Morgunblaðið - 18.05.1989, Side 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. MAÍ 1989
27
>y ggj a
lengi sem hún lifir. Þegar talað er
um skógrækt má ekki gleyma bless-
uðu birkinu sem átti sinn stóra þátt
i því að þjóðin gat lifað í landinu
fyrr á öldum. Þjóðin lifði en skógur-
inn dó.
Örlítið brot af mannkyninu nýtur
þeirra forréttinda að vera ísiending-
ar. Hvemig metum við það, hvemig
þökkum við það.
Herskylda er lögboðin í flestum
löndum heims. Henni verða flestir
að hlýta hvort sem þeim líkar betur
eða verr. Þar er fólki kenndur
vopnaburður og meðferð skotvopna
til þess að drepa með mann og
annan.
Við íslendingar erum blessunar-
lega lausir við slíkt en ísland vant-
ar gott landvarnarlið, ekki með
vopn í höndum heldur með hugar-
fari eins og góður og þakklátur
sonur og dóttir bera til góðrar móð-
ur.
Ætti það ekki að vera öllum þeim
sem meta sinn íslenska þegnrétt
einhvers, og sitt íslenska þjóðemi,
bæði ljúft og skylt að vilja hjálpa
sjálfum skaparanum til þess að
gera fallegt land fallegra og gott
land betra og með því gjalda fóstur-
jörðinni sín fósturlaun á þann hátt
að græða upp og klæða eitthvað
af þeim blásnu holtum, melum og
móum sem hvarvetna blasa við
augum allra þeirra sem hafa opin
augu fyrir gróðurfari þessa lands
og vita og skilja hvernig það var,
hvemig það er og hvernig það
gæti verið. Það er sagt að gróður-
störf séu mannbætandi. Ef svo er
ætti það ekki að vera fráhrindandi
að fást við slík störf á góðviðris-
stundum að sumarlagi, því það er
enginn svo góður að hann þoli ekki
að vera ofurlítið betri.
Það mætti varpa fram þeirri
spumingu hvort það væri nokkuð
sérstaklega stórmannleg fóm þótt
menn eyddu nokkmm vordögum
af ævi sinni í það að fegra og bæta
sitt föðurland og auka hin fátæk-
legu klæði þess.
Það er ekki hægt að ætlast til
þess að skógræktarfélögin vítt og
breitt um landið haldi uppi þeirri
nytjaskógrækt sem þörf er á, held-
lagi og ná þannig niður byggingar-
kostnaði, auk þess sem mannvirkið
kæmi fyrr að fullkomnum notum.
í þessu sambandi er rétt að geta
þess að bæjarstjórn var einhuga um
þessa leið til fjármögnunar fram-
kvæmdanna en það verður að telj-
ast mikilsvert, þégar um jafn viða-
mikið verkefni er að ræða og raun
ber vitni. Hitt ber svo jafnframt að
hafa í huga, að þessi fjármögnunar-
i leið var því aðeins gerð, að heildar-
ur á hún að vera á vegum Skóg-
ræktar ríkisins með stuðningi þjóð-
arinnar allrar á bak við sig.
Hlutverk skógræktarfélaganna
er fyrst og fremst það að græða
upp og fegra þær landspildur sem
þeim em afhentar til starfsemi
sinnar af viðkomandi sveitarfélög-
um. Þau em oft ódrjúg til tijárækt-
ar vegna lélegra landkosta en á
öðm er ekki völ oft á tíðum. Með
starfsemi sinni em félögin að stuðla
að því að almenningur fái notið
útivistar í fegurra umhverfi en ann-
ars hefði orðið og þau hafa sýnt
og sannað með starfsemi sini að
hér er víða hægt að rækta upp
skóg með góðum árangri miklu
víðar en menn hafa haldið.
Hér hefur legið í landi sú hugar-
farslega pest að hér væri ekki hægt,
hér mætti ekki og hér ætti ekki að
rækta upp skóg. Þessa pest þarf
skógræktarfólk að uppræta með
öllu og reka sterkan áróður fýrir
máli sínu sem heyrist frá ystu nesj-'
um til innstu dala, það þarf ekki
að vera feimið eða niðurlútt við að
boða sína trú en umfram allt þarf
það að láta verkin tala. Þá er von
til þess að hin dottandi þjóð og ráða-
menn hennar í þessum efnum fari
að mmska og gá til veðurs og hugsa
til /ramkvæmda.
íslenska þjóðin hefur lyft mörg-
um grettistökum. En skógræktin
hefur oftast gleymst.
