Morgunblaðið - 02.11.1989, Blaðsíða 48

Morgunblaðið - 02.11.1989, Blaðsíða 48
MORGUNBLÍAÐÍÐ FIMMt'ÚDAGUR i'. 'NÖVEMBER 1989 NEYTENDAMÁL SVEPPIR Mörgum reynist erfitt að trúa því, að á dimmum stöðum eins og í klefúm og hellum skuli þrífast plöntur sem auðugar eru af D vítamíni, en það er aðeins eitt af mörgum mikil- vægum næringarefiium sem til staðar eru i sveppum. MSveppategundir eru margar og ekki allar jafn heppilegar til neyslu. Þeir sem ekki þekkja villt- ar sveppategundir, þ.e. hveijar eru ætar og hverjar eitraðar, geta verið öruggir með þá tegund sem ræktuð er í gróðurhúsum hér á landi. Sveppir geta ekki aðeins • verið bragðgóðir, þeir eru algjör- lega kaloríusnauðir. Reyndar get- ur það verið blekkjandi, því svepp- ir draga, eins og svampar, til sín feiti, olíu og rjóma. Hvað eru ætisveppir? Jú, þeir eru ávöxtur þróaðra sveppateg- unda. Ávöxturinn er eins og hetta, undir hettunni eru mikill fjöldi blaða og á þessum blöðum vaxa gró. Talið er að um milljón gró geti vaxið í einum sveppi. Þegar hettan hefur opnast, berast gróin með veðri og vindum og skjóta rótum þar sem aðstæður eru hag- stæðar. Fólk fann áþreifanlega fyrir þessum ijölgunarmætti hér um árið, þegar einn af hagsýnni þegn- um stórborgar vestan hafs, hvatti fólk til að rækta sjálft sína eigin sveppi. Bestu ræktunarskilyrðin sagði hann vera í dimmu skoti, helst undir rúmi- engin spurning. Hagnýt speki Það eru tvennskonar manngerðir sem gera mis- tök; þeir sem ekki hlusta á aðra og þeir sem hlusta á alla. Það væri ómetanlegt að geta allt- af haft nýja sveppir við hendina! Menn reyndu þessa ræktun ekki nema einu sinni. íslenskir neytendur geta auð- veldlega nálgast nýja sveppi án þess að fara út í ræktun sjálfir. Sveppir hafa lækkað í verði að undanförnu og er framleiðslan jafnari nú en áður var. Auðveld- ara er því að nálgast ferska upp- skeru sveppa í verslunum hvenær sem þeir henta til matargerðar. Fyrir skömmu bárust hingað fregnir af matareitrunum í Bandaríkjunum í kjölfar neyslu á kínverskum sveppum. Halldór Runólfsson hjá Hollustuvernd var spurður hvaða eiturefnasambönd hafi valdið þessum eitrunum. Hann sagði að þarna hefði verið um Staphylococca að ræða. Það eru gerlar sem finnast oft í koki, munni og á höndum fólks og kom- ast í matvælin við handfjötlun. Hættan er mest ef fólk, með sár eða ígerðir á höndum eða slæman hósta, meðhöndlar matvælin. Gerlar þessir geta myndað eitur, þeir drepast við suðu en eitrið ekki og getur það valdið mata- reitrunum. Þessir gerlar komast aðeins í matvæli þar sem hrein- læti er ábótavant. Hvað viðvíkur sveppum sér- staklega, þá eru neytendur varað- ir við að nota sveppi sem sýna merki um skemmdir. í þeim geta verið ptomaines sem skv. „Ensk íslenskri orðabók" eru ýlduefni, það eru heiti lífrænna basa sem verða til þegar rotbakteríur bijóta niður nitursambönd, sem mörg hver eru eitruð. Eitrun getur lýst sér sem almenn matareitrun. Þar sem hreinlætis er gætt við ræktun Hjartastyrkjandi fyrir konur að vinna utan heimilis Þýskir vísindamenn hafa fundið það út að konum er hollt að vinna utan heimilis, segir í grein sem birt var í tímaritinu „Science News“ í júni síðastliðinn. Þar seg- ir að útivinnandi konur hafi meira af HDL (high density lipoproteini) eða góða kólesterólinu, en þær konur sem eru heimavinnandi, en HDL er talið draga úr hættu á hjartaáföllum. Þessi rannsókn er