Morgunblaðið - 23.03.1989, Blaðsíða 44

44 C
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. MARZ 1989
z/ Erfcu víss utr\ að hún se dauá ?"
Hann er búinn með 50 kall-
inn og ég sagði að ég hefði
ekkert við hann að tala !
HÖGNI HREKKVfSI
Hvers vegna ríkir ekki
launajafhrétti á Islandi
Til Velvakanda.
Guðrún Agnarsdóttir, alþingis-
maður, spyr þessarar spumingar í
gi-ein sem birtist í þremur hlutum í
Morgunblaðinu 14., 15. og 16. febrú-
ar s.l.
Spumingin er í raun og veru gáta
sem verður ekki ráðin nema að taka
burt blekkinguna sem í síðari hlutan-
um felst. En ef það er gert þá ligg-
ur líka svarið í augum uppi: Það
ríkir ekki launajafnrétti milli kynj-
anna á Islandi vegna þess að
pólitískur vilji er ekki fyrir hendi til
að koma því á og ekki heldur til að
draga úr því misrétti sem er ríkjandi.
Svarið er því miður þetta aug-
ljóst, þrátt fyrir ýmsa blekkingartil-
burði sem hafðir hafa verið uppi um
hið gagnstæða. Launajafnrétti mun
að vísu vera á stefnuskrám flestra
flokka, enda er gjaman dustað af
Til Velvakanda.
Hinn 16. mars er í Velvakanda
haft eftir Ragnheiði Brynjólfsdóttur,
að hún telji, að gátan um bjórinn
sé eftir afa hennar, Indriða Jónsson
frá Ytri-Ey, en ekki eftir Einar Bene-
diktsson.
Faðir minn, Benedikt Sveinsson,
fór oft með þessa vísu, reyndar örlí-
tið öðmvísi, en þó greinilega sömu
vísuna. Afí minn, Sveinn Magnússon
frá Víkingavatni, stundum nefndur
Sveinn Víkingur, rak greiðasölu á
Húsavík á síðari hluta 19. aldar.
Var þar gestkvæmt og Einar Bene-
diktsson oft í hópi gesta. Þessa sögu
sagði faðir minn af einni heimsókn
Einars til foreldra hans.
Eitt sinn um vorið eða sumarið
1893 sátu þeir á tali við Svein Einar
og Ásgeir læknir Blöndal. Ræddu
því rykið fyrir kosningar og bylur
þá hæst í einhveijum kvenskömng-
um sem gerðir em út af örkinni af
sínum flokki til að afla atkvæða
auðtrúa kvenna.
En af hverju vilja menn ekki
launajafnrétti eða að minnsta kosti
ekki þeir sem einhvers mega sín í
þeim efnum?
Jú, það er af því að þeir sem em
í valdaaðstöðu um launamál kvenna
og starfssvið á vinnumarkaðinum
em í langflestum tilfellum karlmenn,
sem líka em í húsbóndahlutverkinu
á heimilum sínum og hafa þess
vegna hag af því að konur haldi
áfram að vera ódýrt vinnuafl, bæði
heima og að heiman.
Nú fer líklega að síga brúnin á
þeim sem þetta taka til sín, því að
sannleikanum verður hver sárreið-
astur. Þeir munu spyija: Veit ekki
þeir um þjóðlegan fróðleik, kvæði
og vísur, og loks var farið að geta
gátur. Undir kvöld fór Einar út að
Héðinshöfða, en eftir skamma stund
kom sendimaður og færði Sveini
blað, sem á var ritað:
„Við glaum og sót á ég gildi tvenn,
til gagns menn mig elta, en tO skemmda mig
hpa,
til reiða er ég hafður, um hálsa ég renn,
til höfða ég stekk, en er bundinn til fóta.“
Meðan sendimaður drakk kaffí
réð Sveinn gátuna og sendi Einari
ráðninguna. Þegar þetta gerðist var
faðir minn á 16. ári. Um aðrar út-
gáfur vísunnar sagði faðir minn:
„Svona var vísan þá, en Einar kann
að hafa breytt henni síðar."
Ólöf Benediktsdóttir.
þessi kvenréttindakerling að í
landinu er lög um launajafnrétti
karla og kvenna eða hvað þau nú
heita og að í launaflokka er í lang-
flestum tilvikum raðað eftir menntun
og starfsreynslu, en ekki kynjum.
Jú, kvenréttindakerlingin veit það
— því að ekki hefur verið kostað til
svo fárra kannana um þessi mál. En
í þessum könnunum kemur einmitt
fram að hinn gífurlegi launamismun-
ur milli karla og kvenna, sem nú
loksins er farið að ræða opinskátt,
verður ekki skýrður með röðun f
launaflokka eða minni menntun og
starfsreynslu kvenna, heldur þeim
aðstöðumun sem ríkir konum í óhag
til að afla sér yfirvinnutekna og
annarra hlunninda. Að þeim tekjum
sitja karlar nær einir.
En hvers vegna? Er það e.t.v.
vegna þess að karlar eru oftar en
hitt í því hlutverki á vinnustöðum
að skipta verkefnum, sem þarf að
vinna og taka tíma milli sín og sam-
starfsmanna sinna og nota þá gjam-
an þumalputtaregluna frægu, sem
gildir um starfaskiptingu á heimilun-
um í Iandinu, að skammta sjálfum
sér smátt? Þannig hefur sá hinn
sami tíma í vinnutímanum til að sitja
í nefndum, ráðum og stjómum og
ef hann kemst ekki yfir allt sem til
fellur í því sambandi felur hann
gjaman hinum körlunum á vinnu-
stað, fremur en konunum, það sem
afgangs er, því að þeir eru jú fyrir-
vinnur eins og hann. Einhver hlýtur
að minnsta kosti að vera skýringin
á því að konur sitja svo sjaldan í
nefndum, ráðum og stjómum.
