Morgunblaðið - 31.01.1991, Qupperneq 27

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. JANÚAR 1991

Árvakur, Reykjavík
HaraldurSveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
ÁmiJörgensen.
Freysteinn Jóhahnsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1100 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 100 kr. eintakið.
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Sól úr sorta
Skipbrot í rík-
isfjármálum
Frá lyktum síðari heimsstyrj-
aldar hafa geisað rúmlega
eitt hundrað stríð í heiminum.
Yfir þrjátíu milljónir manna létu
lífið í þeim hildarleikjum. Fyrir
tveimur árum stóðu enn þijátíu
og sex staðbundin stríð og
höfðu kostað um fimm milljónir
mannslífa, þar af meira en fj'ór-
ar milljónir í innanlandsátökum.
Yfirgnæfandi meirihluti
þessara hernaðarátaka hefur
átt sér stað í þriðja heiminum
og farið fram með „hefðbundn-
um“ vopnum, mestpart. Svo-
kölluð velmegunarríki komu þó
einnig við sögu, m.a. sem vop-
naútflytjendur til þriðja heims-
ins, sem sækist í vaxandi mæli
eftir háþróuðum vopnum og
vafasamari frá mannúðarsjón-
armiði.
Afleiðingar hernaðarátak-
anna hafa verið hroðalegar.
Tugir milljóna manna hafa látið
lífið. Talið er að um tvöhundruð
þúsund börn innan fimmtán ára
aldurs séu í herþjónustu í þeim
hildarleikjum sem nú geisa í
heiminum, að því er fram kem-
ur í skýrslu Rauða krossins um
fómarlömb styrjalda. Jarð-
sprengjum og vítisvélum hefur
verið dreift víða um óróa- og
ófriðarsvæði. Alitið er að um
þijátíu milljónum jarðsprengna
hafi verið dreift aðeins í Afgan-
istan. Nýjustu fréttir herma að
írakar séu að breyta Kúveit í
eitt stórt jarðsprengjubelti.
Eyðing vopna af þessu tagi er
mjög hættuleg. Enn ein afleið-
ing þessara átaka er flótta-
mannavandinn. í fyrra var talið
að fimmtán milljónir manna
væru landflótta vegna hemað-
ar, slæms stjórnarfars og slakra
lífskjara, þurrka og hungurs-
neyðar.
Vegna hrikalegs vanda sem
staðbundin hernaðarátök hafa
hlaðið upp hóf Alþjóðahreyfing
Rauða krossins alheimsátak til
hjálpar stríðshijáðum, sem hér
á landi hefur kjörorðin Sól úr
sorta að leiðarljósi. „Það er
kannski talandi dæmi um þá
óvissu sem mannkynið býr við,
að ávarp, sem samið var fyrir
örfáum mánuðum og ætlunin
var að dreifa og fá áhrifafólk
um allan heim til að undirrita,
hófst á þessum orðum: „Heim-
urinn hefur aldrei verið nær
friði.“ Það undirstrikar þörfina
fyrir átak af þessu tagi, að nú
em þessi orð úrelt. Þegar rætt
er um frið og stríð vitum við
aldrei, hvað morgundagurinn
ber i skauti sér,“ segir í út-
drætti úr bókinni „Fórnarlömb
styijalda".
Átakinu „Sól úr sorta“ verð-
ur fylgt eftir hér á landi með
margvíslegum hætti. Átakið
hófst sl. haust með myndasam-
keppni fyrir börn á grunnskóla-
aldri. í lok apríl verður mynda-
sýning sem ber yfirskriftina
„Börn í stríði“. Efnt verður til
málþings um mannúðarlög og
Genfarsáttmála. Loks verður
hleypt af stokkum landssöfnun
í maímánuði til hjálpar
stríðshijáðum og gengið í hvert
hús á íslandi.
