Morgunblaðið - 23.05.1990, Síða 61

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. MAI 1990
61
búast við löndunartöfum í austan-
tjaldslöndum, þvi það er ekki óal-
gengt að skip megi bíða úti á legu
svo dögum og jafnvel vikum skipti.
Þetta var auðvitað bæði hagur
skipshafnar og útgerðar. Aflanum
var nú að mestu pakkað í frysti-
húsi Norðurstjörnunnar og síðan
eitthvað í ísbirninum í Reykjavík
og í frystihúsinu í Þorlákshöfn,
og síðan sendur með frystiskipum
til Ventspils.
Loftur fískaði alltaf á fjarlæg-
um miðum meðan hann var með
skipið og það gerði Helgi líka eins
og að framan greinir að undan-
teknum einum túr, eftir að fryst-
ing hófst um borð. A§ sjálfsögðu
fískaði Helgi jöfnum höndum á
Islandsmiðum og á Grænlandsmið-
um eins og aðrir þegar fiskað var
í ís. Veiðisvæðið sem þeir stun-
duðu, Helgi og Loftur, var allt frá
100 sjómílum austur af New York
og norður undir Baffínsland og
við Vestur-Grænland allt frá
Hvarfi og norður í Diskóbugt.
Veiðisvæðið spannaði þúsunda
sjómílna svæði.
Á vordögum 1966 tekur Auð-
unn Auðunsson skipstjóri við
Narfa og fer að físka á heimamið-
um og við Austur-Grænland og
aflar vel. Auðvitað styttust túrarn-
ir til muna við það að þurfa ekki
að fara á fjarlæg mið. Gunnar
Auðunsson tekur skipið á móti
bróður sínum og fara þeir til skipt-
is með skipið.
Seinnipart vetrar 1967 er Guð-
mundi bolað út af fiskmarkaðnum
í Rússlandi. Þar áttu hlut að máli
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna og
SÍS. Þeir þurftu að nota kvótann
fyrir heilfrystan fisk í sína þágu.
íslensk stjórnvöld gengu í málið
og Guðmundi var úthlutað kvóta,
að mig minnir 1.000 tonn eða 500
tonn frá hvorum aðila. Upp í þenn-
an kvóta var búið að fiska seinni-
part sumarsins og frystingu þar
með hætt. Þarna var búið að drepa
niður atvinnuveg sem skilaði
dijúgum hagnaði og Guðmundur
hafði af forsjálni verið fyrstur til
að koma á laggirnar og síðar átti
eftir að sanna ágæti sitt. Narfi
var nú aftur orðinn venjulegur
ísfísktogari, sem landaði afla
sínum hér heima og erlendis eftir
því sem verkast vildi. Skipið aflaði
vel á þessum árum og setti þríveg-
is sölumet erlendis. í apríl 1971,
291,2 tonn £ 30.883, og í maí
1972, 232,8 tonn £ 31.669.
Þegar Auðunn hætti á Narfa
og tók skuttogarann Hólmatind
árið 1970 kom Gunnar Hjálmars-
son sem skipstjóri á móti nafna
sínum Gunnari Auðunssyni og var
á skipinu í þijú ár. Gunnar Auð-
unsson hætti í október 1973 og
tók skuttogarann Otur og Gunnar
Hjálmarsson hætti í nóvember
sama ár og tók skuttogarann Suð-
urnes. _
Þráinn Kristinsson tekur við
Narfa af þeim nöfnum og setur
sölumet eftir áramótin 1973-74,
109,8 tonn í Grimsby og selur
fyrir £ 39.614. Nú var Guðmund-
ur sterklega farinn að hugsa um
það að breyta Narfa í skuttogara.
Þann 6. júni 1974 siglum við Narfa
til Harlingen í Hollandi, en þar
átti breytingin að fara fram. Narfi
er því fyrsti íslenski togarinn sem
breytt er í skuttogara. Áhöfnin var
send heim með flugvél, að undan-
skildum vélstjórunum, sem urðu
eftir til að vinna við vélahreinsun
skipsins.
Við Þráinn skipstjóri flugum út
til Amsterdam í endaðan október.
Þar beið Guðmundur okkar hress
að vanda á flugvellinum ásamt
Óskari Matthíassyni útgerðar-
manni úr Vestmannaeyjum en
hann ók okkur um kvöldið til Harl-
ingen. Morguninn eftir sýndi Guð-
mundur okkur skipið ánægður
með nýju breytingarnar.
