Morgunblaðið - 18.05.1989, Page 18
18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. MAÍ 1989
Dr. Sæmundur Guðmunds-
son.
Doktorspróf
í fæðinga-
hjálp o g kven-
sjúkdómum
Sæmundur Guðmundsson,
læknir, hefur nýlega varið
doktorsritgerð sina við
Lundarháskóla í Svíþjóð.
Doktorsvömin fór fram þann
7. apríl sl., en hann lauk
embættisprófi í læknisfræði
frá Háskóla íslands árið
1979.
Doktorsritgerðin Qallar um
nýja aðferð á sviði fæðinga-
hjálpar. Aðferðinni er hægt að
beita til að sjá hvort fóstrinu
hættir við súrefnisskorti í fæð-
ingu.
Eftir kandidatsárið á íslandi
hélt Sæmundur til Svíþjóðar,
þar sem hann hefur stundað
sémám í kvensjúkdómum og
fæðingahjálp. Hann starfar nú
við kvennadeild sjúkrahússins
í Malmö.
Sæmundur er fæddur í
Reykjavík árið 1950. Foreldrar
hans eru Elín Sæmundsdóttir
og Guðmundur Siguijónsson.
Eiginkona Sæmundar er Sigr-
ún Siguijónsdóttir og eiga þau
þijú böm.
Dr. Guðmundur Jóhann Ara-
son.
Doktor í líf-
eðlisfræði
Guðmundur Jóhann Arason
varði doktorsritgerð (PhD) í
lífeðlisfræði hinn 12. desem-
ber sl. við Lundúnaháskóla.
Ritgerð hans ber heitið „Inter-
nal defence reactions of Litt-
orina Littorea".
Guðmundur Jóhann er fæddur
á Fagurhólsmýri í Öræfum 18.
febrúar 1954. Hann fluttist með
foreldrum sínúm, Sigríði Guð-
mundsdóttur og Ara Jónssyni,
fyrst að Borgarhöfn árið 1956,
og síðan til Reykjavíkúr árið
1959. Grunnnám sótti hann i
Vogaskóla, gekk síðan í Mennta-
skólann við Tjömina, og lauk
þaðan stúdentsprófi árið 1974.
Frá Háskóla íslands lauk hann
BS-prófi í líffræði árið 1979.
Hann stundaði framhaldsnám I
lífeðlisfærði við Bedford college
í London árin 1979 til 1984, en
hóf þá störf á Rannsóknarstofu
í ónæmisfræði við Landspítalann
og hefur starfað þar síðan.
Kona Guðmundar er Anna
| Hólmfríður Yates, blaðamaður,
• og eiga,þau þijú böm.
Ríkíð á að vera
til fyrir fólkið
— en ekki fólkið fyrir ríkið
eftir Sólveigu
Pétursdóttur
Þrígreining ríkisvaldsins í lög-
gjafarvald, dómsvald og fram-
kvæmdavald er sá trausti grunnur
sem stjómarfar okkar byggist á.
Stjómarskráin mælir fyrir um
þessa aðgreiningu, þar sem hveij-
um þætti er ætlað að takmarka
vald hins til þess að koma í veg
fyrir misbeitingu þess, því búum
við í lýðfijálsu landi. Þessi stað-
reynd ætti að vera öllum ljós, ekki
síst prófessor í stjómmálafræði,
en af þeirri stöðu hefur Ólafur
Ragnar Grímsson lengst af haft
sitt lifíbrauð.
Ástæða þess að ég minni á þetta
sérstaklega hér, er sú „uppákoma"
sem prófessorinn og fjármálaráð-
herrann stóð fyrir á Alþingi íslend-
inga nú nýverið er hann krafðist
þess að þingmenn felldu frum-
varp sem áður hafði náðst
viðtækt samkomulag um. í
frumvarpi þessu, sem undirrituð
mælti fyrir og flutt var af þing-
mönnum úr öllum flokkum, er lagt
til að felld verði úr lögum um stað-
greiðslu opinberra gjalda og lögum
um virðisaukaskatt ákvæði um
forgang þeirra skattakrafna, sem
lög þessi ijalla um, í þrotabúum
og skuldafrágöngubúum (dán-
arbúum).
