Morgunblaðið - 11.03.1990, Blaðsíða 20

20
i MORGUNBLAÐIÐ SUNNUUAGUIi l.UMARZ; 1990
HJÖRTIIR TORFASOA
IVTSKIPADFR DÓÍHARIVID HÆSTARÉTTISLANDS
>»____________^
8IMJALI
FAGMADUt
ÁA TÍMASKVAIS
HANN ER kallaður til þegar gera þarf stóra samninga, ekki síst í
samskiptum við erlenda aðila. Hann er almennt álitinn mjög hæfiir
lögmaður. Hann er mikill málamaður og þykir standast erlendum
jafiit sem innlendum lögfræðingum snúning í ensku laga- og samn-
ingamáli. Aftur á móti hefúr gjörsamlega gleymst að setja í hann
innbyggðan tímaskynjara og ber lögfræðingum, vinum, kunningjum
og eiginkonu hans saman um að ekki þýði að ergja sig yfir því.
Alltaf skal hann skila sér á elleftu stundu. Hann er sagður óreiðu-
pési, en mikill nákvæmnismaður og lætur aldrei neitt frá sér fara
nema það sé pottþétt. „Óstundvísi er ekkert nema vani. Hann er
jafh stundvís í sinni óstundvísi og aðrir í sinni stundvísi,“ segir Jó-
hannes Nordal, Seðlabankastjóri og formaður stóriðjunefndar, um
nýskipaðan hæstaréttardómara, Hjört Torfason. Saman hafa þeir
Jóhannes og Hjörtur gengið í gegnum stóriðjumál Islendinga. „Það
getur verið svolítið taugastríð að ætla með honum í flugvél. Ég
mæti yfirleitt með góðum fyrirvara á flugvelli. Nákvæmlega á því
andartaki þegar manni finnst útséð um að hann komi, birtist hann
allt í einu sallarólegur, eins og hann hafi allan tíma í heiminum fyr-
ir sér. Þá er kannski verið að taka landganginn í burtu,“ segir Jó-
hannes.
Teikning/Böðvar Leós
„Ég hef í raun alltaf verið að bíða
eftir honum. Það hefur örugglega
einhver sagt þér að hann kann ekki
á klukku, er það ekki?“
Nanna Þorláksdóttir, eiginkona nýja hæstaréttar-
dómarans.
Hjörtur er á 55. aldurs-
ári. Hann fæddist á
ísafirði 19. septem-
ber árið 1935, sonur
hjónanna Torfa
Hjartarsonar, fyrrum tollstjóra í
Reykjavík og um árabil sáttasemj-
ara, og Önnu Jónsdóttur húsmóð-
ur. Átta ára gamall fluttist hann
til Reykjavíkur, nánar tiltekið á
Flókagötunaj og hóf nám í Austur-
bæjarskóla. í æsku kom hann ná-
lægt skátastarfi og einnig hóf hann
að læra á selló í Barnamúsíkskólan-
um, sem nú er Tónmenntaskólinn.
Sagan segir að
hann hafi
guggnað vegna
þess hversu
feiminn hann
var að ganga
með sellóið í
gegnum bæinn — hann þá aðeins
barn með þetta stóra hljóðfæri
undir hendinni. Hinn frægi Gaggó
Vest var næsti viðkomustaður
Hjartar, en hann lauk stúdents-
prófi frá málabraut MR vorið 1954,
þá 18 ára gamall, og embættis-
mannaprófi í lögfræði frá Háskóla
íslands árið 1960. Hann varð hér-
aðsdómslögmaður sama ár og
hæstaréttarlögmaður sex árum
síðar. Eiginkonu sinni, Nönnu Þor-
láksdóttur, kynntist hann á
menntaskólaárunum, en hún var
þá ári á eftir honum. Þau giftu sig
árið 1958 og eiga nú þijú uppkom-
in böm, Torfa námsefnishöfund hjá
Námsgagnastofnun, _ Loga stjóm-
málafræðinema í HÍ og Margréti
Helgu, sem er nú í frönskunámi
úti í Frakklandi.
„Hann var helvíti góður í ensku.
Hann var harður, einbeittur,
greindur og vei gefinn,“ segir
Guðni Guðmundsson rektor MR um
Hjört Torfason. „Annars vora þess-
ir naggar ailir andskoti harðir.
