Morgunblaðið - 23.05.1990, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. MAÍ 1990
Nýtt ríki á Arabíuskaga:
Jemen-ríkin tvö
verða eitt lýðveldi
Fyrsti forseti ríkisins nýja kjörinn af
þingum norður- og suðurhlutans
Sanaa, Adcn. Reuter.
ÞING arabaríkjanna Norður-Jemens og Suður-Jemens á suð-vest-
urhorni Arabíuskagans kusu í gær Ali Abdallah Saleh fyrsta for-
seta nýs, sameinaðs lýðveldis er heita mun lýðveldið Jemen. Saleh
var áður forseti norðurhlutans, sem hefur verið hlynntur vestræn-
um löndum en ráðamenn suðurhlutans hafa hins vegar stuðst við
Sovétmenn. Forseti Suður-Jemens verður varaforseti nýja ríkisins
er heftir um 13 milljónir íbúa og er um fímm sinnum stærra en
ísland.
Saleh forseti dró að hún fána
landsins — rauðan, hvítan og
svartan — við hátíðlega athöfn í
borginni Aden á suðurströndinni
sem verður fjármálahöfuðborg en
Sanaa í norðurhlutanum verður
pólitískur höfuðstaður. íbúar norð-
urhlutans eru margfalt fleiri en
sunnanmenn. Þjóðin hefur verið
skipt í 300 ár og réðu Tyrkir yfír
Norður-Jemen til 1918 en Bretar
yfir Aden, sem var ein af þekkt-
ustu • flotahöfnum breska heims-
veldisins, til 1967 er Suður-Jemen
varð sjálfstætt. Grunnt hefur verið
á hinu góða milli ríkjanna tveggja
að jafnaði og kom til stuttrar styij-
aldar árið 1972. Síðustu árin hefur
orðið gjörbreyting á samskiptun-
um og sameiningin var ákveðin í
nóvember sl. Hún kom til fram-
kvæmda sex mánuðum á undan
áætlun. Bókstafstrúarmenn í
norðurhlutanum mótmæltu sam-
einingunni en marxistastjómin í
suðri beitti sér gegn trúarofstæki.
Jemenar eru í hópi fátækustu
arabaþjóða en olíulindir eru nokkr-
ar, aðallega í norðurhluta lands-
ins. Stjórnvöld vonast til þess að
vestræn fyrirtæki muni finna mikl-
ar olíulindir í suðurhlutanum sem
lítt hefur verið kannaður í þessu
skyni.
Reuter
Blökkustúlka geiflar sig í mótmælagöngu blökkumanna í Bensonhurst-hverfinu í Brooklyn. Lögreglu-
menn hafa slegið skjaldborg um göngumenn til þess að vernda þá fyrir hvítum íbúum hverfísins.
Bandaríkin:
Kynþáttaglæpum fer flölgandi
RICHARD Thornburgh, dóms- kynþáttaglæpir, þar sem menn af andi og sagði hann helstu orsökina
málaráðherra Bandaríkjanna, einum litarhætti fremja glæpi á vera fátækt.
sagði á sunnudag að svonefhdir kostnað fólks af öðrum, færu vax-
Samþykkt ráðgjafanefindar Gorbatsjovs Sovétleiðtoga:
Markaðskerfi innleitt í áföngum
Moskvu. Reuter.
FORSETARÁÐIÐ, ráðgjafanefhd Míkhaíls S. Gorbatsjovs, leiðtoga sov-
éska kommúnistaflokksins, lagði í gær blessun sína yfír áætlun sem
miðar að því að innleiða markaðskerfi í Sovétríkjunum. í samþykkt-
inni er þó kveðið á um ákveðin afskipti ríkisvaldsins á vettvangi efha-
hagsmála. Þing Sovétríkjanna mun taka áætlunina til umræðu á morg-
un, fimmtudag, en ekki liggur fyrir hvenær hún kemst í framkvæmd
samþykki þingheimur hana.
í fréttum Moskvu-útvarpsins í gær
sagði að gert væri ráð fyrir því að
markaðskerfí yrði komið á í áföngum
í Sovétríkjunum. Þess yrði freistað í
hvívetna að milda áhrif þessara um-
skipta þannig að þjóðinni yrði ekki
gert að færa óhóflegar fómir. Þann-
ig væri gert ráð fyrir markvissum
aðgerðum til að tryggja félagslega
þjónustu auk þess sem launauppbæt-
ur yrðu greiddar til að halda uppi
lífskjörum í landinu.
