Morgunblaðið - 22.03.1991, Side 38

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. MARZ 1991
38
Myndin er af Skutulsfirði: Tungudal og Holtahverfi. Byggingar flugvallarins á Isafirði, en hæst
trónir svokallaður Kubbur, fjallið milli Dagverðardals og Engidals. Sandhrúgan er sigtaður sandur
í malbik flugvallarins i sumar.
A nýársdag 1991
eftir Jens íKaldalóni
Foldin skartaði sfnum fegursta
feldi, fannhvítri mjöllinni sem
yfirbreiðslu, að hvergi sást í
dökka díla um þessi áramót, rétt
eins og hún vildi fela sig fyrir
allri armæðu, umstangi og ósköp-
um sem á ganga í fari mannkind-
arinnar í hátíðarumstanginu öllu,
og þeim veraldarumsvifum sem
ábúendur hennar toga og teygja
endalaust á milli sín.
Götuljósadýrðin speglaðist í
lognkyrrum pollinum hér á
Isafírði. Höfuðskip byggðarlags-
ins, togaramir, í skipulegum röð-
um bundin við hafnargarðinn,
skreytt ljósaseríum stafna á milli,
tilkomumikil og fögur sjón. Skips-
hafnir þeirra í mildri kyrrð jólanna
á heimilum sínum, í mildustu
kyrrð tilvem sinnar, vitandi í
sælu sinni, að þessi fögru fley
fluttu að landi hér þá dým lífs-
björg, sem allir vita að er hom-
steinn tilveru allrar lífsbjargar,
landi sínu og þjóð til handa.
Én það ef ekki síður lúmskt,
sem minni bátarnir hér allir að
landi béra, enda tilvera byggð-
anna tilkomuminni ef þeirra nyti
ekki við.
Áramótabrennurnar og bjarm-
ar hinna voldugu loftsóla, sem í
öllu sínu veldi lýstu upp loftin
blá, ásamt með blikandi flugeld-
um og skrautijósum, settu þá
ekki síður svip sinn á tilvemna,
að sem í skugga skammdegisins
lýstu hér upp fjörðinn, sem á blik-
andi sumarkveldi að kvöldsólin
geislar hér milli fjallanna í unaði
og kyrrð daganna.
En þá inn var sest á gamlárs-
kvöld til að horfa á áramótas-
kaupið verður manni lengi í minn-
um höfð sú aumkunarlegasta
gólftuska, sem með eindæmum
lokaði fyrir unað allan, að þeirri
hörmungarsögu er ekki nokkur
leið að lýsa svo sem vert væri,
eða maður leggur sig ekki niður
við það. Það er svo langt, langt
frá því að þetta geti talist boðlegt
til ásýndar nokkmm manni í vol-
æði sínu og vitleysugangi, að
mann undrar það að slíkt og því-
líkt skuli nokkur maður leyfa sér
að bjóða þjóðinni uppá, í skjóli
þess, að til skemmtunar teljast
megi, og hugsa sér allan þann
mannsöfnuð og milljónir, sem í
þetta er sóað, það er alveg hroða-
legt.
En svo brosti nýársdagurinn
við í brosmildu sakleysi sínu, sem
nýfdæddur hvítvoðungur, með
alla sína lífsgátu óráðna í farteski
sínu um þá 365 daga sem fram-
undan em. Allir vona að blíðum
bjarma strái á vegferð hvers og
eins, — og sem okkar elskulegi
þjóðhöfðingi birtist á skjánum í
sínu ljúfasta brosi með leiðsögn í
dýmm skrúða — þeim til handa
sem nokkuð virðast misstíga vilja
þær römmustu rúnir sem reistar
verið hafa í það djúpstæða sálar-
„Það er svo langt, langt
frá því að þetta geti
talist boðlegt til ásýnd-
ar nokkrum manni í
volæði sínu og vitleysu-
gangi, að mann undrar
það að slíkt og þvílíkt
skuli nokkur maður
leyfa sér að bjóða þjóð-
inni uppá, í skjóli þess,
að til skemmtunar telj-
ast megi, og hugsa sér
allan þann mannsöfnuð
og milljónir, sem í þetta
er sóað, það er alveg
hroðalegt.“
mynstur, sem lengst af blundað
í þeirra huga — sem frelsinu unna
um dýrmætustu perlu tilvemnnar.