Verður að ætla að þingmenn
hafí ef til vill ekki gert sér fulla
grein fyrir afleiðingu þessarar
lagasetningar gagnvart réttar-
stöðu annarra kröfuhafa á þeim
tíma er þessi lög voru sett og virð-
isaukaskatturinn kemur heldur
ekki til framkvaemda fyrr en um
næstu áramót. í þessu sambandi
má benda á þá staðreynd að emb-
ættismenn framkvæmdavaldsins
sjá oft um samningu slíkra ákvæða
eða svonefndra tæknilegra atriða
í lagafrumvörpum og í þessu til-
viki var ekki leitað til sérfróðra
manna á sviði skiptaréttar. Það
voru mistök að mínu mati því að
með þessu móti var ríkinu fært
það vald á hendur að óþolandi er
með öllu gagnvart almenningi í
þessu landi.
Forgangur ríkisvaldsins
Ef farið verður að vilja fjár-
málaráðherra og núgildandi lögum
verður ekki breytt, mundu kröfiir
ríkisins ganga fyrir þinglýstum
veðréttindum á þann hátt að
fólk í veiyulegum viðskiptum
getur tapað stórfé. Maður sem
selur öðrum manni hlut, t.d. bíl,
og lánar allt söluverðið gegn þing-
lýstu veði á 1. veðrétti í bílnum,
á það á hættu ef kaupandinn verð-
ur gjaldþrota og skuldar virðis-
aukaskatt eða staðgreiðslu, að
ríkissjóður hirði allt andvirði
bílsins úr þrotabúinu. Með öðrum
orðum veðréttur seljandans víkur
fyrir kröfu ríkissjóðs. Ríkið nær
þannig Qármunum til sín, ekki
á kostnað vanskilamannsins,
heldur á kostnað lánardrottna
hans.
Núverandi reglur, sem skerða
þannig rétt kröfuhafa munu bitna
á mörgum, t.d. launþegum, lífeyr-
issjóðum og stéttarfélögum, svo
og þeim, sem eiga bótakröfur
vegna vinnuslysa á hendur gjald-
þrota eða látnum vinnuveitanda.
Það er ekki hægt að færa nein rök
fyrir því að hagsmunir ríkisins
fyrir innheimtu opinberra gjalda
séu svo ríkir, að þeir eigi að skerða
réttindi kröfíihafa sem þessara.
Þá eru ótalin þau áhrif sem
núverandi fyrirkomulag mun hafa
t.d. á rekstur bankanna hvað varð-
ar veðhæfni framboðinna trygg-
inga og veða sem bankamir hafa
nú þegar. Gera má ennfremur ráð
fyrir því að veðbókarvottorð verði
næsta marklaus, þar sem ekki
yrði hægt að ganga úr skugga um
það hversu há forgangskrafa ríkis-
sjóðs yrði. Það má nærri geta
hvaða áhrif slíkt hefði á allt við-
skiptalíf í landinu. Hveijum mætti
lána og hveijum væri hægt að
treysta?
Verði þessum lagaákvæðum
ekki breytt eins og frumvarpið
gerir ráð fyrir, þá munu gjald-
þrotaskipti fara fram nær ein-
göngu í þágu innheimtuaðila ríkis-
sjóðs, en aðrir kröfuhafar munu
sárasjaldan eiga nokkum mögu-
leika á greiðslum upp í kröfur
sínar. Óhætt er að fullyrða, að hér
er um stórt réttlætismál að ræða,
bæði hvað varðar grundvöll kröfu-
réttinda almennt og réttarstöðu
aðila í viðskiptum. Þess utan njóta
innheimtumenn opinberra gjalda
ýmissa sérstakra þvingunar- og
fullnustuúrræða lögum samkvæmt
fram yfir aðra kröfuhafa, svo sem
eins og vald til að stöðva rekstur
fyrirtækis sem skuldar skatta.
