Morgunblaðið - 03.10.1990, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. OKTÓBER 1990
SAMEINING ÞÝSKALANDS
Mecklenbur^ÁJ/
„/Pommern j
Schwerin /—n
í\ Branden- /
.Xburq V
oABeníj
Halle ». _'v-\
\ Saxland
Thiiringen/^DresdenJirv
remen v
Neöra-Saxland
Hannover
Nordrhein
Westfalen pji
» Dusseldorf /T V
Bonn J
uf ) Hessen
Rhein- Swiesbaden /
land- <>
, Pfalz r
___ Mainz/
i \Saar- \
>vl%brúckeD,
«a»bnii I Stuttgart
Bæjaraland
A-Þýskaland fær
aðlögunartíma
á ýmsum sviðum
SAMEINING þýsku ríkjanna verður með þeim hætti að Austur-
x Þýskaland gengur í Vestur-Þýskaland. Það veldur því að ekki
þarf að semja ný lög eða nýja sljórnarskrá. Aðlögunin verður
samt nógu flókin og eru reglur og undantekningar á þeim
skjalfestar á þúsund blaðsíðum í síðari ríkjasamningi þýsku
ríkjanna sem undirritaður var 31. ágúst.
Áður en samningurinn var und-
irritaður þurfti að nást málamiðl-
un í tveimur mikilvægum deilu-
málum, afstöðunni til fóstur-
eyðinga og afdrifa Stasi-skjal-
anna, það er gagna austur-þýsku
öryggislögregiunnar. Niðurstaðan
varð sú að í tvö ár gildir mismun-
andi réttur í þýsku ríkjunum hvað
fóstureyðingamar varðar. Enn á
eftir að útkljá hvað verður um
Stasi-skjölin en líklegast er að þau
verði í umsjón Austur-Þjóðverja
og að þau verði ekki eyðilögð. Á
síðasta þingfundi austur-þýska
þingsins á föstudag var fangelsis-
vist allra fanga í landinu stytt um
þriðjung. Var þetta gert vegna
þess að sýnt þykir að dómar hafi
almennt verið harðari í Austur-
Þýskalandi en Vestur-Þýskalandi.
Alþýðulýðveldið á
„sorphauga sögunnar"
Samkvæmt ríkjasamningnum
hverfur austur-þýska stjórnarfar-
ið svo að segja alveg á „sorphaug
sögunnar“. Vestur-þýskur réttur
tekur gildi í öllu Þýskalandi. Á
sumum sviðum verður um aðlög-
unartímabil að ræða. Til dæmis
gildir reglan um algert áfengis-
bann undir stýri áfram í Austur-
Þýskalandi í tvö ár.
Þingið í Austur-Berlín hefur nú
valið 144 þingmenn úr sínum hópi
til að setjast á þingið í Bonn. 2.
desember verður svo í fyrsta skipti
kosið til þings sameinaðs Þýska-
lands.
í Vestur-Þýskalandi gilda þau
lög að ríkari sambandsríki styðji
hin fátækari með fjárframlögum.
V-þýsku sambandsríkin fengu því
áorkað að þessi regla tekur ekki
gildi fyrir nýju sambandsríkin
fimm í Austur-Þýskalandi fyrr en
árið 1995.
Enn leikur nokkur vafi á því
hver eigi að framfyigja ákvæðum
ríkjasamningsins. Ríkisstjórnir
verða ekki myndaðar í sambands-
ríkjum Austur-Þýskalands fyrr en
eftir kosningar þar 14. október.
Lögregla Austur- og Vestur-
Þýskalands sameinaðist að vísu í
gær, 2. október, en eflaust líður
langur tími þar til framkvæmda-
valdið í Austur-Þýskalandi og
dómsvaldið verða orðin vel heima
í lögum Vestur-Þýskalands.