Kristnir menn eiga engan
betri kost til að staðfesta trú
sína og framfylgja kærleiksboð-
skapnum en í breytni sinni við
aðra menn. Það sem þeir gera
þeim til góða, sem mest eru
hjálpar þurfi, gera þeir höfundi
tilverunnar. Samátak þjóðar-
innar, til hjálpar stríðshijáðum,
„Sól úr sorta“, þarf að mæta
„glöðum gjöfurum“ þegar það
knýr á .hvers manns dyr með
hækkandi sól í mánuði vorsins.
Beztu hlið-
ar Sjálf-
stæðis-
flokksins
Sjálfstæðisflokkurinn sýndi á
sér sínar beztu hliðar í
fyrrakvöld, þegar fulltrúaráð
sjálfstæðisfélaganna í
Reykjavík kom saman til fundar
til þess að taka endanlega
ákvörðun um skipan framboðs-
lista flokksins í alþingiskosn-
ingunum í vor. Meirihluti kjör-
nefndar flokksins í Reykjavík
hafði tekið ákvörðun um skipan
framboðslistans, sem særði
réttlætiskennd íjölmargra sjálf-
stæðismanna.
Niðurstaðan varð sú, að mik-
ill fjöldi meðlima fulltrúaráðsins
kom á fundinn og sagði i raun
við þá trúnaðarmenn flokksins,
sem hlut áttu að máli: hingað
og ekki lengra. Guðmundur H.
Garðarsson, alþingismaður, á
að baki áratuga starf á vett-
vangi Sjálfstæðisflokksins.
Hugur flokksmanna til hans fór
ekki á milli mála á þessum
fundi.
Guðmundur Magnússon,
sagnfræðingur, tók ákvörðun,
sem á eftir að verða honum til
farsældar, þegar til lengri tíma
er litið. Sjálfstæðisflokkurinn
hefur boðið fram sterkan lista
í Reykjavík, sem er líklegur til
að njóta mikils kjörfylgis.
eftir Pálma Jónsson
Ríkisfjármál eru meðal þýðingar-
mestu viðfangsefna Alþingis og
ríkisstjórnar. Ríkisstjórn, ásamt
þeim meirihluta sem á bak við hana
stendur á Alþingi, ber ábyrgð á því
hvernig til tekst hveiju sinni. Stjórn
á fjármálum ríkisins hefur víðtæk
áhrif á flesta þætti efnahagsmála,
kjaramála og atvinnumála, en einn-
ig beint á hagsmuni einstaklinga,
fyrirtækja og sveitarfélaga.
Þessi mál eru það viðamikil og
flókin, að þeim eru yfirleitt gerð
minni skil í fjölmiðlum en æskilegt
væri. Undantekningar eru þó frétta-
tilkynningar og blaðamannafundir
fjármálaráðherra, sem venjulega fá
góða umfjöllun fjölmiðla. Á hinn
bóginn er oftast látið nægja að birta
stuttar glefsur úr máli annarra, sem
um þessi mál fjaila á pólitískum
vettvangi.
Þingmenn Sjálfstæðisflokksins í
fjárveitinganefnd hafa tekið saman
og birt á Alþingi ítarlegar upplýs-
ingar um þróun ríkisfjármála í tíð
núverandi ríkisstjórijar. Það sem þar
kemur fram er ýmist dregið út úr
opinberum gögnum ríkisstjómar-
innar sjálfrar, eða samkvæmt upp-
lýsingum sem einkum eru fengnar
frá fjármálaráðuneytinu, Ríkisend-
urskoðun og Þjóðhagsstofnun. Rétt
er að taka fram að allar tölur er
varða A-hluta fjárlaga frá síðasta
ári eru byggðar á áætlun frá des.