Skipið var ekki ferðbúið fyrr en
um mánaðamótin nóvember-des-
ember og unnum við Þráinn að
ýmsum lagfæringum um borð
meðan á biðinni stóð. Narfi var
afbragðs sjóskip og ekki versnaði
sjóhæfni skipsins við þessa breyt-
ingu, þar leið öllum vel í hvaða
veðri sem var. Það var mikill
hægðarauki og til stórbóta að nú
þurfti ekki að bæta trollið ofan-
dekks, nú var það dregið undir
þiljur stjórnborðsmegin fram undir
hvalbak og bætt og splæst á milli-
dekkinu. Aðgerðin fór nú fram
undir þiljum bakborðsmegin á
millidekkinu framan við brúna og
fískurinn rann á færibandi frá
fískmóttöku fram á borðin til að-
gerðarmannanna. Einn var þó
ókosturinn, það var hversu stutt
var frá skutrennu að brú svo að
nær ógerlegt var að innbyrða stór
hol.
Narfi fór í sína fyrstu veiðiferð
sem skuttogari þann 7. desember.
Það verður að segjast eins og er
að eftir breytingarnar fiskaði skip-
ið ekki mikið. Hvað sem því hefur
valdið skal ósagt látið, en eitt er
víst að menn brutu mikið heilann
um það hvað valda mundi. Afli fór
lítið yfir 200 tonn í túr, oftast
120-180 tonn. Þó var góð sala
eftir áramótin 1974-75 í Grimsby,
198 tonn fyrir £ 30.514.
Það voru góð ár, sem ég átti á
útgerð Guðmundar vinar míns Jör-
undssonar. Honum hélst vel á fólki
á skipum sínum og á skrifstofu,
margir störfuðu um langt árabil á
Narfa og nokkrir svo að segjá all-
an tímann, sem hann gerði skipið
út. Þegar öðlingurinn Bijánn Jón-
asson hætti sökum veikinda þá
kom til starfa sem skrifstofustjóri
Kristmann Hjörleifsson, en það
var síðsumars árið 1967. Hann
átti það sameiginlegt með Bijáni
að hafa ódrepandi áhuga á útgerð-
inni. Þeir voru ávallt mættir með
Guðmundi til skips hvort heldur
var að nóttu eða degi bæði við
komu og brottför skipsins. Þeir
eru nú báðir hallir úr heimi. Krist-
mann starfaði hjá Guðmundi til
dauðadags 3. maí 1977 og Bijánn
lést 16. júlí 1989.
Ég hætti á Narfa haustið 1975,
en sá um viðhald á loftskeyta- og
siglingatækjum skipsins að
nokkru leyti, og síðast þegar Guð-
mundur lét breyta skipinu fyrir
loðnuveiðar. Árið 1978 seldi Guð-
mundur Narfa austur til Eskiijarð-
ar og er skipið gert út þaðan og
ber nafnið Jón Kjartansson. Eftir
að Guðmundur hafði selt sitt góða
skip hætti hann útgerð og þeirri
erfiðu umsýslu, sem þessari at-
vinnugrein fylgir.
22. október 1938 kvæntist Guð-
mundur valinkunnri sæmdarkonu,
Mörtu Sveinsdóttur (f. 11. nóvem-
ber 1915) Jóakimssonar og k.h.
Þórunnar Kristjánsdóttur frá
Steindyrum á Látraströnd, en þau
voru þá flutt til Hríseyjar. Það
má með sanni segja um Mörtu að
hún hafi alla þá kosti, sem góða
konu prýða, hún hefur reynst
Guðmundi ómetanlegur styrkur í
öllum hans miklu umsvifum og
síðast en ekki síst i veikindum
hans nú síðustu árin. Þeim hjónum
varð 5 barna auðið en þau eru:
Sigurður fyrrv. stýrimaður, núver-
andi skrifstofustjóri, f. 1940, k.
Ingibjörg Aradóttir. Ævar vél-
stjóri, f. 1945, k. Sigrún Óladótt-
ir, Sveinn fisktæknir, f. 1951, k.
Sigurveig Sigmundsdóttir. María
BA, kennari, f. 1954, m. Kjartan.
Jóhannesson. Jörundur heimspek-
ingur og bókaútgefandi, f. 1957,
k. Jakobína Þórðardóttir. Allt er
þetta mesta myndar- og atgervis-
fólk og foreldrum sínum til sóma.
