Morgunblaðið - 11.11.1989, Síða 40

40
MORGWNBIíAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. NOVEMBER 1989

nVt/V'/VV''
©1987 Universal Prew Syndiola
hf
?<Saeíi 'eg fengiZt Kcxttinn þinm ?"
Ást er ...
<? Cp
ii/ji
... örarí hjartsláttur.
TM Reg. U.S. Pat Oft. —all rights reserved
© 1989 Los Angeles Times Syndicate
Hundurinn hefur mikinn
persónuleika. Fer ekki
milli mála . . .
Með
morgunkaffíriu
Ég gæti vel iiugsað mér
að leika hundakúnstir!
Gegnum brotsjói nítján alda
Kæri Árni Freyr Sigurlaugs-
son,
Það er mér ljúft að svara spurn-
ingu þinni sem birtist í Velvakanda
28. október sl. Já, ég tel krossferð-
irnar og þau atriði önnur með, er
ég ræði um siglingu kirkjunnar
gegnum brotsjói nítján alda skv.
orðum Jesú: „Ég er með yður alla
daga allt til enda veraldár.“ Já, ka-
þólska kirkjan byggði allt sitt á
þessu loforði sem Jesús gaf Pétri
og hinum postulunum. Tók hann þá
syndina burt frá kirkjunni? Nei.
Samt sem áður féll þetta öryggi, sem
Jesús hafði lofað, ekki niður, og
heldur ekki í kirkju, sem verður að
betjast við eigin veikleika og van-
þekkingu, jafnvel eigin synd. Pétur,
fyrsti páfinn, gæti þjónað sem ímynd
kirkjunnar í þessu tilliti. Sá brotsjór
sem yfir hann reið var afneitun hans
á Jesú. Jesús sagði Pétri fyrir að
hann mundi afneita sér, en samt sem
áður yfirgaf Jesús ekki Pétur.
„Símon, ég hef beðið fyrir þér að
trú þín þijóti ekki. Og styrk þú bræð-
ur þína, þegar þú ert snúinn við“
(Lk. 22:32). Síðar, eftir upprisu Jesú,
kom að hinum hátíðlega atburði er
Pétur var skipaður yfirmaður kirkj-
unnar, þar sem hann var skipaður
sem hirðir lamba og áa.
Hver er nú sá brotsjór, sem hefur
gengið yfir kirkjuna og hún hefur
örugglega staðist állt til þessa dags?
Þar má einkum og sér í lagi nefna
stranga baráttu kirkjunnar fyrir
hreinni kenningu og gegn villukenn-
ingu. Sem dæmi má nefna hina
löngu og erfiðu baráttu gegn arían-
isma sem snérist um guðdóm Jesú
Krists. Á okkar dögum mætti nefna
baráttuna fyrir helgi mannlegs lífs
sem á sér m.a. vettvang í umræð-
unni um fóstureyðingar og líknar-
dráp. En hversu er því þá farið með
krossferðirnar, rannsóknarréttinn,
galdraofsóknir o.s.frv.? Hér ber þess
að geta, að því er eins farið með
kirkjuna og heilaga ritningu. Heilög
ritning er skrifuð af mönnum sem
voru gæddir innblæstri heilags anda.
Samt sem áður voru þessir menn
ófullkomnir eins og við öll. Á sama
hátt greinir saga kirkjunnar frá því,
að sjálf kirkjan er ekki með öllu laus
við vanþekkingu og mistök. Og þess
eru jafnvel dæmi að menn í æðstu
stöðum innan kirkjunnar hafi ekki
ætíð verið syndlausir.
En liver er dómur kirkjusagnfræð-
inga yfir t.d. krossferðunum? Til að
halla ekki á réttsýni verðum við að
líta á sérhveija tíð út frá sínum eig-
in forsendum. Fordæmum við Jesúm
eða Pál postula fyrir það að þeir
gengu ekki til liðs við sclótana. sem
börðust á þeim tima fyrir frelsi ísra-
els undan oki Rómveija, eða þá að
þeir börðust ekki gegn þrælahaldi?
Nei, það gerum við ekki. Nú, þegar
veraldarhyggjan er orðin allsráð-
andi, er okkur varla fært að gera
okkur í hugarlund hversu mikil ítök
trúin hafði í lífi fólks á miðöldum.
Páfinn í Róm hafði geysimikil áhrif
á gang stjórnmálanna á þeim tímum.