Svo kemur hér gáta ársins,
Kaldur er kominn þó af kvennakyni,
kærleiksrikur jafnan er við sína syni,
og kann sér ósköp vel að velja góða vini.
Ekki frýs hann úti þó í hörkufrosti,
fríður mjög og marga hefur góða kosti,
hlýr og glaður venjulega við mér brosti.
Hvað heitir maðurinn?
Höfundur er bóndi og
fréttaritari Morgunblaösins.
Þakkarbréf til
Jóhannesar
R. Snorrasonar
eftir Þórarin
Lárusson
Kæri Jóhannes.
Þegar ég var ungur drengur að
alast upp suður í Skeijafírði fýrir
u.þ.b. 40 ámm (f. 1940), fylgdumst
við krakkarnir mikið með flugvélun-
um, — ólumst upp við dyninn frá
þeim og við dáðum þá, sem stjórn-
uðu þeim, — þeir vom hetjur í okk-
ar augum, og þótt við sæum aldrei
þessar hetjur loftsins, nefndum við
ætíð nöfn þeirra í lotningarfullri
aðdáun. Ekki man ég betur en einn
þessai'a manna hafí verið Jóhannes
R. Snorrason (í minningunni man
ég þó ekki eftir errinu).
Þótt þessir ágætu menn, hafí
með ámnum færst nokkuð niður
úr háloftunum og nálgast vort
mannlega plan, hefur samt ætíð
örlað nokkuð á þessu dálæti mínu
á ykkur. Hefur mér oft komið til
hugar að þið hljótið að nota ykkur
aðstöðuna þarna uppi til að öðlast
meiri víðsýni í fyllstu merkingu
orðsins en aðrir menn.
Þegar ég las grein þína, „Hættu-
legur áróður", sem birtist í Morgun-
blaðinu 13. febrúar sl., fannst mér
þetta eiga svo sannarlega við rök
að styðjast, því að svona skrifa
ekki aðrir en víðsýnar hetjur nú á
dögum, þegar hver silkihúfan upp
af annarri hér heima, virðist tilbúin
til að nota fullvéldið, ávöxt alda-
langrar baráttu forfeðra okkar, sém
skiptimynt fyrir mola af hlaðborð-
um giragra miðstýringarherra í
Brassel, þar sem ríkustu þjóðir
Evrópu eru að sníða hinni nýju
heimsvaldastefnu sinni stakk.
Haf þú þökk fyrir að varpa þessu
sterka vonarljósi út í svartnættið.
Nú vil ég gerast svo djarfur að
nota tækifærið og spyija þig álits
á öðm máli, sem þó er náskylt hinu
fyrrnefnda. Hér er átt við hina
margumtöluðu byggðastefnu, sem
í eðli sínu stendur og fellur með
því að við fullnýtum náttúruauðlind-
ir okkar sjálf af gætni og kunn-
áttu, svo sem kostur er, í þeim til-
HUGLEIÐING A FOSTU
eftir Frans van Hooff
Skiptar skoðanir em um það,
hvort Jónas hafí verið til eða hvort
sagan um hann sé tilbúningur. Eitt
er þó víst: hann er mikill spámað-
ur, sem kenndi gyðingum á sínum
tíma mikið svo og okkur nú á dög-
um.
Drottinn sagði við Jónas: „Far
þú til Níníve og prédika þar móti
henni, því að vonska þeirra er upp-
stigin fyrir auglit mitt.“ Vonska
þeirra var mikii. Níníve var höfuð-
borg Assýríu, þess lands sem hafði
oftsinnis gert árás á ísrael, her-
leitt, brytjað niður, og útrýmt svo
grimmilega að norðurríkið, sem var
samansett úr tíu kynkvíslum Isra-
els, var ekki lengur til eftir þessar
árásir. Norðurríkið var horfíð.
