Morgunblaðið - 31.10.1989, Síða 28

’wmrmtmifminTWHH!
Tf 5ff Hli

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
MatthíasJohannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Morgunblaðið/Guðrún Nordal
Svavar Gestsson menntamálaráðherra lengst til vinstri, þá sendi-
herrahjónin Ragna Ragnars og Ólafiir Egilsson, Trevor Larsen
formaður menntamálaráðs Hull-borgar og Ann Bukantas við opn-
un yfirlitssýningar á íslenskri myndlist í Hull sl. laugardag.
Julian Freeman forstöðumaður E
ritstjóri sýningarskrár, Bera N<
Islands og Michael Tucker lektor.
búningi sýningarinnar.
Hæpnar fjárlagafor-
sendur
Forsendur gildandi fjárlaga
í verðlags-, launa- og geng-
ismálum entust ekki nema
fyrstu tvo til þijá mánuði líðandi
árs. Þá vóru þær sprungnar.
Fjármálaráðherra lagði fjár-
lagafrumvarp fyrir árið 1989
fram með rúmlega 1.100 millj-
óna króna rekstrarafgangi. Al-
þingi afgreiddi það með 630
m.kr. tekjum umfram útgjöld.
Nýjustu fjárlagaspár ársins
standa hinsvegar til 4.700-
5.000 m.kr. halla, þrátt fyrir
u.þ.b. 7.000 m.kr. nýja skatt-
heimtu á árinu.
„Samkvæmt spá, sem um.
þessar mundir er gerð af fjár-
málaráðuneytinu, er gert ráð
fyrir að útgjöld ríkissjóðs á
þessu ári verði 8 milljörðum
króna hærri en fjárlög kveða á
um,“ sagði Pálmi Jónsson al-
þingismaður í fjárlagaumræð-
um á dögunum. Fjármálaráð-
herra hefur nú lagt fram frum-
varp til breytinga á lánsfjárlög-
um 1989 sem heimilar ríkis-
stjórninni að auka erlendar lán-
tökur ársins um 900 m.kr. og
innlendar lántökur um 6.000
m.kr., eða auka lántökur sam-
tals um tæpa sjö milljarða
króna. Erlendar langtíma.skuld-
ir vóru 41,3% af landsfram-
leiðslu þegar núverandi fjár-
málaráðherra tók við embætti
sínu 1988 en verða, ^amkvæmt
spám, 53,1% í lok komandi fjár-
lagaárs. Á sama tíma hækkar
greiðslubyrði erlendra lang-
tímaskulda úr 17,3% í 20,1%
sem hlutfall af útflutningstekj-
um.
Fjármálastjórn af þessu tagi
gengi ekki upp hjá heimilunum
í landinu, sem eiga á brattann
að sækja í vaxandi verðbólgu,
minnkandi atvinnu og rýrnandi
kaupmætti. Fyrrum fjármála-
ráðherra Alþýðubandalagsins,
Ragnar Arnalds, lýsir þjóðfé-
lagsástandinu efnislega svo í
ræðu á dögunum: það loga eldar
í íslenzku efnahagslífi, sem birt-
ast í gjaldþrotum, atvinnuleysi,
lágum launum, halla á ríkissjóði
og því að landsbyggðinni blæðir.
Því miður bendir sitthvað til
þess að forsendur íjárlagafrum-
varps fyrir komandi ár séu sízt
traustari en forsendur fjárlaga
líðandi árs. I fyrsta lagi stendur
þjóðhagsspá til þess að komandi
ár verði þriðja samdráttarárið í
röð á mælikvarða þjóðartekna.
Samdráttur þjóðartekna á ára-
bilinu 1988- 1990 samsvarar
rúmlega 20 milljörðum króna á
verðlagi ársins 1989. Þetta seg-
ir að sjálfsögðu til sín í minni
umsvifum, tekjum og greiðslu-
getu fólks og fyrirtækja en í
góðæri, þ.e. í smærri skattstofn-
um og minni skatttekjum en
ella. Guðmundur H. Garðarsson
alþingismaður leiddi líkur að því
í fjárlagaumræðum að tekjuliðir
frumvarpsins væru ofáætlaðir
um einn til tvo milljarða króna.
