirra er
Ólafur framkvæmdastjóri, kvæntur
Klöm Magnúsdóttur. Böm þeirra
eru_ flögur.
Árið 1939 keypti Stephan Viðey
á Kollafirði. Vom þá rétt 123 ár
liðin frá því að forfaðir hans Magn-
ús dómsstjóri Stephensen keypti
eyjuna af dönsku stjóminni, en fað-
ir Magnúsar, Ólafur Stephensen
stiftamtmaður, settist þar að árið
1793. Var eyjan í eigu afkomenda
Ólafs allt til ársins 1903. Fyrstu
árin eftir að Stephan eignaðist Við-
ey var stundaður þar búskapur, en
eftir að hann lagðist niður fór öllu
þar aftur. Stephan seldi Reykjavík-
urborg meginhluta eyjarinnar árið
1983 og árið 1986 gaf íslenzka ríkið
borginni Viðeyjarstofu og landið
umhverfis, sem ríkið hafði eignazt
árið 1968. Stephan lifði að sjá Við-
eyjarstofu endurbyggða, en eins og
kunnugt er hefur Reylq'avíkurborg
nú endurbætt hana af miklum
myndarskap. Var sú framkvæmd
öll Stephani að sjálfsögðu mikið
ánægjuefni.
Stephan Stephensen setti svip á
umhverfí sitt, um hann Iukti aldrei
lognmolla. Hann hafði sínar skoð-
anir á mönnum og málefnum og
setti þær fram umbúðalaust, hvort
sem mönnum líkaði betur eða verr.
Hann var glaðsinna og sá, sem
þessar Iínur ritar, minnist þess ekki
að hafa hitt hann öðruvísi. Minning-
ar mínar um frænda minn eru nán-
ast jafngamlar sjálfum mér. Þegar
ég kom til vits var hann til staðar
og hefur verið til lokadags. Hann
var ættrækinn og umhugað um
frændfólk sitt. Hann var söngelskur
og svo var um systkini hans öll.
Var samband þeirra systkina ein-
stakt hvað snertir samheldni og
einhug.
Stephan var líkamsræktarmaður,
hann synti um tíma reglulega með
kunningjum sínum { sjónum við
Örfirisey og sótti síðar Sundlaug-
amar í Reykjavík reglulega, síðast
Sundlaug Vesturbæjar, en þar var
hann daglegur gestur þar til hann
veiktist. Hann var vel á sig kominn
miðað við aldur, enda alla tíð við
hestaheilsu og varð nánast aldrei
misdægurt fyrr en hann lagðist
banaleguna.
Að leiðarlokum er margs að
minnast frá góðum kynnum, sem
ekki verður tíundað hér. Ég þakka
frænda mínum fyrir vináttu við mig
og mína.
Ingibjörgu, Óla og fjölskyldu
sendi ég innilegar samúðarkveðjur.
Finnur Stephensen
Stephan Stephensen, kaupmað-
ur, lést í Reykjavík hinn 23. októ-
ber sl.
Stephan var 6. í röð 10 bama
þeirra síra Ólafs Stephensen frá
Viðey og konu hans, Steinunnar
Eiríksdóttur frá Karlsskála.
Elstur bamanna var Magnús, f.
1891 á Mosfelli syðra, kvæntur Sig-
urbjörgu Bjömsdóttur frá Karls-
skála, Sigríður, f. 1893 á Mosfelli,
ógift, Áslaug, f. 1895 á sama stað,
gift Jóni Pálssyni dýralækni frá
Tungu í Fáskrúðsfírði, Eiríkur, f.
1997 á Lágafelli í Mosfellssveit,
kvæntur Gyðu Finnsdóttur, Thord-
arsen frá ísafirði, Bjöm, f. 1898 á
Lágafelli, kvæntur Sigurborgu Sig-
jónsdóttur úr Homafirði, Stephan,
f. 15.2. 1900 á Lágafelli, Helga, f.
