Morgunblaðið - 10.11.1990, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. NÓVEMBER 1990
19
Þorvaldur Veigar Guðmundsson
„Því er augljóst að enn
á að herða að stóru
sjúkrahúsunum á næsta
ári. Þetta á að gerast
án þess að um það fari
fram nokkur umræða.
Það gengur ekki. Tími
er kominn til að hafin
verði umræða í þjóðfé-
laginu um hvort við
höfum efni á að reka
þá spítala, sem þegar
er búið að byggja, hvort
við höfum efni á að
reka það heilbrigðis-
kerfi, sem við höfum
þróað.“
að fresta viðhaldi og endurnýjun
búnaðar og tækja sem fyrr segir.
Þetta gengur ekki lengur. Starfsemi
spítalans er farin að líða rnjög og
þjónusta hans á ýmsum sviðum
hangir á bláþræði. Ofaná tjárskort
bætist að álagið hefur aukist. Á
síðastliðnum 5 árum hefur rúmum
heldur fækkað á stóru spítölunum í
Reykjavík og á sama tíma hefur þjóð-
inni fjölgað um rúmlega 3%. í reynd
hefur sjúkrarúmum á Stór-
Reykjavíkursvæðinu fækkað um
u.þ.b. 5%. Þar sem fjölgunin hefur
verið tiltöiuiega meiri meðal aldr-
aðra, sem þurfa að jafnaði meiri
heilbrigðisþjónustu, er samdráttur-
inn ennþá tilfinnanlegri. Tvennt hef-
ur gerst á undanförnum árum, sem
gert hefur ástandið bærilegra. í
fyrsta lagi hafa ýmsar lækningar,
minni aðgerðir og rannsóknir færst
út af spítalanum og eru nú fram-
kvæmdar á einkastofum lækna úti í
bæ og i öðru lagi hefur aukinn þiýst-
ingur á Landspítalann haft það í för
með sér, að legutími sjúklinga stytt-
ist og því hefur fjöldi sjúklinga, sem
lagst hefur inn á spítalann aukist.
Aukningin á helstu legudeildum
Landspítalans á árunum 1987-1990
er um 27% að meðaltali. Þessar
breytingar þættu hagræðing og af-
kastaaukning ef um iðnað væri að
ræða: minni verkefnin flutt á smærri
og ódýrari rekstrareiningar en stærri
einingarnar taka að sér stærri verk-
efni (t.d. kransæðaaðgerðir) og leysa
fleiri en fyrr. Vandamálið er, að þessi
aukna hagræðing og umsetning í
heilbrigðisþjónustunni leiðir ekki til
sparnaðar, heldur til aukins kostnað-
ar. Það er nefnilega fært einfalt bók-
hald á sjúkrahúsunum, eingöngu
fært í kostnaðardálkinn en ekkert
fært í tekjudálkinn. Dæmi: Takist
með hagræðingu á skurðstofum og
með styttum legutíma að ijölga að-
gerðum á mjaðmarliðum um tvær á
mánuði, þ.e. að skipta um 24 fleiri
mjaðmarliði á ári, og hver mjaðmar-
liður kostar 150 þúsund krónur (ann-
ar kostnaður ekki reiknaður), eyðir
spítalinn 3,6. milljónum króna meira
í kaup á mjaðmarliðum. Þegar litið
verður á stöðu spítalans í árslok kem-
ur í ljós enn aukinn kostnaður, sem
verður túlkaður sem óráðsla. Minnk-
aður sársauki, aukin hreyfigeta og
aukið vinnuframlag þeirra, sem
fengu mjaðmarliðina er hvergi talið
spítalanum til tekna, nema í hugum
þess fólks sem fékk umrædda
mjaðmarliði. Á að banna afkasta-
aukningu á sjúkrahúsum?
Annað mál, sem hefur verið mikið
í fjölmiðlum í haust, er aukinn lyfja-
kostnaður, bæði sjúkrahúsa og lands-
manna í heild. Gjarnan er talað um
þennan aukna kostnað eins og hann
sýni bara aukna eyðslu og ekkert
fáist í staðinn. En slíkt er fjarri lagi.
Á hverju ári koma á markaðinn ný
lyf, sem taka eldri Iyfjum fram, en
kosta gjarnan meira en gömlu lyfin.
Og það koma fram ný lyf, sem bæta
eða lækna sjúkdóma, sem ekkert var
hægt að gera við áður. í sumum til-
fellum gera lyfin fólk vinnufært eða
koma í veg fyrir að það leggist inn
á spítala. I umræðunni um aukinn
lyfjakostnað er ekki get'ð tilraun til
að líta á þessa hlið málsins. Framfar-
ir, sem munu stuðla að bættu heilsu-
fari, eru sífellt að koma fram á mörg-
um sviðum læknisfræðinnar. Þetta á
við um lyf, tæki og ýmiskonar tækni.
Að standa fast á því að kostnaður
við sjúkrahúsin og lyíjakostnaður
megi ekki aukast á milli ára meira
en sem svarar hækkun vísitölu, er
sama og að segja: „Við ætlum ekki
að taka frekari þátt í þróun læknis-
þjónustunnar, hér stoppum við.“ Með
gjörðum sínum hafa ráðamenn sagt
þetta undanfarin ár við stóru spítal-
ana, og þeir hafa raunar sagt meira.
Með því að taka ekki tillit til íjölgun-
ar fólks og breyttrar aldursskiptingar
hafa þeir snúið nokkuð til baka.