Jónas átti að fara og prédika:
„Að fjömtíu dögum liðnum skal
Níníve verða í eyði lögð.“ En Jónas
gerði það ekki. Hvers vegna? Svar-
ið er að finna í enda sögunnar, þar
sem Jónas segir við Guð: „Ég vissi
að þú myndir fyrirgefa og bjarga
borginni, ef hún gerði iðrun.“ En
það vildi Jónas ekki. Hann vildi að
refsing kæmi fram. Þess vegna fór
hann ekki austur til Níníve, heldur
vestur til Tarsis. Hann fór á sjó,
langt í burtu, þar sem hann hélt
að Guð síns lands gæti ekki lengur
séð hann. Hann fór niður í bátinn,
þar sem dimmt var. Hann hélt að
hann væri þár enn betur hulinn
fyrir augum Guðs síns. En Guð sá
hann samt. Hann sýndi að hann er
skapari himins og jarðar, lands og
sjávar. Hann varpaði miklum stormi
á sjóinn. Skipverjar urðu hræddir
og hét hver á sinn Guð með heitum
bænum. Jónas svaf vært. Gyðingar
héldu að þeir væm betri en heiðingj-
ar. En hér sjáum við að heiðingjar
fara með bæn, en Jónas ekki.
Skipveijar köstuðu hlutum,
hveijum þessi ógæfa væri að kenna.
Hlutur Jónasar kom upp. Þeir
spurðu: „Hvaðan kemur þú?“ Jónas
svaraði: „Ég er Hebrei og dýrka
Guð aiheimsins. Kastið mér í sjó-
inn, og mun þá hafíð kyrrt verða
fyrir ykkur.“ Skipveijar kölluðu til
Drottins, og köstuðu Jónasi í sjó-
inn. Varð hafíð þá kyrrt. Skipveijar
óttuðust Drottin harla mjög og
færðu honum sláturfóm.
Gyðingar héldu að Guð myndi
aðeins hjálpa þeim sjálfum, hinu
útvalda fólki. En hér kemur glöggt
í ljós að hann bjargar einnig heið-
ingjum.
En Guð bjargaði jafnvel Jónasi,
hinum óhlýðna spámanni, með því
að láta stórfisk gleypa hann alveg.
Eftir þijá daga bauð Drottinn fisk-
inum að spúa Jónasi upp á þurrt
land.
Aftur kom orð Drottins til Jónas-
ar. Nú hlýddi Jónas, fór til Níníve
og prédikaði: „Að fjömtíu dögum
liðnum skal Níníve verða í eyði
lögð.“ Konungurinn stóð upp úr
hásæti sínu og huldi hærusekk.
Allur lýðurinn hrópaði til Guðs og
iét hver og einh af sinni vondu
breytni. En þegar Guð sá þetta, lét
hann refsingu sína ekki koma fram.
Áður hafði annar spámaður, Jer-
emías, prédikað í Jerúsalem og
hvatt konunginn Jójakim að gera
iðrun en Jójakim gjörði það ekki,
heldur reyndi að taka Jeremías
höndum. Þess vegna kom refsingin
fram og Jerúsalem var í eyði lögð.
Gyðingar héldu að þeir væru
betri en heiðingjar, en hérna bendir
allt á að heiðingjar breyti miklu
betur en gyðingar.
Jónas var mjög óánægður og
bað: „Guð, ég vissi að þú ert mis-
kunnsamur og líknsamur Guð, þol-
inmóður og gæskuríkur. Þú hefur
lofað að eyðileggja borgina. Gerðu
það. Þeir verðskulda það. Þetta er
vont fólk. Brenndu alla borgina.
En það var svo heitt héma, í
brennandi sólskininu.“ En Guð
hjálpaði sínum óánægða spámanni
aftur og lét á undursamlegan hátt
vaxa tré til að veita honum skugga.
