Morgunblaðið - 23.11.1989, Blaðsíða 12

12
-MORGUNBtóÐÍÐ FIMMTÚDAGUR 23. NÓvÉMBER 1089!
I baráttu á heim-
skautaeynni
Bókmenntir
Jóhanna Kristjónsdóttir
Séra Róbert Jack: Dagar í DumbS'
hafi. Frásögn frá Grímsey.
Vilhjálmur Stefánsson skrifaði
formála.
íslensk þýðing: Sigurður Bjarna-
son.
Útg. höfundur 1989.
„Dagar í Dumbshafi" var upphaf-
lega skrifuð á ensku og kom fyrst út
í ICanada og síðan í Englandi fyrir
góðum þijátíu árum. Séra Róbert
hafði gegnt prestsþjónustu í Grímsey
á árunum 1947 til 1953. Frásögnin
er um daglegt líf í eynni á þeim árum,
kynni hans af fólkinu þar og starfi
sem var býsna margþætt og fjarri
því að það einskorðaðist við sálgæslu
og prédikunarstörf í hefðbundnum
skilningi.
• Séra Róbert Jack hefur áður sent
frá sér tvö bindi æviminninga sinna,
það síðara kom á síðasta ári og voru
þær góður lestur. Þessi frásögn er
að því leyti frábrugðin þeim að þarna
er verið að skrifa um tiltölulega af-
markað tímabil í ævi hans og hann
skrifar bókina mjög skömmu éftir
veruná í Grímsey svo að endurminn-
ingakeimurinn sem óneitanlega setur
oft svipmót á ævisögur er víðs fjarri.
Hann er í nálægð við atburðina og
í þessari bók er það tvímælalaust
kostur.
Það er engum ofsögum sagt að
æviferill séra Róberts er harla
óvenjulegur; fæddur og uppalinn í
Skotlandi, en kom hingað til að þjálfa
kn^ttspyrnulið. Þó hann hyrfi um
sinn á heimaslóðir meðal annars með
það í huganum að ljúka námi í gúð-
fræði, kom hann á ný til íslands og
varð innlyksa vegna stríðsins. Frá
Háskóla Islands lauk hann svo guð-
fræðiprófi og gerðist prestur í Heyd-
ölum og síðar í Grímsey, fór um hríð
til Kanada og kom svo til íslands
og gegndi prestsþjónustu á Tjörn á
Vatnsnesi í áratugi.
Séra Róbert segir fallega og skýrt
frá Grímseyjarverunni, því harðræði
sem íbúar áttu við að búa, einangr-
un, baksi og erfiðleikum, en einnig
fijóu og góðu mannlífi. Hann er ekki
aðeins sálusorgari eyjarskeggja,
heldur tekur að sér kennslu, fæst
við búskap og lætur að sér kveða á
ýmsum sviðum í þessu lokaða og
einangraða samfélagi þar sem glíma
við náttúruöflin er daglegt brauð
eyjafólksins.
Skiiningur hans á mönnum og
málefnum er næmur og kemst vel
til skila. Að vísu gnauða heimskauta-
Sr. Róbert Jack.
vindar svo að stundum fannst mér
eins og alltaf hefði verið kuldi og
stormur og veðurlýsingarnar eru í
mesta lagi. Bókin ber einkenni þess
að vera skrifuð fyrir útlendinga án
þess að ég telji að það sé sérstakur
ljóður á henni.
Það er sömuleiðis athyglisvert að
lesa þessa bók eftir að hafa gluggað
í ævisögu sr. Róberts; Grímseyjarár-
in hafa á sér töluvert aðra mynd í
endurminningunni. Þýðingin er
þokkaléga úr garði gerð en varla
meira. Safi frumtextans hefur nokk-
uð farið til spiilis. En ekki svo að
lesandi geti ekki notið góðra stunda
við lestur bókarinnar.
Sextíu bækur frá Iðunni
Æviminningar Björns Sv. Björnssonar þar á meðal.
