Morgunblaðið - 23.11.1989, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. NÖVEMBER Í989
NEYTENDAMÁL
Kjöt og gæði:
Breyttar
matarvenjur
— verra kjöt
Þegar farið er í matvöru-
markaði má greinilega sjá á inn-
kaupum fóiks, að mikil breyting
er að verða á neysluvenjum al-
mennings. Kinda- og lambakjöt
er greinilega ekki lengur eftir-
sóttasta kjötið. Margir halda því
reyndar fram, að gæðum kjöts-
ins hafi hrakað, það sé vatns-
meira en áður var og ekki eins
bragðgott. Að undanfornu hafa
einnig komið upp margs konar
sögusagnir um meðferð á kjöt-
inu sem kallað hafa fram áleitn-
ar spurningar hjá neytendum.
Við leituðum svara við sumum
þessum spurningum hjá sér-
fræðingum á Rannsóknastofhun
landbúnaðarins og spurðum
hvort vökva væri sprautað í
skepnur fyrir slátrun eða í kjöt-
vöðva eftir slátrun. Þeir svöruðu
því neitandi, slíkt væri af og
frá. Aftur á móti væri kjötið
stundum háþrýstiþvegið sem
væri alls ekki heppileg meðferð,
vatn gæti komist inn í skorur
við vöðva á skrokkunum og ski-
lið eftir vökva, en aðeins utan á
kjötinu.
Vökvatap í kjöti
Þetta mikla vökvatap í kjötinu,
sem kvartað hefur verið yfir og
neytendur þekkja vel eftir að hafa
látið frosið kjöt þiðna, getur átt
sér aðrar skýringar. í viðtali sem
birt var hér í Morgunblaðinu 9.
júní sl. við sérfræðinga í sauðijár-
rækt við Rannsóknastofnun land-
búnaðarins, þá Sigurgeir Þorgeirs-
son og Stefán Sch. Thorsteinsson,
undir yfirskriftinni „Lambakjöt í
gæðaflokki" kom fram, að vök-
vatap í kjöti má rekja til rangrar
meðferðar á kjötinu við slátrun í
sláturh'usum. En mörg hinna nýju
sláturhúsa hafa of litla kjötsali
miðað við afkastagetu og vilja þá
slæðast í frysti lítt stirðnaðir kjöt-
skrokkar. Þar segir ennfremur:
Hagnýt speki
Góður yfirmaður þarf að
hafa hæfileika til að við-
urkenna hæfileika.
Ef kjötið er fryst áður en það
hefúr stirðnað verður „þíðu-
herping“. Þegar þetta kjöt þiðn-
ar fer stirðnun af stað. Afleið-
ingin af því verður mjög mikill
samdráttur á vöðva. í úrbeinuðu
kjöti getur vökvatapið orðið allt
að 30-40% og kjötið verður seigt.
Þessari þróum á að vera hægt að
snúa við að nokkru leyti, með því
að láta kjötið þiðna við mjög lágt
hitasig eða geyma í frysti í nokk-
urn tíma.
Óviðunandi hráefiii
Talsmenn framleiðenda og selj-
enda kinda- og lambakjöts ásaka
neytendur í ræðu og riti um aðför
að bændum í landinu kyngi neyt-
endur ekki möglunarlaust því kjöti
sem að þeim er rétt.
Hvernig er það, hafa framleið-
endur virkilega aldrei velt því fyrir
sér, hvort brotalöm geti ekki verið
í meðferð þeirra sjálfra á kjötinu?
Höfundur þessa þáttar keypti fyrir
tveim vikum nokkuð vel útlítandi
„lambahrygg". Við eldun á kjötinu
lagði mikinn þrúgandi ullarþef af
fitunni. Aðspurðir telja sérfræð-
ingar sennilegt að þama hafi verið
ifm að ræða kjöt af hrúti, en hrúta-
kjöt má ekki setja á markað hér
á landi.
Svikinnjólamatur
Fyrir síðustu jól keypti undirrit-
uð hangikjöt. Þar sem gestum
hafði verið boðið til málsverðar á
jóladag var keypt stórt, úrbeinað
hangikjötslæri, markaðssett af
stóm, virtu kjötvinnslufyrirtæki
norður á Akureyri, fyrir á þriðja
þúsund krónur. Lærið virtist hið
lögulegasta og var það síðar soðið
og kælt. Þegar sneiða átti góðmet-
ið niður á jóladag, kom í ljós að
þarna var ekki um kjötlæri að
ræða, ekki einu sinni frampart. í
þessu „læri“ var enginn vöðvi, það
gliðnaði í sundur og kom þá í ljós
að þama var í stað læris hagan-
lega gerður vafningur, trúlega úr-
beinuð síða og var stór huppur í
miðju. Neytendur em aldrei jafn
varnariausir gagnvart sviknum
matvælum og á hátíðum eins og
jólum. Svik á úrbeinuðu hangikjöti
koma ekki í Ijós fyrr en kjötið er
sneitt og það er venjulega ekki
við óskum neytenda um að fá keypt
nýtt lambakjöt í stað gamla kjöts-
ins sem nú er á markaðnum.. Það
er ekki á þá hlustað. Gamla kjötið
á að seljast fyrst. Samstarfsnefnd
um sölu á lambakjöti auglýsir þetta
15 mánaða gamla kjöt sem lamba-
kjöt í úrvalsflokki, á lágu verði,
að þeir segja. Kjöt þetta stendur
neytendum til boða bæði frosið og
„ferskt", hvað sem það svo þýðir.