Þetta var, skal ég segja þér, allt
kynjaskipt í þá daga, stelpu- og
strákabekkir," segir Guðni. Sam-
ferða honum í menntaskóia voru
meðal annarra Árni Kristinsson
hjartalæknir, Þorlákur Sævar Hall-
dórsson barnalæknir, Ólafur Gunn-
laugsson sérfræðingur, Sveinn Ein-
arsson dagskrárstjóri hjá Sjón-
varpinu, Höskuldur Baldursson
beinasérfræðingur, Jón Sigurðsson
framkvæmdastjóri íslenska járn-
blendifélagsins, Jón Thor Haralds-
son kennari, Sigmundur Frey-
steinsson verkfræðingur, Kristinn
Sigurjónsson, Gaukur Jörundsson
og Amljótur Björnsson sem allir
eru lögfræðingar. Þá var Magnús
Thoroddsen, fyrram forseti Hæsta-
réttar, einnig á meðal bekkjarfélag-
anna og Benedikt Blöndal, sem
nýlega er sestur í stól hæstaréttar-
dómara.„Við höfum alla tíð haldið
mjög vei hópinn," segir Sveinn Ein-
arsson. „Satt best að segja höfum
við alltaf haft þá skoðun að við
værum voðalega merkilegir — já,
og skemmtilegir og gáfaðir og okk-
ur bæri að
gegna forystu-
hlutverki í
landinu, hver á
sínu sviði. Við
hittumst ár-
lega, höfum
meira að segja farið í ferðalag sam-
an og syngjum ákaflega mikið. Ég
held að það sé leitun á árgangi,
sem haidið hefur svona miklu fé-
lagslífi innan síns hóps og haft jafn-
mikla ánægju af og við. Hjörtur
er ákaflega músíkalskur og list-
elskur og kann vel að meta andleg-
ar afurðir mannskepnunnar. Hann
les mikið og kann að meta góðan
mat.“
Góð vinkona Hjartar úr stelpu-
bekknum, Guðrún Theódóra Sig-
urðardóttir sálfræðingur, segir að
Hirti hafi margt verið til lista lagt.
Hann hafi verið músíkalskur, fé-
lagslyndur og tryggur þrátt fyrir
hlédrægnina í byijun. Heimili hans
á Flókagötunni hafi verið afskap-
Iega vingjarnlegt og opið upp á
gátt fyrir vinum hans. „Við vinkon-
urnar hrósuðum okkur lengi af því
að hafa orðið fyrstar til að draga
Hjört út á dansgólfið og í dag er
hann hörkudansari. Hann var
óneitanlega svolítið feiminn í byij-
un, en við uppgötvuðum þennan
rauðhærða í bekknum mjög fljót-
lega sem skemmtilegan félaga
fyrst og fremst. Hjörtur varð stöku
sinnum fyrir því á menntaskóla-
áram að mæta of seint í skólann
og aðallega átti það við í vondum
veðrum þegar nauðsynlegt var að
klæðast skóhlífum áður en lagt var
í’ann. Pálmi rektor Hannesson
hafði nefnilega þann „slæma“ sið
að læsa skólanum þegar allir áttu
að vera mættir til að góma þá sem
komu of seint.“
Hjörtur var við framhaldsnám í
Toronto í Kanada frá 1961-63 og
lagði þá stund á félagarétt, sam-
keppnisrétt, skaðabótarétt og af-
brotafræði. Síðan hefur hann
stundað lögmannsstörf í Reykjavík
og hefur frá 1964 rekið lögmanns-
skrifstofu ásamt Eyjólfi Konráð
Jónssyni. „Hann er snillingur núm-
er eitt og kann alla hluti betur en
flestir aðrir,“ segir Eyjólfur um vin
sinn og félaga Hjört Torfason.
Hjörtur var ráðunautur stóriðju-
nefndar og ráðgjafi iðnaðarráð-
herra við undirbúning stóriðjufyrir-
tækja eins og Álversins í
Straúmsvík og Kísilgúrverksmiðj-
unnar við Mývatn á árunum 1964
til 1971. Hann var í stjórn íslenska
álfélagsins fyrir hönd ríkisstjómar-
innar 1966 til 1971. Þá vann Hjört-
ur að samningsgerð á vegum iðnað-
arráðuneytisins vegna íslenska
járnblendifélagsins og var stjómar-
formaður þar frá 1977 til 1984.
Einnig hefur hann starfað mikið í
tengslum við Islenska álfélagið á
síðustu áram og hefur unnið að
undirbúningi nýs álvers á íslandi
sem nú er verið að semja um. Hjört-
ur hefur unnið lögfræðistörf í sam-
bandi við stofnun íslenska stálfé-
lagsins 1988 og verið þar stjórnar-
formaður. Auk þessa hefur hann
verið lögfræðingur Landsvirkjunar
frá stofnun 1965.
Halldór Jónatansson, forstjóri
Landsvirkjunar, segir að Hjörtur
hafi verið traustur liðsmaður um
árin sem lögfræðilegur ráðunaut-
-ur.„Hann hefur tekið þátt í inn-
lendri jafnt sem erlendri samninga-
gerð á vegum Landsvirkjunar og
reynst í alla staði mjög hæfur á
því sviði. Djúpstæð lagaþekking
hans hefur notið sín þar vel og
hefur ýtarleg könnun á málavöxt-
um, réttindum og skyldum aðila,
ásamt vönduðum vinnubrögðum,
verið aðalsmerki allra hans álits-
gerða og sáttmála. Ritsmíðar
Hjartar bera vott um einstaklega
gott vald á íslensku lagamáli og
enskt lagamál er honum leikur einn
endjt hefur hann í því efni vakið
aðdáun og virðingu erlendra starfs-
bræðra sinna. Hjörtur er sáttfús
að eðlisfari og mikill drengskapar-
maður með djúpa réttlætiskennd.
