Morgunblaðið - 07.12.1990, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. DESEMBER 1990
h
Myndasögublaðið „Gisp“!
Rúna Gísladóttir listamaður
Tilbrigði við landið
Myndlist
BragiÁsgeirsson
Það er margt yfirmáta dásam-
legt í útlandinu dettur manni í
hug við uppflettingu mynda-
sögublaðsins „Gisp“, en fyrsta
hefti þess er nýkomið út — og
satt að segja því miður hér á
landi.
Fyrir hið fyrsta þá stenst blað-
ið ekki almennar kröfur um
teiknimyndablöð, málið fullt af
ódýru innantómu slangi og út-
lendum tökuörðum og svo er
söguþráðurinn brotakenndur —
eiginlega hvorki fugl né fiskur.
Allt væri þetta afsakanlegt ef
að um gáskafullt skólablað væri
að ræða, þar sem innanbúð-
argrín og glens réði ríkjum, en
svo er ekki, heldur á hér að vera
um alvarlega útgáfu mynda-
sögublaðs, að ræða, sem koma
á út nokkuð reglulega í.framt-
íðinni.
Geri ég ráð fyrir að það sé
ósk flestra að útgefendum megi
verða að ósk sinni, en áður verða
þeir að gera svolitlu meiri kröfur
til sjálfra sín og á það í senn við
um teikningamar sem textamál-
ið.
Kannski er þetta blað einkenn-
andi fyrir ástandið á fleiri sviðum
á íslandi nútímans og jafnvel á
myndlistarsviðinu, þar sem
margur álítur nægilegt að vera
með í einhveiju frá útlandinu og
aðalatriðið sé að vera sem líkast-
ur því sem er viðurkennt þar.
En þá eru menn ekki að skapa
heldur hanna það upp sem aðrir
eiga hugmyndina að.
Það er og margt hægt að gera
hér í fámenninu, sem varðar við
lög að viðlögðum háum sektum
erlendis, og á það við um fjölfal-
daða gripi eins og hönnun og svo
að sjálfsögðu prentað mál, grafík
og teiknimyndir.
Eru einstaklingar og fyrirtæki
með lögmenn í fullu starfí til að
kanna markaðinn og vera hér á
varðbergi um að lög um eignar-
rétt hugmynda séu virt og þeir
hafa nóg að gera og málaferlin
á fullu.
Þótt segja megi að þetta fram-
tak sé meinlaust vegna þess hve
frumstætt það er, þá verður að
segja það hreint út að aðalein-
kenni þess eru teiknifígúrur sem
koma manni kunnuglega fyrir
sjónir og í þeim mæli að lítill
sómi er að.
Og hvað hvers konar táknræn
óhljóð áhræfir, sem morandi er
af í myndatextunum snertir þá
er ég ennþá minna hrifínn af
þeim, því að þau fullkomna eigin-
lega flatneskjuna auk þess sem
heilu textamir eru á ensku, t.d.
„This story is weird man ... I
mean ... I must think of my
image ... Fuck ... Hate to let
you down guys ...“
Orð og setningar eru ekkert
fínni þótt þau séu borin fram á
útlenzku og nákvæmlega jafn
dónaleg og klámfengin.
Kannski eru vinnubrögðin í
ætt við ýmsar af hinum nýju
útvarpsstöðvum þar sem málinu
er misþyrmt hvað mest og ég
verð að bæta því við, að það fer
ekki síður í mínar taugar að sjá
hugmyndir útlendra snillinga í
teiknimyndasögum í þessum
klúðurslega búningi.
En hvað um það, þetta er
frumraun og óska ég frekar að
hún blómstri en að hún leggist
af, en það verður þá að vera í
mun metnaðarfyllri búningi.
Form teiknimyndasögunnar er
nefnilega gríðarlega kröfuhart,
hvort heldur um er að ræða
meinlaust gaman eða djarfar og
jafnvel mjög grófar útgáfur. Hér
gildir að hitta í mark og gera
það í hugmyndan'kri útfærslu.