BÓKAÚTGÁFAN Iðunn sendir frá sér 60 bækur íyrir þessi jól. Sagt
hefúr verið frá bók útgáfúnnar með Ijóðuni eftir Matthías Johannessen
og málverkum eftir Svein Björnsson. Barna- og unglingabækur eru
langstærsti flokkurinn í útgáfunni, eða 28 bækur. Þá koma út fimm
ísíenskar Ijóðabækur, ein íslensk skáldsaga og eitt smásagnasafn auk
endurminninga Björns Sv. Björnssonar og fjölda bóka um margvíslegt
efni.
íslenska skáldsagan er eftir
Vigdísi Grímsdóttur og_ nefnist Ég
heiti ísbjörg. Ég er ljón. ísak Harðar-
son sendir frá sér smásagnasafnið
Snæfellsjökull í garðinum, en eftir
hann er einnig ljóðabókin Síðustu
hugmyndir fiska um líf á þurru.
Aðrar ljóðabækur frá Iðunni eru:
í sumardölum, endurútgáfa á ann-
arri ljóðabók Hannesar Péturssonar
skálds sem kom út árið 1959, Heim-
sókn á heimaslóð, eftir Böðvar Guð-
mundsson, Vatns götur og blóðs,
eftir Þorstein frá Hamri og Blá-
knöttur dansar, eftir Pjetur Hafstein
Lárusson.
Ævi mín og sagan sem ekki mátti
segja, . nefnast endurminningar
Bjöms Sv. Bjömssonar, skráðar af
Nönnu Rögnvaldardóttur. Björn var
sonur fyrsta forseta Islands. Hann
ætlaði að verða tónlistarmaður en
hafnaði í Þýskalandi á uppgangstím-
um nasista og gerðist liðsmaður í
Waffen-SS, hersveitum Adolfs Hitl-
ers.
Þeir settu svip á öldina. íslenskir
athafnamenn III. er bók, sem Gils
Guðmundsson ritstýrir.
Ein listaverkabók kemur út hjá
Iðunni, Hringur Jóhannesson, eftir
Aðalstein Ingólfsson. Hún er í ritröð-
inni íslensk myndlist sem gefin er út
í samvinnu við Listasafn Alþýðu.
íslenskar bækur um ýmis efni eru:
Kaloríuhandbókin, eftir Rósu Jóns-
dóttur matvælafræðing, Hvernig
viðrar?, eftir Markús Á. Einarssonar
veðurfræðing, íslensk skip, eftir Jón
Björnsson, Bók um laxveiði, sem
ekki hefur verið gefið nafn, Skyttur
á veiðislóð, eftir Eggert Skúlason og
Þór Jónsson, Hvað býr í framtíð-
inni?^gftir Gunnlaug Guðmundsson
stjörnuspeking, Rímorðabók, eftir
Eirík Rögnvaldsson, Spádómarnir
miklu, eftir Guðmund S. Jónasson
og Íslensk-ensk orðabók, eftir Sverri
Hólmarsson, Christopher Sanders og
John Tucker.
Erlendar bækur um ýmis efni eru:
Speki Konfúsíusar í þýðingu Ragnars
Baldurssonar, Bókin um náttúru-
lækningar, eftir Brian Inglis og Ruth
West, Sjálfsdáleiðsla, eftir Pam Yo-
ung, Hjálpaðu sjálfum þér, eftir Lou-
ise L. Hay, Ráð sem duga.— Á ann-
að hundrað leiðir og lausnir til hjálp-
ar við uppeldi barna, eftir Stephen
W. Garber, Marianne Daniels Garbér
og Robyn Freedman Spizman, sem
Kristinn R. Þórisson þýddi, Bókin
um bakverki, eftir John Tanner í
þýðingu Sigurðar Thorlaciusar lækn-
is og Kona að nafni Jackie, eftir C.
David Hymann, en hún fjallar um
ævi Jackie Kennedy Onassis.
