Morgunblaðið - 01.12.1989, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ FOSTUDAGUR 1. DESEMBER 1989
4—í—'■-■ i ■---------(.(:.• ■ ;-I------
21
Morgunblaðið/Árni Sæberg
i loðdýraræktenda í Bændahöllinni í gær.
raræktenda;
sstjórnar við loð-
ilu ófullnægjandi
ávarpi sínu harma að Alþingi fengi
ekki að fjalia um vanda loðdýra-
ræktarinnar, þar sem ráðherrar
hefðu samið um framtíð loðdýra-
ræktarinnar innan ríkisstjórnarinn-
ar. Hann sagði uppbyggingu bú-
greinarinnar á sínum tíma hafa
komið til vegna kröfu þjóðfélagsins,
en bændur hefðu verið hvattir til
þess að takast á við búháttabreyt-
ingu og draga saman í sauðfjár-
rækt og hefja loðdýrarækt í stað-
inn. Þess vegna væri skylda sam-
félagsins nú mikil og ekki væri
hægt að komast undan henni. „Ef
menn telja að þetta mál geti verið
þess eðlis að það valdi ríkisstjórnar-
slitum, þá held ég að sú ríkisstjórn
sem situr sé ekki mikils virði ef hún
treystir sér ekki til að leggja þetta
mál fyrir Alþingi, og áskilja þeim
sem þess óska allan rétt til þess
að fylgja því eftir sem þeim finnst
réttmætt í þessu máli,“ sagði Hauk-
ur.
Steingrímur J. Sigfússon land-
búnaðarráðherra sagði á aðalfund-
inum að loðdýrabændur yrðu að búa
við niðurstöðu ríkisstjórnarinnar og
aðrar aðgerðir til aðstoðar búgrein-
inni væru ekki í sjónmáli. Hann
sagðist telja umtalsverða möguleika
felast í aðgerðum stjórnvalda. Benti
hann þar sérstaklega á ríkisábyrgð
á skuldbreytingu 60% lausaskulda
bænda, sem gæti orðið til þess að
knýja á um frekari skuldbreytingu
hjá lánadrottnum en ella fengist.
Þá væri heimild til Stofnlánadeildar
landbúnaðarins að fella niður allt
að 40% af höfuðstól skulda hjá fóð-
urstöðvum og einstökum loðdýra-
bændum.
Steingrímur benti á að Byggða-
stofnun hefði verið falið að taka
við umsóknum frá þeim bændum
sem vildu halda áfram loðdýra-
rækt, og taka frá fyrst um sinn 25
milljónir króna til að greiða jöfnun-
argjald á föður í því skyni. Hann
sagði að það yrði síðan skoðað í
ljósi þeirra umsókna sem bærust,
hvort meira fé yrði varið í niður-
greiðslur, og hvatti hann alla þá
bændur sem áhuga hefðu á að halda
áfram loðdýrabúskap til að sækja
um niðurgreiðslufé til Byggðastofn-
unar. Kæmi í ljós að hugur í mönn-
um væri það mikill að halda áfram,
og þær 25 milljónir króna sem sér-
staklega væru teknar frá væru alls
ónógar, þá sagðist hann geta full-
yrt að á því yrði tekið mark og
stjórnvöld yrðu þá að endurskoða
hug sinn í samræmi við það. Hann
sagðist þó vilja benda bændum á
að þeir þyrftu sjálfir að vega það
og meta hvert þeir vildu halda. „Ég
er orðinn þreyttur á því og mun
ekki hafa uppi tilburði til þess að
lofa mönnum ráðstöfunum eða fyr-
irgreiðslu sem ekki reynist unnt að
standa við, og tel því afffærasælast
að menn taki ákvarðanir um sín
mál í ljósi þess sem í boði er, en
ég held að ekki megi reikna með
breytingum til bóta. Komi þær fram
verða þær ávinningur, en ég tel
óvarlegt að reikna með þeim,“ sagði
Steingrímur.
Á fundinum kom fram að á veg-
um SÍL væri hafin könnun á því
meðal loðdýrabænda hve margir
þeirra hefðu hug á að halda loðdýra-
búskap áfram miðað við fyrirliggj-
andi forsendur, og stefnt væri að
því að þær niðurstöður lægju fyrir
á allra næstu dögum.
------•
Þj óðræknisfélag
Islendinga 50 ára:
Afinælis-
fimdur á
sunnudag
í dag, 1. desember, verða liðin
50 ár frá stoftiun Þjóðræknisfélags
íslendinga. Af því tilefni efnir
stjórn félagsins til sérstaks hátí-
ðarfundar 3. desember nk. Hátíð-
arfundurinn verður haldinn að
Hótel Borg, sunnudaginn 3. des-
ember 1989 og hefst stundvíslega
kl. 16.00. Forseti íslands, Vigdís
Finnbogadóttir, verður heiðurs-
gestur á fundinum.
