Morgunblaðið - 28.02.1991, Qupperneq 20

20
MOKGIiNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUK 28< FLBRÚAK 1991
Þýskaland:
Skattahækkanir vegna sam-
einingarmnar o g stríðsins
Bonn. Reuter.
THEO Waigel, fjármálaráðherra
Þýskalands, skýrði frá því á
þriðjudag að ákveðið hefði verið
að hækka tekjuskatta og álögur
á eldsneyti. Eiga skattahækkanir
þessar að standa undir kostnaði
Konur flykktust á kjörstaði í Bangladesh í gær í fyrstu frjálsu kosn-
ingum í landinu í 20 ár.
Konur flykkjast á kjör-
staði í Bangladesh
Dhaka. Reuter.
FYRSTU fijálsu kosningar í
Bangladesh i 20 ár voru haldnar
í gær. 62 milljónir manna hafa
kosningarétt og var kjörsókn góð,
sérstaklega meðal kvenna. Ör-
yggisgæsla var gifurleg á kjör-
stöðum og fór allt friðsamlega
fram en 17 manns hafa fallið í
sjálfri kosningabaráttunni.
„Við stefnum að metkjörsókn og
teljum að hún geti farið í allt að
80%,“ sagði háttsettur embættis-
maður kjörstjómar. Kjörsókn hefur
hingað til hæst farið í 43% í landinu
en það var í kosningum árið 1973.
2.800 frambjóðendur beijast um
300 þingsæti. Þeim flokki sem fær
mest fylgi verður úthlutað 30 þing-
sætum til viðbótar og í þau verður
hann að tilnefna konur.
Kjörstaðir voru opnir frá kl. 8 í
gærmorgun til kl. 1,7 að staðartíma.
Urslit munu liggja fyrir á morgun,
fimmtudag. Um hádegi í gær töldu
Tékkóslóvakía:
Borgaravett-
vangnr klofnar
Prag. Reuter.
Stjórnarflokkur Tékkósló-
vakíu, Borgaravettvangur, hef-
ur klofnað í tvær fylkingar.
Fylkingarnar báðar ætla þó að
halda áfram samstarfi um
stjórn landsins þangað til kosn-
ingar fara fram í landinu í júní
á næsta ári.
Formaður Borgaravettvangs
Vaplav Klaus sagði að hreyfmgin
hefði klofnað þar sem hluti hennar
sætti sig ekki við að verða að hefð-
bundnum stjómmálaflokki. Önnur
fylkingin ætlar að stofna hægri-
sinnaðan flokk undir forystu Klaus
en hin hyggst verða að breiðri
stjórnmálahreyfingu.
starfsmenn kjörstaða í og nálægt
höfuðborginni, Dhaka, að kjörsókn
væri komin upp í 50%.
vegna sameiningar Þýskalands og
fjárstuðnings sem bandamönnum
hefur verið veittur vegna her-
kostnaðar þeirra við Persaflóa.
Samkvæmt áætlunum stjórnarliða
eiga tekjur ríkisins með þessu móti
að aukast um að minnsta kosti 20
milljarða marka á ári, eða sem sam-
svarar um 730 milljörðum íslenskra
króna, frá og með næsta ári.
Otto Lambsdorff greifi, formaður
Fijálsa demókrataflokksins (FDP),
sagðist telja að þessar hækkanir á
sköttum ættu eftir að draga úr hag-
vexti í Þýskalandi á þessu ári sem
næmi einu prósentustigi.
Helmut Kohl, kanslari Þýska-
lands, strengdi þess heit fyrir þing-
kosningarnar í desember sl., að
skattar yrðu ekki hækkaðir vegna
sameiningar Þýskalands. Samein-
ingin hefur hins vegar reynst mun
erfíðari og dýrari en talið var í
fyrstu. Þá hefur stjórnin í Bonn
skuldbundið sig til að greiða allt að
16 milljarða marka til bandamanna
vegna stríðsins í Persaflóa. Loks er
talið að Þýskaland muni þurfa að
greiða mun meira en hingað til hef-
ur verið reiknað með í efnahagsað-
stoð við Austur-Evrópuríki.
Reuter
Rúmenskur heimilis-
iðnaður blómstrar
Rúmenskur smábóndi fer með sópa, sem fjölskylda hans gerði, á
markað í Búkarest. Heimilisiðnaður stendur nú í blóma í Rúmeníu
eftir fall kommúnistastjórnarinnar í lok ársins 1989.