mjög athygl- isverð vegna þess að vísindamenn hafa Iengi haldið því fram, að útivinnandi konur búi við streitu og séu því í sama áhættuhópi og karlar hvað snertir hættu á hjartaáföllum. En nú hefur komið fram, að á síðustu 10 árum hefur daúðsföllum, vegna hjartasjúk- dóma meðal útivinnandi kvenna, fækkað þrátt fyrir að þeim hafi íjölgað á vinnumarkaðnum. Ursula Haertel og Ulrick Kiel við GFS Medis-Instititute í Múnchen, sem unnu að rannsókn- inni, telja að þetta geti bent til þess að góða kólesterólið HDL verndi konur gegn hjartasjúk- dómum. Þau rannsökuðu um 2.000 konur á aldrinum 25-64 ára og störfuðu fjörutíu prósent þeirra utan heimilis. Rannsóknin leiddi í ljós, að þessar konur höfðu 2,5-3,6 mg/dl meira af HDL góða kólesterólinu í blóðinu en þær sem voru heimavinnandi og var þá miðað við 64 mg/dl HDL í blóði sveppa á ekki að vera hætta á þessum skemmdum. Góð ráð í meðhöndlun sveppa: ★ Sveppi á að hreinsa á þann hátt að þeir eru burstaðir eða nuddaðir með klút. ★ Ef þörf er á að skola af þeim, skal þerra þá vel á eftir. Skinnið er helst ekki ijarlægt vegna þess að þar liggja aðal bragðefnin. ★ Þess skal gætt að elda aldrei ljósa sveppi í áli vegna þess að álið gerir þá svarta. Margir hafa spurt hvernig best sé að matreiða sveppi sem með- læti? Hér fylgir vinsæl uppskrift: 1. 400 g sveppir, hreinsaðir og niðursneiddir. 2. Smjör 2 msk. og matarolía 1 msk. er hituð á pönnu, sveppun- um er bætt á pönnuna og pannan hrist svo sveppirnir fái fituhjúp án þess að brúnast. 3. Klofið hvítlauksrif er sett út í og haldið áfram að hrista pönn- una í 3-5 mínútur til viðbótar. 4. Hvítlaukurinn er síðan ijar- lægður og er safi úr 14 sítrónu kreistur yfir sveppina og örlitlu salti stráð yfir. 5. Ef sveppirnir verða ekki not- aðir strax, skal lokið ekki sett á pönnuna, það getur dregið safa úr sveppunum. M. Þorv. og sama blóðmagn. Bandarískir vísindamenn við rannsóknarstofn- unina í Bethesda Maryland í Bandaríkjunum halda því fram að ef HDL, góða kólesterólið í blóði, fellur um 1 mg/dl, þá auk- ast líkur á hjartaáfalli um 3 pró- sent. Vísindamönnum eru huldir þeir líffræðilegu þættir sem valda því að meira er af góða kólesterólinu í blóði útivinnandi kvenna en hinna heimavinnandi. Þeir telja sig hafa sýnt fram á að alkóhól og líkamsþjálfun geti aukið HDL magnið í blóðinu. Haertel telur að skýringin geti legið í því að þær konur, sem ná að flétta sam- an starf utan heimilis jafnframt því að sinna Ijölskyldunni, séu mjög virkar og það geti hækkað HLD í blóðinu. Þýsku vísinda- mennirnir segja þetta séu þó að- eins tilgátur ennþá og þeir hafa ákveðið að fylgja rannsóknunum eftir.yfir lengra tímabil. 113 kandídatar brautskráð A ir frá Háskóla Islands í UPPHAFI haustmisseris hafa eftirtaldir 113 kandídatar lokið prófum við Háskóla Islands. Embættispróf í guð- fræði (2) Eiríkur Jóhannsson Steinunn A. Björnsdóttir Embættispróf í læknis- fræði (1) Birgitta Birgisdóttir Kandídatspróf í lyfja- lræði (2) Ingibjörg Pálsdóttir Sigríður Eysteinsdóttir BS-próf í hjúkrunar- fræði (5) Guðrún Ómarsdóttir Gunnur Helgadóttir Ingunn G. Wernersdóttir Kristrún Þ. Egilsdóttir Vigdís Árnadóttir BS-próf í sjúkraþjálfun (4). Anna Margrét Guðmunds- dóttir HólmfríðurH. Sigurðardóttir Ingibjörg Loftsdóttir Martha Emstdóttir Embættispróf í lögfræði (4) Elín Árnadóttir Ingvar Haraldsson Karl Gauti Hjaltason Þórey Aðalsteinsdóttir