Samhljóða nefndarálit
Mælt var fyrir fmmvarpi því
sem hér um ræðir og ætlað er að
breyta þeim réttaráhrifum sem
lýst hefur verið, í neðri deild þings-
ins og var því vísað til íjárhpgs-
og viðskiptanefndar deildarinnar,
svo sem venja er til og hlaut þar
mjög ítarlega umfjöllun. Sýndu
nefiidarmenn fidlan skilning á
eðli þessa máls og eiga þeir
þakkir skilið fyrir vönduð
vinnubrögð. Náðu þeir fullkomnu
samkomulagi og sendu því frá sér
samhljóða nefiidarálit, enda þótt
Qármálaráðuneytið legðist að lok-
um gegn framvarpinu, aðallega á
þeim forsendum, að þessir skatt-
peningar séu vörslufé í þrotabúi
og megi jafnvel líta svo á að öðram
kröfuhöfíim sé tryggð „ólögmæt
auðgun" þar sem verið er að draga
inn í skiptin fé sem tilheyri ekki
búinu.
í umsögn ráðuneytisins segir
ennfremur orðrétt: „Vissulega
kunna ákvæði sem þessi að rýra
möguleika veðkröfuhafa til þess
að fá fullnustu í þrotabúum. Það
þykir hins vegar réttlætanlegt
þegar tekið er tillit til eðlis þeirra
skattkrafna sem hér um ræðir.“
Ég hygg að svörin við þessum
rökum séu þegar ljós og staðreynd
að fjármálaráðherra ber á þeim
fulla pólitíska ábyrgð, þótt auðvit-
að sé ekki hægt að útiloka það
að hér sé um einhvem misskilning
að ræða.
Uppákoma á Alþingi
En Ólafur Ragnar lét ekki þar
við sitja. Er þetta mál hafði verið
á dagskrá neðri deildar um nokk-
um tíma þá gat talsmaður fjár-
hags- og viðskiptanefndar loks
mælt fyrir nefndarálitinu er fjár-
málaráðherra gaf sér tíma til að
mæta í þingið. Og það merkilega
gerðist að á þessum síðustu dögum
þingsins þegar mörg stórmál bíða
afgreiðslú þá' eyddi hann nær heil-
um degi í að beijast gegn því fram-
varpi sem hér um ræðir. Mér er
Ijáð að uppákoma sem þessi sé
nánast einsdæmi í sögu þings-
ins, enda hlaut frumvarpið
Sólveig Pétursdóttir
„Það er auðvitað mjög
alvarlegt mál ef það er
sannfæring Ólafs Ragn
ars Grímssonar að
ríkisvaldinu beri þessi
forgangsréttur alveg
án tillits til þess hvaða
áhrif slíkt hefði á rétt-
arstöðu almennings.“
meirihluta í afgreiðslu neðri
deildar.
Það er auðvitað mjög alvarlegt
mál ef það er sannfæring Ólafs
Ragnars Grímssonar að ríkisvald-
inu beri þessi forgangsréttur alveg
án tillits til þess hvaða áhrif slíkt
hefði á réttarstöðu almennings.
Hitt er þó ekki síður alvarlegt að
mínu mati, að hann, sem talsmað-
ur framkvæmdavaldsins, reyni að
þvinga fulltrúa löggjafarvaldsins
til eftirgjafar á máli, sem menn
úr öllum flokkum, líka hans eigin,
hafa þegar náð samkomulagi um.
Löglegt en siðlaust, kann einhver
að segja, en á það get ég ekki
fallist. Ég tel að hér sé um að
ræða brot á þrígreiningu ríkis-
valdsins sem tryggt er í stjóra-
arskrá og að fjármálaráðherra
misbeiti hér valdi sínu.
