Morgunblaðið - 02.11.1988, Síða 46

Morgunblaðið - 02.11.1988, Síða 46
46 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 1988 fclk f fréttum RANNSÓKN Á KONUM ÍSLENSKAR KONUR SJÁLF- STÆÐARIEN BANDARÍSKAR - segir Tanya Berg-Reeves eftir dvöl sína hér Tanya Berg-Reeves, banda- rískur nemi í stjórnmálafræð- um, var stödd hér á landi um tveggja vikna skeið, ásamt próf- essor sínum í kvennafræðum og heimspeki frá háskólanum í Kali- forniu. Þær komu hingað I þeim tilgangi að gera forkönnun á íslensku samfélagi með tilliti til stöðu kvenna og kanna viðhorf fólks til þróunar jafnréttismála hér á landi en þær telja íslenskar konur hafa náð langt f baráttunni. Islenskar konur sjálf stæðari en bandarískar „í Bandaríkjunum hafa konur oft reynt að skipuleggja slíka hrejrfíngu sem Kvennalistinn er hér á landi en það hefur alltaf mistekist," segir Tanya. Hvers vegna gekk það svo vel á íslandi sem raun ber vitni? Við fyrsta yfírlit kemur í ljós gífurlegur munur á skoðunum og aðstöðu íslenskra kvenna og amerískra, án tillits til uppruna. Tanya segir: „Konur eru miklu sjálfstæðari hér á landi en heima. Þær virðast í heildina óhræddar við að taka einar á sig ábyrgð fjöl- skyldu, ef marka má ijölda ein- hleypra mæðra, virðast vera mjög sjálfstæðar við töku ákvarðana og komast oft langt í atvinnulífínu. Konur í Bandaríkjunum eru mjög hikandi við að fara sömu leið og konur hér, og þó þær hefðu opin- berlega sama rétt og karlmenn vissu þær varla hvað gera ætti. Þær eru fyrst og fremst aldar upp sem dætur feðra sinna og síðar verða þær konur eiginmanna og mæður bamanna." íslenskum karlmönnum fínnst þeim ekki ógnað Hér á landi töluðu þær einnig við karlmenn til þess að fá mynd af skoðunum þeirra á jafnrétti kynj- anna, eða hvort þeim þætti þeim ógnað á einhvem hátt, af fram- göngu kvenna. Svo virðist ekki vera segir Tanya. „En í Bandaríkjunum eru konur á engan hátt metnar sem jafningjar karla, þar hafa þeir völd- in og íjármagnið og fínnst þeim á margan hátt vera ógnað af konum sem standa í jafnréttisbaráttu. Þeir Morgunblaðið/KGA Tanya Berg-Reeves. hindra í raun eðlilegar framfarir." Það kom í ljós að í tilviljana- kenndu úrtaki fundust karlmenn sem vissu hvað enska orðið „femin- ismi“ þýðir og töldu sig jafnvel til- heyra þeirri hugmyndafræði. Þriðji hluti þeirra kvenna sem spurðar voru um merkingu þessa orðs vissi hana ekki, enda hefur reynst erfítt að þýða orðið yfír á íslenskt mál. Tveir þriðju hluti aðspurðra lagði sína eigin merkingu í orðið. Oft fengust svör eins og „karlahatur", að „konur vilja verða meiri körl- um“, „lesbíui “, „reiðar konur", „að- skilnaðarstefna", „stríð milli kynj- anna“ og svo framvegis. Viðmæl- endur virtust sumir hveijir tengja orðið við Rauðsokkahreyfínguna, en aðrir nefndu orðin, frelsi, jafn- rétti og bræðralag. Betur upplýstar Stofnun Kvennalistans hefur vakið mikla athygli víða um heim og lék þeim forvitni á að heyra skoðanir íslenskra kvenna á þeim samtökum. Þegar viðmælendur voru spurðir um hlutverk Kvenna- listans og hvað þeir héldu að hann stæði fyrir, var svarið hjá sumum það að stofnun hans hefði verið í þeim tilgangi að fá konur hér á landi til þess að vinna á sama grundvelli og karlar, hann væri svar við karlveldi, að konur vildu vera metnar og virtar sem konur, og hafa áhrif á þróun stjómmála. Stofnun hans væri einfaldlega leið til jafnréttis. Sumar konur töldu áhrifin gífur- leg, en aðrar konur töldu Kvenna- listann ekki hafa haft nein áhrif á líf sitt, eða