Morgunblaðið - 05.11.1988, Qupperneq 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 5. NÓVEMBER 1988
s
©
„ Hver se.tt) i upppvattQAyéiir\ia,?,/
ERUM VIÐ Á VILLIGÖTUM?
Auðgildi ofar manngildi?
TU Velvakuda.
Það er ekki ofsögum sagt aí
I hraeaninni I lalenakum atjómmálum
II dag. Hver kannast ekki við vinsæl-
I asta orðatiltseki Steingrims Her-
[ mannssonar og Framaóknarflokks-
| inK Manngildi ofar auðgildi.
I Steingrimur hefur verið öspar 6
| þetta orðatiltseki sitt í öllum við-
[ tölum og þykir honum sjálfsagt að
rótt aé með farið. Líklega tniir hann
. þv! að einmitt þannig aé stefna
Lþeirra framsóknarmanna i fram-
kvsemd. En er það svo? Er það að
setja manngildi ofar auðgildi að
taka sjálfsögð mannréttindi af fólki
með þvi að afnema samningarétt-
inn? Eða það að skattpina svo al-
menning að hann varia skrimtir?
Hvað með l&nskjaravisitöluna
sem er að aliga húsbyggendur, sum-
ir svipta sig jafnvel lifi af þvt að
þeir sjá ekki fram úr þvi að brauð-
fseða sj&lfa sig og Qölskyldu sina.
Meinar Steingrimur kannski að
manngildi ofar auðgildi þýði að
mannsandinn geti þá svifið ofar
a-'ðgildinu að manninum látnum?
Já, ég bara spyr, þvi ég skil ekki
hvemig þetta orðatiltæki þeirra
framsóknarmanna er i framkvæmd.
Eitt er vist. Þessi manngildisstefna
Framsóknarflokksins er allt önnur
en sú sem Flokkur manpsins fer
eftir. Þar er manngildið haft í
fyrirrúmi, ekki bara i orði heldur
einnig i verld.
Halldóra Pálsdóttir
Kæri Velvakandi
Eg vil þakka fyrir grein sem birt-
ist í Velvakanda fyrir skömmu en
sérstaklega var það fyrirsögnin sem
vakti mig til umhugsunar. Fyrir-
sögnin _var: Auðgildi ofar mann-
gildi? Eg er óvön að tjá mig á
prenti og hefur það því dregist
nokkuð hjá mér að skrifa þetta en
vonandi kemur það ekki að sök.
Það sem ég var að hugsa er hversu
röng viðhorf geta afvegaleitt
einstaklinga og jafnvel heilar þjóð-
ir. Við Isiendingar höfum það nokk-
uð gott í samanburði við aðrar þjóð-
ir en fyrir bragðið erum við ef til
vill farin að setja auðgildi ofar
manngildi. Getur slfkt viðhorf leitt
til góðs?
I Biblíunni stendur að maður
skuli elska og virða náunga sinn.
Þetta höfum við oft heyrt en leggj-
um við okkur nógu mikið fram um
að fara eftir því? Erum við ekki á
villigötum og komin langt frá hinum
upprunalega Kristindómi. Ættum
við ekki að leggja áherslu á að fram-
fylgja boðum Krists í einu og öllu
og gera þær að kjarna lífs okkar?
Ég held að margur ætti að líta í
eigin barm og sjá hvort ekki sé
hægt að gera betur. Tilbeiðsla á
gullkálfum, í hvaða mynd sem hún
er, verður ætíð til óheilla og leiðir
til bölvunar.
Dóra
Þetta er að lagast. Hættur Ertu enn að reyna að
að tala um sig sem Gorm reykja í leyni?
gamla.
HÖGNI HREKKVlSI
8-/í
r* t>yRi
I
0
HANM ETe ANÆGPUR /MEÐ
5KrRTEINIE> þ>lTT. "
Góð grein um Israel
Kæri Velvakandi.
