Morgunblaðið - 05.11.1988, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. NÓVEMBER 1988
19
Unnið við bakteríurannsóknir.
Rannsóknir í fisksjúkdómadeild.
og dreift til söluaðila um landið.
Tekjur af sölu bóluefna, sermis
og lyfla hafa verið mikilvægur
tekjustofn tilraunastöðvarinnar en
fer hlutfallslega minnkandi vegna
fækkunar sauðfjár.
Líftækniiðnaður o g
sameindaiíffræði
Sérfræðingar tilraunastöðvar-
innar hafa átt þátt í undirbúningi
vinnslu á hormónalyfí úr hryssu-
blóði til útflutnings sem fyrirtækið
G. Ólafsson hefur nú hafið. Jafn-
framt sjá þeir um ýmsar prófanir
á þessu lyfí, sem erlendir kaupend-
ur kreQast.
Áhersla hefur verið lögð á að
innleiða nýjustu aðferðir erfðatækni
á stofrmninni og þar fór fram fýrsta
raðgreining erfðaefnis hérlendis á
RNA úr hitakærum örveirum. Að-
ferðum erfðatæki er einnig beitt við
grundvallarrannsóknir á visnu og
mæðiveirun, sem þykja nú sérlega
áhugaverðar vegna samanburðar-
gildis við eyðniveirur manna.
Opna húsið
í Opna húsinu munu starfsmenn
taka á móti gestum, sýna tæki og
kynna rannsóknir sínar. Þarna mun
einnig gefast kostur á að skoða til-
raunadýr og boðið verður upp á
veitingar i bókasafni stofnunarinn-
ar.
Námskeið um gróðurhúsaáhrif
í tilefni af Norrænu tækniári
heldur Háskóli íslands námskeið er
neftiist „Gróðurhúsaáhrif: Náttúru-
hamfarir eða nýir möguleikar".
Leiðbeinandi er Dean Abrahamson,
prófessor við Minnesota-háskóla og
aðjúnkt við Háskóla íslands. Nám-
skeiðið verður haldið dagana 9.—11.
nóvember, kl. 13-18, og er það
ætlað öllu áhugafólki um þetta mik-
ilvæga málefni.
Markmið
Ætlunin með námskeiðinu er að
veita undirstöðuþekkingu á einum
alvarlegasta umhverfís- og efna-
hagsvanda okkar tíma, svokölluð-
um gróðurhúsaáhrifum, en afleið-
ingum þeirra hefur verið líkt við
áhrif kj amorkustyij aldar.
Fjallað verður um hvemig orku-
notkun, eyðing skóga og iðnaður
eru að breyta andrúmslofti jarðar,
þannig að leiða mun til hlýrra lofts-
Iags en verið hefur í þúsundir ára.
Sérstaklega verður fjallað um
N-Atlanthafssvæðið en áhrifín þar
eru talin geta orðið sérlega mikiL
Efiii
Námskeiðinu er skipt í þijá hluta.
FVrsti hluti: Gróðurhúsaáhrifín;
breytingar á hitafari jarðar, úr-
komu, sjávarborði, veðurfari og
hafstraumum. Gróðurhúsaloftteg-
undimar, hvemig og í hve ríkum
mæli myndast þær, og hvað verður
um þær í andrúmsloftinu?
Annar hluti: Hugsanleg áhrif
hraðrar hlýnunar, breytinga á úr-
komu, hækkunar sjávarborðs og
annarra veðurfarsþátta á vistkerfí
náttúrannar og lifnaðarhætti
manna.
Þriðji hluti: Hugsanleg stefnu-
mörkun. Aðgerðarleysi ' og áhrif
þess. Hugsanlegur möguleiki á að
takmarka veðurfarsbreytingar. Að-
lögun að veðurfarsbreytingum sem
virðast óumflýjanlegar. Aðgerðir
sem era f undirbúningi eða hafa
verið framkvæmdar í einstökum
löndum eða á alþjóðavettvangi.
Skráning
Innritun á námskeiðið fer fram
á aðalskrifstofu Háskóla íslands í
síma 23712 og 687664. Verð er
kr. 5.500.
Unnið að líðæraskoðun og sýnatöku. Riðuveik kind, reytt og særð á síðu.
Sauðflárveikivarnir — Opið hús
í tilefni af Norrænu tækniári
1988 verða SauðQárveikivamir með
Opið hús á Keldum við Vesturlands-
veg í Reykjavík, sunnudaginn 6.
nóvember, milli klukkan 13 og 17.