Sumir andstæðingar skógræktar
þykjast kvíða því að skógræktarfólk
með starfi sínu spilli útsýni og jafn-
vel útliti landsins. Það vakir ekki
fýrir neinum, það munu allir geta
notið útlitsins sem þess óska og
vilja því landslag og veðurfar sjá
til þess. En hitt getur alltaf skeð
að menn leggist niður á milli þúfna
og telji sér og öðmm trú um að
þeir hafi ekki nóg útsýni. Ásókn
fólks á sumrin á hina fegurstu staði
þar sem skógurinn grær er sönnun
þess að hugsjón og starf skógrækt-
arinnar og skógræktarfólkið að
friða og bæta við og fegra þær
gróðurtorfur sem enn finnast er
ótvíræð viðurkenning á stefnu og
starfí skógræktarfólks. Til em þeir
sem finnast sumar stöðvar skóg-
ræktar ríkisins vera farnar í æ
ríkari mæli að snúa sér að uppeldi
og sölu á garðplöntum í staðinn
fýrir að einbeita uppeldi að hinni
eiginlegu skógrækt, með uppeldi
skógarplantna og gróðursetningu
þeirra. Þetta stafar sjálfsagt af því
að Skógrækt ríkisins er í fjársvelti,
vegna þess að þeir sem fjármálum
stjórna hafa ekki enn öðlast skilning
á hlutverki skógræktarinnar. Þess
skuldir Garðabæjar vom óvemlegar
fyrir.“
Á þessu ári verður hafist handa
við stækkun Flataskóla um 4 til 5
kennslustofur og verður hann þá
komin i þá stærð sem viðmiðunar-
tölur menntamálaráðuneytisins
gera ráð fyrir í 450 til 500 nem-
enda skóla. Þá hefur verið ákveðið
að veita 10 milljónum til byggingar
leikskóla í Bæjargili og hefjast
Jón Magnússon
vegna em þeir sem stöðvunum
stjórna að afla þeim tekna á þennan
hátt. Þrátt fyrir þröngan fjárhag
hefur Skógrækt ríkisins tekist að
halda uppi góðri og myndarlegri
starfsemi í stöðvum sínum, einkum
á Hallormsstað. Það er hollt og
gott fýrir hvern og einn að kunna
að hagnýta sér hveija líðandi stund
til góðra verka, því ónotuð stund
kemur aldrei til baka en í vel notuð-
um tíma geymist og lifír það verk
sem vel er unnið. Vitur maður sagði
endur fyrir löngu: Gróðursettu tré,
því þau munu lifa og vaxa á meðan
þú sefur og þau munu geyma minn-
ingu þína löngu eftir að þú ert allur.
Allir þeir sem sjá líf, tign og feg-
urð í fallegum tijágróðri úti í náttú-
mnni ættu ekki lengur að standa
álengdar aðgerðarlausir heldur taka
virkan þátt í landvörninni og upp-
græðslunni og vera sér þess meðvit-
andi að þeir væm að gera góða
hluti sér til ánægju og sæmdar og
öðmm til eftirbreytni.
Plöntum vökvum rein við rein
ræktin skapar framann
hvað má höndin ein og ein
allir leggi saman. (M.J.)
Og blessum þessi hljóðu heit
sem heill vors lands eru unnin
hvert líf sem græddi einn lítinn reit
og lagði einn stein í grunninn. (E.B.)
Danskur maður gaf okkur jörðina
Haukadal í Biskupstungum og pen-
inga með svo hægt væri að helja
þar skógrækt. Þetta gerði hann af
ást og virðingu til lands og þjóðar.
Norðmenn gáfu peninga sem
vom notaðir til að byggja upp til-
raunarstöðina á Mógilsá. Einnig
gáfu þeir peninga til skógræktar í
framkvæmdir væntanlega á þessu
ári.
Hafnaraðstaðan batnar
„Eitt af því sem ástæða er til
að vekja athygli á er að umtalsvert
átak verður gert í framkvæmdum
við viðlegukantinn við höfnina í
Arnamesvogi. Að þeim loknum
batnar aðstaða fyrirtælqa þar til
mikilla muna því þau hafa þurft
að sinna sínum viðskiptavinum frá
Hafnarfirði, þar sem hafnaraðstaða
hefur ekki verið fyrir hendi hjá
okkur,“ sagði Ingimundur. „Þegar
lokið verður við viðleguna og inn-
siglingin hefur verið dýpkuð er
hægt að taka þama að um 300 til
500 tonna skip. Þessar fram-
kvæmdir hafa staðið yfir í fjölda
ára en erfilega gengið að fá til
þeirra fjárveitingu.“
Heildarkostnaður við skolp-
hreinsistöðina, sem reist verður við
Arnarnesvog er talinn vera um 86
milljónir króna og hefur holræsa-
gjald, sem fyrst var Iagt á árið
1987 þegar gefíð 45 milljónir. Gerð-
ar hafa verið rannsóknir á því
hvemig best verði staðið að málum
og munu framkvæmdir. hefjast
seinni hluta sumars. Öll holræsi
verða Ieidd að stöðinni og ef miðað
er við nýjar reglur sem taka munu
gildi um næstu áramót á stöðin að
geta annað sínu hlutverki næstu
áratugi. „Við ætlum að reyna að
ljúka við verkið árið 1992 en strax
að loknum fyrsta áfanga, sem verð-
ur væntanlega um næstu áramót
dregur vemlega úr þeirri fjörum-
engun sem nú er,“ sagði Ingimund-
ur.