skoðanamyndun. Ekki lágu fyrir niðurstöður hver bein áhrif stofnun hans eða starf hefði haft á íslenskt samfélag, en hins vegar taldi Tanya ljóst gildi hans fyrir böm þessa lands, þar sem konur væm virkar í stjómmálum. Þær stöllur héldu því fram að íslenskar konur væm almennt langtum betur upplýstar banda- rískar, sem séu oft mjög fáfróðar. íslenskar konur séu sterkar konur sem óttist ekki að standa á eigin fótum. Þau sem þátt tóku í könn- unni, töldu konur hér á landi hafa náð langt í jafnréttisbaráttunni, og varð sumum ungum konum hugsað til mæðra sinna. Tilviljun réð því að meira en heimingur viðmælenda vom ein- hleypar mæður og virtust þær ekki síður en aðrar konur í könnuninni telja sig eiga góða möguleika á því að ná persónulegum markmiðum. Hver og ein kona svaraði því ját- andi að hún kæmist eins langt og hún vildi, og vakti það mikla furðu spyijandans. „Konur hér virðast hafa mikla trú á sjálfum sér og sjálfsálit þeirra virðist vera ótrúlega gott í heildina. Konur í Bandaríkjunum em undir stöðugu álagi. Þær em mjög með hugann við útlit sitt er ótrúlega mikið lagt upp úr því að þær séu fallegar að mati karla, ímyndin af konu er dregin upp í auglýsingum þar sem líkami fag urrar konu er oft notaður. Ég varð mjög hissa, og ánægð að sjá ekki slíkar auglýs- ingar hér.“ Einhleypar mæður eru allar útivinnandi „Einhleypar mæður heyja annars konar baráttu í Bandaríkjunum en á íslandi. Þær vinna sumar frá bömum sínum, en ekki svo langan vinnudag sem þær íslensku. Ef þær bandarísku ætla að nota trygginga- kerfíð mega þær ekki vera útivinn- andi, og fá þær mjög lágar §ár- hæðir til framfærslu. Ef kona reyn- ir að fá styrk frá ríkinu til náms nægir ekki það fjármagn sem hún fær. Ef hún er frábær námsmaður og fær styrk frá skólanum til fram- haldsnáms grípur ríkisstjórnin inn í og sker niður þá upphæð sem hún ætti að fá með réttu. Þeim er hald- ið niðri meðal annars á þennan hátt og ef þær vilja vinna úti þarf að borga gæslu fyrir börnin sem er mjög dýr og borgar þetta sig ekki í flestum tilvikum." Það kom spyijandanum ekki á óvart að aðstaða einhleypra mæðra væri mjög ólík annarra kvenna, en bjartsýni virtist einkenna flestar þeirra að sögn viðmælandans. Þær sem hún talaði við voru allar úti- vinnandi og vinna mun lengri vinnu- dag en giftar mæður, og hafa al- mennt lítinn, eða engan tíma fyrir sjálfar sig. Það vakti og athygli hennar að fáar eða engin einhleyp móðir virtist hafa tíma fyrir áhuga- mál sín, eða átti engin. Giftar konur sem talað var við virtust gera sér ljósan aðstöðumun- inn miðað við einhleypar og margar töldu sig ekki geta staðið einar undir ábyrgð, fjárhagslega eða á annan hátt. Munur var á skoðunum eldri og yngri kvenna, og á aðstöðu fyrir tuttugu árum og nú. „Þær ■"mæður sem voru eldri en fjörtíu ára höfðu þegar alið upp sín böm og höfðu oft aðrar skoðanir en tvítugar mæður á jafnrétti og breytingum sem orðið hafa í þjóðfélaginu. En almennt séð voru þær ánægðar með breytt þjóðfélag, fyrir utan dýr- tíðina. Þær hafa fengið ný tæki- færi til dæmis til náms,“ segir Tanya. Skrýtið hve sam- félagið er íslenskt Að lokum var hún spurð hvað henni persónulega fyndist um íslenskt samfélag, eins og það kæmi henni fyrir sjónir? „Hér gæti ég hugsað mér að búa á. Af því sem hrífur mig hér get ég til dæmis nefnt náttúrufegurð, öryggi og heil- brigðiskerfíð, sem mér fínnst til fyrirmyndar. Það fyrsta sem vakti athygli mína á götum úti var sú staðreynd að mæður geta skilið böm sín eftir í bamavögnum fyrir utan búðir án þess að óttast að þeim verði stolið. Því venst ég aldr- ei þar sem mæður heima eru flestar famar að beisla bömin við sjálfar sig, annaðhvort við úlnliðinn eða mittið. Mér finnst stórkostlegt að kynnast þessu hér og finnst ég vera örugg, bæði dag og nótt.