eftir Halldór Blöndal
Hinn 13. júlí sl. voru undirritaðir
kjarasamningar milli fjármálaráð-
herra og Félags íslenskra flugum-
ferðarstjóra. Þeir fólu í sér hækkun
umfram þá samninga, sem aðilar
vinnumarkaðarins höfðu gert 1. fe-
brúar sl. og kenndir þafa verið við
þjóðarsátt. Það er álitamál, hversu
mikil sú hækfcun var, en skýrist
e.t.v. best með því, að hinn 1. sept-
ember sl. lækkuðu mánaðarlaun
flugumferðarstjóra úr kr. 13.6.222 á
mánuði í kr. 132.900 skv. ákvæðum
bráðabirgðalaganna. Það staðfestir
þann skilning launadeildar, að mán-
aðarlaunin hafí verið kr. 3.322 eða
2,5% umfram þjóðarsátt eins og sést
á meðfylgjandi töflu. Samsvarandi
lækkanir urðu á vakta- og yfir-
vinnuálagi. Einingaverð yfirvinnu
lækkaði úr 1.414,67 í 1.381,10. í
sérstöku samkomulagi milli fjár-
málaráðherra og Félags íslenskra
flugumferðarstjóra er "hækkunin
skv. samningnum talin nema 8,09%.
Það er eftirtektarvert, að deila fjár-
málaráðherra við BHMR var fyrir
félagsdómi, þegar fjármálaráðherra
samdi við flugumferðarstjóra. Dóm-
ur félagsdóms féll 23. júlí. Ekki verð-
ur annað séð en flugumferðarstjórar
hefðu haldið launum sínum óskert-
um, ef félagsdómur hefði fallið á
annan veg. Þokkalegt framlag til
þjóðarsáttar það!
Mánaðarlaunin hækkuðu
um 39%
Skv. nýrri-reglugerð um starfslok
sl., þar sem enn liggur eigi fyrir
endanlegt greiðsluyfirlit ársins'eða
ríkisreikningur. Að sjálfsögðu er
byggt á fjárlögum þessa árs, þó að
þær tölur eigi eftir að breytast í
meðförum fjármálaráðherra miðað
við fyrri reynslu og þegar er fyrir
séð.
Þegar dregur að lokum þessa
kjörtímabils blasir við hrikaleg staða
í Jjármálum ríkisins. Stefna ríkis-
stjórnarinnar hefur verið sú í megin-
dráttum að hækka skatta og jafn-
framt að auka ríkisumsvifin.
Skattahækkanir hafa í orði kveðnu
átt að þjóna því markmiði að ná
jöfnuði í rekstri ríkissjóðs, sem hef-
ur mistekist, þar sem útgjöldin hafa
hveiju sinni hækkað álíka mikið og
skattarnir. Hallareksturinn heldur
því fram af fullum þunga og er þó
hluti af raunverulegum halla dulinn
á þann hátt að safna upp skuldbind-
ingum sem leggjast á herðar fram-
tíðarinnar og síðar verða skýrðar.
Augljóst er að stefna ríkisstjórn-
arinnar í fjármálum ríkisins hefur
beðið skipbrot. Samt liggur það fyr-
ir að ríkisstjórnin hefur fullan hug
á því að halda áfram út í ófæruna,
fái hún líf sitt framlengt í kosning-
um. Nægir í því sambandi að minna
á yfirlýsingar forsætisráðherra 'og
íjármálaráðherra um nauðsyn frek-
ari_ skattahækkana.
í samræmi við stefnu ríkisstjórn-
arinnar hefur þáttur ríkisumsvifa í
þjóðarbúskapnum vaxið ört í hennar
flugumferðarstjóra ber þeim að
hætta 60 ára, en mega þó vinna til
63 ára aldurs, ef heilsa þeirra er
göð, en hingað til hafa þeir mátt
vinna til sjötugs. Til þess að svara
tekjumissi af þessum sökum gerði
Ólafur Ragnar Grímsson við þá nýj-
an kjarasamning þess efnis, að fastri
yfirvinnu óunninni, 44 stundum á
mánuði, skyldi bætt við mánaðar-
launin. Þannig hækkuðu flugum-
ferðarstjórar um 6 launaflokka-1.
ágúst og um 7 launaflokka 1. janúar
sl. en það jafngildir 39% hækkun
mánaðarlauna, en á móti féllu niður
greiðslur fyrir óunna yfirvinnu.
