Morgunblaðið - 11.11.1990, Blaðsíða 11

MQRGU,N^Dip ,gU^NUpA,QyR,U.^()^¥B,Klí.l9!|0,,
EVROPUBANDALAGIÐ
Kola- og stálbandalag Evrópu (frá 1951)
Efnahagsbandalag Evrópu (frá 1958) og
Kjarnorkubandalag Evrópu (frá 1958)
Stofnlönd: Belgía, Frakkland, Holland
Ítalía, Lúxemborg og V-Þýskaland .
Megingrundvöllur bandalagsins er Rómar-
sáttmálinn ásamt síöari breytingum.
1958
EVROPUBANDALAGIÐ
Bretland, Danmörk og írland gengu inn 1973.
Grikkland gekk inn 1981.
Spánn og Portúgal gengu inn 1986.
A-Þýskaland sameinaöist V-Þýskalandi 1990.
Aöildarríkin eru nú tólf meö um 340 milljónir
íbúa
1990
/ árslok 1992 verða EB-lönd eitt markaðssvæði
hvaö snertir skipti á vöru og þjónustu, fjármagns
flutninga, búsetu og atvinnu.
Einnig með sameiginlega landbúnaðar- og
fiskimálastefnu og tollabandalag út á við.
Náin samvinna verður á sviði fjármála, peninga-
mála, félagsmála og utanríkismála.
okkur mjög sterka viðskipta-
lega stöðu. Landið er einnig
vel staðsett til að geta verið
miðpunktur í viðskiptum. Við
höfum mjög góða vöru sem
aðrar þjóðir þurfa á að
halda, og við eigum að not-
færa okkur það.“
— Telur þú ekki hættu á
að íslendingar einangrist, ef
þeir standa utan við EB.?
„Ég held að það sé meiri
hætta á að við einangrumst
innan þessarar heildar sem
jaðar stórríkissins. Ég hef
ekki trú á því að það verði
svo mikið tillit tekið til okk-
ar, þessara 250 þúsund
hræða. Við yrðum eins eins
og lítið þorp í EB.
Það má benda á vægi þjóð-
ar eins og Danmerkur. Danir
eru mjög máttlausir í málum
em þeir telja mikilvæg. Það
er ein af ástæðum þess að
þeir eru að reyna að fá Norð-
urlandaþjóðirnar með sér í
bandalagið. En jafnvel þótt
við gætum haft áhrif innan
EB, nægir það ekki til að
réttlæta það að við eigum
að fara þarna inn, ekki síst
vegna uppbyggingarinnar og
fiskveiðanna.“
Þegar Kristín var spurð
hvaða áhrif hún teldi aðild
hafa á atvinnulífið, sagðist
hún telja að atvinna hér yrði
fábreyttari en nú.
„Það blasir við, að ef við
göngum inn í svona stóra
heild verða færð rök fyrir
því, að það væri hagkvæmt
fyrir heildina að íslendigar
verði hráefnisframleiðendur.
Það gæti vel verið að það
yrði talið hagkvæmt að láta
Islendinga veiða í landhelg-
inni, en ég er ekki viss um
að það verði talið heppilegt
að við ynnum fiskinn. Við
myndum veiða til að setja
beint á markað, þannig að
við yrðum nokkurskonar ver-
stöð fyrir fiskiskipin; þau
gætu sótt hingað vatn og
vistir og eldsneyti, hvort sem
það verður olía eða vetni.
Ég sé ekki rökin fyrir því
að það verði talið hagkvæmt
að flytja hingað fjölbreyttari
iðnað, heldur verði farið nær
markaðnum með framleiðsl-
una.“
Eyjólfur Konráð Jónsson þingmaúur Sjálfstæúisflokks
Getum náð öllu í
samningum án
fórna
„Við eigum ekki að orða aðild að Evrópubandalaginu.
Ef við yrðum aðilar að bandalaginu værum við að
undirgangast lög og samþykktir þess, að minnsta
kosti að vissu marki. Eg geri ráð fyrir að við fengjum
einhverja tímabundna samninga og undanþágur varð-
andi fiskveiðarnar, en þá hefðum við rétt EB litla fing-
urinn og hvað kynni þá að fylgja á eftir?
Eg held að það sé alveg
ljóst, að við yrðum í
meiri hættu, að aftur yrði
farið að skipa upp frá sömu
ríkjum og við sömdum við
fyrir 20 árum um að fara
út úr landhelginni.
Ég tel okkur geta náð
öllu sem við þörfnumst í
samningum við bandalags-
ins, án þess að fórna neinu
því sem dýrmætast er og
án þess að hin sameiginlega
sjávarútvegsstefna nái til
íslands."
— Talsmenn aðildar
hafa m.a. bent á, að vilji
sé innan EB að íslendingar
Eyjólfur Konráð Jónsson
hafi yfirráð yfir fiskimiðun-
um þrátt fyrir inngöngu í
EB.
„Þetta rökstyður ekki að
við séum jafn vel varðir,
þegar við erum komnir inn-
fyrir múrana hjá þeim og
tilbúnir að undirgangast
þeirra lög eins og þau eru
á hverjum tíma. Því lög og
reglur eru breytingum háð
og enginn veit hvernig þetta
bandalag verður eftir 10-20
ár. Ég vil því ekki taka
neina áhættu, sérstaklega
ekki að óþörfu.“
— Forsvarsmenn iðnaðar
eru því fylgjandi að sækja
um aðild að EB. Er ekki
rétt að horfa á þá hagsmuni
einnig?