Þau Marta og Guðmundur
bjuggu sér fagurt heimili og þ_ar
er gott að koma og vel veitt. Ég
minnist þess að skömmu eftir 50
ára afmæli Guðmundar var allri
skipshöfninni boðið á heimili þeirra
hjóna til síðdegisdi-ykkju. Og á
sextugsafmæli hans bauð hann
allri skipshöfninni ásamt mökum .
til hófs í IOOF-húsinu við Tjarnar-
götu og hann gerði betur, frestaði
brottför skipsins um sólarhring
svo þeir sem vildu gætu farið út
að dansa um kvöldið, eins og hann
komst að orði í ræðu sinni.
Eins og að framan greinir var
mér þröngur stakkur skorinn við
skrif þessarar minningargreinar
um vin minn Guðmund Jörunds-
son, því eru margir endar lausir,
sem mig hefði langað að hnýta,
en það kernur i hlut annarra.
Mér er efst í huga innilegt þakk-
læti fyrir að hafa fengið að kynn-
ast þessum góða dreng og fá að
starfa hjá honurn, manninum sem <
sá alltaf björtu hliðarnar á til-
verunni, þó að útlitið hafi verið
dökkt stundum í útgerðarmálum,
bæði til sjós og lands.
Marta mín, ég sendi þér, börn-
unum og öðrum ættingjum inni-
legar samúðarkveðjur.
Ólafur K. Björnsson
loftskeytamaður.
Ingveldur Stefáns-
dóttir — Minning
Fædd 1. maí 1906
Dáin 16. maí 1990
Nú hefur frænka mín, Ingveldur
Stefánsdóttir frá Kleifum í Gils-
firði, fengið hvíld. Það er margs
að minnast þegar hugurinn leitar
til baka.
Hvað það var gott að mamma
átti systur sem gat allt. Því
snemma skildist mér að hún var
ekki bara stóra systir hennar,
heldur hafði hún líka, ásamt Ástu
elstu systur þeirra, gengið henni
og Gittu í móðurstað og kennt
henni svo margt.
í veislunum á Laugavegi 114
hjá henni og Bergi. Þar fann ég
best hlýjuna sem streymdi frá
þeim og þessa endalausu gjafmildi.
Allir jólakjólar bernskunnar
saumaðir úr dýrindis bútum. Allt
lék í höndum hennar hvort sem
hún pijónaði, heklaði, orkeraði,
saumaði eða hvað það nú heitir.
Dúkar, sjöl, teppi, stólar, upphluts-
skyrtur. ía gat gert þetta allt. Á
langri viðburðaríkri ævi fór hún
til Danmerkur og menntaðist þar.
Það er hægt að skrifa margt
fallegt um íu. Ég ætla að stoppa
hér og vona að henni líði vel þar
sem hún er nú og þakka fyrir
hvað hún var okkur Karsten og
börnunum alltaf góð.
Guð blessi son hennar, Stefán,
og hans ijölskyldu.
Anna Káradóttir, Karsten
Iversen, Bjarki, Kjartan og
Margrét.
í dag verður til grafar borin Ing-
veldur Stefánsdóttir frá Kleifum í
Gilsfirði. Foreldrar hennar voru
Anna Eggertsdóttir og Stefán Eyj-
ólfsson, sem bjuggu allan sinn bú-
skap að Kleifum. Að þeim stóðu
sterkir stofnar, Anna var ættuð úr
Breiðafjarðareyjum, afkomandi
Eggerts Ólafssonar í Hergilsey en
Stefán kominn í beinan karllegg frá
Bjarna Pálssyni landlækni. Foreldr-
ar Önnu, Ingveldur og Eggert,
bjuggu allan sinn búskap á Kleifum
en foreldrar Eyjólfs, Jóhanna og
Eyjólfur, bjuggu að Múla í Gilsfirði.
Ungu hjónin, Anna og Stefán,
settust í myndarlegt bú og héldu
því merki hátt á lofti. Börn þeirra
sem náðu fullorðinsárum voru 9,
Eyjólfur, Sigvaldi, Eggert, Sigur-
karl, Ástríður, Ingveldur, Jóhannes,
Margrét og Birgitta. Nú eru tvær
systur og tveir bræður á lífi. Á
Kleifum var mannmargt heimili.
Foreldrar Önnu, Eggert og Ingveid-
ur, dvöldu hjá dóttur sinni til dauða-
dags. Eyjólfur, faðir Stefáns, flutt-
ist til sonar síns á efri árum. Eyjólf-
ur var kátur og glaðsinna og eftir-
læti barnanna sem kölluðu hann
ætíð Nafna, en elsti bróðirinn hét
eftir honum.