Dagskrá fundarins: Fundarsetn-
ing, formaður félagsins, Jón Ásgeirs-
son, ávarp,' herra Óla'fur Skúlason
biskup. Einsöngur, Hrönn Hafliða-
dóttir óperusöngkona, undirleikari
Hafliði Þ. Jónsson. Kaffiveitingar.
Ávarp Halldór Ásgrímsson starfandi
forsætisráðherra. Einsöngur. Önnur
mál. Fundarslit.
Saga Þjóðræknisfélagsins verður
rakin í stórum dráttum á fundinum,
allt frá því alþingismennirnir Jónas
Jónsson frá Hriflu, Ásgeir Ásgeirs-
son síðar forseti íslands og Thor
Thors beittu sér fyrir stofnun félags-
ins, en einmitt þeir þrír sátu í fyrstu
stjórn þess.
Greint verður frá framtíðaráform-
um á vegum félagsins og nýjum við-
horfum til þjóðræknismála. Fundur-
inn er öllum opinn. Lúðrasveit
Reykjavíkur leikur frá kl. 15.30 til
15.55.
Loðnuvertíð óviss
Viðar Karlsson skipstjóri á Víkingi
Þessu svipar mjög til
veiðanna haustið 1983
Eitthvað af loðnu að síga að vestan
„ÞAÐ er ósköp lítið sem hægt
er að segja um stöðuna á loðn-
unni. Ástandinu svipar mjög til
liaustsins 1983, en við verðum
að fylgjast betur með þessu til
að geta sagt eitthvað mark-
tækt. Ég held þó, að ástandið
sé ekki eins slæmt og sumir
telja og það er eitthvað afloðnu
að síga að vestan inn á Kol-
beinseyjarsvæðið," sagði Viðar
Karlsson, skipstjóri á loðnu-
skipinu Víkingi, í samtali við
Morgunblaðið. Víkingur land-
aði í gær 735 tonnum á Akra-
nesi.
Viðar sagði að litið væri af
loðnu á veiðisvæðinu og það litla,
sem þeir fyndu og næðu, væri
horað og lítt þroskað. Loðnan liti
út eins og í september og væri
enn í ætisleit. Vegna þess þétti
hún sig ekki og veiddist því lítið.
„Loðnan er um 12 grömm nú en
ætti í eðlilegu árferði að vera um
17 grömm. Um 20% í köstunum
hjá okkur nú er þriggja ára stór
og feit loðna en hitt er bara
tveggja ára horgrindur. Hún var
svo léleg að við héldum fyrst að
við værum í ólöglegri smáloðnu.
Þetta er nánast alveg eins og
haustið 1983. Þá var mjög dræm
veiði um haustið, hæstu bátar
með um 5.000 tonn og um ára-
mótin var loðnan aðeins um 11%
feit. í janúar veiddist akkúrat
ekki neitt og við sáum á eftir
henni í áttina til Færeyja. 4. febr-
úar gaus hún svo upp við Ingólfs-
höfðann 15 til 16% feit og þá
hafði stofninn þyngzt um 150.000
tonn. Ég hef aldrei vitað aðra eins
veiði og þá, því að á tveimur
mánuðum tók flotinn 439.000
tonn og bræðslurnar höfðu ekki
undan.
Hvort þetta gengur eftir nú,
veit maður auðvitað ekki. Það er
mjög slæmt að svæðið norður af
Dorhnbanka skyldi ekki kannað.
Októberleiðangrinum var frestað
en í byijun mánaðarins varð þýzka
skipið Walter Herwig vart við
loðnu þarna. Þegar loks var farið
af stað, reyndist ekkert hægt að
leita. Mér sýnist nokkuð öruggt
að við getum búizt við loðnu af
Dorhnbankanum að Snæfellsnesi
í marz til hrygningar, en veiði í
Jónatan Einarsson sagði í sam-
tali við Morgunblaðið að sam-
kvæmt samningi Einars Guðfinn-
sonar hf. og Grænlendinga greiddi
fyrirtækið einungis fyrir það
magn, sem veitt yrði. Hins vegar
væri vel hægt að hugsa sér að
endurskoða samninginn ef lítið
veiddist af loðnu.