Skorradal. Þar kom einnig til hin
höfðinglega gjöf Hauks Thors og
konu hans með gjöf sinni á jörðinni
Stálpastöðum til skógræktar.
Ég minni á þetta nú þótt langt
sé um liðið síðan þessar gjafir vom
okkur gefnar. En spyrja má, hvar
er reisn okkar og stolt, að þurfa
að láta útlenda menn hvetja okkur
til starfs og dáða til að bæta og
fegra okkar eigið land.
Þórarinn Þórarinsson frá Eiðum
skrifaði merka_grein í Arsrit Skóg-
ræktarfélags Islands 1974, sem
hann nefndi „þjóðin lifír en skógur-
inn dó.“ Þar kemur fram eftir upp-
lýsingum hinna fróðustu manna,
að landsmenn hafí þurft að nota
árlega 45 tonn af járni og það hafí
þeir unnið úr mýrarrauða. Þeir
stungu hann líkt og mó, þurrkuðu
hann, síðan var þetta brennt og þá
sat járnið eftir. Til að hægt væri
að nota það til smíða, þurft að
marghita það og dengja og gera
það þannig hæft til smiða. Jámið
var aðallega notað í ljái, skeifur og
ýmsa hluti til búskapar.
Til þess að vinna járnið úr mýrar-
rauða, gera það vinnsluhæft og
vinna síðan úr því, þurftu lands-
menn að hafa 65.000 tunnur af
smíaðkolum, og til að ná þessu
magni þurftu þeir að höggva þétt-
vaxinn skóg af landsvæði sem nam
10 ferkílómetrum, eða 1.000 hekt-
ara árlega fram eftir öldum. Það
fór að draga úr viðarkolaþörfínni
þegar innflutningur á jámi hófst
um miðjan 15. öld og löngu síðar
komu innfluttu kolin.
I grein Þórarins kemur fram, að
landsmenn hafi þurft að smíða
14000 ljái árlega og að þeir hafi
enst í 2 ár, þannig hafi verið 28.000
ljáir í notkun um sláttinn og þá
hafí þurft að eldbera og dengja jafn-
vel daglega.
Auk þess sem skógurinn var
höggvinn til kolagerðar var hann
tekinn til eldiviðar, húsagerðar og
svo sá vetrarbeitin fyrir því að hann
gat aldrei endurnýjað sig. í 1.000
ár var skógurinn höggvinn, rifinn,
brenndur og beittur. Þjóðin lifði en
skógurinn dó.
Bændur utan Eyjafjöllum skrif-
uðu sýslumanni sínum bréf með
beiðni um að hann hlutaðist til um
að þeir fengju að gera til kola aust-
ur í Skaftártungu. Bréfið var dag-
sett 13. maí 1817 — til Vigfúsar
Þórarinssonar, Hlíðarenda. Þetta
var meira en smá bæjarleið. Þama
þurftu þeir að fara yfír a.m.k. átta
ár, sumar mjög slæmar yfírferðar.
Þetta dæmi sýnir hve skógurinn var
mönnum fýrr á tímum gífurlega
mikils virði. Það kom fram hjá þess-
um mönnum að þeir gætu sætt sig
við það þótt þeir fengju ekki nema
helming á við það sem þeir áður
höfðu fengið.
Það er talið, að við upphaf byggð-
ar hafí landið verið þakið gróðri til
hálfs, þar af helmingur skóglendi
eða sem sagt 25.000 ferkílómetrar.
Nú eru aðeins eftir 1.000 ferkíló-
metrar, minna getur það varla ver-
ið. Þetta afhroð hefur landið orðið
að gjalda fyrir búsetu þjóðarinnar
í 1.100 ár.
Er ekki kominn tími til þess að
þjóðin fari að hugsa um það í al-
vöru hve búseta hennar hefur kost-
að landið mikið og er ekki orðið
tímabært að fara að gera eitthvað
raunhæft í málinu og endurgjalda
landinu eitthvað upp í það sem var '
— og hefur verið rifíð og tætt í
aldanna rás.