Sameiningin gerist samkvæmt
23. grein vestur-þýsku stjómar-
skrárinnar sem heimilaði „öðrum
hlutum" Þýskalands að ganga í
Vestur-Þýskaland. „Nýja“ ríkið
heldur sínu gamla nafni, Sam-
bandslýðveldið Þýskaland, og
sínum gömlu táknum. 23. greinin
verður nú felld úr stjórnarskránni
sem ætti að vera Pólveijum
ánægjuefni því það gefur til kynna
að gervallt Þýskaland sé nú kom-
ið undir einn hatt.
146. grein stjórnarskrárinnar
verður hins vegar ekki breytt en
þar segir að „grundvallarlög þessi
gildi þangað til Þjóðveijar hafí í
fijálsum kosningum valið sér
stjórnarskrá". Það má því segja
að þing sameinaðs Þýskalands
hafi þá skyldu á herðum að leggja
stjómarskrána,, endurskoðaða
eða óbreytta, undir dóm þjóðar-
innar. Ólíklegt má þó telja að tími
vinnist til þess ama næstu árin.
í ríkjasamningnum var enn-
fremur kveðið á um að Berlín
yrði höfuðborg Þýskalands. Þó er
hinu sameinaða þingi falið að
ákveða hvort þingið og ríkisstjóm-
in flytji aðsetur sitt frá Bonn til
Berlínar. Hins vegar er gert ráð
fyrir að forsetinn flytjist til Berlín-
ar.
Heimild Die Zeit
^rijgftalatrö
í hinu nýja Þýskalandi veröa 16 sambandsríki, en
fimm þeirra voru á hernámssvæöi Rússa er varö
Austur-Þýskaland. íbúar Þýskalands eru 78 milljónir
og er þaö fjölmennasta ríki Evrópu á eftir
Sovétríkjunum.
Hiö nýja Þýskaland er 356.753 ferkílómetrar á stærð.
Slésvik-
Holtseta
land

Hógværð áranna eftir stríð
verði ekki varpað fyrir róða
—segir Hans Hermann Haferkamp
sendihérra um væntanlega utan-
ríkisstefnu og framtíð Þýskalands
EG ER mjög bjartsýnn og nyög hamingjusamur vegna þess að
eftir 45 ár þvingaðs aðskilnaðar eru land okkar og þjóð samein-
uð á ný,“ segir Hans Hermann Haferkamp, áður sendiherra
V-Þýskalands en nú alls Þýskalands, á íslandi í samtali við
Morgunblaðið. Hann segist sannfærður um að allur þorri Þjóð-
verja deili gleði hans þrátt fyrir áhyggjur af ýmsum toga, en
umskiptin í heimsmálunum hafi verið svo snögg óg margir,
jafn A-Þjóðveijar sem V-Þjóðveijar, hafi með vissum hætti
verið búnir að sætta sig við óumflýjanlega skiptingu þjóðarinn-
ar. Vandamálin eftir það sem kalla megi nauðungarvinnubúðir
og hömlur á upplýsingar til almennings austan megin séu gífur-
leg. En Þjóðveijar nýju sambandsríkjanna í austri muni með
aðstoð vestanmanna vinna bug á erfiðleikunum, á sama hátt
og V-Þjóðveijar fyrstu árin eftir stríð er landið var í rústum.
Haferkamp sagði Þjóðverja
afar þakkláta öllum þeim þjóðum
sem sýnt hefðu þeim skilning öll
þessi ár aðskilnaðar og tækju nú
þátt í fögnuði þeirra. Islendingar
hefðu ávallt verið í hópi þessara
þjóða og ráðamenn Þjóðveija
• -
n
Reuter
Ung kona fyrir framan Brandenborgarhliðið í Berlín með kort
af sameinuðu Þýskalandi.
hefðu tjáð íslenskum ráðamönn-
um þakklæti Þjóðveija vegna
þessa. Því væri heitið að Þjóðveij-
ar yrðu góðir og hógværir grann-
ar enda þótt þeim hefði vaxið
nokkuð ásmegin.
