Morgunblaðið - 21.02.1991, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. FEBRÚAR 1991
11
í neyð skal vin reyna
Mótmælastaða í Tallinn, höfuðborg Eistlands, undir þjóðfána landsins.
eftir Juhan Aare
fulltrúa íÆðstaráði
Sovétríkjanna
Þúsundir kílómetra skilja að
Eistland og ísland. Mannleg
hugsun og tilfinning færa okkur
þó stöðugt nær ykkur.
Þar á Jón Baldvin Hannibals-
son utanríkisráðherra sérstakan
hlut að máli. Mér veittist sú án-
ægja að kynnast honum í Reykja-
vík í fyrravor. Strax í fyrra vakti
hann máls á sjálfstæði Eystra-
saltsþjóðanna hjá Sameinuðu
þjóðunum og víðar á alþjóðavett-
vangi. í janúar sl. heimsótti hann
Eistland, Lettland og Látháen
fyrsta sinni. Það var fagnaðar-
efni er hann lýsti því þá yfir að
ríkisstjórn íslands væri reiðubúin
að viðurkenna Eystrasaltsríkin
við fyrstu hentugleika. Síðan
þetta var er viðurkenning á Lit-
háen orðin að veruleika.
Eistneska þjóðin virðir mikils
íslenzka þjóð og ríkisstjórn sem
svo staðfastlega hafa stutt sjálf-
stæðisbaráttu Eistlands og ann-
arra Eystrasaltsríkja á þessum
erfiðu tímum.
Yfirlýsing Jóns Baldvins
Hannibalssonar utanríkisráð-
herra átti líka sinn þátt í því að
binda enda á valdbeitingu
sovézka hemaðarveldisins gagn-
vart hinum varnarlausu Eystra-
saltsþjóðum. Hann var einn
þeirra stjórnmálaleiðtoga sem
hafa bjargað fjölda manna í
Eystrasaltsríkjunum frá bana
eða limlestingu.
Nú er nefnilega vitað að
sovézka hernaðarveldið og sér-
sveitirnar sem sovézka innanrík-
isráðuneytið hefur á að skipa,
svokallaðar svarthúfusveitir,
hafa drepið eða sært alvarlega á
sjöunda hundrað óbreytta borg-
ara í Litháen. Hinir hörmulegu
atburðir í Rígu kostuðu a.m.k.
sex mannslíf.
Hinn 8. febrúar beindi ríkis-
stjórn lýðveldisins Eistlands
þeirri áskorun til íbúa landsins
að viðhafa sérstaka árvekni og
varfærni þar sem „einhverjir“
hefðu á ný byrjað að sprengja í
Tallinn h'ka. Annars staðar í ver-
öldinni kallast þeir „hryðjuverka-
menn“ sem standa fyrir þvílíku
athæfi. Sama nafngift hæfir
þeim og heima hjá okkur. Með
ógnunum gera hinir fámennu
heimsveldissinnuðu kommúnista-
flokkar sér vonir um að geta
hrætt þjóðina til hlýðni við
Moskvuvaldið. Því er ekki loku
fyrir það skotið að þessi öfl grípi
til ámóta ögrunaraðgerða í Tall-
inn og þegar hafa átt sér stað í
Rígu og Vilnius.
Sagt er að í neyð skuli vin
reyna. Þess vegna er ég sann-
færður um að í framtíðinni geti
Eistlendingar enn treyst á stuðn-
ing íslenzku þjóðarinnar og ríkis-
stjórnarinnar. Sérhvert orð og
sérhver athöfn til stuðnings frið-
samlegri sjálfstæðisbaráttu okk-
ar er óendanlega mikils virði við
þær aðstæður sem skapazt hafa.
Purðumargt er líkt Jþegar litið
er til sögu Eista og Islendinga.
Rétt eins og þið glötuðum við
fornu sjálfstæði okkar á fyrri
hluta 13. aldar. Þið neyddust til
að lúta valdi norskra nýlendu-
herra á meðan þýzkir lénsherrar
náðu okkur á sitt vald. Krossridd-
arar komu hingað til lands árið
1208. Eftir ákafa andspyrnu um
tveggja áratuga skeið vorum við
knúin til uppgjafar og í fram-
haldi af því urðum við ánauðug.
Því næst réðu Þjóðveijar, Danir,
Pólveijar, Svíar og Rússar yfir
okkur þangað til í upphafi 18.
aldar er við vorum innlimuð í
rússneska keisaradæmið í kjölfar
sænsku styijaldanna.
Á öndverðri 19. öld hófst þjóð-
arvakning í Eistlandi. Á sama
tíma og við reyndum að hrista
af ökkur ok landeigenda. sem
voru Eystrasalts-Þjóðveijar óx
þjóðlegri andspyrnuhreyfingu á
Islandi gegn danska valdinu fisk-
ur um hrygg.
Hinn J4. febrúar 1918 var lýst
yfir stofnun lýðveldisins Eist-
lands. í lok sama árs, 1. desemb-
er, varð ísland fullvalda ríki.
í heimsstyijöldinni síðari skild-
ust því miður leiðir okkar á þró-
unarbrautinni. Á meðan þið ís-
lendingar voruð að undirbúa þá
þjóðaratkvæðagreiðslu, sem
leiddi til þess að lýðveldið ísland
var stofnað 17. júní 1944, var
lýðveldið Eistland hernumið af
Rauða hernum, þvingað til að
aðildar að Sovétríkjunum, og
þjóðinni komið undir komm-
úníska ógnarstjórn. Fimmti hver
Eistlendingur lét lífið í stríðinu
eða í útrýmingarbúðum komm-
únista og nazista. Miðað við
fólksfjölda varð eistneska þjóðin
verr úti en aðrar þjóðir í stríðinu
eða vegna afleiðinga þess.