I annan stað taldi þingmaðurinn
forsendur gjaldaáætlunar sízt
traustari nú en við síðustu fjár-
lagasmíð. Þar skakki trúlega
fjórum til fimm milljörðum
króna^ Ef frumvarp fjármála-
ráðherra hlyti samþykki Al-
þingis, óbreytt, stefni fjárlaga-
halli komandi árs í a.m.k. 7.000
m.kr., eða í 2% af landsfram-
leiðslu.
Frumvarpið sjálft gerir ráð
fyrir tæplega 3.000 m.kr. halla,
sem trúlega er stórlega vaná-
ætlað eins og að framan getur.
Ráðgerður fjárlagahalli sýnir
engu að síður að ríkisstjórnin
hefur gefizt upp við að hemja
ríkisútgjöldin og ná jafnvægi í
ríkisbúskapnum. Utgjaldaað-
hald hennar bitnar fyrst og
fremst á framkvæmdaliðum,
eins og vegamálum. Þensla rík-
iskerfisins heldur hinsvegar
áfram. Rekstrarútgjöld aukast
um 1,8% að raungildi milli ára,
samkvæmt frumvarpinu.
Forsendur fjárlagafrum-
varpsins eru óljósar og hæpnar
og framsetning þeirra svo flókin
að líkja má við feluleik. Ymis
framkvæmdaatriði virðisauka-
skatts, sem kemur í stað sölu-
skatts frá áramótum, liggja
heldur ekki ljós fyrir. Sýnt er
þó að 26% virðisaukaskattur
hækkar allt verðlag í landinu
og dregur enn úr kaupmætti
almennra launa. Harkalegur
niðurskurður framlaga til fram-
kvæmda og fjárfestinga veikir
á hinn bóginn atvinnumöguleika
fólks á næsta ári. A gjaldahlið
frumvarpsin's vantar verulegar
fjárhæðir, sem vart verður séð,
hvern veg komizt verður hjá að
greiða. Vaxandi ásókn ríkisins
á innlendan lánsfjármarkað fel-
ur í sér hvata til hækkunar
vaxta sem og fyrirætlanir um
skattlagningu sparnaðar og
raunvaxta. Verst er þó, sem
fyrr segir, að forsendur frum-
varpsins eru sízt trúverðugri en
forsendur gildandi fjárlaga, sem
eru rjúkandi rústir í höndum
fjármálaráðherrans og ríkis-
stjórnarinnar.
Góður rómur gerðui
lenskri farandsýningi
London, frá Guðrúnu Nordal, fréttaritara Morgunblaðsins.
FYRSTA yfirlitssýning á verkum íslenskra listamanna á Bret-
landseyjum var opnuð á íslenskum menningardögum sl. laugar-
dag í Ferens listasafixinu í Hull. Sýningin, sem er farandsýn-
ing, ber nafnið „Landslag frá norðlægri breiddargráðu. Islensk
list 1909—1989“. Eins og heiti hennar gefúr til kynna samanst-
endur hún af myndverkum, sem gefa bæði fjölbreytta hugmynd
um túlkun íslenskra listamanna þessarar aldar á íslenskri nátt-
úru og undirstrika hinn mikilvæga sess er landslagið skipar í
verkum þeirra.
Borgarstjóri Hull ávarpaði
sýningargesti við opnun sýning-
arinnar og bauð þá velkomna.
Viðstaddir voru m.a. Svavar
Gestsson menntamálaráðherra,
Ólafur Egilsson sendiherra, kona
hans ‘Rágna Ragnars og Bera
Nordal forstöðumaður Lista-
safns íslands. Svavar Gestsson
flutti einnig ávarp við opnunina.
Hann minnti á að tengsl íslend-
inga við Norðaustur-England má
rekja til heimsóknar Egils
Skalla-Grímssonar til hirðar
Eiríks blóðöxar í York, en síðan
hafa fiskveiðar og viðskipti eink-
um tengt þjóðirnar. Samskiptin
hafa stundum verið stormasöm
en hafa á síðustu árum ein-
kennst af gagnkvæmri vináttu
og samvinnu. Það er því mjög
vel við hæfi að sýningin skuli
hefja ferð sína um Bretland í
borgunum við Humber, Hull og
Grimsby. Svavar Gestsson er
verndari sýningarinnar ásamt
breska menningarmálaráðher-
ranum, Richard Luce.