Hér má nefna innrás íslams í Evr-
ópu. Kirkjusagnfræðingar hafa
spurt þeirrar spurningar, hvort Evr-
ópa væri ekki lögð undir múhameðs-
trú eins og Norður-Afríka og Mið-
Austurlönd eru í dag, hefði páfinn
ekki barist gegn innrás múhameðs-
trúarmanna, bæði með því að beita
ijármagni og stjórnmálalegum áhrif-
um sínum. Nefna má sem dæmi sjó-
orrustuna við Lepanto, þar sem unn-
inn var frægur sigur á flota múha-
meðstrúarmanna og einnig umsátrið
um Vínarborg, þar sem Pólveijar
komu páfa til hjálpar tíT að koma í
veg fyrir frekari landvinninga múha-
meðstrúarmanna í Evrópu. Sagn-
fræðingum er það mætavel ljóst að
krossferðirnar voru ekki eins konar
tilraun til að vinna nýlendur í austri.
Þær hvatir, sem lágu að baki kross-
ferðunum voru miklu fremur þær,
að menn vildu hefta innrás múha-
meðstrúarmanna og einnig vildu
þeir tryggja það að fólk væri fijálst
að heimsækja hina helgu staði trúar
sinnar. Þessu kalli var svarað af
ákafa og gleði. Eftir fyrstu prédikun
Bernards í Clermont hrópuðu riddar-
arnir: „Guð vill það,“ og 10.000 ridd-
arar og 30.000 fótgönguliðar gáfu
sig fram í Flæmingjalandi og Lót-
hringen einum saman. Riddararnir
og almenningur litu á krossferðirnar
sem trúarlega skyldu eða verkefni.
Þetta var helsta hvötin sem iá að
baki krossferðunum. En er það ekki
svo, að okkur bet- að fordæma
stríðsrekstur, og einkum og sér í
lagi stríðsrekstur í þágu trúarinnar?
Vissulega. Stríð er hræðilegt fyrir-
bæri. En hver hefur gefið okkur
nútímamönnum rétt til að fordæma
miðaldirnar, okkur sem lifum þá tíð
er hundruð þúsunda eigin barna eru
líflátin, þegar margir vilja lífláta
gamalt fólk áður en tími þess rennur
upp, þegar hjónatryggð er sífellt
minna metin, þegar Guð og þjónust-
an við hann hverfur æ meir í skugg-’
ann? Okkur væri nær að spyija,
hvort dómur Guðs yfir okkur verði
ekki þyngri en dómur hans yfir
krossförunum, sem héldu í stríð í
þeim tilgangi að þjóna Guði sínum?
Ef til vill fer svo að við stöndum í
sömu sporum og faríseinn, sem ekki
sá bjálkann í eigin augav
Að sjálfsögðu hörmum við þá
grimmd, sem lýsti sér i því að of-
sóknir og dauðadómar voru taldir
heyra til nauðsynlegri trúvörn, og
þótti bæði rétt og skylt. Ennfremur
hljótum við að harma þá heimsku
fyrri daga er kom fram í ofsóknum
gegn hinum svokölluðu nornum. Ég
er sannfærður um að enginn harmi
meir en sjálf kirkjan eigin vanþekk-
ingu, mistök og synd á liðnum
tímum. Þetta allt tei ég með þeim
brotsjóum er yfir kirkjuna hafa
gengið. Samt sem áður tel ég að
kirkjan hafi sífellt meir unnið sigur
á eigin veikleika. Er einhver sá til
er berst af meiri festu en kaþólska
kirkjan fyrir lífsrétti ófæddra barna
og gamalmenna? Ennfremut-, hvað
þýðir þetta; öi-yggi í brotsjóum?
Hefur skip kirkjunnar þá ekkert
iaskast á langri siglingu? Vissulega
hefur skip kirkjunnar laskast á um-
liðnum öldum, og oft verulega. Samt
sem áður er ég á þeirri skoðun, að
kirkjan hefur, þegar allt kemur til
alls, staðist alla brotsjói og komist
gegnum storma og sjói allt til nútí-
mans. Hlutverk kirkjunnar er einnig
á þeirri öld er við nú lifum, að vera
viti fyrir allt mannkyn.
P.S. Kæri Sigfús B. Valdimars-
son: Ég hef lesið bréf þitt, er birtist
í Velvakanda laugardaginn 4. nóv-
ember sl. Mig langar til að svara
þér síðar.
