Morgunblaðið - 07.12.1990, Page 45

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. DESEMBER 1990
45
Um áfengismál
eftirMagnús
Asmundsson
í flestum löndum og samfélögum
hafa að jafnaði verið til staðar ein-
hvers konar vímugjafar. Fólk virðist
vera í mikilli þörf fyrir að geta flúið
veruleikann og losað um hömlur
sínar.
Á okkar menningarsvæði höfum
við, m.a. af sögulegum ástæðum,
kosið að leyfa áfengi en banna aðra
vímugjafa eða gera þá lyfseðils-
skylda, enda þótt áhrifin séu í eðli
sínu náskyld.
Um 90% af fullorðnu fólki notar
áfengi og obbinn af því að því menn
hafa talið „í hófi“, þ.e. án þess að
þeir og umhverfi þeirra bíði heilsu-
eða fjárhagstjón af þeim sökum.
Margir líta á notkun þess sem eitt-
hvað jákvætt og telja áfenga drykki
vera gleðigjafa, sem auki vellíðan,
eyði feimni og losi um hömlur í sam-
skiptum manna.
Skuggahliðar áfengisins
En það eru fleiri hliðar á málinu:
Áfengisnotkun hér á landi hefur þre-
faldast á 40 árum, vaxið úr 1,5 lítrum
í 4,5 lítra af hreinu alkohóli á hvern
fullorðinn mann á ári. Engin glögg
merki eru milli notkunar „í hófi“ og
misnotkunar. Og vandamálin, sem
fylgja áfengisnautn fara vaxandi,
samhliða vaxandi notkun þess.
Tíundi hver karlmaður og þrítugasta
hver kona eiga við alvarlegan áfeng-
isvanda að stríða.
Af áfenginu hlýst mjög alvarlegt
heilsutjón: Um 350 manns deyja hér
á landi árlega af völdum áfengis-
notkunar. Þar er fyrst og fremst um
að ræða sjálfsmorð, umferðarslys og
önnur slys, en sjúkdómar í brisi, lifur
og hjarta eiga líka sinn þátt. Enn-
fremur fylgja áfengisnotkun vanda-
mál tengd atvinnu og fjárhag, sem
bitna ekki síst á börnum, aðbúnaði
þeirra og uppeldi.
Eg hef unnið við lækningar á ís-
landi hátt í þrjá áratugi. í fyrstu kom
það mér á óvart að jafnvel í litlum,
friðsælum bæjarfélögum væru marg-
ir tugir fólks, sem ættu í mjög alvar-
legu stríði við áfengisvandann og að
mörg heimili væru sundruð af þeim
sökum.
Ástandið fyrir 2-3 áratugum
Á fyrstu árum mínum í læknis-
starfi var mjög erfitt að fást við
þessi mál. Þau einkenndust af leynd,
afneitun, djúpri sektar- og skömmu-
stukennd og vonleysi um bata. Þetta
giiti bæði um alkohólistana sjálfa og
venslafólk þeirra.
Fyrir utan fremur vanmegna góð-
templarareglu var ekkert áhugafólk
reiðubúið að rétta hjálparhönd, og
þá voru fá meðferðarúrræði önnur
en sérhæfð deild á Kleppsspítalanum,
sem aðeins gat sinnt þeim verst
förnu.
Breyting til batnaðar
síðustu árin
Á þessum áratugum hefur margt
breyst.
Komið hefur verið upp meðferðar-
stofnunum þar sem náðst hefur ár-
angur, sem víða hefur vakið athygli.
Nánast allt starfið á þessum stofnun-
um er unnið af óvirkum alkohólistum
eða aðstandendum alkohólista.
„Komið hefur verið upp
meðferðarstofnunum
þar sem náðst hefur
árang-ur, sem víða hef-
ur vakið athygli. Nán-
ast allt starfið á þessum
stofnunum er unnið af
óvirkum alkohólistum
eða aðstandendum
alkohólista.“
Þarna hafa þúsundir manna end-
urheimt heilsu sína og lífsgleði í bráð
eða lengd. í AA-samtökunum er stór
hópur fyrrverandi eða óvirkra
alkohólista, sem hefur náð skilningi
og tökum á vandamálum sínum.
Þeir eru stöðugt reiðubúnir að taka
þátt í þessari baráttu, og reynslan
hefur sýnt að engir eru betur fallnir
til þess.
Mönnum hefur nefnilega smám
saman orðið það ljóst, að fagmenn,
læknar, sálfræðingar og félagsráð-
gjafar, eru ekki líklegir til að leysa
áfengisvanda fólksí vinnutímanum
milli 8 og 5, hversu hæfir og dugleg-
ir sem þeir eru. Það verkefni vinnst
ekki nema með fórnfúsu starfi þeirra,
sem sjálfir hafa gímt við þessi vanda-
mál. Þeir þekkja þau út og inn og
vita hvar skórinn kreppir.
Og það er sannast sagna að tökin
á áfengisvandanum hafa gjörbreyst.
Sú mikla skömmustu- og sektar-
kennd og laumuspil, sem fylgdi alko-
hólismanum hefur minnkað. Margir
Dómkirkjunni gefinn messuskrúði
Á FYRSTA sunnudegi í aðventu
Guðrúnar Vigfúsdóttur hf. á Isa
gjöf föstuskrúða sem þar var unr
Um er að ræða skrúða samstæðan
þeim sem fyrst var ofinn á vefstof-
unni 1978 fyrir ísafjarðarkirkju.
Síðan hafa margir höklar farið það-
an í hinar ýmsu kirkjur landsins og
til annarra landa og fært höfundum