Árið 1987 eygðum við loks
vonarglætu. Síðan hefur okkur
borið hratt á leið til sjálfstæðis.
Enn hefur okkur þó ekki tekizt
að koma á samningaviðræðum
við sovézka miðstjórnarvaldið
þannig að hugur fylgi máli.
Margsinnis hefur okkur verið
heitið slíkum samningaviðræðum
sem við höfum undirbúið vand-
lega og komið árangri undirbún-
ingsstarfsins síðan á framfæri,
við Míkhaíl Gorbatsjov Sovétfor-
seta, bæði munnlega og skrif-
lega. Ráðamenn í Moskvu hafa
því miður gripið til þess ráðs að
þegja, hafa í hótunum eða þykj-
ast ljá máls á samningum.
í Eistlandi eru miklar vonir
bundnar við þá þjóðaratkvæða-
greiðslu sem boðað hefur verið
til 3. marz. Atkvæðisrétt hafa
allir sem eiga lögheimili í lýðveld-
inu Eistlandi og orðnir eru 18
ára. Tilgangurinn með þjóðarat-
kvæðagreiðslu er að fá svar við
þessari spurningu: „Ber að end-
urreisa stjórnarfarslegt fullveldi
og sjálfstæði Eistlands?“ Æðst-
aráð Eistlands gerir það sem í
þess valdi stendur þannig að
þjóðaratkvæðagreiðslan fari
fram undir eftirliti alþjóðlegra
erindreka.
Svo sem kunnugt er hefur
Gorbatsjov Sovétforseti afráðið
að efna til þjóðaratkvæðagreiðslu
um gjörvöll Sovétríkin. Það er
svo annað mál hversu mörg sam-
bandslýðveldi muni taka þátt í
henni.
Svo mikið er víst að þjóðir
Eystrasaltslýðveldanna, Georgíu,
Armeníu og Moldövu munu ekki
taka þátt. Þessar þjóðir hafa aldr-
ei sameinazt Sovétríkjunum af
fijálsum og fúsum vilja og því
telja þær sig ekki hafa rétt til
að taka ákvarðanir er varða
framtíð þessa ríkis. Spurningin
er sú hvort Gorbatsjov muni
reyna að þvinga íbúa þessara
lýðvelda að kjörborðinu með
vopnavaldi. Fari svo, er þá samt
sem áður hægt að tala um frjálsa
þjóðaratkvæðagreiðslu?
Því miður hefur Gorbatsjov
jafnframt tekið neikvæða afstöðu
til þjóðaratkvæðagreiðslunnar
sem nýlega fór fram í Litháen
og efnt er til í Eistlandi og Lettl-
andi 3. marz. Hann hefur m.a.
lýst því yfir að þessar þjóðarat-
kvæðagreiðslur séu lögleysa.
Sem blaðamaður og fulltrúi í
Æðstaráði Sovétríkjanna á ég
afar bágt með að skilja þessa
afstöðu en bersýnilega áttar
æðsti Sovétleiðtoginn sig ekki á
því að upplausn heimsveldisins
er óhjákvæmileg.
Það sem við í Eistlandi höfum
fyrst og fremst þörf fyrir er
stuðningnr Alþingis, íslenzku rík-
isstjórnarinnar og þjóðarinnar
þannig að við getum óþvingað
tjáð skoðun okkar varðandi fram-
tið lýðveldisins Eistlands. Því
fleiri sem fylgjast með þjóðar-
atkvæðagreiðslunni og því meiri
athygli sem fjölmiðlar, veita
henni þeim mun minni hætta er
á því að Sovétforystan beiti enn
einu sinni vopnavaldi í Eystra-
saltslöndunum.
Þetta tel ég að einmitt nú sá
mikilvægasta málefnið sem ís-
lenzkir og eistneskir stjórnmála-
menn geta unnið að í samein-
ingu. Slíkt samstarf yrði síðan
til þess að efla frið, öryggi og
samvinnu um alla Evrópu.
Alþýðuflokkurinn:
Framboðslisti
ákveðinn á
Vesturlandi
FRAMBOÐSLISTI Alþýðu-
flokksins í Vesturlandskjör-
dæmi í komandi þingkosning-
um var ákveðinn á fundi kjör-
dæmisráðs í Borgarnesi föstu-
daginn 15. febrúar sl.
Listann skipa: 1. Eiður Guðna-
son, alþingismaður, Reykjavík. 2.
Gísli S. Einarsson, verkstjóri, Akr-
anesi. 3. Sveinn Þór Elínbergsson,
kennari, Ólafsvík. 4. Guðrún
Konní Pálmadóttir, oddviti, Búð-
ardal. 5. Ingibjörg J. Ingólfsdóttir,
bankamaður, Akranesi. 6. Jón Þór
Sturluson, skrifstofumaður,
Stykkishólmi. 7. Sveinn G. Hálf-
dánarson, innheimtustjóri, Bor-
gamesi. 8. Ingibjörg Steinsdóttir,
skrifstofumaður, Rifi. 9. Sigrún
Hilmarsdóttir, húsmóðir, Grundar-
fírðí. 10. Bragi Níelsson, læknir,
Akranesi.
Nú er hver að verða síðastur að n/ota
febrúartilboðs p gegnheilu (massífu)
Insúlu stafaparketi úr eik natur 16
mm á aðeins kr. 2.382,-
stgr./fermetrinn.
Vorum að fá mjög fallegt sobib beyki
16 mm á aðeins kr. 2.510,-
stgr./fermetrinn. Hentar vel í fiskibein og
skrautgólf.
Ath.: Vib lokum versluninni á milli
1. og 5. mars vegna stækkunnar.
SUÐURLANDSBRAUT 4A, SIMI 685758