Morgunblaðið - 18.05.1989, Side 1

64 SIÐUR B
109. tbl. 77. árg. FIMMTUDAGUR 18. MAÍ 1989 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Kröfiim andófsmanna vex ásmegin í Kína:
Milljón manns á götum
Peking krefst lýðræðis
Gorbatsjov hvetur fóik til að sýna þolinmæði og rasa ekki um ráð fram
Hundruð þúsunda
mótmælenda á Torgi hins
himneska friðar í Peking.
Verkamenn hafa nú
sameinast stúdentum er
kreQást lýðræðisumbóta
í landinu og fúnda með
leiðtogum landsins. Talið
er að valdaskeið Deng
Xiaopings, sem verið
hefúr helsti valdamaður
landsins í áratug, sé nú
senn á enda.
Peking. Reuter. Daily Telegraph.
MILLJÓNIR manna í 20 af 27 héruðum Kína tóku í gær undir kröfúr
stúdenta um tafarlausar lýðræðisumbætur og afsögn æðstu ráða-
manna, þ.á m. Deng Ziaopings, valdamesta manns landsins. Um hann
var sagt á kröfúspjaldi „Það er kominn tími til að þú hittir Marx“, og
á öðru stóð „Kfnverska þjóðin hefúr risið upp“. Lögreglumenn sjást
varla á götum Peking og miðborgin er í reynd í höndum andófs-
manna. Fréttastofan Nýja Kína segir að þrýstingur aukist stöðugt á
æðstu ráðamenn um að ræða við stúdenta. Enn sem komið er bendir
ekkert til að gripið verði til valdbeitingar og stúdentar segja að stjórn-
endur setuliðs í nánd við Peking hafí heitið því að beita sér ekki gegn
andófsmönnum. Míkliail Gorbatsjov Sovétleiðtogi hrósaði í gær stúdent-
um fyrir vinarþel í garð Sovétríkjanna en gaf jafnframt óbeint í skyn
að þeir yrðu að gæta þess að stilla kröfum sfnum í hóf.
Atvinnulíf lá að mestu niðri í höf-
uðborginni Peking þar sem saman-
lagt milljón manns var á götum úti
í gær. 3.000 stúdentar eru enn í
hungurverkfalli á Torgi hins himn-
eska friðar. Þeir segjast ekki munu
gefast upp fyrr en samþykktur verði
viðræðufundur stúdenta og æðstu
valdamanna um lýðræðiskröfurnar
og honum sjónvarpað um allt landið.
Sumir stúdentanna hafa fastað í
nokkra daga og nokkrir hafa jafnvel
ekki drukkið vatn í sólarhring. Lækn-
ar sáust stúmra grátandi yfir þeim
en einn þeirra sagði þó fréttamönn-
um að stúdentamir væru ekki í
lífshættu.
Um er að ræða alvarlegustu mót-
mæli frá því að kommúnistar tóku
völdin í Kína fyrir 40 árum en að-
gerðimar í Peking einkennast samt
af fögnuði og bjartsýni. Foreldrar
taka böm sín með á torgið og lög-
reglumenn reyna ekki lengur að
dreifa fjöldanum. Fólk af öllum stétt-
um tekur undir kröfur stúdentanna
um lýðræðisumbætur og upprætingu
Noriega
hvikar ekki
Washington, París. Reuter.
Stjórnareríndrekar frá Róm-
önsku-Ameríku sögðust f gær ætla
að beita sér fyrir því að Manuel
Noriega, æðsti valdamaður Pan-
ama, yrði harðlega fordæmdur á
skyndifundi Samtaka Ameríku-
ríkja (OAS), sem hófst f Washing-
ton í gær. Noriega hafnaði í gær-
kvöldi kröfúm Bandaríkjamanna
um að hann segði af sér.
Julio Londono, utanríkisráðherra
Kólumbíu, sagði að fulltrúum Ekvad-
or, Perú, Costa Rica og Jamaíka
hefði verið falið að leggja drög að
yfirlýsingu ríkja Rómönsku-Ameríku
áður en fundurinn hófst. „Þetta verð-
ur harðorð fordæming á stjórninni í
Panama og Noriega einræðisherra,"
sagði Londono.
Noriega, sem enga yfirlýsingu
hefur gefið frá sér síðan í kosninga-
baráttunni, rauf þögnina í gær og
lýsti því yfir að hann myndi ekki
verða við kröfum Bandaríkjamanna
um að hann segði af sér. „Við getum
ekki fallist á kröfu heimsvalda-
sinnanna, sem fara þess á leit við
Panamamenn að þeir geri uppreisn
rétt eins og þeir væru þrælar," sagði
Noriega í viðtali, sem sjónvarpað var
í Frakklandi.
spillingar af ýmsu tagi. í því sam-
bandi er einkum sagt að ráðamenn
hygli eigin börnum og ættingjum og
aki um í glæsibifreiðum á meðan
alþýða manna lepji dauðann úr skel
í 30% verðbólgu. A kröfuspjaldi, sem
borið var af starfsmönnum á skrif-
stofum borgaryfirvalda í Peking,
stóð: „Niður með skrifkeraveldið!"