Gorbatsjov segir umbótaöfl
geta valdið borgarastvriöld
ö ? O * (/ d •
Leiðtoginn varar Vesturlönd við afskiptum af innanríkismálum Sovétríkjanna
Moskvu^Genf. Reuter.
MÍKHAIL S. Gorbatsjov, leiðtogi Sovétríkjanna, telur stefnu róttækra
umbótasinna geta haft í för með sér borgarastyrjöld og harðstjóm.
Forsetinn sagði í ræðu á fundi með menntamönnum í Hvíta-Rússlandi
á þriðjudag að valdabarátta og atlaga umbótasinna gegn „lögum og
reglu“ gæti sundrað sambandsríkinu samtímis því sem verið væri að
hrinda í framkvæmd umbótum en hann myndi ekki beygja sig. Leiðtog-
inn sagði að Sovétmenn myndu ekki sætta sig við vestræna gagnrýni
á innanríkismál sín. „Okkar eigin mál koma ekki öðrum þjóðum við
og þetta á við um öll sjálfstæð ríki. Reynt hefur verið að taka okkur,
í kennslustund, tala niður til okkar. Þetta verður ekki þolað.“
Englands-
banki boðar
vaxtalækkun
London. Reuter.
Englandsbanki tilkynnti í
gær að vextir yrðu lækkaðir
um hálft prósentustig í 13%.
Verðbólga í Bretlandi hefur
farið hjaðnandi að undanförnu.
Hún mældist hæst 11% síðasta
haust en var 9% í janúarmán-
uði. Var þessi lækkun talin
gefa svigrúm til vaxtalækkana.
Mannréttindanefnd Sameinuðu
þjóðanna samþykkti á þriðjudags-
kvöld ályktun þar sem Sovétstjómin
var hvött til að gæta þess að mann-
réttindi væru haldin í heiðri í Eystra-
saltsríkjunum. Lýst var „þungum
áhyggjum" vegna átakanna í Lithá-
en og Lettlandi þar sem sovéskir
hermenn myrtu tugi óbreyttra borg-
ara í janúarmánuði. Framferði her-
liðsins var þó ekki fordæmt beinum
orðum og Sovétstjóminni var hrósað
fyrir framfarir í • mannréttindamál-
um. Fulltrúi Sovétmanna féllst á
orðalag ályktunarinnar sem var
samþykkt einum rómi.
Gorbatsjov Sovétleiðtogi sakaði
umbótasinnaða andstæðinga sína
um að beita „ný-bolsévískum aðferð-
um“ — útifundum, mótmælaaðgerð-
um og hungurverkföllum. „Síðustu
daga hafa þessar aðferðir náð hám-
arki. Við vitum að þeir munu beita
sálfræðihernaði, krefjast upplausnar
þingsins og reyna að þvinga forset-
ann til afsagnar. Við munum snúast
gegn öllum tilraunum til valdaráns
því að slíkt myndi hafa borgarastríð
í för með sér.“
Gorbatsjov sagði að færi svo að
ekki tækist að stöðva baráttu um-
bótaafianna yrði efnahagsumbótum
stefnt 1 voða og afleiðingin gæti
orðið „ mjög harkalegar ráðstafanir.
í upplausninni myndi einræðisstefna
ná fótfestu." Hann vísaði á bug
ásökunum um að hann væri sjálfur
orðinn fráhverfur umbótastefnunni
sen kennd var við perestrojku og
glasnost. í ræðu sem forsetinn hélt
fyrr um daginn hjá verkamönnum í
Minsk sagði hann öflugasta and-
stæðing sinn, Borís Jeltsín Rúss-
landsforseta, hafa vikið af braut
umbótastefnu. Jeltsín hefur krafist
róttækari uihbóta og afsagnar Gor-
batsjovs.
Georgíumönnura hótað?
Ummæli Gorbatsjovs marka
nokkur tímamót því að fram til þessa
hefur hann oftast reynt að sigla
milli skers og báru og reynt að deila
gagnrýni jafnt milli róttækra um-
bótasinna og harðlínuafla í komm-
únistaflokknum. Forystumenn í
samtökunum Lýðræðislegt Rúss-
land, best skipulagða bandalagi rót-
tækra, hvöttu á þriðjudag umbóta-
sinna til að lýsa „afdráttarlaust og
í heyranda hljóði andstöðu við Sovét-
stjórnina undir forystu Gorbatsjovs."