Ég vil byrja á því að þakka Andr-
ési Magnússyni blaðamanni fyrir
afar góða grein í Morgunblaðinu
fyrir stuttu um Israel og vandamál-
in þar, eins og þau komu honum
fyrir augu. Greinin bar vott hlut-,
Spurt og
svarað
Þátturinn Spurt og svarað
mun heíja göngu sína í Velvak-
anda innan skamms. Lesendur
geta hringt í síma 691282 frá
kl. 10 til 12 frá mánudegi til
föstudags og borið fram spum-
ingar sem reynt verður eftir
föngum að afla svara við.
Fullt nafn, heimilisfang og
nafnnúmer verður að fylgja öll-
um spumingum þó spyijandi
óski nafnleyndar.
leysis og hógværðar, jafnframt lýs-
ingu sinni og eigin reynslu í ferða-
lagi í þessu umtalaða landi.
Það er alltaf trúverðugra að
hlusta eða lesa eftir þá menn sem
tala og skrifa af eigin raun, a hvaða
sviði sem það kann að vera.
Ég kannaðist við margt í grein
Andrésar, þar sem ég hefi verið
fyrir stuttu síðan, á sömu slóðum.
Ég hefi einnig haft tækifæri í
nokkur ár að gista hjá kristinni
Palestíufjölskyldu í Jerúsalem, þeg-
ar ég hefi ferðast til ísraels. Mestur
hluti Palestínumanna óttast hryðju-
verkasamtök PLO, og af ótta við
hefndir vinstrisinnaðra og öfga-
fenginna múhameðstrúarmanna
(sbr. myndin „Sverð Múhameðs“ í
sjónvarpinu) þá hlýða þeir skipun-
um, t.d. að loka verslunum, hóta
hóteleigendum, senda börn og kon-
ur til óeirða á götum og annað þessu
líkt.
Því miður hefur fréttaflutningur
hér á Vesturlöndum oft verið of
einskorðaður við aðfarir ísraelskra
hermanna vegna uppþota og óeirða.
Það hefur verið lítið minnst á yfir-
stjórn hersins sem af hörku hefir
hegnt þeim hermönnum sem staðn-
ir hafa verið að hrottalegum að-
förum.
Mér var bent á af Palestínumönn-
um fyrir nokkrum vikum, þar sem
ég var staddur í ísrael, hve undar-
legt það var að í hvert skipti sem
uppþot áttu sér stað voru alltaf
erlendir sjónvarpsmenn til staðar,
hvort sem það var á Gasa-svæðinu
eða í norðurhluta ísraels við landa-
mæri Sýrlands eða við Jeríkó rétt
hjá Jerúsalem ... Að mér hvarflar
óljós grunur um sviðsetningu. Ekki
ætlast ég til að þessi grein gefi í
skyn að allt sé gott sem gyðingar
gera, og allt sé illt sem andstæðing-
ar þeirra vinna að.
Gætum okkar að falla ekki í þá
gryfju sem einn bréfritari þessa
dálks er kominn í, en það er, sjúk-
legt gyðingahatur. Slíkum mönnum
er vorkunn og að sjálfsögðu eru
þeir alger tímaskekkja .. .
Við getum ekki leyst vandamál
Miðausturlanda hér á norðurhveli
með því að vera með eða á móti
einhveijum.
Ég vil enda þessa grein með því
að hvetja alla kristna menn og kon-
ur til að biðja friðarins Guð um
blessun, ekki aðeins í Jerúsalem,
heldur öllu ísrael. Einnig að kristinn
kærleikur megi opinberast meðal
gyðinga og araba. Þetta er bæn að
Guðs vilja.
Ólafur Jóhannsson
Yíkverji skrifar
Víkveija fannst það stórt spor
inn í samtímann þegar Stöð 2
hóf starfsemi. Samkeppnin tryggði
fjölbreytni og aðstöðu fólks til að
velja og hafna. Þessi skoðun hefur
ekkert breytzt.
Þegar Víkveiji stóð hinsvegar
frammi fyrir vali á milli dagskrár-
efna á tveimur stöðvum varð honum
oftlega ljóst — og þeim mun oftar
sem reynslutíminn lengdist — að
hann gat hvort tveggja dagskrár-
efninu sleppt.