Réttvísinni ætti því að vera vel
borgið í höndum Hjartar. Eins og
viðskiptavinir hans þekkja, er tíma-
skyn hans óneitanlega ekki upp á
það besta. Sé það galli í hans fari,
þá er sá galli hverfandi saman-
borið við kostina.“
„Hjörtur er með ákveðna þekk-
ingu og reynslu sem ég hygg að
nýtast muni Hæstárétti vel,“ segir
Ragnar Aðalsteinsson hæstaréttar-
lögmaður. „Hinsvegar gildir það
um Hjört eins og alla aðra að
lífsskoðanir manna hljóta að hafa
áhrif á dóma þeirra í þeim tilvikum
þar sem ekki er við skýrar og ótví-
ræðar lagareglur að styðjast. Það
er staðreynd, sem þýðir ekkert að
víkjast undan. Sá, sem gerir það,
neitar að horfast í augu við sjálfan
sig. I fjölmörgum tilvikum er það
svo að dómarar verða að byggja
niðurstöður sínar á mati og eitt af
því sem hefur áhrif á niðurstöður
í slíkum tilvikum er heimspekileg
afstaða manna og lífsskoðanir
þeirra almennt. Lagareglur eru hér
á landi oft mjög opnar og ætlast
„Hann erjafn
stundvís í sinni
óstundvísi og
aðrir I sinni
stundvísi.“
Jóhannes Nordal, Seðla-
bankastjóri og formaður
stóriðjunefndar.
til þess að dómstólarnir framkvæmi
þó nokkuð mikið mat. Það er aftur
á móti engin ástæða til að ætla
að Hjörtur sitji í Hæstarétti sem
fulltrúi einhverra fyrirfram ákveð-
inna sjónanniða úr samfélaginu."
Hjörtur þarf að gera verulegar
breytingar á starfsvenjum sínum
nú með nýju starfi, og ekki síst
að taka tillit til klukkunnar, en í
Hæstarétti era mál flutt á degi
hveijum klukkan hálftíu. Hinsveg-
ar er varla hægt að alhæfa að
starfsvenjur manns í einu umhverfi
þurfi endilega að fylgja manni í
annað starf.
„Hjörtur er óumdeilanlega fær-
astur á sínu sviði og mjög vel lát-
inn lögfræðingur. Hann klárar
hlutina alltaf á síðustu stundu, en
þá eru verkin yfirleitt svo fullkom-
in að ekki er hægt að finna neitt
að,“ segir Hreinn Loftsson lögfræð-
ingur. „Hjörtur kemst upp með
ýmislegt vegna þess að menn viður-
kenna hæfileika hans. Flokks-
pólitík á örugglega ekki eftir að
setja svip sinn á störf Hjartar í
Hæstarétti, þótt telja megi hann
íhaldsmann. Hann er fyrst og
fremst fagmaður. Aftur á móti má
ætla að ýmsar grundvallarskoðanir
manna birtist í gegnum dóma, t.d.
skoðanir varðandi rétt einstakl-
„Hjörtur er ákaf-
lega músíkalskur
og listelskur og
kann vel að meta
andlegar afurðir
mannskepnunn-
ar.“
Sveinn Einarsson, dag-
skrárstjóri á Sjónvarpinu.
ingsins, mannréttindi og mismun-
andi viðhorf til meginsjónarmiða,"
segir einn úr lögfræðistéttinni.
En hvernig skyldi nýi hæstarétt-
ardómarinn vera heima fyrir,
Nanna?
„Þú veist nú hvernig starfandi
lögmenn eru. Þeir era aldrei heima
hjá sér. Geysilega mikill erill hefur
fylgt honum alla tíð þannig að
einkalíf Hjartar hefur bæði verið
lítið og óreglulegt. Aftur á móti
hefur hann unun af óperum. Tíð
ferðalög hafa fylgt honum, sérstak-
lega þegar álsamningarnir stóðu
sem hæst. Mér er það minnisstætt
þegar dóttir okkar var á fyrsta
ári, þá fór hann tólf sinnum til
útlanda á sama árinu. Já, hann
hefur verið ansi mikið flæktur í
vinnuna. Því verður ekki neitað.
Ég hef í raun og veru alltaf ver-
ið að bíða eftir honum. Það hefur
öragglega einhver sagt þér að hann
kann ekki á klukku, er það ekki?
Hann mætir aldrei á réttum tíma
og ég hef meiri áhyggjur af því
heldur en hann. Hann er svolítið
utan við sig — dálítill prófessor í
sér. Hann lifir sig svo sterkt inn í
það sem hann er að gera hverju
sinni, hvort sem hann er í lögfræð-
inni eða á óperutónleikum, að hann
gleymir öllu öðru.“
MflNNSMYND
eftir Jóhönnu Ingvarsdóttur