Lögin um launajafnrétti karla og
kvenna, eða hvað þau nú heita, koma
hér að litlu haldi þar eð þau eru svo
almennt orðuð að karlar hlæja bara
að þeim og aldrei hafa jafnréttisráð-
herramir séð ástæðu til að nýta sér
heimild sem í lögunum er til að setja
reglur um framkvæmd þeirra.
Guðrún.
Enn um bjórvísu Ein-
ars Benediktssonar

4
4
4
4
Víkverji skrifar
Víkveija hefur borizt athuga-
semd frá Ólafi Hauki Ámasyni
áfengisvamaráðunaut vegna skrifa
Víkveija síðastliðinn föstudag. At-
hugasemd Ólafs Hauks, sem dag-
sett er 17. marz, er svohljóðandi:
„Vegna misskilnings eða van-
þekkingar, sem fram kemur í pistli
Víkveija í morgun, biður afengis-
vamaráð yður vinsamlegast að
birta eftirfarandi athugasemdir:
1. I bréfí okkar em tvö orðasam-
bönd undirstrikuð í blaðinu Bæjar-
bót. Mætti ætla að í þeim fælist
það sem höfundur kallar „með ólík-
indum hrokafullt" og „höfundum
sínum til skammar". Það er fyrst
orðasambandið „ýmsir óábyrgir ein-
stakiingarÞeir, sem eitthvað
þekkja til þessara mála, vita vænt-
anlega að í skoðanakönnuninni tók
þátt fólk sem ekki hefur heimildir
til að fara með áfengi samkvæmt
íslenskum lögum. Það á við um
unglinga 18 og 19 ára. Lögaldur
til áfengiskaupa er 20 ár. (í Banda-
ríkjunum hefur það mark nýlega
.verið hækkað í 21 ár.) Sjálfsagt
hafa flestir greinagóðir menn áttað
sig á að hér er skírskotað til þessa
fólks. Það gerði a.m.k. meirihluti
Bæjarstjómar Grindavíkur og
áfengisvamanefndin á staðnum. —
Hitt er svo annað mál að ýmsir
fleiri geta verið „óábyrgir" án þess
að feimnismál sé og sérstök ástæða
til að þegja yfír.
2. Orðasambandið „ólíklegir til
að sjá fótum sínum forráð" er nátt-
úrlega skiljanlegt öllum sem vita:
a) að áfengi veldur milli 70 og
100 ótímabæmm dauðsföllum á ári
hveiju hérlendis. (Þetta er lágmark.
Sumir, t.d. ýmsir forystumenn
SÁÁ, nefna hærri tölur.)
b) að hlutdeild ölvaðra ökumanna
í slysum hefur aukist hin síðari ár.
d) að áfengi kemur við sögu í
flestum ofbeldisglæpum.
e) að áfengi kemur við sögu í
flestum sjálfsvígum.
f) að áfengi spilli heimilisfriði,
rýfur fjölskyldubönd og rænir mörg
böm eðlilegri æskugleði og lífsham-
ingju.
g) að enn mætti lengja þessa
skrá.
Þetta á að sjálfsögðu við um ís-
lendinga sem heild og við gerum
ráð fyrir að þar séu Grindvíkingar,
því miður, ekki undantekningin sem
sannar regluna. Eða ekur t.a.m.
enginn þar um slóðir ölvaður? Og
spillir enginn heimilisfriði með
drykkju?
3. Bæjarstjóm Grindavíkur og
áfengisvamanefndin þar sýndu
mikilsvert fordæmi þegar ákveðið
var að fresta því að heimila opnun
„bjórkrár". Okkur öllum sem ann-
ars staðar eigum heima voru send
þau skilaboð að bæjarstjómin vildi
enga tilraunastarfsemi á þessu sviði
hjá sér, böm og unglingar Grindvík-
inga yrðu ekki tilraunadýr, best
væri að bíða og sjá hvemig færi
hjá þeim sveitarfélögum sem ekki
hefðu vaðið fyrir neðan sig í þessum
efnum. íbúar Grindavíkur eiga og
þakkir skildar fyrir góða þátttöku
í könnuninni og einkum þá ábyrgð-
artilfínningu sem fram kom í svör-
um við spumingunni um bjórkrá.
Okkur er til efs að annars staðar
en í Grindavík hefðu fleiri séð í
gegnum blekkingar og púðurkerl-
ingareyk ýmissa fjölmiðla um þær
mundir sem könnunin fór fram.
Hryggilegt er að lýðskrumarar (ef
til vill á atkvæðaveiðum) þykist
tala máli jafnágæts fólks."
xxx ^
Annars má í þessu sambandi
geta þess, að íslendingar eru
fljótir að fínna smugu framhjá lög-
um og reglum um veitingar áfeng-
is. Einn af kunningjum Víkveija var
staddur á vínveitingastað um dag-
inn. Þetta var á þeim tíma, sem
óheimilt er að afgreiða áfengi,
þ.e.a.s. á tímabilinu frá klukkan
14,30 til 18. Þrátt fyrir veitinga-
bannið var afgreiddur bjór, en þeir
sem óskuðu afgreiðslu mjaðarins
fengu bjórkollu og tóma flösku af
Egils-pilsner með. Þannig leit út
sem um væri að ræða óáfengan
bjór, þótt í kollunni væri sterki bjór-
inn.
XXX
íkveiji vill síðan að lokum óska
landsmönnum öllum gleðilegra
páska og minnir á, að áfengis-
neyzla og akstur fara ekki saman.
Látum páskana vera ánægjulega
og slysalausa.