Morgunblaðið - 31.10.1989, Blaðsíða 5

5
, ^OQGIINBLAÐID .ÞIUDJLDAQyH 2j- OKTÓijEft 1989
48. Fiskiþing sett:
Gengið hefiir verið á
hlut sjávarútvegsins
- segir sjávarútvegsráðherra Halldór Ásgrímsson
„Sjávarútvegurinn hefiir átt við mikla rekstrarerfiðleika að etja að
undanfdrnu og fyrirsjáanlegur er aflasamdráttur á næsta ári. Á sania
tíma eru allir kjarasamningar lausir og viðræður um skiptingu þjóðar-
teknanna á næsta leyti. I ákvörðunum um gengismál og tekjuskiptingu
hefur mjög verið gengið á hlut sjávarútvegsins á undafornum árum.
Mikilvæg breyting hefur nú náðst á raungengi krónunnar og þeim
ábata verður atvinnugreinin að halda. Kjarasamningum, sem raska því
raungengi, sem verður um næstu áramót, getur sjávarútvegurinn ekki
staðið undir.“ fietta var mcðal annars boðskapur sjávarútvegsráð-
herra, Halldórs Ásgrímssonar, á 48. Fiskiþingi, sem sett var í gær.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Frá setningu Fiskiþings. Fiskimálastjóri Þorsteinn Gíslason setur
þingið. Magnús Gunnarsson, framkvæmdastjóri SÍF og sjávarútvegs-
ráðherra Halldór Ásgrímsson hlusta á ræðu hans.
Þorstein Gíslason, fiskimálastjóri,
setti þingið og bauð þingfulltrúa og
gesti þingsins velkomna. Hann rakti
gang mála innan sjávarútvegsing,
meðal annars heildarafla undanfar-
inna ára, sem hefur verið mikill.
Hann varaði við bjartsýni það, sem
eftir lifði þessa árs. Loðnuveiði væri
enn ekki hafin og yrði ekkert úr
henni, yrði afli aðeins rúmar 1,3
milljónir tonna, um 400.000 tonnum
minni en metárið í fyrra. Síðastliðin
10 ár hefur aflinn verið á bilinu 1,4
milljónir tonna til 1,7 í fyrra að
tveimur árum undanskildum. Það eru
loðnuleysisárin 1982 og 1983, en þá
var aflinn 785.000 tonn og 835.000
Sjávarútvegsráðherra rakti í ræðu
sinni gang mála frá síðasta Fiski-
þingi og ræddi síðan það, sem nú
er að gerast og framundan er. Hann
lagði á það áherzlu að framkomin
frumvarpsdrög um stjórnun fiskveiða
væri ekki endanlegt frumvarp frá
ráðuneyti sínu komið. Hvað, sem því
liði, væri hann því samþykkkur í
megin dráttum. Einn mikilvægasti
þáttur frumvarpsdraganna gerði ráð
fyrir því, að gildistími þeirra yrði
ótímabundinn eins og gildistími ann-
arra laga. Með því væri kominn skiln-
ingur á mikilvægi stefnumótunar til
langs tíma, en án hennar yrði öll
hagræðing tafin verulega. Hann vék
síðan að stöðu okkar gagnvart Evr-
ópubandalaginu og sagði: „Væntan-
legar samningaviðræður við Evrópu-
bandalagið skipta sköpum fyrir
íslenzkan sjávarútveg. Eg vil leggja
áherzlu á mikilvægi þessa máls, enda
þótt ég hafi ekki gert það að sérstg-
öku umræðuefni á þessum vett-
vangi. Frjáls aðgangur að helztu
mörkuðum heimsins er lykilatriði
fyrir sjávarútveginn. Evrópubanda-
lagið er okkar stærsti markaður og
þar verðum við að ná viðunandi
samningum. Þeir samningar eru í
senn mikilvægir, vandasamir og við-
kvæmir. Hins vegar felast þar miklir
möguleikar fyrir íslenzkan sjávarút-
veg og þjóðina í heild. Ef okkur auðn-
ast ekki að ná samningum við Evr-
ópubandalagið verðum við einfald-
lega að leita markaða annars staðar
með ærnum tilkostnaði. Okkur er
tamt að líta á breytingar í Evrópu
sem vandamál, en í þessu máli verð-
uní við að skynja þau tækifæri, sem
felast í framtíðarskiptum okkar og
Evrópubandalagsins."
