Morgunblaðið - 18.05.1989, Síða 40
40
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. MAÍ 1989
Minning:
Guðmundur Jó-
hannsson félags-
málaráðunautur
Elskulegur frændi minn, Guð-
mundur Jóhannsson, er dáinn. Ég
var svo lánsöm að kynnast honum
í veikindum okkar, fyrst á gjör-
gæsludeild Landakotsspítala og
síðan fórum við á Heilsuhælið í
Hveragerði. Þar áttum við svo
margar ógleymanlegar stundir
saman.
Þar kynntist ég þessum yndis-
lega móðurbróður mínum, sem ég
þekkti lítið áður. Hann bauð mér í
margar bílferðir og fræddi mig um
svo ótal margt.
Við hjónin urðum þeirrar gæfu
aðnjótandi að hitta þau hjón glöð
og hress í Skíðaskálanum í Hvera-
dölum síðastliðið sumar og áttum
við með þeim hjónum yndislega
stund, sem er mér ógleymanleg.
Þá minningu mun ég geyma ásamt
laginu hans fallega „Minning" sem
hann gaf mér nótur af.
Ég bið Guð að blessa Lóu hans,
bömin og bamabömin, sem ég vissi
að vom honum svo kær.
Þessar ljóðlínur eftir Stgr. Thor-
steinsson hæfðu honum vel:
Elli þú ert ekki þung
anda guði kærum
Fögur sál er ávallt ung
undir silfur hærum.
Guð blessi minningu hans.
Bergþóra Þorvaldsdóttir
Guðmundur Jóhannsson, mágur
minn lézt í Landspítalanum að
kvöldi hins 7. maí s.l. Hann hafði
verið kallaður inn á spítalann á
miðvikudegi, gekkst undir skurðað-
gerð á föstudegi og allt virtist í
fyrstu ætla að ganga vel. En
skyndilega versnaði líðan hans
síðari hluta sunnudags og varð eng-
um vömum við komið. Sjúkrahús-
dvölin varð því ekki löng. Ég held
að Mummi, eins og hann var alltaf
kallaður innan ijölskyldunnar, hafi
gert sér fulla grein fyrir því að
aðgerðin gæti reynst honum um
megn, en slíkt var ekki á honum
að sjá eða heyra, þegar við hjónin
heimsóttum hann daginn fyrir að-
gerðina. Hann var léttur í skapi,
eins og honum var eiginlegt og
gerði að gamni sínu, enda var víl
ekki að hans skapi. Honum féll
áreiðanlega betur hið fomkveðna:
„Glaðr og reifr skyli gumna hverr,
unz sinn bíðr bana“, og hann fékk
að falla með fullri reisn.
Mummi fæddist í Reykjavík og
ólst upp á Skólavörðustíg 20, þar
sem foreldrar hans, hjónin Jóhann
Þórðarson og Sigríður Guðmunds-
dóttir, reistu sér íbúðarhús. Þau
eignuðust tvær dætur, auk
Mumma, þær Guðfinnu.'sem giftist
Einari Pálssyni, sem kenndur var
við fyrirtæki sitt, Nýju blikksmiðj-
una, og Rósu, sem giftist Hafsteini
Linnet í Hafnarfirði. Þær em báðar
látnar. Sigríður, kona Jóhanns, lézt
í spænsku veikinni 1918.
Þá eignaðist hann hálfsystur,
Sigríði Guðnýju, eiginkonu undirrit-
aðs, eftir að faðir hans kvæntist
þriðrju eiginkonu sinni, Margréti
JÓnsdóttur árið 1927.
Guðmundur kvæntist eftirlifandi
eiginkonu sinni, Gíslínu Þórðardótt-
ur eða Lóu, eins hún er jafnan köll-
uð, árið 1931, og eignuðust þau
fjögur böm, Sigríði Borgþór, Jó-
hann og Svövu. Borgþór er látinn
fyrir nokkmm ámm, en hin lifa
föður sinn.
Nú þegar leiðir okkar skilja, lang-
ar mig að minnast mágs míns ör-
fáum orðum, eins og hann kom
mér fyrir sjónir.