Þýddar skáldsögur eru eftirfar-
andi: Týndar slóðir, eftir Phyllis A.
Whitney í þýðingu Þóreyjar Frið-
björnsdóttur, Dauðalestin, eftir
Alistair MacLean í þýðingu Álfheiðar
Kjartansdóttur, Kúbanskur kapall,
eftir Bjarne Reuter í þýðingu Sverris
Hólmarssonar, Háskaleg áætlun, eft-
ir Hammond Innes og Arfur hins
liðna, eftir Mary Stewart í þýðingu
Þóreyjar Friðbjörnsdóttur.
íslensku barnabækurnar frá Ið-
unni heita Bakkabræður, mynd-
skreytt eftir Brian Pilkington, Bjössi
englabarn, eftir Ólaf M. Jóhannes-
son, Sæmundur fróði: Púkablístran
og fleiri sögur, sem Njörður P.
Njarðvík endursagði og Gunnar
Lýst er eftir konu
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Ingibjörg Haraldsdóttir: NÚ
ERU AÐRIR TÍMAR. Mál og
menning 1989.
Angurværð og eftirsjá, líka von-
brigði, setja svip á Nú eru aðrir
tímar eftir Ingibjörgu Haraldsdótt-
ur. Fyrsta ljóð bókarinnar nefnist
Auglýsing:
Lýst er eftir konu
sem fór að heiman í árdaga
fáklædd og loguðu
eldar í augum
lagði á brattann og hvarf
inn í viðsjála þokuna
æskuijóð og hefur
ekki sést
ekki sést síðan.
í Endurkomu er ort um „óendur-
kræft líf“ og Nóttin dregur upp
mynd tregafullrar nætur. Þar er
spurt: „Hvert fórstu, hvar ertu/
hvað varð um þig/ draumurinn
bjarti?“
í ljóðaflokki sem á sér Moskvu-
borg að sviðsmynd er greint frá
ungri fávísri stúlku sem dansaði
náttlangt um strætin og „hélt að
lygin/ væri annarsstaðar".
Karlsson myndskreytti, Solla bolla
og Támína, eftir Elvu Gísladóttur og
Gunnar Karlsson og Vísnabókin okk-
ar.
Þýddu barna- og unglingabækurn-
ar heita Tíu Grimmsævintýri sem
Þorsteinn frá Hamri hefur þýtt, Með
hjartað í biixunum sem ljallar um
þá biaðamennina Sval og Val, Gorm-
ar bregða á gléns, Hin ijögur fræknu
og sjávargyðjan, Förin til Útgarða-
Loka, Anton og Arnaldur flytja í
bæinn, eftir Ole Lund Kirkegaard í
þýðingu Þórgunnar Skúladóttur,
Lúlli er óheppinn, Lúlli og síminn og
Lúlli og villidýrin, eftir Ulf Löfgren,
Krakkar í klípu, eftir Zilpha Keatley
Snyder í þýðingu Álfheiðar Kjartans-
dóttur, Fimm hittast á ný, eftir Enid
Blyton í þýðingu Sævars Stefánsson-
ar, Ráðgátan á Klukknahvoli, eftir
Enid Blyton í Jiýðingu Álfheiðar
Kjartansdóttur, Eg get séð um mig
sjálf, eftir Liz Berry sem Nanna
Rögnvaldardóttir þýddi, Mannrán,
eftir Mette Newth í þýðingu Krist-
jáns Jóhanns Jónssonar, Sprengingin
okkar, eftir Jon Michelet, Kristján
Jóhann Jónsson þýddi. Jens Óli og
bangsi, Leikfangaveislan, Úlfur litli
á afmæli, Kisa eignast kettlinga,
Þegar Ingólfur týndist, Fíllinn sem
vildi verða köflóttur eru allt bækur
eftir Heidi Bruhn og Susanna Hart-
mann og eru fyrstu bækurnar í nýj-
um flokki myndabóka fyrir börn.