(Matvæli teljast varla fersk eftir
að hafa legið í frystigeymslum í
nær hálft annað ár, eða hvað?)
„Nýja“ Iqötið verður ekki sett á
markað fyrr gamla kjötið er uppé-
tið, hvenær sem það verður.
Gæðin tryggja viðskiptin
gert fyrr en rétt áður en matur
er borinn fram. Fyrstu viðbrögð
voru 'mikil vonbrigði og síðan
ósvikin reiði. Að bjóða upp á slíka
framleiðslu til matargerðar á há-
tíðum er beinlínis ósvífni gagnvart
neytendum. Þama var ekki um
einstakt tilfelli að ræða, þau voru
fleiri, það kom í ljós síðar.
Kvartanir vegna svikinna mat-
væla duga skammt, menn verða
bara óhressir, það kom t.d. greini-
lega í ljós fyrir tveim árum þegar
keyptur var hamborgarhryggur í
jólamatinn sem hafði verið mark-
aðssettur af stóru, virtu kjöt-
vinnslufyrirtæki hér í Reykjavík.
Hryggurinn reyndist vera fúll.
Kvörtun var komið á framfæri
strax eftir jól í versluninni þar sem
kjötið var keypt og síðan í matar-
þætti hér í blaðinu. Talsmaður
framleiðsludeildar fyrirtækisins
hringdi þá snarlega og kvartaði
yfír kvörtuninni og taldi hana
ómaklega þar sem fyrirtækið væri
með góða framleiðslu. Hvað
hryggirin snerti, þá hefði hann
senniiega lent eitthvað til hliðar í
reykingunni! Sú yfirlýsing bætti
lítið vonbrigðin yfir misheppnuðum
jólamat. Hann bauð annan hrygg
í bætur, sem auðvitað kom aldrei.
Kvörtunum ekki sinnt
Neytendur eru löngu uppgefnir
á að kvarta vegna skemmdrar
matvöru enda tilgangslítið. Við
höfum þessa daga einmitt gott
dæmi fyrir okkur um viðbrögðin
Það er orðið
dýrt að lifa
Þátturinn um neytenda-
mál fékk húsmóður í 5
manna fjölskyldu, sem er
meðalstór íslensk fjölskylda,
til að halda heimilisreikning
í einn mánuð yfir dagleg
útgjöld heimilisins:
Niðurstaðan var þessi: Kr.
Mjólk og mjólkurvörur 5.775.00
Fiskurogkjöt 12.598.00
Grænmetioghreinlv. 24.343.00
Br.oghelgn.,gosogkex 6.142.00
ca. 48.858.00
Þegar óskir neytanda um að fá
keypt befya kjöt eru einskis virtar
ætti framleiðendum ekki að koma
á óvart að neytendur snúi sér að
öðrum matvælum. Með þessari
stefnu í markaðssetningu á kjöt-
meti eru framleiðendur sjálfir og
seljendur, smátt og smátt að
breyta neysluvenjum landsmanna.
Ef þeir ætla sér ekki að virða óskir
neytenda meira en þeir hafa gert
tii þessa geta þeir átt von á að
fram komi háværari kröfur um
innflutning á viðunandi kjötmeti.
Landbúnaðurinn hefur þróun
þeirrar umræðu í hendi sér.
Neytendur vilja gjaman hag
íslenskra matvælaframleiðenda
sem mestan, en framleiðendur
verða að koma betur til móts við
óskir neytenda um betri kjötfram-
Ieiðslu. — Ekki stundum, heldur
alltaf. — Þá mun fara saman hag-
ur neytenda og framleiðenda. En
á meðan neytendur eru settir til
hliðar, þá mun þessi þáttur um
neytendamál ljá eyra öllum meint-
um vörusvikum.
Framleiðendur mættu gjarnan
hafa í huga hina gullnu reglu sem
gildir í viðskiptum: Gæðin tryggja
viðskiptin.
Margrét Þorvaldsdóttir
Sportkgt herraúr.
Vatnsþétt að lOOm.
Hert gler.
CITIZEN
Sportlegt dömuúr.
Vatnsþéttað lOOm.
Hertgler.
L Verðkr. 15.910.-*)
Herraúr með gull- og
silfurhúðaðri keðju.
Vatnsþétt og rneð
k hertugleri.
Verðkr. 14.950.-*)
Dötnuúr með tungl-
komu og dagatali.
Hertgler.
Dömuúr með gull- og
silfurhúðaðri keðju.
Vatnsþétt og með
hertu gleri.
L Verðkr. 15.870.-*)
V Uppgeftð verð innflytjanda
CITIZEN
CITIZEN
ORIENT
ORIENT
VELJIÐ URIÐ
HJÁ ÚRSMIÐ
URSMIÐAFELAG ISLANDS
Gott úr er góð gjöf
P.s. Úr eru toll- og vörugjaldsfrjáls á Islandi.