Mummi lærði blikksmíði hjá Ein-
ari í Nýju blikksmiðjunni og gat sér
gott orð við þá iðn, enda verkséður
og laginn smiður. Síðar varð hann
verkstjóri í Vélsmiðjunni Héðni og
vann þar, þegar ég kynntist honum
fyrst. Á þessum ámm tók hann
mikinn þátt í félagsstarfsemi iðnað-
armanna og hagsmunabaráttu
þeirra.
Kynni okkar hófust þó fyrst að
mariri fyrir tæpum 40 ámm og þró-
uðust brátt í vináttu, sem engan
skugga bar á. Mummi hafði átt við
áfengisvandamál að stríða, en um
þetta leyti var hann að sigrast á
þeim af eigin rammleik. Um svipað
leyti kynntist hann AA-hreyfmg-
unni og gerðist einn af stofnendum
samtakanna hér á landi, eins og
mörgum er kunnugt. Segja má að
hann hafi helgað AA-samtökunum
starfskrafta sína frá upphafi þeirra,
allt til síðustu stundar. Hann gekk
þar heilshugar til starfa, enda hefði
annað verið mjög ólíkt honum.
Hann vann mér vitanlega aldrei
verk sín með hangandi hendi eða
tók þau vettlingatökum.
Framhald þessarar sögu þekkja
margir betur en ég, þótt auðvitað
fengjum við að fylgjast með. AA-
félögunum íjölgaði ört og margir
gerðust virkir í baráttunni.
En álagið á Mumma var mikið,
einkum á þeim árum, sem Bláa-
bandið var rekið og hann veitti því
forstöðu. Vinna hans fólst m.a. í
aðstoð við fársjúka áfengissjúklinga
á öllum tímum sólarhringsins, jafn-
vel vökum yfír þeim, aðstoð við
aðstandendur, sem margir hveijir
höfðu gefíð upp alla von, og svo
mætti lengi telja. Skilningur og eig-
in reynsla Mumma af baráttunni
við áfengið kom þarna að ómetan-
legu gagni sem og meðfæddir eigin-
leikar hans, fádæma starfsorka,
hlýja, umburðarlyndi og græsku-
laus gamansemi, sem oft hjálpaði
mikið.
Það leiðir af sjálfu sér, að heim-
ili Mumma og Lóu hlaut oft að sitja
á hakanum vegna starfa hans. Við,
sem stóðum þeim nærri, urðum
þess Iíka vör að mikið álag var á
Lóu. Hún svaraði í símann á ýmsum
tímum sólarhringsins og tók skila-
boð, þegar þess var þörf. Grun hef
ég um að margar eiginkonur og
mæður áfengissjúklinga hafí átt
hauk í horni, þar sem hún var, enda
gat hún farið nærri um líðan þeirra.
En Mummi átti sér mörg fleiri
áhugamál, enda vel gefinn og fjöl-
hæfur. Hann las alla tíð mikið,
naut þess að ferðast og hafði mikla
unun af tónlist, annaðist söngstjóm,
bæði hér í borginni og utan henn-
ar, auk þess sem hann fékkst við
tónsmíðar. Mummi var ágætur
bridsspilari og stundaði sund af
mikilli reglusemi um fjölda ára, svo
eitthvað sé nefnt. Hann gekk í
Frímúrararegluna fyrir um 25 árum
og starfaði þar, unz yfír lauk.
Þótt ættingjar vissu gjörla um
annir Mumma, þótti næstum ófært
, að halda veizlu eða efna til annarr-
ar gleði, hvort sem tilefnið var nú
ferming, gifting, afmæli eða annað,
án þess að fá þau hjónin þangað.
Mummi hélt þá gjarnan tækifæris-
ræður, sem blandaðar voru gamni
og alvöru. Hann kunni líka flestum
betur að segja skemmtilega frá, og
þannig sé ég hann einmitt fyrir
mér, þegar ég sit við að rita þessar
miningar, kátan og hressan, því
hann var hrókur alls fagnaðar og
mikið líf í kringum hann, þegar svo
stóð á.