Þetta þýddi nettó launahækkun um
39% á vakta- og yfirvinnuálag, þeg-
tíð. Samkvæmt fjárlögum nema
tekjur ríkissjóðs 1991 28,1% af
landsframleiðslu, en á árinu 1987
var þetta hlutfall 23,6%. Útgjöld
A-hluta ríkissjóðs nema á þessu ári
samkvæmt fjárlögum 29,1% af
landsframleiðslu en 24,9% 1987.
Þetta sýnir glöggt hvað þróunin er
hröð. Þo eiga útgjaldatölur fjárlaga
eflaust eftir að hækka á þessu ári,
svo sem fyrr segir, en 1987 er mið-
að við rauntölur. Þá er ennfremur
miðað við þjóðhagsspá frá því í
haust um að landsframleiðslan auk-
ist á milli ára 1990—’91 um 28
milljarða, en verði þessi aukning
minni, svo sem nú benda allar líkur
til, hækka hlutfallstölur ársins 1991
að sama skapi.
Aukin ríkisumsvif mælast ekki
síst í mannafla og rekstri. Frá 1988
hefur fjölgun ríkisstarfsmanna orðið
um 1.100 stöðugildi, sem svarar til
2,8% aukningar í þijú ár. Á sama
tíma hafa rekstrargjöld aukist um
og yfir 2% á ári að raungildi. Láns-
ijárþörf ríkissjóðs og opinberra
sjóða fer stöðugt vaxandi og er nú
svo komið að þessir aðilar draga til
sín stærsta hlutann af innlendum
spamaði landsmanna, sem um leið
veldur spennu á lánsfjármarkaðn-
um. Afleiðingin lýsir sér 1 háum
raunvöxtum.
Sú stefna ríkisstjórnarinnar að
draga sífellt meira og meira af ráð-
stöfunarfé þjóðarinnar til ríkisins
þrengir að sama skapi hag heimil-
ar samningarnir voru gerðir, skv.
þeim upplýsingum, sem ijárhags-
og viðskiptanefnd efri deildar voru
gefnar.
Þyngst vegur e.t.v., að með þess-
ari samningsgerð hækkuðu eftirlaun
flugumferðarstjóra um 39%.
4,5% launahækkunum umfram
aðra lofað í haust
Samningunum við flugumferðar-
stjóra fylgir sérstök bókun þar sem
Ólafur Ragnar Grímsson skuldbind-
ur sig fyrir hönd ríkissjóðs til að
hækka laun flugumferðarstjóra um
4,5% á tímabilinu frá 1. september
til 31. desember 1991 og um 4,26%
eigi síðar en 1. júní 1992. Orðalag
Pálmi Jónsson
„Þegar dregur að lok-
um þessa kjörtímabils
blasir við hrikaleg
staða í fjármálum ríkis-
ins. Stefna ríkisstjórn-
arinnar hefur verið sú
í megindráttum að
hækka skatta og jafn-
framt að auka ríkisum-
svifin.“
anna og atvinnulífsins og ógnar
ekki einungis meir en nokkuð annað
þeirri þjóðarsátt sem náðst hefur,
heldur einnig möguleikum okkar til
batnandi lífskjara á næstu árum.
Helstu einkenni fjármálastjórnar-
innar má draga saman í þessi atriði:
1. Skattahækkanir, þar sem sett
er nýtt skattamet á hveiju ári, sam-
tals 16 milljarða hækkun skatta á
fjórum árum 1988—1991, miðað við
núverandi verðlag.
2. Sívaxandi ríkisumsvif, eink-
um í starfsmannahaldi og rekstri.
3. Hallarekstur, sem samanlagt
nemur um 30 milljörðum kr. árin
Halldór Blöndal.
verður ekki skilið öðru vísi en svo,
að hér sé átt við launahækkanir
umfram almenna kjarasamninga.
Þetta eru verulegar launahækkanir
á mælikvarða þjóðarsáttar.
Til uppriíjunar dreg ég fram þess-
ar dagsetningar:
Flugumferðarsijórar
fengu launahækkun
umfram þjóðarsátt
Hinn 18. maí 1989 skrifaði Ijár-
Launafl. röðun varðstjóra byijun m. kenn. réttindi 5 ára starfsr. 5 ára str.+ kennslur. 13 ára st.rey. 13 ára + kenn. 30 ára st.rey. 30 ára + kenn. 35 ára st.rey. 35 ára + kenn.