í sýningarsal FÍM í Garðastræti
6 sýnir fram til 2. desember Rúna
Gísladóttir 46 myndverk.
Að langmestum hluta eru þetta
klippimyndir, en einnig fá að fljóta
með nokkrar olíu- og akrílmyndir
eins og til að auka á fjölbreytnina.
Rúna sýndi síðast hér í
Reykjavík fyrir þrem árum og þá
í eystri sal Kjarvalsstaða, en í
millitíðinni hefur hún haldið nokkr-
ar sýningar úti á landi, auk þess
sem hún hefur tekið þátt í nokkrum
samsýningum.
Það eru klippimyndirnar sem
bera uppi þessa sýningu og þá
ekki einungis fyrir fjölda þeirra
heldur einnig listræn tök, en Rúna
sýnir áberandi meiri öryggi í út-
færslu þeirra en í olíu- og akríl-
myndunum.
Hér er hið form- og litræna sam-
ræmi mun meira, og myndmálið
öðlast um leið dýpri tengsl við innri
lífæðar myndflatarins.
Gerandinn vill helst nefna aðferð
sína alþjóðlega heitinu „collage“
sem við þýðum yfirleitt sem klippi-
myndir eða samklippur, en hér er
um mjög breiða tækni að ræða og
skiptir litlu hvort menn nota hnífa,
skæri eða rífa pappír niður, því
að átt er við aðferðina að líma og
fella misstórar einingar saman í
svipmikla heild á tvívíðan grunn.
Stundum er jafnvel um fleiri efni
en pappír að ræða, sem hvorki er
hægt að klippa né rífa.
Lenda menn þannig stundum í
skyldum vanda við nafngift aðferð-
anna og við gerð rýmisverka, sem
þeir vilja ekki nefna höggmyndir,
en nota þess í stað hið forna, upp-
runalega heiti yfir höggmyndalist,
„skúlptúr“!
Meginstef sýningarinnar eru
ýmis hughrif, er tengjast landinu
og er það vel sýnilegt í mörgum
verkanna, en þó finnst mér áber-
andi, að þegar Rúna lætur hughrif-
in fá lausan tauminn og leggur
áherslu á skynræna byggingu
myndþáttanna, þá nái hún lang-
samlega hrifmestum árangri. Það
er jafnvel svo að jaðri við að hið
hlutlæga myndmál hafí hemjandi
áhrif á sköpunargleði hennar.
Mali mínu til stuðnings vil ég
vísa til myndraðarinnar „Land í
sköpun“ 8-12, en í þeim huglægu
verkum kemur fram óþvinguð og
rökræn myndhugsun og á það
einkum við mynd nr. 8, sem fersk-
ur, mildur lit- og formrænn
stígandi einkennir.
Væri meira en æskilegt ef Rúna
gæti yfirfært jafn óþvinguð vinnu-
brögð á hinar hlutlægari myndir,
en þegar hún vinnur þannig, þá
hættir henni til að skipta myndflet-
inum niður á full skreytikenndan
hátt, en við það er eins og mátt
dragi úr heildaráhrifunum.
Það á vel við Rúnu að vinna í
mildum og gagnsæjum litum og
mætti hún leggja meiri rækt við
þá hlið listsköpunar sinnar og um
leið leitast við að ná meiri dýpt
og fyllinu í olíu- og akríllitina.
í heild er þessi sýning mun
áhugaverðari þeirri, sem hún hélt
á Kjarvalsstöðum fyrir þrem árum.
»
»
»
i
»

6
I
(

m

35 RÉTTA JOLAHLAÐBORÐ
í HÁDEGINU OG Á KVÖLDIN
Nú bjóðum við glæsilegt jólahlaðborð með réttum
úr úrvals hráefrii fyrir einstaklega gott verð.
Opið mánudaga til laugardaga.
Rjómalöguð súpa dagsins
Fjórar tegundir af síld
Tvær tegundir af grænmetispaté
Sjávarréttapaté
Sjávarréttir í hvítvínshlaupi
Gæsapaté
Hreindýrapaté
Grafinn lax
Reyktur lax
Ferskt jöklasalat með portvíns
jógúrtsósu
Ferskt ávaxtasalat með jógúrtsósu
Svínasulta
Lambalæri
Lambariijur Barbecue
London lamb
Sama verð íhádegi og á kvöldin kr. 1.395,-
Borðapantanir í síma 18833.