“ Annað þykir mér miður. í fyrsta lagi er dýrtíðin óheyrileg og svo er hér aðeins hvítt fólk. Ég vil frekar að fólk af ólíkum uppmna búi sam- an í sama landi. Mér finnst skrýtið hve samfélagið er íslenskt og skil ekki hvers vegna. Einnig finnst mér það undarlegt að allir em fæddir inn í sömu kirkju. Síðar komst ég hins vegar að því að það skiptir ekki máli þar sem hver og einn virð- ist leggja sína eigin persónulegu merkingu í trú sína, og em ekki allir ríkistrúar samkvæmt svömm sem ég fékk. Þeir taka bara ekki opinbera afstöðu. Ég varð áberandi vör ’við mikla fordóma gagnvart samkynhneigðu fólki. Þegar ég spurði um orðið „feminismi" töldu margar konur það tákna bijálaðar lesbíur og fyrir- litningarsvipur kom á andlit þeirra. Ef ég hefði verið að taka viðtöl við bandarískar konur væm 10% þeirra lesbískar. En enginn viðmælanda sagðist vera samkynhneigður. Það sem mér fínnst líka sláandi er að konur hér virðast ekki bundn- ar við kvenímyndina hvað útlit varð- ar. Þær virðast hafa skynsamlegan og góðan fatasmekk. Þær ganga ekki á áberandi hælaháum skóm, svo eitthvað sé nefnt og svo virðast þær ekki nota andlitsfarða, að því marki sem bandarískar konur gera. I Bandaríkjunum sést varla kona utan dyra nema hún sé sterkmáluð, eins og þær í auglýsingunum." Margt annað sagðist Tanya geta nefnt um samfélag okkar, eins og það kom henni fyrir sjónir, og að hennar mati var ýmislegt annað þess virði fyrir utanaðkomandi að rannsaka, og jafnvel draga lærdóm af. Hún mun að ölium líkindum, ef fjármagn fæst, koma aftur með prófessor sínum og hópi fólks að ári liðnu og halda áfram rannsókn á íslensku samfélagi, og þá án sér- staks tillits til kvenna. Hann er ólíkt fiýnilegri án gervisins. Ro- bert og kona hans á brúð- kaupsdaginn. Robert Englund í gervi Freddy fjöldamorðingja eins og flestir þekkja hann. MEXÍKÚ Brúðartertan skreytt með beinagrindum að er hvorki ýkt né logið að halda því fram að Robert Eng- lund sé ófrýnilegur. Til allrar ham- ingju fyrir nágrannana er hann eng- inn þarmaskelfir dagsdaglega eða í heimahúsi. Robert Ieikur fjöldamorð- ingja í sjónvarpsþáttum sem nefnast „Martröð við Álmviðargötu“. Þetta er einn vinsælasti þátturinn í Mexíkó nú um stundir og þótti það því frétt- næmt þegar aðalleikarinn gekk í hjónband. Robert kvæntist stúlku að nafni Nancy Booth og segist hún vera alls óhrædd við að faðma morðóða skrímslið í fullu gervi. Robert segist hinsvegar sjálfur fyllast viðbjóði í hvert sinn sem hún ætli að kyssa ófétið og forðist, öllu frekar en hún, að kjassast í gervi Freddy. Hann segir að það að leika ljótan fjöldamorðmgja hafí sín áhrif í ein- kalífinu. Eitt kvöldið hafi hann farið heim án þess að taka gervið af sér og sofnað þannig. Þegar hann vakn- aði og leit í spegil varð honum svo mikið um að óhljóðin í honum heyrð- ust um allt hverfið segir konan hans. Búast má við því að hún sé sú eina sem treysti sér til þess að hvíla við síðu hans þá nótt. Brúðkaup þeirra var haldið í 100 ára gamalli kirkju í Santa Fe í Mex- íkó. Veisluföng voru hin kræsi- legustu, brúðartertan var skreytt með litlum beinagrindum sem gest- imir muldu, sjálfsagt með bestu lyst.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.