„Iðnaðurinn hefur allt
sem hann þarf. Það er full
fríverslun og tollfrelsi með
allan iðnvarning á báða
bóga, og iðnaðurinn er eins
settur og ísland væri í band-
alaginu. Ef einhver vafí
væri um það, er hæpið að
Bandaríkjamenn væru að
taka þátt í álbræðslu hér á
landi. Ég hef ekki heyrt
neina draga það í efa, að
Evrópumarkaður sé fijáls
fyrir afurðir álversins.“
um að vild.
Hins vegar stendur ekki til
að breyta sjávarútvegsstefn-
unni yarðandi opinbera
styrki. íslensk sjávarútvegs-
fyrirtæki hafa ekki notið
styrkja, og telja þann sjávar-
útvegsósíalisma, sem EB
stendur fyrir, ekki heppileg-
an. í samkeppni myndu þau
standa höllum fæti við fyrir-
tæki innan EB sem hafa no-
tið hárra styrkja um árabil.
Ýmsir telja mögulegt fyrir
íslendinga að halda yfirráðum
yfir sjávarútveginum hér,
þrátt fyrir inngöngu í EB.
En það væri mjög erfitt í
raun. Aðild fylgir fjórfrelsið
svonefnda, og þar á meðal til
fjárfestinga. Hvernig ætti að
halda útgerð og fiskvinnslu
fyrir utan allar fjárfestingar
og tryggja að þessar atvinnu-
greinar verði áfram í höndum
Islendinga?
Maður spyr sig einnig: Ef
íslendingar vilja ganga í EB,
en halda eftir öllu því bita-
stæðasta, eftir hveiju væri
bandalagið þá að sækjast með
aðild íslands?
Fiskveiðar í heiminum
verða ekki mikið meiri en þær
eru nú. Fiskeldi er alltaf að
aukast en það eykst ekki í
takt við eftirspurn eftir sjáv-
arafurðum. Afieiðingin er
verðhækkun sem við höfum
notið góðs að. Aukningin í
fiskneyslu hefur verið hvað
mest í Evrópu, og henni er
spáð áfram. Það þýðir að
fiskimið verða sífellt verð-
mætari auðlind og þar af leið-
andi æ væniegri fjárfesting-
arkostur. Það er fyrst og
fremst í sjávarútvegi, sem
útlendingar hafa áhuga á að
fjárfesta hér á landi. Þetta
er okkar sérsvið og þar skör-
um við framúr.“
— Gæti ekki þar af leið-
andi orðið fýsilegt fyrir ís-
lendinga að sækja inn í EB á
þessu sviði?
„Ég held að svo sé ekki. Á
meðan haftastefnan ríkir í
EB, ríkjakvótar, styrkír og
mikil félagsleg sjónarmið,
hefur það truflandi áhrif á
atvinnugreinina. I EB eru út-
gerðarmenn búnir að veiða
megnið af sínum kvótum í
upphafi árs. Þar er óhemju-
fjöldi fiskiskipa, sem ræðst á
þennan litla afla sem er til
skiptanna og veitt hann á
nokkrum mánuðum. Svo
binda menn skipin við bryggju
og þyggja úr sjóðum banda-
lagsins það sem eftir er árs-
ins.
Það sem getur gagnast
okkur er að sömu leikreglur
gildi í sjávarútvegi og í iðn-
aði. Samkeppni á jafnréttis-
grundvelli þar sem ríkisstyrk-
ir og tollar væru úr sögunni.
Þetta gæti vel orðið, að
vísu varla í náinni framtíð. í
Brussel vita menn að það
gengur ekki til lengdar að
reka atvinnuvegi á svona
óskynsamlegan hátt. Þeir sjá
sjávarútveg, eins og til dæmis
hér á landi, sem heldur uppi
miklu velferðarþjóðfélagi.
Það sama ætti að geta verið
upp á teningnum í EB, en í
stað þess er sjávarútvegurinn
baggi á bandalaginu."
Halldór sagði að jafnvel
þótt þetta breytist væri ekki
þar með sagt að fýsilegt yrði
fyrir ísland að ganga í EB.
„Aðild fylgja margir ókost-
ir. Nú hafa einstök ríki t.d.
neitunarvald í málum sem
varða lífshagsmuni þeirra. En
það er talað um að þetta
breytist áður en langt um líð-
ur, og þá yrðu Islendingar að
sætta sig við ákvarðanir Evr-
ópubandalagsins um sjávar-
útvegsmál, án þess að geta
beitt neitunarvaldi.
Svo má benda á, að það
er mjög hæpið að ganga í EB
af þeirri ástæðu að innri
markaðurinn er sniðinn fýrir
iðnaðarvörur. Hér er sjávar-
útvegurinn undirstaðan með
öllum sínum sveiflum í afla
og afurðaverði. I EB verður
komin á Evrópumynt innan
nokkurra ára, en þá hefðum
við ekki lengur neitt svigrúm
til að hrófla við genginu, sem
hefur einmitt verið notað til
að jafna áhrif sveiflnanna í
afla og verði. Það eru að vísu'
ýmsir sem halda því fram að
þetta tæki hafí verið misnotað
og því eins gott að taka það
af íslenskum stjórnmála- og
embættismönnum. En ég held
að svona rök séu hæpin.“