Morgunblaðið - 11.03.1990, Blaðsíða 36

36
MOJiGÚK'BLABÍÐ IVIINNINQAR:MmuÖMUjiU.ÍAKZi990
Krislján Th. Árnason
Gimli - Kveðjuorð
- ‘ Kristján Theodór Árnason, eða
Ted Árnason eins og hann var oft-
ast nefndur meðal kunningja, and-
aðist á annan dag jóla á sjúkrahús-
inu í heimabæ sínum, rösklega 71
árs að aldri. Með honum er fallinn
í valinn mikill athafnamaður og
mannkostadrengur.
Kristján Theodór fæddist að
Espihóli, skammt frá landnáms-
bænum Gimli, 25. júní 1918. Faðir
hans var Guðjón Valdimar Ámason,
sonur Jóhanns Péturs Árnasonar,
bónda í Syðri-Villingadal í Eyjafirði
fram og konu hans, Dórótheu Soffíu
Abrahamsdóttur frá Hlíðarhaga.
Móðir hans hét Petrína Þórunn
Soffía Baldvinsdóttir, Andersons,
kapteins, en hans ætt er af Látra-
strönd og víðar. Eru ættmenn
Kristjáns Theodórs fjölmennir í
byggðum Eyjafjarðar.
Foreldrar hans ráku stórbú að
Espihóli vestra og eignuðust 10
böm, 7 drengi og 3 stúlkur, mesta
dugnaðarfólk, sem markað hefir
djúp spor í framfara- og menningar-
sögu Gimli-bæjar og víðar, enda
flest búsett þar eða í nágrenni. Þau
hafa ýmist öll saman, eða nokkrir
bræðranna, stofnað fjölda atvinnu-
fyrirtækja, bæði í Gimli og vítt og
breitt um byggðir Vestur-Kanada.
Miðstöð flestra eða allra þeirra
framkvæmda hefir verið í Gimli og
bærinn því notið góðs af framtaki
þeirra á margvíslegan hátt. Einnig
hafa systkinin tekið ríkan þátt í
félags- og íþróttalífi bæjarins svo
að varla mun það félag til í heimabæ
þeirra, sem þessar fjölskyldur hafa
ekki veitt stuðning sinn eða starfað
Kristján Theodór naut venjulegr-
ar skólagöngu í barnaskóla sveitar-
innar og í Gimli. Þá var hann fjög-
ur ár við nám í rafmagnsverkfræði
og vann sér meistaratitil í faginu.
Frá barnæsku hafði hann vanist
hinum fjölbreyttu störfum á stórbúi
foreldranna og kunni því góð skil
á flestu, er landbúnaðinn snerti.
Hinn lagði gjörva hönd á margt á
athafnasamri lífsleið. Með bræðrum
sínum stofnaði hann félag um físk-
veiðar á Winnipeg-vatni, fiskverkun
og sölu afurðanna til Banda-
ríkjanna. Einnig kom hann á fót
rafmagnsfyrirtæki, er bar nafn
þeirra bræðra, Arnason Electric, og
tók að sér rafvæðingu í sveitum og
bæjum Mamtoba-fylkis. Og nokkru
síðar stofnuðu þeir verktakafyrir-
tækið Arnason Construction, sem
Kveðjuorð:
Sigrún Jóhannes-
dóttiríHöfða
Fædd 18. júlí 1892
Dáin 7. desember 1989
Amma, Sigrún Jóhannesdóttir í
Höfða, er dáin.
Þetta var erindi móður minnar
er hún hringdi til mín 7. desember
sl.
Auðvitað eru svona fréttir ekki
sársaukalausar en þetta er yfirleitt
það sem gamalt fólk þráir þegar
það er orðið þreytt og lasburða.
Annars var amma vel ern og minn-
inu hafði lítið hrakað enda gleymd-
ist tíminn oftast við að riíja upp
ýmislegt gamalt og gott þegar ég
kom heim í Höfða eins og ég segi
oftast.
Ég ætla ekki að rekja ævisögu
ömmu hér því það hefur Þórdís
tengdadóttir hennar gert svo vel
nú þegar. Þær eru margar góðu
minningarnar sem við afkomend-
umir getum yljað okkur við nú þeg-
ar hún er horfin okkur yfir móðuna
miklu.
Þegar ég var barn fór amma með
okkur fjögur systkinin sem þá voru
fædd norður í Höfða til ömmu og
vann þar fyrir okkur sem einskonar
matvinnungur, en pabbi var þá oft-
ast á vertíð suður á landi.