Staðreyndum játað
eftir Hreggvið
Jónsson
í athugasemd frá útgefendum
Voga við grein minni í Morgunblað-
inu á fimmtudaginn er í raun stað-
fest að allt, sem ég sagði er rétt,
enda er efni blaðsins raðað „eins
smekklega og kostur er“, eins og
segir í svari þeirra. Og þá er spurn-
ingin þessi. Áf hvei'ju lýsir oddviti
Sjálfstæðisflokksins í Kópavogi
einn allra oddvita flokksins í kjör-
dæminu opinberlega stuðningi við
einn frambjóðanda fram yfir annan?
í auglýsingabæklingi umrædds
frambjóðanda segir hann: „Það er
kominn tími til að Kópavogsbúar
eignist málsvara á Alþingi.“ Síðan
skorar hann á Kópavogsbúa, að
kjósa frambjóðandann „sem full-
trúa okkar“. Ef við værum meðlim-
ir í EB myndi slík auglýsing falla
undir tilskipun bandalagsins frá
1984, um bann við villandi og
ódrengilegum auglýsingum. Var
Axel heitinn Jónsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins ekki Kópa-
vogsbúi? Er Rannveig Guðmunds-
dóttir alþingismaður ekki búsett í
Kópavogi? Og ekki er búið að selja
Fossvogsdalinn þar sem ég bý til
Reykjavíkur. Annars hélt ég, að
Hreggviður Jónsson
verið væri að velja frambjóðendur
fyrir allt Reykjaneskjördæmi.
Höfundur er einn af
frambjóðcndum
Sjálfstæðisflokksins í
Reykjaneskjördæmi.
Greinilegt er af fjárlögum fyrir
árið 1991, að draga á úr starfsemi
stóru sjúkrahúsanna. Hækkun fjár-
framlaga heldur ekki í við verðbólgu.
Framlög til tækjakaupa eru svo lítil
að tæki sjúkrahúsanna verður hægt
að endurnýja á 20-25 ára fresti.
Erlendis er miðað við 5-10 ára end-
ingu tækja. Boðað er í fjárlöguni að
breyta eigi lögum og setja á stofn
samstarfsnefnd sjúkrahúsanna og
sagt er, að það muni leiða til hagræð-
ingar og sparnaðar. Þó sú verði raun-
in, gera jafnvel þeir, sem að þessu
standa, ekki ráð fyrir að það verði á
árinu 1991. Því er augljóst að enn á
að herða að stóru sjúkrahúsunum á
næsta ári. Þetta á að gerast án þess
að um það fari fram nokkur um-
ræða. Það gengur ekki. Tími er kom-
inn til að hafin verði umræða í þjóðfé-
laginu um hvort við höfumefni á að
reka þá spítala, sem þegar er búið
að byggja, hvort við höfum efni á
að reka það heilbrigðiskerfi, sem við
höfum þróað. Sú skoðun er ríkjandi
meðal okkar sem störfum við heil-
brigðisþjónustuna, að efnin séu næg
og það sé nóg svigrúm til að spara
á öðrum sviðum svo ekki þurfi að
draga úr þeirri þjónustu. Við erum
ekki tilbúin til að vera skömmtunar-
stjórar fyrir ráðamenn, sem draga
saman þjónustu að lítt athuguðu
máli og veigra sér svo við að standa
við eigin ákvarðanir. Ef á hinn bóg-
inn niðurstaða ráðamanna að um-
ræðum loknum verður sú, að draga
skuli úr þjónustunni, verðum við að
sætta okkur við það, en þá verður
einnig að ákveða hvar og hvernig á
að skera niður. Á að minnka sjúkra-
húsin um 10%? Á að auka greiðslu-
hluta sjúklinga í öllum lækninga-
kostnaði? Á ríkið að hætta að borga
fyrir ákveðna þætti svo sem glasa-
frjóvgun, lýtalækningar og ýmsar
rannsóknir? Á sú þjónusta að vera
eingöngu fyrir þá, sem hafa efni á
að greiða hana úr eigin vasa? Höfum
við efni á krabbameinslækningum
og líffæraflutningum?
Þessar og margar aðrar erfiðar
spurningar vakna þegar farið er að
ræða niðurskurð í alvöru. í öllu falli
er það krafa, að ráðherrar, alþingis-
menn og aðrir ráðamenn í heilbrigði-
skerfinu hætti að ræða innantóm
slagorð eins og „Heilbrigði fyrir alla
árið 2000“, en taki upp umræðu um
raunveruleg vandamál heilbrigði-
skerfisins.
Höfundur er yfirlæknir á
rannsóknadeild í meinefnafræði á
Landspítalanum.
Ef horft er til framtíbar
bíba okkar mörg stór verkefni
Jöfnun atkvæöisréttar
Leibrétta þarf misvægi atkvæða
kjósenda eftir búsetu og stefna
að fækkun þingmanna.
Húsnæðismál
Treysta þarf séreignastefnuna í
sessi og aðstoöa fólk við fyrstu
íbúðakaup.
Lægra vöruverð
Lækka þarf vöruverb meb frjálsri
samkeppni, viðskiptafrelsi og
minnkandi ríkisumsvifum.
Atvinnumál
Efla þarf nýsköpun í atvinnumál-
um til þess að íslendingar dragist
ekki aftur úr öðrum þjóðum.
Afnám vinstriskatta
Afnema á skattaálögur sem
núverandi vinstristjórn hefur
lagt á landsmenn.
Ungan mann í baráttusætib
Vltw B. Kjartansson
í H3 saetiö
Stuðningsmenn