Kristín, hálfsystir Önnu, dvaldist
í skjóli systur sinnar á Kleifum alla
ævi. Þrátt fyrir heilsuleysi aðstoð-
aði hún systur sína eftir föngum
og var barnahópnum sem önnur
móðir og þau systkinin minntust
hennar ætíð með mikilli hlýju.
Mörg börn voru alin upp á Kleif-
um. Jón Theodórsson, sonur hálf-
systur Önnu, var alinn upp hjá afa
sínum og ömmu. Jóhanna, systur-
dóttir Stefáns, kom stálpuð til
Kleifa og ólst þar upp til fullorðins-
ára. Ingveldur, systurdóttir Önnu,
ólst sömuleiðis upp á Kleifum og
Benedikta frænka Önnu, var tekin
í fóstur tæplega ársgömul. Að auki
var á Kleifum sumarlangt fjöldi
barna og unglinga, sum árum sam-
an.
Ingveldur var fædd 1. maí 1906.
Þegar hún kom í heiminn var henni
ekki hugað líf, en hún fæddist 6
vikum fyrir tímann og vó 5 merk-
ur. En vegna einstakra umönnunar
dafnaði hún vel og varð hraust og
tápmikið barn. Hún var látin bera
nafn Ingveldar ömmu sinnar, sem
var mikil skörungskona, en til að-
greiningar frá henni var hún kölluð
la. Það nafn vildi hún eingöngu
nota og sagði Ingveldar nafnið allt
of stórt fyrir sig, en ía var alla ævi
lítil vexti.
Á Kleifum var mikill gestagang-
ur, Kleifarhjónin voru höfðingjar
heim að sækja og Stefán góður
bóndi. Hann var þekktur um allt
Vesturland fyrir hesta sína og
hestamennsku og var mikið til hans
leitað þegar þurfti að sækja lyf eða
lækni eða aðstoða ferðamenn. var
hann því mikið að heiman. Anna
var heilsuveil og þurfti oft að leita
lækninga utan heimilis. Hún lét það
ekki buga sig og gegndi húsmóður-
störfum með miklum myndarbrag.
Hún var mikil hannyrðakona og
kenndi dætrum sínum fagrar hann-
yrðir, vandvirkni og útsjónarsemi
og var la góður nemandi. Hún lærði
bæði fatasaum, prjónaskap og út-
saum hjá móður sinni. Skólaganga
Iu var takmörkuð en hún átti létt
með að læra. Á heimilinu var mikið
sungið og ort og hún lærði það sem
aðrir kváðu og kunni sæg af vísum
og þulum, sem hún hafði alla ævi
yndi af að fara með.
Anna á Kleifum lést 49 ára á
afmælisdagi Iu þegar hún var 18
ára.
Systurnar fylltu húsmóðursætið
eftir bestu getu og naut Ástríður,
elsta systirin, dyggrar aðstoðar íu.
Sumarið sem hún varð 25 ára veikt-
ist hún mjög af bráðri liðagigt og
var lengi rúmföst en sá sjúkdómur
átti eftir að fylgja henni alla ævi.
Næstu árin eftir að hún náði heilsu
var hún heima á Kleifum en 27 ára
fór hún fyrst að vinna utan heimil-
is. Var hún 4 sumur í kaupavinnu
en dvaldist á vetrum í Reykjavík.
ía saumaði mikið, fyrst fyrir Sigríði
mágkonu sína og vinkonur hennar,
en einnig saumaði hún í húsum í 3
vetur. Þegar hún var þrítug bauðst
henni vetrardvöl í Danmörku. Hún
stundaði þá nám í Köbenhavns til-
skærerakademi og lauk þaðan prófi
með láði um áramótin. Fram á vor
vann hún á hraðsaumastofu, sem
vann fyrir hið þekkta Illum magas-
in. ía fékk vinnuna með því skilyrði
að hún fengi laun ef hún næði sama
vinnuhraða og hinar saumakonurn-
ar. Þessu náði hún á viku.
Þegar ía kom aftur til íslands
settist hún að í Reykjavík, seldi
reiðhestinn sinn, sem var mikill
gæðingur og keypti saumavél. Hun
tók sauma heim í tæpt ár en þá
bauðst henni vinna á saumastofunni
á Laugavegi 20. Þar vann hún í
nokkur ár. Á saumastofunni unnu
margar ungar stúlkur og þar knýtt-
ust vináttubönd sem entust alla
ævi. Þær vinkonurnar gerðu sér
margt til gamans og fóru í margar
ævintýraferðir.