„Það er þó alltof snemmt að
afskrifa loðnuna, þar sem hún
þeirri loðnu stendur yfirleitt stutt,
aðeins í um 10 daga. Við verðum
að vona hið bezta. Sé ástandið
eins slæmt og þeir svartsýnustu
segja, er útlitið ekki aðeins svart
fyrir okkur loðnusjómennina, þá
er lífríkið meira og minna hrun-
ið,“ sagði Viðar Karlsson.
getur verið' undir hafísnum við
Grænland,“ sagði Jónatan. Ætl-
unin er að loðnuskipið Júptíter,
sem Einar Guðfinnson hf. á hlut
í, veiði loðnuna, sem fyrirtækið
kaupir af Grænlendingum en skip-
ið hefur einnig 23 þúsund tonna
loðnukvóta. Júpíter er hins vegar
einungis búinn að landa samtals
1.400 tonnum af loðnu í Bolung-
arvík á þessari vertíð.
Júpiter er nú gerður út frá Bolungarvík.
Einar Guðfínnsson hf.:
Samningi um loðnu-
kaup haldið opnum
MUNNLEGUM samningi um kaup Einars Guðfínnsonar hf. í Bol-
ungarvík á 10 þúsund tonnum af loðnu af Grænlendingum verður
haldið opnum, enda þótt lítið hafi veiðst af loðnu í haust, að sögn
Jónatans Einarssonar forstjóra fyrirtækisins.
Loðnuflotinn og bræðslurnar
þola engan veginn loðnubrest
LANGVARANDI tapresktur fiskimjölsverksmiðja hér á landi ger-
ir þeim allsendis ókleift að taka því áfalli, sm felst í aflabresti á
loðnuveiðum. Jón Ólafsson, framkvæmdastjóri Félags íslenzkra
fiskmjölsframleiðenda, segir að tap hafi verið á rekstrinum allan
þennan áratug að undanskildu árinu 1984. Svipaða sögu er að
segja af loðnuskipunum. Verði engin breyting á veiðiheimildum
þeirra, sligar aflabrestur útgerð þeirra flestra.
Loðnubrestsárin 1982 og 1983
lifðu fiskimjölsverksmiðjurnar af,
enda höfðu þær þá ekki þurft að
búa við langvarandi tapresktur
eins og nú. Jón Ólafsson segir,
að þá hafi einnig komið til svoköll-
uð loðnubrestsnefnd. Hún hafi séð
um lántöku og endurlánað öðrum
verksmiðjum en ríkisverksmiðjun-
um og einhveijir styrkir hafi einn-
ig komið til. Nú séu engir sjóðir
að hlaupa í og ekki nægi að loka
verksmiðjunum. Sumar þeirra
verði að taka á móti úrgangi til
bræðslu, en auk þess sé fastur
kostnaður svo mikill að ekki verði
undir honum staðið án rekstrar.
Kristján Ragnarsson segir að
ekki komi til greina að skilja
loðriuskipin, sem eru tæplega 50,
eftir veiðiheimilda laus, bregðist
loðnuveiðin. Vandinn sé sá, að
loðnan sé uppistaðan í aflaheim-
ildum þeirra, en mörg hafi reynd-
ar rétt á einhverri rækjuveiði með
tilsvarandi aukáfla. Kæmi til afla-
brests, yrði að fara svipaða lejð
og 1982. Þá hefðu loðnuskipin.
fengið heimild til þorskveiða, en
slíkar heimildir hefðu þau ekki
haft þá. Þessi leið hefði verið til-
tölulega auðfarin vegna þess, að
kvótakerfið hefði ekki verið til-
komið þá. Nú yrði, auk sérstakra
ráðstafana, að dreifa áfallinu yfir
allan flotann. Þessi skip yrðu þá
að fá þorskveiðiheimildir, annað
hvort með viðbót við kvótann eða
með skerðingu á aflaheimildum
hinna. Skipin væru öll hæf til
botnfiskveiða og mörg þeirra
hefðu möguleika á frystingu um
borð.
í Morgunblaðinu í gær var
ranglega farið með hve mikin hlut
skipstjóri fær af aflaverðmæti við-
komandi skips. Hásetinn ber rúm-
lega 2% af brúttóaflaverðmæti úr
býtum, en skipstjórinn 6,4% eða
þrefaldan hásetahlut. Á togurum
er hlutur skipstjóra tvöfalt hærri
en háseta, en skýringuna á þre-
földum hlut skipstjóra á nótabát-
um má rekja til þess, er veiðarnar
voru stundaðar með skipstjóra og
svokölluðum nótabassa, sem í
reynd voru báðir eins konar skip-
stjórar.
Enn bræla á
loðnumiðunum
BRÆLA var á loðnumiðunum
í fyrrinótt og engin veiði.
Þessi skip tilkynntu um afla í
gær, fimmtudag: Sigurður RE
300 tonn til Siglufjarðar, Gígja
VE 200 tonn til Siglufjarðar, Jón
Kjartansson SU 600 tonn til Eski-
fjarðar og Beitir NK 300 til Nes-
kaupstaðar.