Morgunblaðið - 18.05.1989, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. MAÍ 1989
Traust og hnitmiðað
Pétur Bjamason mótunarlistamaður.
Hestaskál og teikn

________Myndlist____________
Bragi Ásgeirsson
Á þessari öld hafa mótunarlista-
menn stöðugt verið að leita til for-
tíðarinnar og upprunaleikans í
formi, lit og rými.
Fomgrísk höggmyndalist, svo
og list etrúska var þeim mörgum
hugleikin, svo sem sér stað hjá
jafn ólíkum og heimskunnum
myndhöggvurum og Marino Marini
og Henry Moore, svo einhverjir séu
nefndir, en svo hafa sumir leitað
enn lengra til fortíðarinnar svo sem
til bronsaldar og jafnvel steinaldar
og elstu menja um tilvist mannsins.
Þetta liggur vafalítið í þeim
augljósa sannleika, hve formkennd
mannsins var rík og auðug í ár-
daga, þegar hugtakið „list“ var
ekki til, og hve mjög henni hefur
hrakað með tilkomu iðnbyltingar-
innar og vélaaldar. Slík háþróuð
formkennd var fyrram almenn-
ingseign og fínnst m.a. í dýraríkinu
i ótal myndum. Hin svonefnda sið-
menning hefur aftur á móti haft
úrkynjun í för með sér á þessu
sviði, þannig að nú er það þjálfun-
aratriði að tileinka sér hana og er
kennt við skapandi listir. En þessar
kenndir blunda raunar innst inni í
öllum og hér skiptir máli að vekja
þær til lífsins, og það vakir ein-
mitt fýrir mörgum mótunarlista-
manninum, um leið og hann
skírskotar til uppranaleikans.
Skapandi kenndir era þannig eng-
an veginn séreign fárra heldur
þvert á móti almenningseign og
ber hér engum að hreykja sér hátt
með vísun til sérgáfu. En að sjálf-
sögðu blunda þessar kenndir mis-
djúpt í hveijum og einum.
Þetta að vekja þær til lífsins og
koma með útrétta hendi á móts
við fjöldann er þannig af hinu góða
og mjög þýðingarmikið í stöðluðu
nútímaþj óðfélagi.
Það fer ekki hjá því, að þessar
staðreyndir leiti á hugann við skoð-
un sýningar hins unga og efnilega
mótunarlistamanns Péturs
Bjarnasonar í Ásmundarsal, sem
lýkur nú um helgina.
Flestir munimir á sýningu hans
minna á fomeskjuna og þá einna
helst bronsöld, enda era allir mun-
imir utan eins steyptir í brons, en
það er máluð gipsmynd.
Það sem öðra fremur vakir fyrir
Pétri er skírskotun til forms, fyrir-
ferðar og rúmtaks í sjálfu sér og
fegurð uppranalegrar efnisáferðar.
Þetta er honum allt og því þvíngar
hann skoðandann strax til nýrrar
formhugsunar með því að móta
hesta einn sér eða þverstæða án
höfuðs, þannig að form búksins svo
og fótanna, sem færa þá úr stað,
og era tákn hreyfanleikans, er það
fyrsta sem blasir við honum.
Óneitanlega dálítið óvænt og
óþægilegt fyrst í stað, en venst
furðufljótt og hittir í mark.
Þessi sýning hlýtur að koma
mörgum mjög á óvart og einkum
þeim, sem ekki era kunnir slíkum
vinnubrögðum hjá mótunarlista-
mönnum og hún ber listamanni á
þroskabraut fagurlegt vitni.
Það era traust og fáguð vinnu-
brögð, sem era aðal málverka Jó-
hannesar Jóhannessonar, sem
fram til 23. maí sýnir í Galleríi
Borg við Pósthússtræti. Jóhannes
hefur lengi staðið í fylkingarbijósti
íslenzkra myndlistarmanna eða all-
ar götur frá því á dögum Septem-
bersýninganna, sem svo miklu róti
ollu í íslenzku listalífí. Verið þátt-
takandi í flestum samsýningum,
stóram sem smáum, innan lands
og utan, og fram á hin síðari ár
virkur í félagslífí myndlistarmanna.