17. mars nk. hyggst Sovétleiðtoginn
láta greiða atkvæði um nýjan samn-
ing þar sem kveðið er á um réttindi
einstakra lýðvelda sem eru alls 15.
Sjö þeirra hafa þegar neitað að taka
þátt í atkvæðagreiðslunni og Lýð-
ræðislegt Rússland hvatti fólk til að
greiða atkvæði gegn samningnum.
Róttæk-ir umbótasinnar segja að allt
of mikil völd verði áfram í höndum
Sovétstjórnarinnar samkvæmt
samningnum og forystumenn
margra lýðvelda krefjast fulls sjálf-
stæðis. Forseti Georgíu, Zviad
Gamsakhurdia, skýrði í gær frá því
að hann hefði átt símasamtal við
Gorbatsjov og hefði sér skilist á
Sovétleiðtoganum að til greina kæmi
að taka héruðin Suður-Ossetiu og
Abkhaziu undan stjórn Georgíu-
manna. fbúar umræddra héraða
hafa krafist fullveldis og hafa tugir
manna fallið í átökum þeirra við
Georgíumenn sem segja Sovétstjórn-
ina róa undir átökunum. Georgía er
eitt þeirra Sovétlýðvelda sem stefnir
að fullu sjálfstæði og neitar að taka
þátt í atkvæðagreiðslunni um nýja
ríkjasamninginn.
Breski íhaldsflokkurinn:
Hægri armurinn vill varð-
veita arf Thatcher-áranna
St. Andrews. Frá Guðmundi Ileiðari Frímannssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
HÆGRI armur breska íhaldsflokksins hefur áhyggjur af þeim
breytingum, sem eru að verða á flokknum. Margir búast við, að
Margaret Thatcher, fyrrum forsætisráðherra, lýsi því yfir í þess-
ari viku, að hún verði ekki í framboði í komandi kosningum.
Hægri armur Ihaldsflokksins
hefur áhyggjur af breytingum á
stefnu flokksins á þeim tíma, sem
John Major, forsætisráðherra, hef-
ur verið leiðtogi flokksins. Hægri-
sinnar innah flokksins vilja tryggja
það, að þeir hafí áhrif á kosninga-
yfírlýsingu flokksins fyrir næstu
kosningar.
Áhyggjuefni hægrimanna eru
nokkur. Það, sem hæst ber, er
stefnan í málefnum Evrópubanda-
lagsins (EB). Þeir eru óánægðir
með þá samstöðu, sem sjá mátti á
nýlegum fundi Majors og Helmuts
Kohls, kanslara Þýskalands.
Nýlega stóð Briigge-hópurinn,
sem er hópur andstæðinga EB inn-
an og utan þings, að útgáfu bækl-
ings þar sem staðhæft var, að það
væru hreinar lygar Þjóðveija, að
þeir gætu ekki sent herlið til Persa-
flóans. Þýska sendiráðið kvartaði
undan þessu við yfírvöld og breska
utanríkisráðuneytið hefur sagt, að
bæklingurinn sé miður heppilegur.
Sömuleiðis hafa þeir áhyggjur
af menntamálum, samgöngumál-
um, breytingum á nefskattinum
og nýlegum yfirlýsingum flokks-
formannsins, Christophers Patt-
ens, um að nú væri stefnt að fé-
lagslegu markaðskerfi.
Á fimmtudag verður fundur hjá
íhaldsflokknum í Finchley í
Norður-Lundúnum, en Margaret
Thatcher hefur verið þingmaður
kjördæmisins síðastliðin 31 ár.
Margir búast við þvf, að Thatcher
lýsi því yfir að hún hyggist láta
af þingmennsku við næstu kosn-
ingar.
Það er vitað, að hún vill ekki
lenda í sömu úlfakreppunni og
Edward Heath hefur verið frá
1975, þegar hann féll í leiðtoga-
kosningum fyrir Thatcher. Heath
hefur lagt það í vana sinn að gagn-
rýna forystu íhaldsflokksins
harkalega með reglulegu millibili.
En jafnframt hefur hann verið
áhrifalaus innan flokksins.
Thatcher byijar fyrirlestraferð i
næstu viku í Bandaríkjunum, en
margir vestrænir stjórnmálamenn
gera fyrirlestra að aðalviðfangs-
efni sínu á efri árum.