Pólki er boðið að koma og kynna
sér það sem þar fer fram.
FYá því að tilraunastöðin tók til
starfa hafa Sauðfjárveikivamir ver-
ið til húsa á Keldum. Áður fóru
rannsóknir á sauðfjársjúkdómum
fram á Rannsóknarstofu háskólans
við Barónsstíg.
Verkefioi
Viðfangsefni Sauðfjárveikivama
á Keldum hafa verið að kanna og
skilgreina ýmsa búflársjúkdóma og
hénda reiður á útbreiðslu þeirra,
gefa ráð um vamaraðgerðir og
fylgjast með framkvæmd þeirra.
Ennfremur hefur verið reynt að fá
sem flesta bændur til að taka virk-
an þátt í vömunum með þvi m.a.
að stofna til sjúkdómanefnda eða
riðunefnda, og hefur það víða gefíð
mjög góða raun.
Útbreiðsla riðu í sauðfé 1988.
Kraftiingar á sauðfé og öðrum
húsdýram era framkvæmdar hjá
Sauðfi'árveikivömum og berst ár-
lega mikið af slíku til úrvinnslu.
Einnig ýmiss konar sýni, sem send
era vegna sjúkdómagreininga frá
dýralæknum, bændum eða öðram
aðilum. SauðQárveikivamir hafa
einnig fengist við greiningar á sjúk-
dómum í villtum dýram.
Karakúlsjúkdómarnir
Árið 1933 vora fluttar til lands-
ins 20 kindur af karakúlstofni frá
Þýskalandi. Þessi innflutningur
reyndist afdrifaríkur fyrir íslenskan
landbúnað og afleiðingar hans köll-
uðu á stórauknar rannsóknir á
sauðfjársjúkdómum. Með fénu bár-
ust til landsins karakúlsjúkdómam-
ir svokölluðu, þ.e. gamaveiki, vota-
mæði, þurramæði og visna.
Þessir sjúkdómar vóru óþekktir
hér á landi og lítt skilgreindir í
öðram iöndum. íslenska féð var
mótstöðulaust gegn þeim og því
varð útbreiðsla þeirra mjög hröð
og tjónið var orðið gifurlegt áður
en unnt var að grípa til aðgerða
sem að gagni kæmu og var óbú-
andi við slíkt ástand á mörgum
svæðum.
Riðuveiki
Talið er að riðuveiki hafi borist
til landsins með enskum hrút, sem
fluttur var frá Danmörku árið 1978.
Veildn var þekkt um Norðurland
og olli talsverðu Ijóni á vissum
svæðum frá Eyjafirði til Miðflarðar.
Menn vonuðu þó að aðgerðir þær,
sem gripið yrði til gegn karakúl-
sjúkdómunum myndu kveða niður
riðuveikina. Þetta brást. Veikin
hélst við á Norðurlandi og fór síðan
að fínnast á nýjum landsvæðum og
valda mun meira tjóni en áður hafði
verið.
Hringskyrfi
Húðsjúkdómurinn hringskyrfí,
sem getur smitað í ýmsar dýrateg-
undir, m.a. sauðfé og fólk, hefur
einnig lent á verkefnalista Sauð-
Qárveikivama, en hann barst hing-
að sL sumar og sýkti nautgripi á 4
bæjum undir Eyjafjöllum. Hann
ætlar að vera erfíður viðfangs og
hefur ekki enn tekist að uppræta
hann.
Aðgerðir
Með markvissum fi'árskiptum og
skiptingu landsins í vamarsvæði,
m.a. með miklum girðingafram-
kvæmdum, tókst að útrýma vota-
mæði, þurramæði og visnu. -
Gamaveiki lagðist á nautgripi
auk sauðfjár og geita. Víxlsmitun
milli þessara dýrategunda varð til
þess að baráttan gegn gamaveiki
hefur orðið langvinnari og erfíðari
en baráttan við mæðiveikina, sem
ekki sýkti nautgripi.
Vonir standa til þess að einnig
verði unnt að uppræta riðuveiki
með svipuðum aðgerðum, en barátt-
an við hana stendur nú víða um
land, þar sem hún hafði náð að
magnast með áður óþekktum hraða
og stórfelldara tjóni en áður sást.
Opna liúsið
Starfsmenn Sauðíjárveikivama
munu segja gestum frá rannsókn-
um og annarri starfsemi, á Opna
húsinu á Keldum á sunnudaginn.
Ailir era boðnir velkomnir.