ía giftist 14. október 1939. Mað-
ur hennar var Guðbergur Guðjóns-
son frá Ásgarði í Grímsnesi. For-
eldrar Guðbergs, Guðjón Gíslason
og Guðrún Grímsdóttir, bjuggu í
Ásgarði í Grímsnesi. Guðbergur
vann heimili foreldra sinna uns
hann kvæntist. Fyrst gekk hann
eingöngu að bústörfum en tæplega
tvítugur hóf hann sjóróðra á vetr-
um, eins og faðir hans hafði jafnan
gert. Guðbergur var á sjó í 15 ver-
tíðir. Hann var stór maður og sterk-
ur en á unga aldri bilað heilsa hans
þótt hann hlífði sér hvergi.
Eftir að Ia og Bergur giftust
stundaði hann almenna verka-
mannavinnu en síðar vann hann
einkum við smíðar, en hann var
góður smiður. Fyrsta búskaparárið
bjuggu þau í Bergstaðastræti en
fengu síðan á leigu litla risíbúð á
Njálsgötu_72 þar sem þau bjuggu
til 1952. ía vann á saumastofunni
fyrst eftir giftinguna. Fyrsta barn-
ið, telpa, fæddist andvana, eftir
miklar þjáningar, en einkasonurinn
Guðjón Stefán, sem var látinn heita
eftir báðum öfum sínum, fæddist
1943. Eftir það varð heimilið vinnu-
staður íu en hún tók sauma heim. •
Guðbergur veiktist af lömunárveiki
1945 og af Akureyrarveikinni 1948.
Þá kom menntun og vinnuharka íu
í góðar þarfir þegar hún þurfti að
sjá heimilinu farborða. Þegar Guð-
bergur var að byija að ná sér eftir
veikindin, veiktist ía svo af liðagigt
að hanni var ekki hugað líf. Þá var
einkasonurinn, Stefán, tæplega 7
ára. Þegar Guðbergur hafði fengið
nokkurt starfsþrek hóf hann störf
á skrifstofu Sjómannafélags
Reykjavíkur en 1952 varð hann
húsvörður Tryggingastofnunar
ríkisins. Starfinu fylgdi íbúð og
fluttust þau þangað. Sinnti ía hús-
varðarstarfinu með manni sínum
eftir því sem þörf var á og unnu -
þau vel og samviskusamlega. Mikill
gestagangur var ætíð á heimilinu,
bæði leit starfsfólk Tryggingastofn-
unarinnar oft við og vinir og ætt-
ingjar, sem oft dvöldu hjá þeim um
lengri tíma, en ía og Bergur voru
bæði mjög gestrisin. Húsvarðar-
störfunum sinntu þau uns Guðberg-
ur var rúmlega sjötugur. Nokkru
áður fluttust þau í eigin íbúð í
Nóatúni 28. Guðbergur lést 7. des-
ember 1987. Þá hafði hann dvalist
11 ár á Hrafnistu, lengst af á
sjúkradeild.
Ia var mjög ættrækin og kunni
góð skil á ætt sinni og uppruna og
hafði yndi af að tala um það. Hún
unni sveitinni sinni mjög. Hún vildi'
öllum ráð gefá og liðsinna og það
voru ófáir kjólarnir, sem hún töfr-
aði fram fyrir vinkonur og fjölskyld-
una. Ia var hannyrðakona svo af
bar. Gjafir hennar, sem oft voru
hannyrðir, prýða heimili margra
vina og ættmenna og heimili þeirra
hjóna var mjög fallegt. Fjölmargir
listgripir móðurinnar prýða nú
heimili sonarins. ía var mannblend-
in kona óg átti létt með að blanda
geði við ókunnuga. Hún var glað-
lynd og hjartahlý og laðaði fólk að
sér. Hún var einstaklega góð amma
og unni sonarsonunum, Hirti, Bergi
og Hlyni mjög. Eins var hún góð
og tillitssöm tengdamóðir. Síðustu
4 árin dvaldist hún á vistheimilinu
Seljahlíð þar sem hún naut mjög
góðrar umönnunar.
Það er góð kona sem verður
jarðsungin frá Bústaðakirkju í dag,
23. mai, kl. 13.30.
Tengdadóttir