1901 á Lágafelli, dó þegar Steinunn
lá á sæng að Helgu, feddri 1902
á Lágafelli, gift Stefáni Ámsyni úr
Svarfaðardal, EHn, f. 1904 í Skild-
inganesi, gift Pétri Jónssjmi frá
Egilsstöðum, Ingibjörg, f. 1906,
gift Bimi Jónssyni frá Ánanaustum,
og Ragnheiður, f. 1914 á Grund í
Grundarfirði, gift Þorsteini Guð-
mundssyni frá Mosfelli í Grímsnesi.
Af þessum stóra systkinahóp lifa
nú þær Elín og Ingibjörg einar eftir.
Svo sem sjá má á fæðingarstöð-
um bama þeirra prófastshjónanna,
þá þjónaði og bjó séra Ólafur víða
um land. Hann var fjörmaður mik-
ill, góður bóndi og annálaður fyrir
ljúfmennsku og létta lund. Svo seg-
ir Eyjólfur frá Hvoli, að séra Ólafur
hafi komið með hláturinn í sveitina,
þegar hann varð prestur ungur að
ámm í Mýrdalnum, aðeins 22 ára.
Þar í sveit hafði enginn hlegið fyrr
í hans eyru og segir það sína sögu
um aldarandann þar í sveit á þeim
árum. Enda varð Eyjólfí litla svo
bylt við hláturinn, að hann fór að
háskæla.
Séra Ólafur Stephensen var son-
ur Magnúsar bónda í Viðey, Ólafs-
sonar, sem kallaður var „sekreteri",
Magnússonar „konferenzráðs“,
Ólafssonar stiptamtmanns Stefáns-
sonar, sem nefndi sigfyrstur Steph-
ensen.
Steinunn kona Ólafs var einnig
glaðsinna og mikil atorkukona.
Hafa þessir eiginleikar prófasts-
hjónanna án efa gengið mjög í ætt
afkomenda þeirra, þvl þar er hver
maður öðrum kátari og mikið um
dýrðir þá er það frændfólk hittist.
Steinunn Eiríksdóttir hafði það eitt
að segja aðspurð, hvort ekki hefði
verið erfítt að eiga svo mörg böm.
„Mér þótti nú aðeins verst að hafa
ekki fyllt tylftina." Foreldrar Stein-
unnar voru hinn annálaði dugnaðar-
forkur Eiríkur á Karlsskála og kona
hans, Sigríður Pálsdóttir.
Stephan Stephensen, lengst af
kenndur við verzlun sína Verðandi,
sem hann rak í félagi við Jón Þor-
varðarson, föður Guðmundar Jóns-
sonar söngvara og þeirra systkina,
var í þessu tilliti líkur í sína ætt,
dugmikill og glaðvær.
Mér er það í bamsminni, hversu
mér fannst þessi maður strax við
fyrstu sýn vera mikill stórhöfðingi.
Hann var hár og herðabreiður, ijóð-
ur í andliti og vel ljósslétthærður.
Hann hafði þægilegan, karlmann-
legan málróm og orðfærið var þann-
ig, að það var aldrei neitt minna
en stórkostlegt að gerast í kringum
hann. Hann virtist auk þessa sífellt
vera í góðu skapi. Ég kynntist
Stephan hægt og sígandi í gegnum
tíðina, fyrst í hestamennsku með
föður mínum. Síðar við ýmis §öl-
skyldutækifæri, þar sem við vorum
allskyldir, af 3. og 5. lið frá Eiríki
á Karlsskála, auk þess sem ég
kvæntist svo frænku minni og syst-
urdóttur hans.
Mér fannst það alltaf hátíðar-
stund, þegar ég hitti Stephan, sem
við strákamir kölluðum stundum
okkar á milli Stebba Ste, þó að
engum dytti í hug að ávarpa hann
öðmvísi en með fullu Stephans-
nafni, þvílíkur höfðingi sem hann
var að vallarsýn og öllum myndug-
Ieika. En því fór fjarri að Stephan
væri ekki alþýðlegur í viðmóti við
hvem sem var. Hann hafði þennan
höfðingsskap aðeins við sig, fyrir-
hafnarlaust.