Formaður menntamálaráðs
Hull-borgar, Trevor Larsen,
ítrekaði mikilvægi sýningarinnar
fyrir Humbersvæðið og þakkaði
Ólafi Egilssyni fyrir frumkvæði
hans og forgöngu í málinu. Hann
bað síðan Rögnu Ragnars sendi-
herraftú að opna sýninguna
formlega.
Eins og fram kom átti Ólafur
Egilsson sendiherra hugmyndina
að yfirlitssýningunni. Brighton
Polytechnic Galleiy hefur yfir-
umsjón með sýningunni á breskri
grund -í samvinnu við Ferens
listasafnið í Hull og Talbot Rice
listamiðstöðina í Edinborg. Jul-
ian Freeman forstöðumaður
safnsins í Brighton og Michael
Tucker lektor í norrænni lista-
sögu í Brighton ferðuðust m.a.
til íslands til að velja verk á
sýninguna ásamt Ann Bukantas
safnverði í Ferens listasafninu í
Hull. Listasafn íslands sá um að
safna verkunum saman á Islandi
en þau eru fengin að láni úr
Listasafni íslands, Listasafni al-
þýðu, á Kjarvalsstöðum, hjá Þor:
valdi Guðmundssyni í Háholti og
fleirum.
Vegleg sýningarskrá hefur
verið gefin út í tilefni sýningar-
innar og að sögn Ólafs Egilsson-
ar sendiherra er hún ítarlegasta
rit um íslenska myndlist sem nú
er til á enska tungu. Ritstjóri
hennar er Julian Freeman. í sýn-
ingarskránni eru ritgerðir eftir
seti borgarstjórnar Hull ítrekaði
þá vináttu sem Hull ber til ís-
lendinga ogjjat þess hve fiskinn-
flutningur íslendinga sé mikils
virði fyrir byggðarlagið. Kamm-
ersveit Reykjavíkur, sem kom
sérstaklega til Bretlands af
þessu tilefni, flutti síðan verk
eftir íslensk tónskáld. A efnis-
skránni voru íslensk þjóðlög í
útsetningu Jóns Asgeirssonar,
sönglög eftir nokkur íslensk tón-
skáld sem sungin voru af Jó-
hönnu V. Þórhallsdóttur, Einar
Jóhannesson lék með Kammer-
Félagar í Kammersveit Reykjavíkur sem komu iram þegar málvei
eíndu einnig til tónleika í York og Grimsby í síðustu viku. A myn<
kley, Hlíf Siguijónsdóttir, Jóhanna Þórhallsdóttir, Selma Guðmun
Rós Ingólfsdóttir og Einar Jóhannesson.
Sigurð A. Magnússon rithöfund,
Halldór Björn Runólfsson list-
fræðing, Michael Tucker lektor
og John Russel Taylor listgagn-
rýnanda The Times. Magnús
Magnússon ritár formála og
Bera Nordal inngangsorð. Bók-
ina prýða sextán litmyndir af
verkum á sýningunni auk
fimmtíu svarthvítra ljósmynda.
Sendiráð íslands hélt móttöku
slðdegis sl. laugardag fyrir þau
íslensku og bresku fyrirtæki sem
hafa. með fjárstuðningi sínum
gert það að verkum að þessi yfir-
litssýning varð að veruleika. For-
sveitinni nýtt verk eftir Þorkel
Sigurbjörnsson fyrir strengja-
kvartett og klarinett, sem túlkar
í tónum krákuna sem hélt vöku
fyrir Agli Skalla-Grímssyni í
Jóivík, og loks tónverk fyrir ein-
söngvara og hljómsveit eftir
Hjálmar H. Ragnarsson og Atla
Heimi Sveinsson. Kammersveitin
hafði í þessari ferð einnig haldið
tónleika í York og hófust
íslensku menningardagamir í
Hull á tónleikum hennar kvöld-
inu áður. Var góður rómur gerð-
ur að leik Kammersveitarinnar.
Eimskipafélag íslands hf.,