Matreiðslumeistari: Skúli Hansen
Hangikjöt
Rauðvínshjúpað grísalæri
(jólaskinka)
Jóla-rifjasteik
Jólabrauð
Svart pönnubrauð
Munkabrauð
3ja korna brauðhleifar
Rúgbrauð
Hrökkbrauð
3 tegundir kaldar sósur
6 tegundir af meðlæti
Ostakökur
Allar tegundir af
Baulujógúrt
armn
Basl einyrkjans
Bókmenntir
Sigurjón Björnsson
Guðmundur Halldórsson frá
Bergsstöðum: í afskekktinni. Bó-
kaútgáfan Hildur, 1990. 207 bls.
Sögusvið þessarar skáldsögu er
heiðarbýli, líklega norðanlands, í
upphafí fyrra stríðs. Aðalpersónan
er Jón nokkur Sigurðsson, bláfátæk-
ur leiguliði á þessu örreytiskoti.
Hann hleður niður börnum með
Maríu konu sinni. Hreppsnefndin
reynir að koma þeim af sér áður en
þau öðlast sveitfesti, en fæðingar-
hreppur Jóns bónda tregðast við.
Nágrannar eru nokkrir þó að langt
sé milli bæja, höfðingjar og smæl-
ingjar, góðir menn og aðrir miður
góðir. Hið andlega umhverfi er ein-
staklega fábreytilegt. Allt snýst um
skepnuhöld og tíðarfar, kaupstaðar-
úttekt og löngunina til að efnast.
Bókmenntirnar eru guðsorð og
lausavísur sem hnoðað er saman.
Heimurinn er vissulega smár. Óljós-
ar fregnir berast af stríði í útlönd-
um. En stríð kemur mönnum ekki
við að öðru leyti en því að það getur
haft áhrif á verðlag og vera má að
þrengra verði um jarðnæði í upphæð-
um ef margir verða drepnir. Baslbú-
skapur Jóns bónda fær lukkulegan
endi við það að dauðsfal! verður á
næsta bæ. Jón sér nú fram á það
að efnast og hjá Maríu konu hans
kviknar von um að öðlast virðulegra
sæti í kirkjunni.
Hinum nýtískulegri bókmennta-
páfum þykir söguefnið að öllum
líkindum ekki mikilfenglegt. Sögu-
sviðið er ramíslenskt og úr þeim
heimi sem nú er horfinn. Þess vegna
fellur þessi saga varla að smekk
allra. Látum það vera. Höfundum
er fijálst að hasla sér vöil. Þeim sem
þetta ritar og er nokkuð fastheldinn
á grónar hefðir þykir þessi saga
býsna góð. Hún hefur þann mikla
kost að höfundur ræðst ekki í stærra
verkefni en hann ræður vel við.
Hann gjörþekkir þennan heim sem
hann lýsir. Hann lýsir honum ein-
staklega vel. Búskaparbaslinu, fann-
ferginu, heimiliserjum, fátæktinni,
hroka valdsmanna og hinum yfír-
taksþrönga sjónarhring þeirra sem
sagan fjallar um, svo og hinu búra-
lega, síngjarna og býsna slóttuga
hugarfari þeirra. Málfar höfundar
er hreint og sannferðugt sveitamál.
I raun er mikil saga sögð í stuttu
máli. Skáldsaga þessi er hnitmiðuð
og afarvel samin og bendir til þess
að hún hafi ekki verið sett saman í
fljótheitum.
Guðinundur Halldórsson hefur
ekki látið mikið yfir sér sem höfund-
ur og sjaldan heyrist á hann minnst.
Þetta er þó sjöunda bók hans á
ríflega aldarfjórðungs höfundarferli.
Ég hygg að hann eigi skilið að hon-
um sé meiri gaumur gefínn.
»
I
:
I
I
t