Ó, bjargið þið einhveiju hamranna hlé
himinsól vermdu þau lífrænu tré
fyrir al!t sem vor björk hefur borið og stritt
svo hún beri oss framtíðarskóg.
Ein frelsandi mund komi og hlúi nú hlýtt
hinum harðgerðu viðum með unglimið nýtt
vor guð lát þá vermast og gróa. (E.B.)
Ég óska þess að skógræktarfólk
megi vera og verða sem lýsandi
kyndill í fararbroddi þess fólks sem
vill með alúð og áhuga vinna að
því að græða upp, og klæða eitt-
hvað af þeim hijóstrum og móum
sem alls staðar eru á næsta leyti
og með því gjalda landinu eitthvað
upp í þá miklu skuld sem á okkur
öllum hvílir, en alveg sérstaklega
óska ég þess að kyndill Skógræktar
ríkisins verði sem stærstur og bjart-
astur sem aðrir geta litið upp til
og haft að leiðarljósi og stefnuvita.
Við ykkur sem enn eruð ung og
á besta aldri vil ég segja þetta:
Látið ykkur ekki henda það sama
sem mig hendir nú, kominn á
brautarenda, að ég fínn sárt til
þess að ég hefði getað. gert meira
og ég hefði getað verið duglegri.
En það er sagt, að það sé of seint
að iðrast eftir dauðann. Ég gleðst
þó við það litla sem ég hef gert.
Það ættu sem flestir að stuðla
að því að menningin megi vaxa í
lundum nýrra skóga og það megi
þróast gróandi þjóðlíf með þverr-
andi tár.
Ég vil enda þetta rabb mitt með
orðum Einars Benediktssonar.
„Hver þjóð sem í gæfu og gengi vill búa
á guð sinn og land sitt skal trúa."
Gleðilegt sumar.
Höfimdur er Hafnfirðingur og
áhugamaður um skógrækt.
Sumaráætlun Flug-
leiða í innanlands-
flugi tekur gildi
Flugleiðir tóku upp nýtt fargjaldakerf! í innanlandsfluginu
samhliða sumaráætlun sinni 15. maí. í fréttatilkynningu frá
Flugleiðum segir að þessar nýjungar miði að því að einfalda
mjög fargjaldakerfið. Þeim sem borga fiill fargjöld sé boðin
meiri forgangur en áður, en hinum ríflegri afsláttur.
Ferðir í sumaráætluninni
verða merktur í þremur litum
og merkir hver litur ákveðinn
verðflokk. Blár merkir að við-
komandi ferð verður einungis
seld á fullu verði. Ferðir merktar
með grænum lit eru ætlaðar fólki
sem ferðast með 20 prósent afs-
lætti eða fjölskyldufargjaldi .
Ferðir merktar með rauðum lit
eru aftur ætlaðar fólki sem ferð-
ast á 40 prósent afslætti eða fjöl-
skyldufargjaldi. Unglingar og
aldraðir geta notið 40 prósent
afsláttar í öllum ferðum, en þeir
miðar eru ekki bókunarhæfír.
Að sögn talsmanna Flugleiða,
nota íslendingar innanlandsflug-
ið afar mikið og óvíða í heiminum
meira. Árið 1988 fluttu til dæm-
is Flugleiðir 260.000 farþega til
ákvörðunarstaða í innanlands-
flugi. Miðað við höfðatölu er það
einungis Aeroflot hið sovéska
sem flytur fleiri landsmenn á
vélum sínum. Ferðatíðni verður
aukin til minni staða í sumar
með þeim hætti að lent verður á
fleiri stöðum í einu og sama flug-
inu. Ákvörðun um þetta var tek-
in eftir athugun sem gerð var í
vetur meðal viðskiptavina Flug-
leiða. Meiri hluti reyndist vilja
meiri ferðatíðni og þá með aukn-
um millilendingum Fokkervéla í
stað fleiri ferða minni véla. Þeir
staðir sem fá nú meiri ferðatíðni
eru Húsavík, Sauðárkrókur og
Patreksíjörður, en fyrirkomulag-
ið hefur verið reynt á flugleiðum
til Sauðárkróks og Húsavíkur
síðan i febrúar og gefið góða
raun.
í sumar bjóða Flugleiðir til
sölu 160.000 sæti í innanlands-
flugi og er reiknað með 105.000
farþegum og verður flogið í
3.400 klukkustundir. í sumará-
ætlun eru um 1800 brottfarir frá
Reykjavík.
Morgunblaðið/Emilía
Inglmundur Sigurpálsson bæjarstjóri, við nýju íþróttamiðstöðina en
gert er ráð fyrir að íþróttasalurinn verði tekinn í notkun í haust.