Sr. Jan Habets
Yíkverji skrifar
HÖGNI HREKKVÍSI
OG ÖÖZN ■ ■ -VlÐ SICOLUM EiGNAST
FUt-LT Af BÖRNU/VL' . - .. "
Fötin skapa manninn er gott og
gilt orðtak, sem getur þó hæg-
lega snúist í höndum manna. Nýlega
fékk Víkveiji í hendur mikið augiýs-
ingablað frá tískuverelun í Reykjavík,
þar sc-m þetta orðtak gengur eins
og rauður þráður í gegnum sölu-
mennskuna. Ymsir gegnir menn eru
látnir vitna um gildi þess að ganga
í dýrtim og vönduðum fötuin, sem
er auðvitað gott og blessað — fyrir
þá sem á því hafa efni. Einmitt
smekkmenn á föt vita að samræmi
verður að vera í klæðaburðinum,
ekki fer vel á því að vera í dýrustu
jakkafötum bæjarins með áberandi
silkibindi, en óburstuðum skóm. Á
sama hátt fínnst Víkveija það lýsa
mikilli sundurgerð, þegar menn líta
út fyrir að vera af aðalsættum fyrir
sakir klæðaburða”, en geta svo vart
tjáð sig á íslenska tungu, hvorki í
samræðum né á prenti. Víkveija
datt þetta svona í hug meðan hann
var að fletta fyrmefndu auglýsinga-
blaði, þar sem mál- og stafsetningar-
villur em fjölmargar, innan um öll
herlegheitin.
xxx
ýlega var ráðinn fréttamaður
að Ríkisútvarpinu í hálft starf
og skyldi hann sinna fréttaöflun af
Norðurlandi vestra. Fyrir valinu varð
kona sem einnig starfar sem sjón-
varpsþula. Það væri ekki í frásögur
færandi ef Ríkisútvarpið hefði ekki
þann hátt á við fréttaöflun sína þar
norður frá, að senda fréttamanninn
suður reglulega til að lesa dagskrá
sjónvarps. Gerist ekkert fréttnæmt
þá daga sem fréttamaðurinn situr í
þularstólnum, eða hvað? Það er auð-
vitað ekki við sjálfan fréttamanninn
að sakast í þessum efnum, en fram-
koma Ríkisútvarpsins ga^iivart íbú-
um Norðurlands vestra er skammar-
leg, og var ekki á bætandi lélega
frammistöðu Ríkisútvaipsins gagn-
vart íbúum Norðurlands vestra, sem
verða að sætta sig við svæðisútvarp
frá Akureyri. Víkveiji hefur lesið í
Feyki, fréttablaði á Norðurlandi
vestra, að megn óánægja er í héraði
með þetta fyrirkomulag á svæðisút-
varpinu.
XXX
Góð þjónusta getur gert krafta-
verk í hvei's kyns atvinnu-
rekstri. Ráðamenn íyrirtækja virðast
æ fleiri vera að áttá sig á því að góð
þjónusta er góð söluvara; það er ekki
nóg að bjóða upp á-fjölskrúðugt vöru-
úrval, fólk verslai' þar sem því líður
vel, þar sem starfsmenn eru vingjarn-
legir og koma fram af alúð. Jafnvel
þjónustan getur vegið þyngra en
verð, þegar viðskiptamaðurinn gerir
það upp við sig hvar hann verslar,
hvort sem hann er meðvitaður um
það eður ei. Víkveiji upplifði þetta
sjálfur nýlega ér hann skrapp í búðir
til að kaupa sér skyrtu. Hann rölti á
milli nokkurra búða til að kanna verð
og gæði og þó hann hefði ekki haft
mikið á milli handanna, þá endaði
þessi verelunarleiðangur þannig að
skyrta í dýrari kantinum var valin.
Ástæðan var einfaldlega sú, að í
þeirri verslun, þar sem viðskiptin
voru útkljáð, var komið fram við
hann af slíkri alúð, að viðskipti ann-
ars staðar voru útilokuð.( Verslunar-
eigendur og sömuleiðis stjórnendur í
öðrum atvinnugreinum mættu gjam-
an hafa það hugfast, að virðisauki
vörunnar getur falist í slíkum óáþreif-
aniegum hlutum, jafnvel að stærstum
hluta.