Magnus Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri SÍF og formaður und-
irbúningsstjórnar Samtaka atvinnu-
rekenda í Sjávarútvegi, hefur kynnt
sér stöðu okkar gagnvart EB út í
æsar. Hann flutti á Fiskiþinginu er-
indi um stöðuna, fortíð, nútíð og
framtíð. Hann lagði mikia áherzlu á
nauðsyn samninga við EB enda væru
aðildarlönd þess okkar mikilvægasti
markaður, er litið væri á þau í heild:
„Til Evrópubandalagsins fór árið
1988 59% af vöruútflutningi íslend-
inga og 61% af útfluttum sjávaraf-
urðum. Það er því mjög mikilvægt
fyrir okkur að ná viðbótarsamkomu-
lagi við bandalagið um sjávarútvegs-
mál. Það er ekki einungis nauðsyn-
legt að ræða um tolla, heldur einnig
rannsóknir í hafinu, mengunarmál
og verndun sameiginlegra stofna, svo
eitthvað sé nefnt. Slíkar viðræður
um gagnkvæma hagsmuni, sem
skipta okkur meira máli en aðrar
þjóðir, geta ekki farið fram nema
tvíhliða," sagði Magnús. Hann ræddi
síðan forsendur okkar og markmið
með slíkum samningum og möguleg-
an stuðning áhrifamanna innan EB
við hagsmuni okkar. Að lokum sagði
hann: „Það er sannfæring mín, að
ýmsar nágrannaþjóðir okkar hafa
skilning' á sérstöðu okkar og gera
sér grein fyrir því, að vilji menn búa
hér norður í hafi, verða menn að
geta búið fólkinu viðunandi lífsskil-
yrði. Að þeir geri sér betur og betur
grein fyrír því, að til þess að Islend-
ingar geti orðið virkir þátttakendur
í auknu samstarfi Evrópuþjóða, duga
ekki frelsin fjögur, heldur verða þau
að vera fimm. í viðbót við frelsi í
viðskiptum með vöru og þjónustu,
fjármagnástreymi og fólksflutninga,
verður frelsi með sjávarafurðir að
bætast við. Ég treysti því að sú mikla
vinna, sem ráðamenn þjóðarinnar
hafa lagt í til að kynna málstað okk-
ar á undanförnum árum, muni bera
árangur og innan ekki of iangs tíma
munum við hafa fundið viðunandi
iausn á samskiptum okkar við Evr-
ópubandalagið á sviði viðskipta með
sjávarafurðir,“ sagði Magnús Gunn-
arsson.
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar, flutti erindi um sjáv-
arútveginn og gengi krónunnar.
Hann sagði að stjórn efnahagsmála
hér á landi hefði að verulegu leyti
snúizt um sveiflur í sjávarútvegi,
þegar illa áraði í sjávarútveginum
væri nauðsynlegt að draga úr þjóðar-
útgjöldum. Á hinn bóginn væri, þeg-
ar vel áraði, tilhneiging til ofþenslu
í efnahagslífinu og þrenginga í þeim
greinum, sem væru háðar gengi
krónunnar og nyti hvorki fram-
leiðsluaukningar né verðhækkana á
afurðum. Sjávarútvegurinn hefði því
úrslita þýðingu fyrir þróun efna-
hagslífsins á hveijum tíma. Þórður
rakti tilhögun gengisákvarðana og
sagði síðan: „Þegar litið er til reynsl-
unnar, leikur lítill vafi á því að af-
koma sjávarútvegs hefur ráðið a»eiru
um gengi krónunnar en aðrir þættir.
í góðæri í sjávarútvegi hafa stjórn-
vöid dregið úr hagnaði greinarinnar
með því að leyfa launum og innlend-
um kostnaði að hækka án þess að
bæta sjávarútveginum það upp með
lækkun á gengi krónunnar. Á máli
hagfræðinnar hækkar raungengi
krónunnar við þessar aðstæður.
Þannig njóta launþegar og fyrir-
tæki, sem eru lítið háð gengi krón-
unnar, hagstæðra skilyrða til sjós.
Þegar lengst hefur verið gengið í
þessum efnum, hafa fyrirtæki í sjáv-
arútveginum í mjög takmörkuðum
mæli notið góðærisins. í hallæri ger-
ist hið gagnstæða. Gengi krónunnar
er lækkað til að viðhalda lágmarksaf-
komu í sjávarútvegi - á mæltu máli
er talað um að halda sjávarútvegi á
núllinu. Samkvæmt þessu breytist
afkoma í sjávarútvegi í raun lítið frá
einum tíma til annars. Gengisstefnan
felur í sér misháa skattlagningu á
sjávarútveg eftir skijyrðum í grein-
inni,“ sagði Þórður. í máli hans kom
fram að gengisskráining krónunnar
hefði kannski í raun verið eins konar
auðlindaskattur á sjávarútveginn.
Spurningu þess efnis frá Einari K.
Guðfinnssyni frá Bolungarvík, hvort
gengisskráning nú væri eins konar
auðiindaskattur á sjávarútveginn,
sagðist Þórður telja að svo væri.
Þórður ræddi einnig ný viðhorf til
gengismála og nefndi festingu geng-
isins við ákveðna viðmiðun, svo sem
EMS, Bandaríkjadal eða einhveija
ákveðna myntkörfu; að miða gengi
krónunnar við skilgreind viðunandi
rekstrarskilyrði útflutnings- og sam-
keppnisgreina og loks að láta gengi
krónunnar ráðast í ríkari mæli en
verið hefði af markaðsöflunum. Þess-
ar leiðir samræmdust allar núgild-
andi lagaákvæðum um gengisskrán-
ingu krónunnar og væru því færar.
Hann sagði svo: „Það fer varla á
milli mála, að skynsamlegt er að
þróa skipun gengismála hér á landi
í þá átt að markaðsöflin verði ráð-
andi um gengi krónunnar og stefna
þannig að svipaðri skipan gengis-
mála og flestar aðrar þjóðir hafa
við. Líklega er þessu þróun í raynd
bæði skynsamleg út frá efnahagsleg-
um sjónarmiðum og óumflýjanleg,
þar sem Islendingar stefna að nán-
ari samskiptum við aðrar þjóðir í
framtíðinni og í því felst að íslending-
ar verða, fyrr eða síðar, að laga í
aðalatriðum gjaldeyrisreglur sínar
aðþeim reglum, sem gilda hjá nálæg-
um þjóðurn."
I
HONDA Á ÍSLANDI, VATNAGÖRÐUM 24, S-689900