Og samræðumar, — maður lif-
andi! Orðkynngin óþijótanleg og
lýsingarorð sjaldan notuð nema í
hástigi. Og frægðarsögumar, sem
hann sagði af sér og sínum, voru
stílfærðar þannig, að hið hárfína
skopskjmi hans beindist mest að
honum sjálfum. Þessi frásagnarstíll
er ekki nema á færi höfuðsnillinga.
Stephani var hann næsta eðlilegur
og þess vegna stafaði þvflíkum
ljóma af samræðustundum við
hann.
Heimurinn finnst mér öllu svip-
minni eftir, nú þegar maður mætir
Stephani ekki lengur í sundlaugum
eða á fömum vegi. Menn af hans
sauðahúsi eru ekkert algengir nú á
þessum staðaltímum meðal-
mennsku eða þaðanaf verra. Þess
vegna er það mikils virði að hafa
átt kjmni við slfkan mann.
Stephan var mikill hestamaður
og fór vel með hesta sína. Hestam-
ir báru auðvitað stórkostleg nöfn,
svo sem til dæmis „Roy“, sem hafði
tvö framsóknarvit að sögn Steph-
ans, og svo „Gagarín, kallaður
Gaggi“. Hestar Stephans voru auð-
vitað svo sérstakir, að þeirra jafn-
ingjar fundust óvíða. Enda voru
þeir yfirleitt ekki reyndir í kappreið
við aðra, trúlega til þess að þeir
síðamefndu fengju ekki minnimátt-
arkennd, sem Stephan taldi slæmt
fyrir hesta. En Stephan var mikill
hestasálfræðingur og vissi gjörla
hvemig hestar hans hugsuðu og
fundu til. Ég man að hann setti
eitt sinn ofan í við mig, þegar ég
hafði ungur „misst" mikinn fjörhest
föður míns á stjómlítinn langan
sprett og varð klárinn móður, mold-
ugur, kjaftsár og sveittur. „Svona
á ekki að fara með hesta," sagði
Stephan við mig með áherzlu.
„Maður á að fara vel með þá.“ Og
það gerði hann sjálfur sannarlega.
Stephan sótti laugar svo lengi
sem ég man eftir mér. Hann átti
við ýmislegan krankleik að stríða á
efri áram en bar sig jafnan þannig,
að maður hélt ekki annað en þar
færi fflhraustur maður. Hann taldi
sundiðkun vera Hfsnauðsynlega og
jrfirfærði þá sannfæringu sína
lfklega til mín. Við áttum margar
góðar stundir saman þá er við hitt-
umst við þau tækifæri.
Stephan kvæntist 25.5. 1929
Ingibjörgu Guðmundsdóttur Böðv-
arssonar úr Hafnarfirði, en þau
Ingibjörg vora systkinaböm. Þau
eignuðust einn son, Ólaf, forstjóra
ÓSA, sem hefur verið framkvöðull
mikill á sviði auglýsinga og al-
mannatengsla. Ólafur er kvæntur
Ágústu Klöra Magnúsdóttur úr
Reykjavík og eiga þau 4 böm, Ingi-
björgu, Stefán, Magnús og ólaf

Bjöm. Bjuggu þau hjónin, Stephan
og Ingibjörg, lengst af við mikla
rausn á Bjarkargötu 4, þangað sem
gott var að koma.
Stephan var umsvifamikill og
athafnasamur. Hann átti bæði Við-
ey, þar sem búið höfðu forfeður
hans, og Grand í Grandarfirði, þar
sem faðir hans bjó með hann ung-
an. Stephan stundaði búskap í Við-
ey um skeið. Eftir að því var hætt
jókst ágangur spellvirkja á mann-
virki þar, svo ekki varð rönd við
reist. Nú hefur staðurinn verið end-
urreistur af nýjum eiganda sem er
Reylq'avíkurborg. Kygg ég, að
Stephani hafí líkað vel að sjá höfuð-
ból feðra sinna hafið til vegs og
virðingar á ný. Verzlun Stephans í
Verðandi var landsþekkt og þangað
kom margur gestur og gangandi
til þess eins að tala við Stephan og
aðra þá sem þar unnu, sem margir
vora með skemmtilegri mönnum.