Þá hefur hann haldið allmargar
sérsýningar og þá síðustu í Galleríi
íslenzk list á Vesturgötu 17 fyrir
tveim áram.
Jóhannes er núlistamálari af
gamla skólanum að því leyti, að
hann gengur út frá málverkinu sem
slíku, er vígður litum, efnisáferð
línu og formi, en mun minna hug-
myndafræði dagsins.
Hann hefur þannig löngu fundið
köllun sína og ræktar sinn garð af
stakri natni og án þess að láta kenn-
ingasmiði hafa áhrif á sig. Jóhann-
es skipar um margt flokk þeirra
mörgu ágætu norrænu myndlistar-
manna, er umbyltu listhugsun fjöl-
margra upp úr heimsstyijöldinni
síðari og hafa alla tíð haldið tryggð
við þær hugmyndir, er þá raddu sér
rúms, en þó með nokkrum frávikum
svo sem persónueinkenni þeirra gaf
tilefni til, að viðbættum listrænum
þroska. Slíkir era hvarvetna hátt
metnir í sínum heimalöndum og
hefur ísland hér ekki með öllu ver-
ið samstiga þróuninni.
Jóhannes er samur sér í mynd-
gerð sinni, hvað myndirnar í listhús-
í „Gallerí list“ að Skipholti 50B
sýnir um þessar mundir kornungur
málari, fyirum nemandi í málunar-
deild MHI, Arthúr Ragnarsson
að nafni, allnokkrar vatnslita-
myndir.
Myndefni sitt sækir hann mest-
megin í báta, skip og tilfallandi
umhverfi, — bryggjur, naust, haf,
Qöll og himin.
Vinnubrögðin era iðulega fáguð
en fljótvirk og oft meira byggt á
áunninni og meðfæddri leikni en
yfirvegaðri hugsun, átökum við
Jóhannes Jóhannesson
inu Borg snertir, en eitt er þó af
nýjum toga og það er, að hann leit-
ast við að samræma hlutlæg og
óhlutlæg stflbrigði fyrri tímaskeiða
í nokkram mynda sinna.
Þess má sjá stað í hinum stóru
konumyndum, en vinnubrögðin í
þeim eru allnýstárleg, þótt að baki
séu kunnugleg form frá fyrri áram.
Hér er hin mikla mynd „Portrett“
(5) skýrasta dæmið. Það er sjálf
form- og litræn bygging verkanna,
sem vakir öðra fremur fyrir lista-
viðfangsefnið og myndræn lögmál.
En á bak við þessar ákaflega mi-
sjöfnu myndir skynjar maður þó
leikinn teiknara og tilfínningu fyr-
ir formum og blæbrigðum í lit.
Einkum kemur það greinilega fram
í myndunum „Hvalbátar í
Reykjavíkurhöfn" (2) og þó enn
frekar í myndinni „Roðinn“ (12),
en báðar era þær yfirvegaðri í út-
færslu og stemmningaríkari flest-
um öðram á sýningunni.
í þeim myndum skynjar maður
greinilega, að það býr mun meira
manninum og þau forvitnilegu átök,
sem slík vinnubrögð kalla fram.
Bestu eðliskostir Jóhannesar sem
málara koma trúlega greinilegast
fram í myndum svo sem „Totem"
(3), „Móðir mín í kví kví“ (4), „Gul-
ur máni“ (14) og „Við ströndina"
(15), sem jafnframt er eitt jarðræn-
asta og safaríkasta málverk sem
ég hefí lengi séð frá hendi Jóhann-
esar. Að öllu samanlögðu sterk og
hrifmikil sýning sem Jóhannes Jó-
hannesson hefur dijugan sóma af.
Arthúr Ragnarsson
í þessum manni en fram kemur á
þessari sýningu.
BÁTAR - SKIP
- LANDSLAG
• Aflmikil 12 ventla vél.
• Framdrif.
Rafmagnsrúður og læsingar og
annar lúxusbúnaður
• Vökvastýri og sjálfskipting m/overdrive
• Hagstætt verð og greiðslukjör
BILABORG HF.
FOSSHÁLSI 1.S.68 12 99
• Allt að 7 sæti.
J-