Ótti nágrannanna
Haferkamp sagði ljóst að sum-
ar nágrannaþjóðir Þjóðverja ótt-
uðust vaxandi mátt þeirra. Þetta
væri skiljanlegt í ljósi sögunnar
en „stundum lærum við af sög-
unni þótt við gerum það ekki allt-
af. Þjóðvéijar eru að minni hyggju
þjóð sem hefur lært af sögunni,
lært Iýðræði, hógværð og sam-
vinnu, einkum yngra fólkið. Mig
sjálfan skiptir það miklu að þess-
ari hógværð verði ekki varpað
fyrir róða þótt Þýskaland styrkist
með auknum íbúafjölda, auknum
framleiðslumætti, jafnvel menn-
ingarlega. Eitt af því furðulegasta
við umræðuna í Þýskalandi und-
anfarna tíu mánuði er hve sárafá-
ir hafa rætt um „sterkt" Þýska-
land. Viðvörunarraddirnar voru
Hans Hermann Haferkamp,
sendiherra Þýskalands á íslandi.
mun fleiri og háværari, stundum
svo ákafar að útlendingum fannst
þetta hálf-fáránlegt. Fólk má ekki
gleyma því að íbúafjöldinn vex
aðeins úr 62 milljónum í 78 og
meginhluti þjóðarinnar hefur búið
við lýðræði í 45 ár. Hvers vegna
ætti þessi viðbót að stefna öllu í
voða?“
Haferkamp sagði Þjóðverja
staðráðna í að ræða ekki framar
breytingar á landamærunum að
Póllandi, þeirri umræðu væri end-
anlega lokið. Það hefði verið er-
fitt verk að gefa gömlu þýsku
landsvæðin, sem nú eru pólsk, upp
á bátinn, en Þjóðverjar skildu vel
að færa yrði fórnir til að treysta
friðinn. Samskiptin við Pólveija
og ekki síður Sovétmenn væru
e.t.v. viðkvæmustu mál utanríki-
stefnunnar; Þjóðveijar mætu mik-
ils þátt Míkhaíls Gorbatsjovs Sov-
étleiðtoga sem hefði skilið að
skipting Þýskalands stuðlaði ekki
að friði í Evrópu. Þjóðveijar teldu
að sameining landsins yrði til að
stuðla að einingu Evrópu, hvort
markmiðið væri háð hinu. Ástæð-
an fyrir auknum sameiningará-
huga gæti í sumum tilvikum verið
ótti einhverra Evrópuþjóða við
mátt Þýskalands en forsendurnar
skiptu ekki máli ef afstaða þjóð-
anna hefði einingu álfunnar í för
með sér. Stundum væri óneitan-
lega erfitt að gera öllum til hæf-
is, Þjóðveijar gætu ekki forðast
öll hernaðarumsvif utan landa-
mæra sinna ogjafnframt haft her
við Persaflóa, eins og sumir
bandamenn þeirra færu nú fram
á.
Sauðir skildir frá höfrum
Sendiherrann var spurður hvort
utanríkisþjónusta lýðræðislegs
Þýskaland myndi nýta sér þá sem
hefðu starfað í a-þýsku utanríkis-
þjónustunni. „Við teljum að sumir
þeirra geti komið að góðum notum
því að þeir hafa verið með marga
sérfræðinga, m.a. í samningum
milli landanna sem áður voru í
austurblokkinni svonefndu. A-
Þjóðveijar áttu oft frumkvæði að
þessum samningum. Starfsbróðir
minn, sem var tvisvar fulltrúi
V-Þýskalands í Austur-Þýska-
landi og þekkir því vel aðstæður,
hefur nú fengið það verkefni að
kanna hveijir geti áfrain starfað
í utanríkisþjónustunni, hveijir séu
færir um og vilji hlíta lýðræðisleg-
um reglum, ollu ekki öðru fólki
skaða og kæfðu ekki rödd samvis-
kunnar. Mannúðleg viðhorf eru
jafn mikilvæg og skilvirkni fyrir
það ríki sem starfað er fyrir.“