1.6.90 249 250 250 251 252 253 253 254 254 255
1.8.90 255 256 256 257 258 259 259 260 260 261
1.1.90 262 263 263 264 265 266 266 267 267 268
fíöldi 0 0 0 4 0 33 0 5 0 9 ’
Hafa verður f huga að skv. kjarasamningi er gert ráð fyrir að flugumferðarstjóri sinni kennslu nema hann biðjist sérstaklega undan því.
Samkvæmt sérstakri beiðni llalldórs Blöndals eru 1990 til og með janúar 1991. hér gefnir taxtar í hæsta launaflokki varðstjóra f efsta aldursþrepi mánuðina júní
Launafl. Mán. þrep ein.verð laun föst yfirv. gæsluv. 33% gæsluv. 45% vaktál. 33% vaktál 45%
Júní 255-8 114.084 1184,76 52.129,54 261,21 291,92 261,21 291,92
Júií 255-8 114.084 1184,76 52.129,54 261,21 291,92 261,21 291,92
Ágúst 261-8 136.222 1414,67 31.122,64 258,16 348,55 258,16 348,55
September 261-8 132.990 1381,10 30.384,23 252,03 340,28 252,03 340,28
Október 261-8 133.349 1384,83 30.466,25 252,71 341,20 252,71 341,20
Nóvember 261-8 133.349 1384,83 30.466,25 252,71 341,20 252,71 341,20
Desember 261-8 136.749 1420,14 31.243,04 259,16 349,90 259,16 349,90
Janúar 268-8 163.924 1702,35 0,00 310,66 419,43 310,66 419,43
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. JANUAR 1991
„Orðalag verður ekki
skilið öðru vísi en svo,
að hér sé átt við launa-
hækkanir umfram al-
menna kjarasamninga.
Þetta eru verulegar
launahækkanir á mæli-
kvarða þjóðarsáttar.“
Ríkissjóður tók erlent lán í lok síðasta árs:
Samsvaraði lánaafborgxm-
um og yfírdrætti í Seðlabauka
UPPHÆÐ erlends láns, sem ríkissjóður tók í lok síðasta árs, samsvar-
aði afborgunum af erlendum lánum á árinu og yfirdrætti ríkissjóðs
á viðskiptareikningum hjá Seðlabanka árið 1989. Már Guðmundsson
efnahagsráðgjafi fjármálaráðherra segir að það markmið hafi náðst
að fjármagna innanlands halla ríkisjóðs á síðasta ári.
málaráðherra undir samning við
BHMR, sem forsætisráðherra
ábyrgðist sérstaklega og lét færa inn
í fundargerðarbók ríkisstjómarinnar
því til staðfestingar. Þar var því lof-
að, að rúmlega 13 mánuðum síðar
eða 1. júlí 1990 skyldu háskóla-
menntaðir ríkisstarfsmenn fá a.m.k.
4,5% launahækkun umfram aðra.
Ráðherrarnir hafa báðir afsakað sig
með því, að þeir hafi aldrei ætlað
að standa við þetta samkomulag. í
öðrum lýðræðislöndum hefði annar
þeirra eða báðir orðið að segja af
sér vegna þeirrar persónulegu og
pólitísku ábyrgðar sem þeir báru á
samningunum við BHMR.
Hinn 13. júlí 1990 gerði fjármála-
ráðherra samning við flugumferðar-
stjóra, en forsætisráðherra segist
ekki hafa komið að því verki. Þar
er því lofað að rúmlega 13 mánuðum
síðar eða frá og með 1. september
1991 geti flugumferðarstjórar vænst
þess að fá 4,5% hækkun og 4,26%
hækkun eftir áramótin. Þessi skýr-
ing fylgir: „Með visan til forsendna
sem fram koma í sérstöku samkomu-
lagi aðila frá 13. júlí 1990 er því
hér með lýst yfir að við næstu endur-
skoðun á kjarasamningi Félags
íslenskra flugumferðarstjóra verði
eytt þeim mismun sem er á niður-
stöðum nefndar frá 23. mars 1990
og tilvitnuðu samkomulagi, þ.e.