Mikil var eftirvæntingin þegar
nær dró sumri og kom að því að
pakka niður og fara alla leið norður
í land til að finna ömmu og alla
frænduma og frænkurnar sem við
sáum ekki í annan tíma.
Alltaf tók amma okkur jafn vel,
það var eins og hún væri að heimta
okkur úr helju, enda var langt milli
Eskifjarðar og Grenivíkur þegar
aðeins stærstu árnar vom brúaðar.
Hjá ömmu var gaman að vera,
frjálsræðið var nánast ótakmarkað
og nógir krakkar til að leika sér
við að maður tali nú ekki um öll
dýrin.
Ekki man ég eftir því að amma
byrsti sig við okkur krakkana en
hafi hún gert það hefur örugglega
verið ærin ástæða til.
Þegar ég var fjögurra ára fékk
mamma berkla og varð að fara
suður á Vífilsstaði frá þremur ung-
um börnum sem hefur ekki verið
auðvelt né sársaukalaust.
Ég fór með mömmu suður og var
um tíma hjá Ragnheiði systur minni
sem mér hefur fundist vera mín
önnur móðir síðan.
Þá fór María systir þeirra með
mig norður til ömmu og var ég hjá
þeim afa í hálft annað ár. Margt
gott kenndi amma mér þá sem ég
kann enn. Allar skemmtilegu þul-
urnar og fallegu bænirnar, en
amma var mjög trúuð. Hun var
ekki að troða trúnni né öðru upp á
fólk en var aftur á móti ævinlega
fús að segja frá og kenna þeim sem
áhuga höfðu, en hún hafði frá
mörgu að segja og sagði svo
skemmtilega frá.
Frá dvölinni hjá ömmu man ég
vel eftir því er ég fékk kveðju frá
mömmu í óskalögum sjúkiinga og
söknuðurinn fékk yfirhöndina, þá
settist amma með litlu nöfnu sína
og huggaði og þerraði tárin.
Það sagði hún mér fyrir nokkrum
árum að hún hafi aldrei ætlað mér
að fara aftur til Eskifjarðar, og var
það ekki hvað síst vegna þess að
hún var hrædd um að nafna litla
fengi ekki næga mjólk að drekka,
en þá var erfitt að fá mjólk þar.
Svona var hún, alltaf að hugsa um
þá sem henni fannst að eitthvað
myndi skorta.
Þær voru ábyggilega ófáar bæn-
irnar sem hún bað fyrir þeim sem
áttu eitthvað bágt eða þeim sem
reyndust henni eða hennar fólki
vel, því alltaf var hún jafn þakkiát
hvað lítið sem henni var vel gert.
unnið hefir að margskonar mann-
virkjagerð, vatnsmiðlun, holræsa-
lögnum, pípulögnum, vegagerð og
byggingum víðsvegar um byggðir
Kanada, svo að fátt eitt af mörgu
sé nefnt.
Kristján var í 4 'Aár í kanadíska
flughernum. í 10 ár vann hann á
flugvellinum í Gimli, síðustu ár sín
þar _sem yfirmaður rafmagnsdeild-
ar. Árið 1976 stofnaði hann, ásamt
konu sinni og Stefáni J. Stefáns-
syni ferðaskrifstofuna Viking Tra-
vel Ltd., sem rekin hefur verið af
miklum myndarskap til þessa dags,
síðustu árin sem einkafyrirtæki
Kristjáns og konu hans. Á vegum
Allt það sem Þórdís gerði fyrir
ömmu verður seint fullþakkað, það
var óeigingjarnt starf í alla staði.
Ekki sýndu börnin henni minni
ræktarsemi, enda þótti henni stund-
um nóg um.
Já, margar eru góðu minningarn-
ar sem ekki verður komið fyrir í
svo lítilfjörlegum minningabrotum
sem þessum. En ekki get ég hætt
án þess að minnast á Gest gamla
frænda sem nú er einn orðinn eftir
af tíu systkinum ömmu.
Svo mikla hlýju sýndi hann syst-
ur sinni að varla leið svo dagur að
hann kæmi ekki gangandi til henn-
ar niður á Sel þar sem hún dvaldi
síðustu vikurnar. Langar mig að
nota tækifærið til að þakka Gesti
frænda mínum og biðja Guð að
styrkja hann, en hann missti kon-
una sína í haust litlu áður en amma
Iést.