Gennadíj Gerasímov, talsmaður
sovéska utanríkisráðuneytisins,
skýrði blaðamönnum í Moskvu frá
samþykkt forsetaráðsins en vildi á
hinn bóginn ekki fjalla um einstaka
þætt áætlunarinnar. Sagði hann að
gerð yrði nánari grein fyrir henni á
blaðamannafundi í dag, miðvikudag.
Dagblaðið Ízvestía, málgagn Sovét-
stjórnarinnar, skýrði hins vegar frá
því í gær að áætlunin kvæði á um
að ríkisfyrirtækjum yrði fækkað á
næstu 10 til 15 árum og yrði þeim
ýmist breytt í einkafyrirtæki eða
hlutafélög auk þess sem gert væri
ráð fyrir því að starfsmenn gætu
eignast þau að fullu. Fyrsta verkefn-
ið yrði á hinn bóginn það að færa
verðlag allt nær framleiðslukostnaði,
sem óhjákvæmilega myndi leiða til
hækkana. I frétt Moskvu-útvarpsins
sagði að uppi væru áform um að
tvöfalda verð á matvælum.
í upphafí var gert ráð fyrir því
að áætlun þessi yrði kynnt í mars-
mánuði og að hún tæki gildi í júlí
en ráðgjafar Gorbatsjovs munu hafa
talið nauðsynlegt að slá þessu á frest
til að unnt reyndist að meta hver
yrðu áhrif svo róttækra umskipta í
sovésku þjóðlífi. Nokkrir stjórnmála-
menn hafa lýst yfír áhyggjum sínum
vegna breytinga þessara og hafa
þeir einkum nefnt að þær muni óhjá-
kvæmilega skerða lífskjör alþýðu
manna. Hermt er að óánægja sé
nokkuð almenn í röðum verkamanna
og almenningur er sagður uggandi
um sinn hag.
Thornburgh sagði að bandaríska
alríkislögreglan (FBI) hefði nú til
rannsóknar tvöfalt fleiri glæpi af
þessu tagi og fjöldi þeirra sem dreg-
inn væri fyrir dóm hefði aldrei verið
meiri.
Benjamin Hooks, formaður sam-
staka sem beijast fyrir auknum rétt-
indum blökkumanna, sagðist á
mánudag telja að kynþáttahatur
færi vaxandi í Bandaríkjunum.
Talsvert hefur verið um mótmæli
og róstur í New York undanfarna
daga. Ástæðan er dómur í morðmáli
þar í þorg í síðustu viku. Var hvítur
unglingur sýknaður af morði á
blökkumanni sem farið hafði inn í
Bensonhurst-hverfið í Brooklyn, þar
sem hörundshvítt lágstéttarfólk býr,
til þess að aðstoða félaga sinn við
bílakaup. Réðst hópur unglinga að
þeim og veitti þeim áverka sem drógu
annan til bana. Sá sem var sýknaður
var annar foringi hópsins. Ekki þótti
sannað að hann hefði verið valdur
að dauða blökkumannsins.
I
Byggja Þjóðverjar yfir
sovésku hermennina?
ÞAÐ kynni að fara svo að Þjóðverjar gripu til þess ráðs að bjóðast
til að reisa íbúðarhús í Sovétríkjunum til þess að þarlend stjórn-
völd sæju sér fært að kalla heim þá tæplega 400.000 hermenn sem
eru í Austur-Þýskalandi. Kom þetta fram í máli Reinhards Schorle-
mers og Dr. Otto Wulffs, tveggja vestur-þýskra þingmanna sem
hingað eru komnir til að kynna sameiningarmál Þýskalands.
Schorlemer og Wulff eru báðir
þingmenn kristilegra demókrata og
eiga jafnframt sæti í utanríkis-
málanefnd vestur-þýska þingsins.
Stjórnvöld í Vestur-Þýskalandi
hafa ákveðið að standa fyrir
víðtækri kynningu á fyrirhugaðri
sameiningu Þýskalands. Schorle-
mer og Wulff tóku að sér að ferð-
ast um Norðurlönd í þessu skyni
og hingað komu þeir frá Kaup-
mannahöfn. Þeir eru miklir Is-
landsvinir og hafa oft komið til
landsins. Kom fram á fréttamanna-
fundi með þingmönnunum á mánu-
dag að fyrir skömmu hefði Schorle-
mer fengið ávítur frá sendiherra
Spánar í Vestur-Þýskalandi vegna
stuðnings síns við málstað íslands
í þingumræðum um sjávarútvegs-
stefnu Evrópubandalagsins.