8.7%.“ Það fer ekki milli mála, að
hér er almenn launaþróun í landinu
ekki höfð í huga, heldur launahækk-
anir umfram það, sem almennt ger-
ist. Efnislega minnir orðalagið mjög
á samningana við BHMR frá 18.
maí 1989.
Höfundur erþingmnður
Sjálfstæðisflokksins fyrir
Norðurlandskjördæmi eystra.
Tekið var lán að upphæð 3.500
milljónir króna í lok ársins 1990,
og að sögn Más standa á móti því
1.900 milljóna króna yfirdráttur í
Seðlabanka í árslok 1989, 1.300
milljónir króna í afborganir af er-
lendum lánum árið 1990 og 300
milljónir króna í afborganir í Seðla-
banka á síðasta ári. Már sagði að
í lánsfjárlögum fyrir árið 1990 hefði
ríkissjóði verið heimilað að taka
alls 4-273 milþónii: króna að jáiý
erlendis á árinu til ofangreindr:*-
nota og sú heimild hefði ekki verið
notuð að fullu.
Það hefur verið yfirlýst stefna
fjármálaráðherra að fjármagna
halla á ríkissjóði eingöngu með inn-
lendum lánum. Már sagði að þetta
hefði tekist á síðasta- ári en ekki
að fjármagna yfirdráttinn hj.á
Seðlabankanum á sama hátt, eins
og þó hefði verið stéfnt að.
1988—1991 og veldur því m.a. að
nú fer nálega tíunda hver króna af
útgjöldum ríkissjóðs í að greiða
vexti.
4. Gífurlegum byrðum til við-
bótar við hinn samansafnaða halia
er velt yfir á herðar skattborgar-
anna í framtíðinni með ríkisábyrgð-
um, útgáfu skuldabréfa og annarra
skuldbindinga ríkissjóðs sem falla í
gjalddaga á næstu árum, en einnig
með því að eta upp eigið fé samfé-
lagslegra sjóða, sem sækja styrk
sinn til ríkissjóðs og ríkissjóður
stendur ábyrgur fyrir. Fjármálaráð-
herra telur sjálfur að það taki 2—3
kjörtímabil að vinna bug á því
síðasttalda, af þeim drápsklyljum,
sem þjóðin tekur í arf eftir núver-
andi ríkisstjórn.
5. Átök um kjaramál á milli fjár-
málaráðherra og háskólamenntaðra
ríkisstarfsmanna hafa fallið í þann
óvenjulega farveg, að þessir starfs-
menn ríkisins hafa séð sig knúða
til að leita réttar síns með því að
höfða mál gegn ráðherranum fyrir
innlendum og erlendum dómstólum.
6. Blekkingaleikur þar sem
hveiju skrefi í fjármálum ríkissjóðs
er lýst af íjármálaráðherra sem
nýjum og nýjum „hornsteini jafn-
vægis og stöðugleika", sem „leggi
grundvöll að nýrri hagstjórn á Is-
landi“ og hafi m.a. gert mögulegt
að ná hinni svokölluðu þjóðarsátt.
Öfugmæli og sjálfumgleði virðast
eiga að dylja raunveruleikann.
Raunveruleikinn sýnir á hinn bóginn
bæði nú og endranær að yfirlæti
dugir skammt þegar flotið er að
feigðarósi.
Oll þessi meginatriði og fjölmörg
önnur hef ég hvað eftir annað skýrt
ítarlega i umræðum á Alþingi. Eigi
að síður þykir mér tilefni til að rita
nokkrar stuttar greinar um þennan
málaflokk í Morgunblaðið á næstu
vikum.
Höfundurer alþingisma ður
Sjálfstæðisflokksins fyrir
Norðurlandskjördæmi vestra.