Amma var jarðsungin frá
Grenivíkurkirkju 17. desember.
Mikið fjölmenni var viðstatt útför-
ina þrátt fyrir slæma færð. Hún
hefði einhvern tíma sagt að hulin
hönd væri að verki þegar við vorum
öll komin til okkar heima daginn
eftir.
Eiginmaður minn og börnin okk-
ar þakka ömmu og langömmu allar
góðu stundirnar með henni. Við
vitum að amma átti góða heimkomu
og afi og drengirnir þeirra sem farn-
ir voru á undan hafa tekið vel á
móti henni.
Vil ég að lokum gera orð Valdi-
mars Briem að mínum er hann seg-
ir:
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(Vald. Briem)
Sigrún Ragna Ragnarsdóttir
hennar hafa árlega verið farnar ein
til tvær flugferðir á milli Winnipeg
og Islands fyrir lágt verð og hafa
þær stuðlað mjög að gagnkvæmum
kynnum milli þjóðarbrotanna
íslensku beggja megin hafsins.
Kristján lagði þjóðræknismálum
íslendinga vestra umtalsvert lið, var
m.a. um árabii framkvæmdastjóri
útgáfufélags Lögbergs-Heims-
kringlu og vann þar ómetanlegt
starf, sérstaklega við að koma fjár-
málum blaðsins í betra horf. Þá
starfaði hann vel og lengi í Þjóð-
ræknisdeildinni í Gimli og var þar
forystumaður um öll þau mál, _er
snertu samstarfið við Island og Is-
lendinga. Hann sá til dæmis um
útgáfu landnámsblaðs Vestur-
íslendinga, „Framfara", sem þýtt
var á enska tungu og gefið út þar
vestra fyrir nokkrum árum. Er hér
aðeins fátt eitt rakið af fjölbreyttum
störfum hans á þessum vettvangi.
Kristján var kvæntur Maijorie
Doll af skosk-enskum og íslenskum
ættum, hinni mestu dugnaðar- og
myndarkonu, sem staðið hefur við
hlið manns síns með miklum ágæt-
um. Þau hjón eignuðust þrjár dæt-
. ur, sem allar eru giftar og búa í
Gimli og í Winnipeg.
Kristján Theodór var fyrst kjör-
inn bæjarstjóri Gimli-kaupstaðar
26. október 1977 með miklum at-
kvæðamun og endurkjörinn tvisvar
sinnum, síðast sjálfkjörinn. Hann
lét af störfum vegna veikinda 30.
sept. sl. eftir 12 ára samfellt starf
sem bæjarstjóri. Öll sín störf rækti
hann með miklum ágætum, sakir
mannkosta sinna og dugnaðar, svo
að athygli vakti langt út fyrir
byggðir Gimli-sveitar. Er hann lét
af störfum bæjarstjóra var þeim
hjónum haldið veglegt kveðjuhóf,
þar sem fjölmenni var saman kom-
ið til að votta þeim þakkir fyrir frá-
bær störf í þágu bæjar og fylkis.
Barst þangað mikill íjöldi heilla-
skeyta, þar á meðal frá forseta Is-
lands, Vigdísi Finnbogadóttur, fyrr-
verandi landstjóra Kanada, Edward
Schreyer, og fylkisstjóra Manitoba,
George Johnson.
Ég kynntist Kristáni Theodór
Árnasyni fyrst verulega vestur í
Kanada sumarið 1975 í sambandi
við hin miklu og veglegu hátíðahöld
á Gimli á 100 ára landnámsafmæli
Vestur-íslendinga. Hann var fram-
kvæmdastjóri hátíðarinnar og hafði
að auki það vandasama starf á
hendi að útvega öllum gestum frá
íslandi, á annað þúsund manns,
gistingu á nálægum stöðum. En það
vafðist ekki fyrir Kristjáni og að-
stoðarmönnum hans að framkvæma
það lítilræði, svo allir máttu vel við
una. Á sama tíma tóku þau hjón á
móti fjölmennum hópi tiginna
gesta, íslenskra og erlendra, þar á
meðal forsetahjónunum, Kristjáni
Eldjárn og frú Halldóru, sem dvöldu
á þeirra nýbyggða og glæsilega
heimili hátíðardagana. Til hátíðar-
innar komu um fimmtíu þúsund
gestir, íslenskir og erlendir, svo að
í mörg horn hefir þurft að líta. En
allt fór hið besta fram og hátíðin
varð Vestur-íslendingum til mikillar
sæmdar undir stjórn Kristjáns
Theodórs. í þakklætis- og virðing-
arskyni við þá menn, sem höfðu
mestan veg og vanda af hátíðinni,
var þeim hjónum og nokkrum öðr-
um boðið til íslands haustið 1975.