Schorlemer og Wulff hafa und-
anfarna daga rætt við íslenska
ráðamenn og í gær hittu þeir m.a.
Jón Baldvin Hannibalsson utanrík-
isráðherra.
Það eru mörg snúin vandamál
samfara sameiningu þýsku
ríkjanna. Eitt þeirra er aðild ríkis-
ins að hernaðarbandalögum. Ríkis-
stjórnir beggja þýsku ríkjanna eru
því fylgjandi að sameinað Þýska-
land verði í Atlantshafsbandalag-
inu. Sovétmenn hafa hins vegar
lagst gegn þessari hugmynd og
vilja að landið verði hlutlaust. Þeg-
ar Morgunblaðið ræddi þetta efni
við þingmennina í gær fullyrti
Schorl emer að Míkhaíl Gorbatsjov,
forseti Sovétríkjanna, hefði fyrir
sitt leyti fallist á að sameinað
Þýskaland væri í Atlantshafs-
bandalaginu. Hins vegar ætti for-
setinn í erfíðleikum með að fá yfir-
menn sovéska hersins á þá skoðun.
Nærvera tæplega 400.000 sov-
éskra hermanna í Austur-Þýska-
landi væri mikið vandamál sem
ekki væri búið að finna viðhlítandi
Iausn á. „Það verður náttúrlega að
útvega þessu fólki húsnæði í Sov-
étríkjunum," sagði Schorlemer.
Hann bætti því við að Þjóðverjar
væru reiðubúnir til að aðstoða Sov-
étmenn við að reisa íbúðarhús fyr-
ir hermennina til þess að þeir gætu
snúið heim.
í máli þingmannanna kom fram
að Vestur-Þjóðveijum væri mjög
umhugað um að stuðla ekki að
upplausn Sovétríkjanna. Þeir voru
spurðir hvort þessi afstaða hefði
áhrif á stuðning Vestur-Þjóðveija
við sjálfstæðisbaráttu Eystrasalts-
ríkjanna. „Menn verða að gera
greinarmun á háværum yfirlýsing-
um og raunverulegri aðstoð,“ sagði
Otto Wulff. „Evrópuráðið hefur
sent frá sér yfirlýsingu um þetta
efni og hún hefur Iíka sitt gildi.
En við Þjóðveijar höfum lært það
af reynslunni að vera ekki of
hávaðasamir í viðkvænium mál-
um.“ Það kom fram i máli beggja
að þeir teldu Helrnut Kohl kanslara
hafa lagt nokkuð af mörkum ásamt
Frakklandsforseta með málamiðl-
unartillögu sem Æðsta ráð Lithá-
ens hefur nú til umfjöllunar. Einn-
ig gátu þeir þess að „sem betur
Morgunblaðið/Bjarni
Vestur-þýsku þingmennirnir, Reinhard Schorlemer (t.v.) og Dr.
Otto Wuiff, ræða við blaöamenn í Alþingishúsinu.
fer“ reyndi Evrópubandalagið að
móta sameiginlega stefnu í deilu-
málum sem þessum og það væri í
verkahring íra núna sem eru í for-
sæti bandalagsins. „En ég er þeirr-
ar skoðunar að Eystrasaltsríkjun-
um sé enginn akkur í því að stuðl-
að sé að óstöðugleika í innanríkis-
málum Sovétríkjanna," sagði
Wulff. Schorlemer sagðist telja að
eina leiðin fyrir Eystrasaltsríkin til
að komast nokkuð áleiðis væri auk-
inn stöðugleiki í Sovétríkjunum
sem leiddi til dæmis af sér aukið
vöruframboð. „Það verður að gefa
Sovétstjórninni svigrúm til að halda
áfram með breytingarnar í lýð-
ræðisátt. Næstu skref eru að Sov-
étstjómin breyti landinu í sam-
bandsríki þar sem einungis utanrík-
isstefna og varnarmál eru sameig-
inleg aðildarríkjunum." Wulff lét
þess einnig getið að honum fyndist
ranglátt að saka Þjóðveija um að
fara of geyst í sameiningarmálinu
en halda því fram að hlutirnir
gengju of hægt fyrir sig við Eystra-
salt. „Flest Evrópuríki, og þar á
meðal ísland, skrifuðu undir Hels-
inki-sáttmálann þar sem sagði að
ekki skyldi breyta landamærum í
Evrópu nema hlutaðeigandi aðilar
væru því sammála. Þá var ekki
hafður fyrirvari um Eystrasalts-
löndin," sagði Schorlemer.