Gorbatsjov Sovétleiðtogi var vænt-
anlegur til Shanghai í gærkvöldi en
þar voru einnig fjölmennar mót-
mælaaðgerðir. Opinberri heimsókn
hans lýkur í dag, fimmtudag, en hún
hefur að verulegu leyti fallið í skugg-
ann af mótmælunum. í ræðu sem
hann hélt í gær lagði hann til að
allt herlið yrði dregið frá sameigin-
legum landamærum ríkjanna. Sov-
éska sjónvarpið hefur sýnt myndir
frá heimsókn leiðtogans en engar af
andófsmönnunum og ekkert minnst
á ókyrrðina í Kína.
Gorbatsjov forðaðist að nefna
beinlínis mótmælaaðgerðirnar í Kína
en sagðist skilja vel óskir margra
Sovétmanna sem vildu sjá áþreifan-
legan árangur af umbótastefnunni,
perestrojku. „Við reynum eins og
okkur framast er unnt að hraða
umbótum í stjórnkerfi og í málefnum
almennings. En við við verðum að
horfast í augu við þá staðreynd að
þjóðfélagsbreytingar, rétt eins og
þróun í náttúrunni, taka sinn tíma.“
Sjá ennfremur frétt á
bls. 22: „Þögn Dengs ..."
Reuter
Eþíópía:
Stj ómarhermenn í Erítreu
styðja uppreisnarmennina
Khartoum, Nairobi. Reuter. Daily Telegraph.
ERÍTRESKIR aðskilnaðarsinnar ,
sögðu í gær að stjórnarhermenn
í héraðinu Eritreu, í norðurhluta
Reuter
Alþjóðafundurá Norðurheimskautinu
Leiðangursmenn frá sjö ríkjum; Bretlandi, Bandaríkjunum,
Kanada, Ástralíu, Vestur-Þýskalandi, Sovétríkjunum og Japan,
breiða út fána landa sinna 14. maí síðastliðinn á Norðurheimskaut-
inu. Ferðin hófst um 1.000 km frá pólnum, á Ellesmere-eyju í
norðurhluta Kanada, og tók 56 daga. Leiðangursstjóri var Bret-
inn Robert Swan sem gekk á Suðurheimskautið 1986.
Eþíópíu, hefðu stutt uppreisnar-
tilraunina á þriðjudag. Þeir
hefðu óskað eftir vopnahléi og
friðarviðræðum við skæruliða
aðskilnaðarsinna í héraðinu. Að
sögn stjórnarerindreka í ná-
grannaríkinu Súdan virðist
Asmara, höfúðborg Erítreu, vera
algjörlega á valdi stuðnings-
manna uppreisnarmannanna.
Varnarmálaráðherra Eþíópíu féll
fyrir uppreisnarmönnum á þriðju-
dag og erlendir stjórnarerindrekar
í höfuðborginni Addis Ababa
heyrðu aftur skothríð um hádegis-
bilið í gær.
Talsmenn Þjóðfrelsisfyíkingar
Eritreu, EPFL, í Súdan sögðu að
hermenn, sem styddu uppreisnar-
mennina, hefðu náð útvarpsstöðinni
í Asmara á sitt vald stuttu eftir að
Mengistu Haile Mariam, forseti
Eþíópíu, fór í heimsókn til Austur-
Þýskalands á þriðjudag. Uppreisn-
armönnum hefði hins vegar ekki
tekist að ná undirtökunum í Addis
Ababa. Talsmenn EPFL höfðu eftir
útvarpinu í Asmara að allar sveitir
stjómarhersins í Eritreu, samtals
um 150.000 manns, hefðu stutt
uppreisnartilraunina. Þeir sögðu að
leiðtogar uppreisnarmanna hefðu
hvatt til þess að samið yrði þega
í stað um vopnahlé í stríðinu mil
stjórnarhersins og sveita aðskilnað
arsinna í Erítreu og Tigray-hérað:
mynduð yrði bráðabirgðastjóm oj
komið á lýðræði í landinu.
Mengistu Eþíópíuforseti kom
gær til Addis Ababa frá Austur
Þýskalandi, þar sem hann var
opinberri heimsókn er varð stytti
en vænst hafði verið.
Bandaríkja-
dalur styrkist
London. Reuter.
GENGI dollarans styrktist enn í
gær og hefúr ekki verið hærra í
liálft þriðja ár. Stafaði það meðal
annars af því, að í mars var við-
skiptahallinn í Bandaríkjunum
verulega minni en búist hafði ver-
ið við.
Viðskiptahallinn í mars var 8,86
milljarðar dollara en var 9,82 millj-
arðar í febrúar. Er viðskiptabatinn
miklu meiri en hagfræðingar áttu
von á. Fréttirnar urðu til, að dollara-
gengið hækkaði enn og fengust í gær
fyrir hann 1,98 vestur-þýsk mörk.