Ég er forsjóninni þakklátur fyrir
að hafa fengið að kynnast Mumma
og við hjónin, böm okkar og fjöl-
skyldur þeirra, fyrir að njóta vin-
áttu hans.
Við sendum Lóu og fjölskyldu
hennar okkar innilegustu samúðar-
kveðjur.
Guð blessi minninguna um góðan
dreng.
Einar M. Jóhannsson
í dag verður minn gamli vinur
Guðmundur Jóhannsson borinn til
hinstu hvílu. Ég mætti honum fyrst
sem verkstjóra hjá Nýju blikksmiðj-
unni, og síðar hjá Héðni.
Hann var einn af stofnendum
Bláa bandsins, sem var fyrsta stofn-
un hér í borg sem var til að hjálpa
vínhneigðum mönnum. Seinna
stofnaði hann Vistheimilið Víðinesi,
fyrir vinhneigða og fatlaða, sjúkra-
hús með menntuðu starfsfólki.
Guðmundur var spaugsamur og
hafði sérstakt lag á að segja eitt-
hvað spaugilegt.
Ég votta ættmennum og öllumí
Víðinesi samúð mína.
Einar Valgarð Bjarnason
í dag glymur klukkan vini
mínum, Guðmundi Jóhannssyni.
Högg hennar, dimm og drungaleg,
renna saman við hófaslög hestsins
bleika og minna á riddarann dapra,
sláttumanninn slynga, þann er hef-
ur í hendi sér tímaglasið sem telur
sandkorn ævi okkar allra. Sigðina
hans fær enginn flúið. Nú er sand-
ur langrar og starfssamrar ævi
runninn út. Fjölbreyttu og farsælu
ævistarfí er lokið. Það þýtur í sigð-
inni. Uppskeran er hafín. Axið er
mikið að vöxtum, komin mörg og
mjölvamikil.
Hér sannast að mjór er mikils
vísir. Guðmundur fæddist í
Reykjavík 16. ágúst 1907. Hann
var fyrirburður, lítill og hrár. Fyrstu
dögum ævi sinnar eyddi hann í
baðmull í skókassa og var vart
hugað líf. Vegna umönnunar dug-
andi Ijósmóður og ástríkra foreldra,
þeirra hjónanna Jóhanns Þórðar-
sonar, verkstjóra hjá Reykjavíkur-
borg og konu hans, Sigríðar Guð-
mundsdóttur, svo og vegna þeirrar
seiglu og þess lífsvilja, er alla tíð
einkenndi Guðmund, lífið hann af
bylji þessara fyrstu ævidaga og
önnur hret sem á hondum dundu
síðar. Hinn granni, sveigjanlegi en
þó sterki reyr svignaði í storminum
en brotnaði ekki. Þung sorg móður-
missis er hann var enn bam að aldri
og sviplegs sonarmissis síðar á
ævinni beygði hann í svip en bug-
aði ekki. Rammur safí lífsþróttar,
lífsgleði og lífstrúar, sem í æðum
hans rann, rétti hann ætíð við á ný.
Guðmundur Jóhannsson var lág-
vaxinn maður, léttur og kvikur í
hreyfíngum. Samt stendur hann
mér ætíð fyrir hugskotssjónum sem
stór maður, stór í kærleika, stór í
þjónustulund og stór í hugsjónum.
Víst var hann stoltur maður, en
aldrei stærilátur. Hann var ákafa-
maður, en aldrei flumbrari, bæði
lagtækur og vandvirkur. Afkasta-
mikill starfsmaður, sem þó safnaði
aldrei veraldlegum auði, en auðgað-
ist af vinum og öðrum þeim verð-
mætum er mölur og ryð fá ekki
grandað. Glaðlyndur var hann og
hafði góða kímnigáfu, en undir niðri
alvörugefinn, trúmaður, sem gð
hafði bænheyrt um æðruleysi. Það
átti hann öðrum mönnum í ríkara
mæli. Hann var hrókur alls fagnað-
ar á góðri stund og nutu þá vinir
og félagar ágætrar tónlistargáfu
því hann var ekki einasta söngelsk-
ur og lék á slaghörpu og orgel,
heldur einnig liðtækur höfundur
dægurlaga sem einhver lifa enn.