Olafur V Noregskonung-
ur kvaddur með viðhöfn
Reuter
Haraldur konungur (annar frá hægri) fór fyrir líkfylgdinni ásamt Hákoni Magnúsi, syni sínum
(lengst til hægri), Sonju, konu sinni (önnur frá vinstri), og Mörtu Louisu, systur sinni (lengst til
vinstri).
Ósló. Reutcr.
ÓLAFUR V Noregskonungnr,
konungur fólksins, sem lést 17.
janúar sl. 87 ára að aldri, var
lagður til hinstu hvílu í kon-
unglegri grafhvelfingu Akers-
hus-kastala í Óslóarfirði í gær.
Um 100.000 Norðmenn voru
samankomnir við kastalann til
að votta konunginum virðingu
sína. Kóngafólk og stjórnmála-
leiðtogar frá a.m.k. 100 lönd-
um voru viðstödd útförina.
Einnar mínútu þögn ríkti um
allan Noreg á hádegi í gær og
21 heiðursskoti var síðan
hleypt af fallbyssum þegar
útförinni lauk.
Um það bil 3.000 hermenn með
riffla stóðu vörð á leið líkfylgdar-
innar. Öryggiseftirlit lögreglu var
gífurlegt vegna hótana íraka um
hryðjuverk í þeim löndum er
styðja fjölþjóðaherliðið við Persaf-
lóa.
Ólafur konungur var tákn and-
stöðu gegn nasistum í síðari
heimsstyijöldinni og hann var
virtur og dáður fyrir alþýðleika
sinn. „Ólafur konungur var per-
sónugervingur baráttu okkar fyrir
varðveislu sjálfstæðis okkar á erf-
iðum tímum,“ sagði Gro Harlem
Brundtland forsætisráðherra í
dómkirkjunni í Ósló.
Ólafur tók við konungdómi við
dauða föður síns árið 1957 og
Haraldur, eini sonur hans, hefur
þegar tekið við af honum. Harald-
ur fór fyrir líkfylgdinni sem fór
um götur Óslóar frá konungshöll-
inni. Kistan var sveipuð rauðum
og gulum fána.
A meðal erlends tignarfólks,
sem var viðstatt útförina, voru
Morgunblaðið/Þorkell
Minningarathöfn um Ólaf V Noregskonung fór fram í Dómkirkj-
unni í Reykjavík í gær. Á myndinni er biskup íslands, herra Ólaf-
ur Skúlason, en hann flutti minningarorð ásamt sendiherra Nor-
egs, Per Aasen.
15 konungar, drottningar, prinsar
og prinsessur og tylft þjóðhöfð-
ingja. Af kóngafólki má nefna
Karl Bretaprins, Margréti Dana-
drottningu, Naruhito, krónprins
Japans, Juan Carlos Spánarkon-
ung, Baudouin Belgíukonung,
Karl Gústaf Svíakonung og
Konstantín, fyrrverandi konung
Grikklands. Dan Quayle, varafor-
seti Bandaríkjanna, flaug til Ósló-
ar meðan á athöfninni stóð til að
votta Haraldi konungi samúð
þjóðar sinnar. Meðal annarra
háttsettra erlendra sendimanna
má nefna Richard von Weizsác-
ker, forseta Þýskalands, og
Gennadíj Janajev, varaforseta
Sovétríkjanna. Útlagastjórn Kú-
veits sendi menntamálaráðherra
sinn, Ali al-Shamlan, til jarðarfar-
arinnar en írakar sendu engan.
Vigdís Finnbogadóttir forseti,
Steingrímur Hermannsson for-
sætisráðherra og Jón Sigurðsson
viðskiptaráðherra voru viðstödd
útförina fyrir íslands hönd. Jón
Sigurðsson var staðgengill ut-
anríkisráðherra.
Strangt öryggiseftirlit hefði
sennilega skotið Ólafi konungi
skelk í bringu en hann gekk einn
um götur Oslóar vel fram á efri
ár. Er hann var eitt sinn spurður,
hvort hann hefði ekki áhyggjur
af því að ganga um aleinn, sagði
hann: „En ég hef fjórar milljónir
lífvarða," — norsku þjóðina.