Eg tel einnig að stjómmála-
fræðiprófessorinn hljóti að komast
að sömu niðurstöðu ef hann gefur
sér tíma til að skoða þetta mál
betur. Það er a.m.k. ljóst, að slík
vinnubrögð geta ekki talist til
sóma hjá lýðræðisþjóð. Það sem
eftir stendur er þó auðvitað það
grundvallaratriði sem þetta mál
snýst um, að ríkið á að vera til
fyrir fólkið, en ekki fólkið fyrir
ríkið.
Höfundur er varaþingmaður Sjálf-
stæðisOokksins i Reykja víkurkjör-
dæmi.
„Bankastjórinn og Ögurvíkurmálið ‘ ‘
eftir Elínu Hirst
Skrif eins og þau sem Sverrir
Hermannsson ástundar era sem
betur fer sjaldgæf á síðum íslenskra
dagblaða og vart svaraverð. Hins
vegar verður ekki hjá því komist
að koma á framfæri eftirfarandi
leiðréttingum. Fyrst varðandi Ög-
urvíkurmálið. Eins og flestir muna
gerði Bankaeftirlit Seðlabankans
athugun á því hvort Sverrir ætti
hlut í Útgerðarfélaginu Ögurvík eða
sæti þar í stjórn eftir að hann tók
við bandastjóraembætti í Lands-
bankanum. Samkvæmt lögum um
viðskiptabanka mega bankastjórar
ekki eiga hlut eða sitja í stjómum
annarra fyrirtækja nema fyrir hönd
bankans. Sverrir Hermannsson
bankastjóri Landsbankans skrifar
undir bréf sem stjómarformaður
Ögurvíkur hf. um síðustu áramót,
tæpu hálfíi ári eftir að hanq tók
við starfí bankastjóra Landsbank-
„Það mál stendur eftir
sem einn af minnisvörð-
um um launagreiðslur
sem þóttu orka tvímælis
og lítið meira um það
að segja.“
ans. Frá þessu var greint í fréttum
Stöðvar tvö þann 25. janúar síðast-
íiðinn, en þá var umrætt bréf tæp-
lega mánaðar gamalt. Hvers vegna
tók Sverrir þátt í stjómarathöfnum
sem stjómarformaður í Útgerðarfé-
laginu Ögurvík löngu eftir að hann
var að eigin sögn búinn að segja
sig úr stjóm fyrirtækisins? Um
þetta fjallaði fréttin.
Varðandi biðlaun Sverris. Það
mál stendur eftir sem einn af minn-
isvörðum um launagreiðslur sem
þóttu orka tvímælis og lítið meira
um það að segja. Þó má bæta við
að þingmennimir Láras Jónsson Óg
Elín Hirst.
Tómas Árnason sem báðir hættu á
þingi til að taka við bankastjóra-
embættum á undan Sverri óskuðu
ekki eftir biðlaunum.
Sverrir Hermannsson gefur í
skyn í ruglingslegri grein sinni í
Morgunblaðinu þann 13. maí síðast-
liðinn að undirrituð gangi erinda
Ólafs Ragnars Grímssonar fjár-
málaráðherra. í því sambandi er
rétt að minna á fréttir sem undirrit-
uð hefur flutt á Stöð tvö að undanf-
ömu. Þar má nefna eftirgjöf fjár-
málaráðherra á skattaskuldum NT,
óvenjulegt veð sem íjármálaráð-
herra tók gilt vegna skattaskulda
Bókaforlagsins Svart á hvítu, svo
og afturköllun ljármálaráðuneytis-
ins á boðaðri aðgerð um lokum fyr-
irtækja sem skulduðu staðgreiðslu-
skatta í Reykjavík. Þetta segir allt
sem segja þarf um gildi samsæris-
kenninga Sverris Hermannssonar.
Höfundur er fjölmiölafræðlngur
ogfféttamaður á Stöð tvö.