Kristján og Maijorie komu oftar
til íslands en nokkrir aðrir Vestur-
íslendingar, svo mér sé kunnugt
um, eða fjörutíu sinnum. Ferðuðust
þá vítt og breitt um landið og höfðu
heimsótt flestar sveitir og kaup-
staði og kynnst hundruðum manna.
Þau voru alls staðar velkomnir gest-
ir vegna alúðlegrar og heillandi
framkomu. Mikill fjöldi íslendinga
hafði líka hitt þau á Gimli í Kanada
og notið gestrisni og fyrirgreiðslu
á þeirra fagra heimili.
Þau ferðuðust einnig mikið til
fjarlægra landa og höfðu komið í
allar heimsálfurnar, enda mjög fróð
orðin um sögu ýmissa staða. Marga
aðstoðaði Kristján Theodór við að
komast vestur um haf til lengri
dvalar og útvegaði þá atvinnu eða
dvöl í skóla. Eiga því margir honum
skuld að gjalda.
Kynni mín af Kristjáni Theodór
voru öll á eina lund, ánægjuleg og
eftirminnileg. Ég kom nokkrum
sinnum á heimili hans vestra og
kynntist þá hinni rómuðu gestrisni
þeirra hjóna. Þau komu einnig til
mín og fluttu alltaf með sér sólskin
og gleði. Man ég nokkrar ógleyman-
legar kvöldstundir með þessum
landskunnu vestur-íslensku heið-
urshjónum. Kristján var hafsjór af
fróðleik og sagði vel frá. Hann hafði
mjög gott vald á íslenskunni, þó
fæddur væri í fjarlægu landi. Hann
bar fölskvaiausan vinarhug til lands
okkar og þjóðar, og ekki síst til
byggða Eyjafjarðar og Akureyrar.
Kallaði hann það stundum „að
koma heim“, þegar leiðir hans lágu
hingað.
Kristján Theodór veiktist fyrir
nokkrum árum af þeim sjúkdómi,
sem nú hefir dregið hann til dauða.
Hann tók veikindum sínum með
hugarró og karlmennsku. Síðasta
ferð hans og þeirra hjóna til íslands
var um miðjan nóvember sl. Þá var
hann orðinn fjársjúkur og hafði
ekki þrek til að' heimsækja norð-
lenskar byggðir, eins og hann hafði
þó fastlega ráðgert. I þeirri ferð
sæmdi forseti íslands hann Ridd-
arakrossi Hinnar íslensku fálkaorðu
fyrir mikil og farsæl störf á liðnum
áratugum í tengslum við íslensk
málefni.
Ég kveð þennan góða dreng með
söknuði, og við hjónin flytjum frú
Maijorie og fjölskyldum þeirra okk-
ar dýpstu samúðarkveðjur.
Árni Bjarnarson
Minning:
Valdimar Sigurðarson
frá Svanavatni
Valdimar Sigurðarson frá Svana-
vatni andaðist í Sjúkrahúsi Suður-
lands 10. janúar sl. eftir stutta legu.
Ég sá Valdimar, eða Valla eins
og hann var nefndur af vinnufélög-
um hans, fyrst þegar ég vor eitt
fyrir mörgum árum kom til starfa
sem matráðskona í vinnuflokki hjá
vegagerðinni í Árnessýslu. En
Vegagerðin naut krafta Valdimars
og trúmennsku um langt árabil.
Ekki kynntist ég Valla neitt náið
frekar en öðrum í hópnum. En mér
virtist hann vera dulur og fáskipt-
inn, hógvær og prúður. Og aldrei
sá ég hann skipta skapi. Barngóður
var hann. Það vitum við Elsa.
Ekki mun tónlistargyðjan hafa
látið Valdimar ósnortinn. Áð kunn-
ugra sögn var hann alla tíð unn-
andi söngs og tóna, og sjálfur var
hann gæddur söngrödd og söng
með kirkjukór í sinni heimabyggð,
þegar hann gat því við komið. Einn-
ig mun hann hafa fengist við hljóð-
færaleik.
Við Elsa biðjum Valda allrar
blessunar með kærri þökk fyrir
samveruna.
Marta Jónasdóttir