Daginn eftir sendi Guð orm, sem
stakk tréð, svo að það visnaði. En
Jónas sagði við Guð: „Mér er betra
að deyja en lifa í þessum óþolandi
hita.“ En Guð spurði: „Er það rétt
að reiðast svo vegna trésins?“ Hann
svaraði: „Já, það er rétt.“ En Drott-
inn sagði: „Þig tekur sárt til trés-
ins. Skyldi mig ekki taka sárt til
Níníve, hinnar miklu borgar, þar
sem búa hundrað og tuttugu þús-
undir bama og fjöldi skepna?“
Læmm af þessu: Ef Guð hótar
refsingu, er það alltaf háð því skil-
yrði að þið gerið ekki iðrun. Guð
langar að bjarga öllum. Hann getur
notað okkur öll þrátt fyrir alla galla
okkar, eins og hann notaði þennan
óhlýðna Jónas til að bjarga bæði
skipveijunum og hinni miklu borg
Níníve.
Jónas er tákn Jesú: Hann sagði:
„Kastið mér í sjóinn, og mun þá
hafíð kyrrt verða fyrir ykkur.“
Seinna myndi Kaifas segja um Jesú:
„Það er betra að einn maður deyi
fyrir lýðinn, en að öll þjóðin tortím-
ist.“
Guð langar að bjarga öllum’
vondum sem góðum, ef þeir aðeins
vilja gera iðrun, því að hann er
miskunnsamur.
Höfundur er kaþólskur prestur í
Karmelítaklaustrinu í
Hafnarfirði.
Þórarinn Lárusson
„Hér ber hæst að ein-
stakir landshlutar fái í
hendur verulega
óskertari hlut af eigin
aflafé og vald til þess
að verja því að eigin
ósk.“
gangi að vera okkur nógir í bráð
og lengd fá sem flestum sviðum.
Orð ráðamanna, sem bæði hafa
verið mörg og fjálgleg, hafa hingað
til reynst dauð og ómerk, enda at-
hafnir, ef einhveijar hafa verið,
oftar en ekki, gengið þvert á líkleg-
an árangur, sem rri.a. lýsir sér í
geigvænlegum fólksflótta suður.
Til að vinna gegn þessari óheilla-
þróun hefur verið við lýði þverpólit-
ísk byggðahreyfíng, sem Útvörður
nefnist og hefur gefíð út samnefnt
blað, auk ritisins „Byggðamál á
Norðurlöndunum" á sl. ári, en þess-
ar ritsmíðar sendi ég þér sérstak-
lega.
Það er auðvitað til of mikils
mælst að þú lesir þessi tilskrif
spjalda milli. Það þarf þó ekki lengi
að glugga í þau til að í ljós komi
röksemdafærsla hreyfíngarinnar
fyrir nauðsyn þess að komið verði
á ákveðnum stjórnkerfísbreytingum
í landinu, sem helst geti tryggt
nauðsynlega stefnubreytingu í þró-
un byggðar í landinu, m.a. með því
að fara í smiðju til hinna Norður-
landanna.
Hér ber hæst að einstakir lands-
hlutar fái í hendur vemlega óskert-
ari hlut af eigin aflafé og vald til
þess að veija því að eigin ósk fýrir
tilstilli þar til kjörinna fulltrúa
heima fyrir. Þá verður, með stór-
auknu vægi persónukjörs, að
minnka vald einstakra stjómmála-
flokka og embættismanna.
Margt fleira mætti nefna, en mig
langar til að inna þig álits á þessu
fyrst, enda em þetta hin stóru
málin.
Með bestu þökk og virðingu.
Höfundur er tilraunastjóri á
Skriðuklaustri.
----------------------
■ LA UGARDA GSKAFFI
Kvennalistans verður laugardag-
inn 23. mars á Laugavegi 17, 2.
hæð, kl. 17.00. Dagný Kristjáns-
dóttir bókmenntafræðingur ræðir
um tímahugtakið. Heimspekingar
og skáld hafa velt tímahugtakinu
fýrir sér um aldaraðir og í seinni
tíð hafa feministar líka velt fyrir
sér hvort sú umræða þurfi ekki að
taka mið af kynjunum. Þær hafa
spurt hvort konur og karlar upplifi
tímann á sama hátt og hvort ríkj-
andi tímaskilningur á Vesturlönd-
um henti konum. Hvernig myndu
konur ákvarða tímann ef þær réðu
tíma .sínum sjálfar? _ -