Albin og riddararnir, eftir Ulf Löf-
gren og Bangsi á afmæli eftir Enid
Blyton eru einnig myndabækur fyrir
yngstu lesendurna.
Ingibjörg Haraldsdóttir
Svona tíl þess að skýra betur það
sem skáld tregans á við er nauðsyn- •
legt að huga að boðskap Nostalgíu:
Ég sakna ekki þess sem var
ég trúi ekki á fegurð
fortíðarinnar
en draumanna
minnist ég með trega
nú þegar kólnar og dimmir
og. bilið vex
milli þess sem er
og þess-sem átti að verða.
Ingibjörg Haraldsdóttir yrkir í
fremur einföldum stíl þar sem
hversdagsleikanum er lýst af ráun-
sæi, en oftar horft inn á við. Ljóð-
mál hennar er fágað og ljóðin hnit-
miðuð.
Ljóðin eru ekki síðri þegar brugð-
ið er á leik, hrynjajidin verður mús-
íkölsk eins og í Á kaffihúsinu og
Draumur um Chile í september
löngu síðar. Léttur tónn fyrrnefnda
ljóðsins nær beint til lesandans: „la
vie en rose og/ athyglisverðar ást-
ir/ á útopnu með/ skelmisglott á
vör“. Svolítil glaðværð og vottur
af kaldhæðni fer ljóðum Ingibjargar
veh
Ég veit ekki hvort opin og raun-
sæileg ljóð eru enn á ný að sækja
fram, en slík Ijóð eru nú áberandi
í verkum fleiri skálda en Ingibjarg-
ar Haraldsdóttur.
KK SENDUM j PÓSTKRÖFU
!cö p. þorgrímsson & co
Armúla 16 • Reykjavlk • sími 38640
TVÆR VANDAÐAR OG EIGULEGAR BÆKUR
eftir dr. Hannes Jónsson, fv. sendiherra

■•' :
.
' - •

• :;; V |* ■ y %WM
■
.

LÝÐRÆÐISLEG
FÉLAGSSTÖRF
Lýðræðisleg félagsstörf
2. útgáfa 1989. Heilsteypt og yfirgripsmikil
handbók fyrir alla þá, sem taka vilja ábyrgan
þátt í félagsstarfi og ná árangri í fundarstörfum
og mælsku. Bókin fjallará hlutlausan, hagnýtan
og fræðilegan hátt um alla þætti félags- og
fundarstafa, fundi og fundarstjórn, félags- og
forystustörf, mælsku, rökræður, lýðræðisskipu-
lagið og samhengi félagslífsins. Auk þess eru
í henni margar fróðlegar teikningar af hentugu
fyrirkomulagi í fundarsal smærri og stærri
funda. í bókinni eru verkefni og dagskrár til
þjálfunar á 10 málfundum. Hægt er að fá með
henni snældur með 10 stuttum kennsluerindum
höfundar, sem sniðin eru eftir verkefnaskrá
æfingafundanna. Hentug bók fyrir málfundar-
stafsemi allra félaga, flokka og skóla.
304 bls. í Skírnisbroti.
Islensk sjálfstæðis-
og utanríkismál
Vönduð og stórfróðleg bók um mikilvægustu
málefni ríkisins og stöðu þess í ríkjasamfélagi
heims. Veitir innsýn í sjálfstæðis-, utanríkis- og
öryggismál þjóðríkisins, konungríkisins og lýð-
veldisins eins og þau tengjast samskiptum okk-
ar við önnur ríki. Kemur þar fram margt, sem
ekki hefur verið á vitorði almennings. Bókin er
árangur 35 ára starfsreynslu höfundar í utanrík-
isþjónustunni og fjölþættrar menntunar hans
innan félagsvísinda og þjóðaréttar. Prýdd yfir
70 myndum, sem tengjast textanum.
Á erindi til allra islendinga, eldri sem yngri. 336
bls. í stóru broti.
Bókasafn Félagsmálastofnunarlnnar,
Pósthólf 9168-109 Reykjavik - síml 75352.