sínum mikið lof.
Nú er Guðrún Vigfúsdóttir, vefn-
, aðarkennari, framkvæmdastjóri og
aðalhönnuður vefstofunnar, flutt frá
ísafirði og fyrirtækið hætt starfsemi
sinni þó Guðrún vefi enn kirkju-
skrúða á verkstæði sínu á Voga-
tungu 29 í Kópavogi. Því var það
að ráði að vinna úr hinni fyrstu voð,
sem enn var tii, hökul handa dóm-
kirkju landsins og ljúka þannig lán-
samlegum rekstri.
Allur skrúði af hendi Guðrúnar
er ofinn í íslenska ull úr eingirni og
hefur til að bera eiginleika hennar:
færðu fulltrúar hluthafa Vefstofu
írði Dómkirkjunni í Reykjavík að
inn.
léttleika, mýkt og ferskleika. Hún
hefur bundið sig við íslenskar hefðir
um vefnaðinn en leitar víða um svið
táknfræði kirkjunnar I gerðinni.
Skrúði sá er hún gaf er íjólublár
og til nota á aðventu og föstu. Hann
samanstendur af hökli með kross-
táknum í bak og fyrir, tveim stólum,
kaleikhjúp og korporalshúsi, sam-
stæðu. Ásamt Guðrúnu sló Gerður
Pétursdóttir á ísafirði vefinn en Vil-
borg Stephensen, kjólameistari,
saumaði.
Dómkirkjan þakkar þessa höfð-
inglegu gjöf og biður Guð að blessa
glaða gjafara.
Kirkjunefnd kvenna heldur
jólabasar
Kirkjunefnd kvenna Dómkirkj-
unnar heldur árlegan jólabasar sinn
í Safnaðarheimilinu í Gamla iðnskól-
anum, Lækjargötu 14a á laugardag
kl. 14.
Kirkjunefndarkonur bjóða á bas-
arnum til sölu margvíslega gripi til
jólagjafa ásamt kökum af ýmsu tagi.
Með þessu afla þær fjár til starfsemi
sinnar sem einkum felst í því að
stuðla að því að safnaðarlífið megi
njóta góðra skilyrða og yndislegs
umhverfis. Skemmst er að minnast
stórhöfðingsskapar þeirra er þær
gáfu til Safnaðarheimilisins allan
borðbúnað.
Það er vonandi að basarinn verði
ekki miður sóttur en þá hann var í
húsakynnum Menntaskólans í
Reykjavík. Ástæða er til að færa
nú þakkir fyrir gestrisnina sem þar
hefur verið notið um árabil. Sömu-
leiðis er sem oftar ástæða til að
vekja athygli á mikilsverðu starfi
kvennanna að fegrun og prýði kirkna
og safnaðarheimila. Höfum við i
eru farnir að viðurkenna vanda sinn
og tala opinskátt um hann eins og
hvern annan sjúkdóm. Menn hafa
gert sér grein fyrir hversu gríðarlegt
gildi fræðslan um eðli og einkenni
áfengissýkinnar hefur, jafnt fyrir
aikóhólistana sjálfa og ættingja
þeirra og venslamenn. Öflugar AA-
deildir til stuðnings og samhjálpar
hafa verið stofnaðar víða um land
og jafnframt sterk samtök ætluð
fyrir fjölskyldur þeirra og vini.
Fræðslustarf og námskeiðahald
hefur verið öflugt á höfuðborgar-
svæðinu. En gallinn er sá að þessi
starfsemi hefur lítið náð til lands-
byggðarinnar. SÁÁ vill bæta úr
þessu og síðustu misseri hefur verið
í gangi landsbyggðarþjónusta, sem
þegar hefur skilað árangri.
Verkefni framundan
Framundan eru mikil verkefni.
Það þarf að byggja nýtt meðferðar-
heimili í staðinn fyrir Sogn, þar sem
leigusamningi hefur verið sagt upp.
Forvarnir kalla á mikið starf. Nauð-
synlegt er að breyta viðhorfum ungs
fólks: Koma á þeirri skoðun að það
sé fínt og eftirsóknarvert að vera
alls gáður og get'a notað helgar og
aðrar frístundir til að njóta útivistar,
ferðast, stunda íþróttir og halda sér
hraustum.
Fangelsismálin kalla á stór átak.
Menn þurfa að gera sér ljósa þá stað-
reynd að fangelsi er fólki, sem er
illa farð af notkun vímuefna lítið
annað en dvalarstaður, og afbrot
þess eru gjarnan aðeins þáttur af
vímuefnavanda þess. Því þarf að
gera fangelsin öðrum þræði að með-
ferðarstofnunum gegn áfengi og öðr-
um vímugjöfum.
Öll þessi verkefni kalla á mikið
starf og er ekki öðrum betur treyst-
andi til að vinna það en SÁÁ.
Höfundur er læknir á
Neskaupstað.
Dómkirkjan í Reykjavík.
Dómkirkjunni í Reykjavík síst farið
varhluta af þeirri blessun.
Ég hvet alla velunnara kirkjunnar
til að veita þeim stuðning og koma
á basarinn.
Jakob Hjálmarsson
Þegar lakkrís er annars vegar gerum við íslendingar
alltaf miklar kröfur. Bassett's lakkrískonfektið stenst þær
allar auðveldlega. Það er einstaklega ljúffengt og mjúkt,
fyrir utan að vera hreinasta augnayndi.
' ' ,4* s/ s<-:

Bassett's lakkrískonfekt inniheldur nú eingöngu
náttúruleg litar- og bragðefni.
BERGDAL HF
Heildverslun
Sími680888

UiS0R«
II XIIlftlIIStlMI m«ÍMt