Kandídatspróf í íslenskri máliræði (2) Friðrik Magnússon Jóhannes Gísli Jónsson Kandídatspróf í sagn- fræði (1) Friðrik G. Olgeirsson BA-próf í heimspeki- deild (21) Anna Þórdís Bjarnadóttir Anna Theódóra Pálmadóttir Ásrún Tryggvadóttir Bogey Ragnheiður Sigfús- dóttir Borghildur Magnúsdóttir Brynjólfur Magnússon Guðlaug Konráðsdóttir Guðrún Hólmgeirsdóttir Hólmfríður Friðjónsdóttir Inga Guðríður Guðmanns- dóttir Ingibjörg Halla Hjartardóttir Ingunn Þóra Magnúsdóttir Maja Loebell Margrét Guðmundsdóttir Páivi Kumpulainen Sigríður Þorgrímsdóttir Stefán Þór Sæmundsson Súsanna Margrét Gests- dóttir Svandís Svavarsdóttir Sæunn Óladóttir Þóra H. Christiansen Próf í íslensku fyrir er- lenda stúdenta (3) Anne Lucile Cotterill Bernd Trutenau Jacques Rolland Lokapróf í byggingaverk- fræði (2) Einar Arnalds Jónasson Einar Kristján Stefánsson Lokapróf í vélaverk- fræði (4) Agnar Darri Gunnarsson Bergur Ilelgason Gunnar Kjartansson Víglundur Þór Víglundsson Kandidatspróf í viðskipta- fræðum (33) Alda Hjartardóttir Arnþór Gylfi Árnason Ásta Ólöf Jónsdóttir Birgir Ó. Einarsson Birgir Ernst Gíslason Björn Ingi Guðmundsson Bragi Hilmarsson Bi-yndís Hrafnkelsdóttir Garðar Jón Bjarnason Guðbjörn Maronsson Guðmundur V. Friðjónsson Guðmundur Ólafsson Gunnar Níelsson Harald Aspelund Ilarpa Einarsdóttir Hjördís Bergsdóttir Hörður Þorsteinsson Ingimundur Hjartarson Jakob Bjamason Jón M. Kjerúlf Jón Rafn Pétursson Jóna Jakobsdóttir Kristín Kalmansdóttir Kristín H. Sigurbjörnsdóttir Pétur Pétursson Pétur Ingjaldur Pétursson Ragnar Björnsson Ragnheiður Gunnarsdóttir Sigrún Birgisdóttir Tómas Hallgrímsson Þorsteinn Þorsteinsson Þórunn Liv Kvaran Þorvaldur Árnason BA-próf í bókasafns- og upplýsingafræði (5) Arnþrúður Einarsdóttir Arnþrúður Sigurðardóttir Ingibjörg Gísladóttir Ingúnn Guðmundsdóttir Sólveig Bjarnadóttir BA-próf í félagsfræði (1) María I. Kristjánsdóttir BA-próf í sálarfræði (3) Agnes Eir AUansdóttir Gunnar Hrafn Birgisson Hrafnhildur E. Reynisdóttir BA-próf í stjórnmálafræði Bjarni Vestmann Bjarnason Karl Sigurðsson Þórunn Sveinbjarnardóttir BA-próf í uppeldisfræði (1) Kristjana Sigmundsdóttir Auk þess hafa .13 lokið námi í uppeldis- og kennslu- fræðum til kennsluréttinda ,og 2 hafa lokið námi til starfsréttinda í félagsráð- gjöf- Uppeldis- og kennslufræði til kennsluréttinda Ágústa Hrönn Axelsdóttir Guðbjörg Guðjónsdóttir Morgunblaðið/Bjami María Ragnarsdóttir formaður námsbrautarstjóruar í sjúkraþjálfun aflicndir nemendum deildarinnar prófskír- teini. Guðfinna S. Siguijónsdóttir Hjörtur Bj. Marteinsson Hlynur Þór Hinriksson Iðunn Reykdal Katrín Guðbjartsdóttir Lóa Steinunn Kristjánsdóttir Smári Haraldsson Solveig Jónsdóttir Sverrir Magnússon Þórdís Tómasdóttir Þórunn Reykdal Starfsréttindi í félags- ráðgjöf Ingibjörg Karlsdóttir María Ingibjörg Kristjáns- dóttir BS-próf í tölvunarfræði Ágúst Ulfar Sigurðsson Benedikt Níels Óskarsson Erlendur Þ. Guðbrandsson Guðmundur Breiðdal Halldór Jörgen Jörgensson Jóhann ísfeld Reynisson Marta Kristín Lárusdóttir BS-próf í efnafræði Elín Ragnhildur Jónsdóttir Sigurður Ingason BS-próf í matvælafræði Hanna Kjeld BS-próf í líffræði Elín Oddleifsdóttir Jón Páll Baldvinsson María Björg Kristjánsdóttir BS-próf í jarðfræði Finnbogi Rögnvaldsson Sigurður Jónsson BS-próf í landafræði Hjalti Jóh. Guðmundsson

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.