Hann tók í vaxandi mæli aðra
kosti fram yfir sjónvarpið: góða
bók, samræður við heimilisfólk eða
gestkomandi, leikhús og fleiri tóm-
stundakosti.
Víkveiji ver mun styttri tíma í
sjónvarpsáhorf eftir að stöðvarnar
urðu tvær. Af viðræðum við kunn-
ingja er honum og Ijóst, að fleiri
hafa svipaða sögu að segja.
xxx
Víkveiji hefur oft furðað sig á
því hvað íslendingasögur eiga
ríkan þátt í hugarheimi og við-
horfum samtímafólks. Hluti þjóðar-
innar — og hann ósmár — kann
góð skil á persónum og söguþræði
þessara fornu bókmennta okkar.
Hrafnkell Helgason, yfirlæknir á
Vífilsstöðum, sat fyrir svörum í smá
spumingaleik í viðtalsþætti Hemma
Gunn í Ríkissjónvarpinu síðastliðinn
miðvikudag. Spurt var um atburði
og persónur í Sturlungu. Og yfir-
læknirinn svaraði öllum spurning-
um spyrilsins kórrétt. Engu var
líkara en hann væri að greina frá
atburðum gærdagsins, sem hann
hefði sjálfur upplifað.
Ekki veit Víkveiji hvort sú
víðfeðma sagnaþekking, sem roskið
fólk hefur, nær til hinna yngri.
Satt bezt að segja óttast hann að
ýmis þjóðleg verðmæti hafi ekki
sömu stöðu í fræðslukerfinu sem
fyrr.
Hinsvegar sér hann ástæðu til
að lofa vandaða útgáfu Svarts á
hvítu á Islendingasögum, Sturlungu
og Eddukvæðum í mjög aðgengileg-
um búningi fyrir nútímafólk. Hann
gengur svo langt að staðhæfa að
forlagið hafi lyft Grettistökum í
þágu þjóðlegrar menningar.
xxx
að er mikið skrifað og skrafað
um skatta þessa dagana.
Víkveiji telur sig hafa orðið varan
við það að fólk er engan veginn
ásátt við þau áform stjórnvalda að
seilast enn dýpra í launaumslög
fólks en áður.
Skattar líðandi stundar eiga sér
hinsvegar rætur í löngu liðinni sögu
þjóðarinnar. Við vórum þegar á ell-
eftu öld „feti framar" grannþjóðum
í skattheimtu.
Tíund var lögtekin á íslandi árið
1096, fyrir rúmum 890 árum.
Skattheimta af þessu tagi var fyrr
á ferð hér en á hinum Norðurlönd-
unum. Þannig var tíund ekki lög-
leidd í Noregi fyrr en eftir 1120.
Krafan um tíund mun upphaflega
hafa verið fram sett af kaþólsku
kirkjunni, sem þá var þjóðkirkja
íslendinga, m.a. til áð styrkja fjár-
hagslegt sjálfstæði hennar.
Erlendis var tíund 10% tekju-
skattur, eins og nafnið segir raunar
til um, en hér var hún eignaskatt-
ur. Við það var miðað að menn
hefðu 10% tekjur af skuldlausri
eign, og af þeim áætluðu tekjum
bæri þeim að greiða 10%, eða 1%
eignaskatt af skuldlausri eign.
Skattskylda miðaðist sum sé við
tiltekna skuldlausa eign kvenna og
karla eldri en 16 ára.
Tíund af eign, sem nam fimm
hundruðum eða sex hundruð álnum
vaðmála eða meira, nefndist skipti-
tíund eða lögtíund, þar eð henni var
skipt jafnt í fjóra staði af hrepp-
stjórnarmönnum: 1) til biskups-
stóla, 2) til presta, 3) til kirkna og
4) til þurfamanna. Presta- og
kirkjutíund mun hafa verið greidd
til kirkjubænda, sem guldu prestum
laun og sáu um viðhald kirknanna.
Tíund tók síðan ýmsum breytingum
í tímans rás.
Skattheimtan hefur vaxið mjög
frá því tíund var fyrst tekin af
landsmönnum. En það er önnur
saga( sem Víkveiji_ jeiðir hjá _sér. _,
/