Þrátt fyrir það, að hann var í eðli
sínu hugsjónamaður og eldhugi, var
hann of sanngjam og sveigjanlegur
til þess að verða nokkru sinni of-
stækismaður. Guðmundur var bók-
hneigður en gafst sjaldan tóm til
að liggja yfír bókum. Hann las þó
alltaf eitthvað fyrir svefninn og
safnaði þannig miklum fróðleik er
hann miðlaði öðrum af örlæti hjart-
ans.
Axið var þungt, komin mörg og
mjölvamikil. Guðmundur lagði
gjörva hönd á fleira í starfí og fé-
lagsmálum en upp verði talið í
stuttri minningargrein. Starfsævina
hóf hann sem sendill hjá Ziemsen.
Síðar tóku við störf og nám í blikk-
smíði hjá Nýju blikksmiðjunni. Þar
starfaði hann frá 1928 til 1947,
síðustu sjö árin sem verkstjóri.
Hann lauk sveinsprófi í iðninni árið
1931 og hlaut meistarabréf 1944.
Hann starfaði sem verkstjóri hjá
vélsmiðjunni Héðni á árunum 1947
til 1954. Framkvæmdastjóri með-
ferðarheimilis Bláabandsins fyrir
áfengissjúka, á Flóagötu 29, var
hann frá stofnun þess, árið 1955.
Eftir að ríkið keypti húsið og tók
við rekstri þess, sem Flókadeildar
Kleppsspítalans, starfaði hann þar
áfram sem félagsmálaráðunautur í
fullu starfí til ársins 1977, en síðan
í hálfu starfí meðan hann hafði
heilsu til. Frá árinu 1973 var hann
stjórnarformaður Vistheimilisins í
Víðinesi og þar var starfsvettvang-
ur hans allt til dauðadags.
Störf Guðmundar að félagsmál-
um voru mörg og margvísleg bæði
innan stéttarsamtaka blikksmíða
og mannræktarsamstaka ýmiskon-
ar. Þó ber þar hæst aðild hans að
stofnun AA-samtakanna á íslandi
árið 1954, þátttöku hans í starfi
þeirra æ síðan og hlutverk hans sem
Nestor samtakanna hin sfðari árin.
Þegar harðnar á dalnum, hret-
viðri dynja og hjarnið hylur jörð,
flykkjast hreggbarðir fuglar þang-
að sem reyrinn granni ber hið þunga
ax. Úr fræjum hans fá þeir þrótt
til að þreyja af veturinn og hinn
granni reyr með sín nærandi fræ
verður þeim sá vinur, er í raun reyn-
ist. Félagar Guðmundar í deildinni
t
Bróðir okkar og mágur,
MAGNÚS VILHJÁLMSSON
frá Efsta-Bœ,
Akranesi,
verður jarðsunginn frá Akraneskirkju föstudaginn 19. maí kl.
11.00.
Kristbjörg Vilhjálmsdóttir, Guðm. Þór Sigurbjörnsson,
Magnús Villi Vilhjálmsson, Sigrún Jóhannsdóttir,
Þóra Þórðardóttir.
t
Móðir okkar, tengdamóðir og amma,
ODDNÝ V. GUÐJÓNSDÓTTIR,
Furugeröi 1,
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju föstudaginn 19. maí kl.
15.00.
Jóhanna Stefánsdóttir, Óttar Kjartansson,
Hermann Stefánsson, Olga Halldórsdóttir,
Oddný Kristfn Óttarsdóttir,
Kjartan Sævar Óttarsson,
Sigurður Ingi Hermannsson.
Útför
THEÓDÓRS A. JÓNSSONAR,
forstöðumanns,
fyrrverandi formanns Sjálfsbjargar,
verður gerð frá Hallgrímskirkju föstudaginn 19. maí kl. 13.30.
Blóm og kransar afþakkaðir.
Þeim sem vildu minnast hans er bent á Minningarsjóð Theodórs
A. Jónssonar, í Sparisjóði Vélstjóra á gíróreikningi 292400.
Elfsabet Jónsdóttir,
Bjarni Sigurðsson,
Kristfn Siguröardóttir.