Var verzlunin mikill mótsstaður
fyrir frændfólk utan af landi, þegar
það var í kaupstaðarferð. Var því
oft glatt á hjalla, margir vindlar
reyktir og mikið hlegið í þeirri búð.
Ég nefndi það á sunnudaginn var
við konu mína, að við ættum að líta
inn til Stephans á spítalanum, þar
sem hann hafði dvalið um hríð. Við
vissum ekki þá, að það væri þegar
of seint. Stephan Stephensen hafði
andast í svefni þá nótt. Þau orða-
skipti verða því að bíða betri tíma.
Að leiðarlokum vil ég þakka fyr-
ir það, að hafa fengið að kjmnast
Stephani Stephensen, þessum ein-
stæða meistara samræðunnar, sem
með glaðværð sinni lyfti manni upp
úr hversdagsleikanum, þannig að
maður fór léttari í spori af hans
fundi. Slíkum mönnum kjmnast
fæstir oft á ævi sinni.
Ég og fjölskylda mín vottum frú
Ingibjörgu einlæga samúð. Þessi
missir er mikill á háum aldri henn-
ar. En með þeim hjónum var mikið
jafnræði alla tíð, og héldu þau heim-
ili sitt með rausn til þessa dags.
ólafi, Klöra og bömum þeirra send-
um við einnig hugheilar samúðar-
kveðjur.
Við munum öll ávallt njóta minn-
inganna um Stephan Stephensen,
þennan höfðinglega, glaðværa og
góða dreng.
Halldór Jónsson verkfr.
Stórfrændi minn og vinur Steph-
an Stephensen er ekki lengur á
meðal okkar. Ég hélt satt að segja
að hann væri eilífur, því jafn hress
og kátur og hann var ávallt þá gat
maður ekki ímjmdað sér að slíkur
maður færi að jrfirgefa okkur.
Stephan var sonur þeirra sr.
Ólafs prófasts og maddömu Stein-
unnar Stephensen. Ólafur var sonur
Magnúsar óðalsbónda í Viðey og
bókamanns, sem aftur var sonur
Ólafs „sekretera" í hinum Konung-
lega Islenska Landsjrfírrétti er var
sonur Magnúsar konferensráðs,
justitiariusar f hinum sama rétti frá
stofnun hans, en Magnús var sonur
Ólafs lejmdaretatráðs og stiftamt-
manns Stephensen.
Steinunn móðir Stephans var
dóttir Eiríks bónda að Karlsskála
Bjömssonar bónda að Kirkjubóli,
Vaðlavlk, Jónssonar bónda, Teiga-
gerði, Ásmundssonar, Gunnarsstöð-
um, Skógum, Péturssonar.
Þannig var Stephan 6. maður frá
Magnúsi Gíslasyni amtmanni að
Leirá í Borgarfírði, 13. frá Eggert
Eggertssyni lénsherra í Víkinni í
Noregi, sem barði frækilega á
Svíum í skæram Hans konungs
gegn þeim á síðari hluta 15. aldar
(sonur hans var Hannes á Núpi
Dýrafírði er var hriðstjóri yfir ís-
landi), 15. frá Bimi hriðstjóra Þor-
leifssyni á Skarði og Lopti hirð-
sfjóra Guttormssjmi á Möðruvöll-
um. 10. frá Magnúsi „prúða" Jóns-
syni í Ögri og Bæ á Rauðasandi,
8. frá sr. Stephan skáldi Einarssjmi
í Heydölum, 15. frá Gottskálki
Nikulássyni byskup hir.um grimma,
10. frá Guðbrandi byskup Þorláks-
sjmi á Hólum. 26. frá Þorkatli Ey-
úlfssyni á Helgafelli og Guðrúnar
Ósvífursdóttir. 31. frá Ólafi hvíta
herkonungi og Auði (Unni) djúp-
S IfimyD ÖIV1BQQ0J2 ^ OI9J 9
_ , . _ - . • 1 r- • . ••